၈၉ ဂြ်န္။ တိန္႔ရင္မင္အေရးအခင္းနဲ႔ပါတ္သက္ျပီး တရုတ္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီရဲ႕ ထိပ္ပုိင္းမွာ အယူအဆေတြ ကြဲသြားတယ္။ တိန္႔ေရွာင္ဖိန္ကုိယ္တုိင္ ျပီးခဲ့တဲ့သုံးႏွစ္က တင္ထားတဲ့ ပါတီအတြင္းေရးမွဴး ေက်ာက္က်ိယန္ကုိ အကုိင္အတြယ္ ညင္သာတယ္ဆုိျပီးပထုတ္၊ အိမ္ခ်ဳပ္ခ်။ ျပီးေတာ့ ရွန္ဟုိင္းပါတီအတြင္းေရးမွဴး က်န္ဇီမင္းကုိ ေခါင္းေဆာင္ တင္လုိက္ၾကတယ္။
က်န္ဇီမင္းရင္ဆုိင္ခဲ့ရတဲ့အဲဒီအခ်ိန္ဟာ တရုတ္ျပည္သမုိင္းမွာရွဳတ္ေထြးမွဳအမ်ားဆုံးအခ်ိန္ေတြ ထဲက တခုပါပဲ။ တရုတ္ဟာ အထီးက်န္ျဖစ္ေနတဲ့အခ်ိန္၊ ႏုိင္ငံျခားတုိင္းျပည္ေတြကကုန္သြယ္ေရးပိတ္ဆုိ႔မွဳလုပ္ခံထားရ တဲ့အခ်ိန္၊ ျပည္တြင္းမွာ အေရးအခင္းၾကီးျပီးလုိ႔အေထြေထြမျငိမ္မသက္ျဖစ္ေနတဲ့အခ်ိန္ပါ။ တကမာၻလုံးမွာ ေျမာက္ကုိရီးယား၊ က်ဴးဘားနဲ႔ ဗီယက္နမ္ကလြဲလုိ႔ ကြန္ျမဴနစ္စံနစ္ဆုိတာ ဇတ္ေခါင္းကြဲေနတယ္။ တရုတ္ဆႏၵျပေခါင္းေဆာင္ ေတြႏုိင္ငံတြင္းကထြက္ေျပးေနရတယ္။ ႏုိင္ငံတကာက ဂရုဏာသက္ျပီး ႏုိင္ငံေရး ခုိလွဳံခြင့္ေတြေပးတယ္။ ၈၉ မွာပဲ ဒလုိင္းလားမားႏုိဗယ္ရေတာ့ တိဘက္ အေရးအခင္းကုိ ျပင္ပကပုိျပီး အာရုံက်လာတဲ့အခ်ိန္၊ Xinjiang မွာလည္းမြတ္ဆလင္ေတြက လူနဲစုအေရး ေသြးတုိးစမ္းခ်င္တဲ့အခ်ိန္ပါ။
အဲသည္လုိအခ်ိန္မ်ဳိးမွာ ဘယ္လုိေခါင္းစဥ္တပ္ျပီး ႏုိင္ငံတည္ျငိမ္ေရးကုိလုပ္ရမလဲ။ ျပန္လည္ျပင္ဆင္ေရးလုပ္ဖုိ႔ရာအတြက္ ျပည္တြင္း ရုန္းကန္မွဳက ျပင္ပကပိတ္ဆုိ႔မွဳထက္ပုိျပီးစုိးရိမ္ေနရတဲ့ အခါသမယမွာ ေရွးရုိးေပၚလစ္ဗ်ဴရုိအဖြဲ႕၀င္ေတြၾကားမွာ တိန္႔ရဲ႕ဆင့္ကဲျပင္ဆင္ေရးေပၚလစီကုိ အပစ္တင္ၾကျပီး က်န္ဇီမင္းကုိ ေမာ္အစဥ္အလာလမ္းေၾကာင္းကုိျပန္သြားဖုိ႔ဖိအားေပးခံခဲ့ရတယ္။ ဒါေပမယ့္ တိန္႔နဲ႔က်န္ တုိ႔ရဲ႕အျမင္ကတမ်ဳိးတဘာသာပါ။ ျပန္လည္ျပင္ဆင္ေရးကုိဆက္လုပ္မွ တရုတ္ႏုိင္ငံေရးအေဆာက္အအုံဟာ အားသစ္ေလာင္းခံရမယ္။ လူမွဳတည္ျငိမ္ေရးရဖုိ႔အေကာင္းဆုံးအာမခံခ်က္ဟာ လူေနမွဳအဆင့္အတန္းျမွင့္တင္ဖုိ႔ နဲ႔ ထုတ္လုပ္မွဳစြမ္းအားေတြကုိ တုိးျမွင့္ႏုိင္ဖုိ႔ပဲလုိ႔ လက္ခံထားတယ္။
ႏုိင္ငံေရးကအနားယူသြားတဲ့ တိန္႔ဟာ ၉၂ အေစာပုိင္းကာလမွာ ရွဳတ္ေထြးေနတဲ့ ဒီႏုိင္ငံေရး ေနာက္ခံ ကားနဲ႔အတူ လူလုံးျပန္ျပတယ္။ စီးပြားေရး လြတ္လပ္ခြင့္ေပးထားတာကုိဆက္ထိမ္းထားဖုိ႔နဲ႔ က်န္ဇီမင္းရဲ႕ ဦးေဆာင္မွဳကို ေထာက္ခံမွဳရဖုိ႔ စီစစ္ေရးခရီး (inspection tour) လုိ႔နာမည္ေပးျပီး ေတာင္ပုိင္းကုိ ခရီး ထြက္ခဲ့တယ္။ ေတာင္ပုိင္းမွာက ၈၀ျပည့္ႏွစ္ေတြက ခ်မွတ္ထားတဲ့ စီမံကိန္း အရအထူးစီးပြားေရး ဖြံ႕ျဖဳိးမွဳဇုံ ၂ခု (Shenzen နဲ႔ Zhuhai) ရွိေနတယ္။ အသက္ ၈၇ႏွစ္ရွိ ေနတဲ့ တရုတ္အဖုိးၾကီးဟာ သမီးျဖစ္သူနဲ႔ အနီးကပ္ ရဲေဘာ္တခ်ဳိ႕ကိုအေဖာ္လုပ္ျပီး ရပ္တန္႔ေနတဲ့ ျပင္ဆင္ေရးလုပ္ငန္း ေတြကုိျပန္တြန္းဖုိ႔၊ က်ဆင္းေနတဲ့ လူထု ေထာက္ခံမွဳကိုဆယ္မ ဖုိ႔ထြက္လာခဲ့တဲ့ေတာင္ပုိင္း ခရီးစဥ္ပါ။ ေစ်းကြက္စီးပြားေရး၊ ႏုိင္ငံျခားျမွဳပ္ႏွံမွဳ နဲ႔ ပုဂၢလိက အခန္းေတြကိုျမွင့္တင္ျပီး တရုတ္က်န္အင္လကၡဏာေတြနဲ႔လုိက္ဖက္တဲ့ ဆုိရွယ္လစ္စံနစ္ ကုိသြားဖုိ႔လုိ႔ ဆုိတယ္။
တိန္႔ေရွာင္ဖိန္ဟာ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ဘာရာထူးမွမရွိေတာ့ဘူး။ ဒါေပမယ့္ ေက်ာင္းေတြ၊ စက္ရုံေတြ၊ လုပ္ငန္းေတြကုိ ၀င္ျပီးေဆြးေႏြးတယ္။ ေလ့လာတယ္။ ေတာင္ပုိင္းကေတာသားၾကီးေတြကုိ ထုတ္ကုန္ႏွစ္ဆ တုိးျမွင့္ၾကတုိ႔ ဘာတုိ႔တုိက္တြန္းတယ္။ စီးပြားေရးနဲ႔ အသိပညာအတတ္ပညာပုိင္းေတြပုိဖြံ႕ျဖဳိးတုိးတက္လာဖုိ႔တုိ႔ ကိုလွဳံ႕ေဆာ္ခဲ့တယ္။ ႏုိင္ငံပုိင္သတင္းစာေတြကပိတ္ထားတဲ့ သူ႔မိန္းခြန္းေတြဟာ ေဟာင္ေကာင္က ေနတဘက္ လွည့္စီး၀င္လာတယ္။ ဒါေတြဟာ ေနာက္ဆယ္စုႏွစ္ ႏွစ္ခု တရုတ္ႏုိင္ငံေရးနဲ႔ စီးပြားေရးအတြက္ က်မ္းစာေတြ ျဖစ္လာတယ္။ ဖြ႔ံျဖဳိးတုိးတက္မွဳဟာ အလုံးစုံမွန္ကန္ျပီး အေျခခံအက်ဆုံး သေဘာတရား ပဲဆုိတာ ဟာ သူ႕ရဲ႕ထင္ရွားတဲ့အဆုိအမိန္႔ တခုျဖစ္ခဲ့တယ္။
စီးပြားေရးျပင္ဆင္ေျပာင္းလဲမွဳေတြဟာဆုိရွယ္လစ္ အစဥ္အလာကိုသစၥာေဖာက္ေနတာမဟုတ္ဘူး။ ျပင္ဆင္ေရးဟာ အေျခခံေတာ္လွန္ေရးပဲလုိ႔ တိန္႔ကဆုိတယ္။ ျပည္သူရဲ႕ ယုံၾကည္မွဳနဲ႔ ေထာက္ခံမွဳကုိ ရဖုိ႔ စီးပြားေရးလြတ္လပ္ခြင့္ကုိ ေနာင္ႏွစ္တရာဆက္လုပ္ရမယ္။ ဖြံ႕ျဖဳိးမွဳနဲ႔ ပြင့္လင္းမွဳဟာတုိင္းျပည္ကုိ ၈၉ ျပည္တြင္းစစ္ ကေနကယ္တင္ခဲ့တယ္လုိ႔ဆုိတယ္။ သူက ေမာ္ရဲ႕ယဥ္ေက်းမွဳေတာ္လွန္ေရးကုိ ျပည္တြင္းစစ္တမ်ဳိး လုိ႔ေ၀ဖန္ခဲ့သူျဖစ္တယ္။ ဒါကုိပဲ ဆက္ျပီးေ၀ဖန္ခဲ့တာျဖစ္တယ္။
တိန္႔ေရွာင္ဖိန္အတြက္ကေတာ့ ေစ်းကြက္သေဘာတရား၊ စြန္႔စားလုပ္ကုိင္မွဳ၊ ပုဂၢလိကအခန္း၊ ထုတ္လုပ္မွဳနဲ႔ လုပ္ငန္းရွင္ ေတြဟာအေရးပါမွဳေတြပဲ။ အျမတ္သေဘာတရားဟာ မာက့္၀ါဒကုိမဆန္႔က်င္ဖူး။ ဒါ လူ႔သဘာ၀ကုိနားလည္တာပဲ။ အစုိးရဟာ စြန္႔ထြင္လုပ္ငန္းရွင္ေတြကုိ ႏွိပ္ကြပ္ရင္ျပည္သူ႔ေထာက္ခံမွဳကုိ မရႏုိင္ဘူး။ ဒီ့ႏွစ္ဆၾကဳိးစားၾက။ စမ္းသတ္မွဳေတြကုိလုပ္ဖုိ႔မတြန္႔နဲ႔။ ဘယ္သူမ်ား စြန္႔စားစရာမလုိတဲ့ ရာႏွဳန္းျပည့္ ေသခ်ာေပါက္ေတြကုိ လုပ္ႏုိင္မလဲ။ တခုခုလုပ္သင့္ျပီ ဆုိရင္လုပ္လုိက္ၾကဖုိ႔ပဲဆုိတာေတြဟာ သူ႔ရဲ႕ လမ္းညႊန္ခ်က္ေတြ ျဖစ္လာတယ္။
တိန္႔ဟာ အရင္းရွင္လမ္းေၾကာင္းကုိသြားေနျပီလုိ႔ သူ႔ကုိေ၀ဖန္ခ်က္ေတြကုိပယ္ခ်ခဲ့တယ္။ ႏုိင္ငံျခား ျမွဳပ္ႏွံမွဳေတြကို လက္ခံရမယ္။ ဒီကေနအစုိးရကအခြန္ရမယ္။ အလုပ္သမားေတြလုပ္ခရမယ္။ နည္းပညာနဲ႔စီမံ ခန္႔ခြဲမွဳ ပညာေတြရမယ္။ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြပုိမ်ားလာျပီး ေစ်းကြက္ကုိပုိဖြင့္ေပးလာႏုိင္မယ္လုိ႔ သူေျပာခဲ့တယ္။
ေနာက္ဆုံးေတာ့ တိန္႔ဟာ ပါတီတြင္းလက္၀ဲစြန္းေတြကုိ တုိက္ခုိက္ခဲ့တယ္။ ေမာ္ ရွိစဥ္စုိက္ပ်ဳိးေရး အသင္းအပင္းေတြ ဖြဲ႔စဥ္ကတည္းက ပါတီသမုိင္းမွာ လက္၀ဲေကာ လက္ယာပါေသြဖီမွဳေတြရွိေနတယ္။ လက္၀ဲေသြဖီမွဳေၾကာင့္သာ ဆုိးက်ဳိးေတြပုိခံစားခဲ့ရတယ္လုိ႔သူေ၀ဖန္ခဲ့ဖူးတယ္။ ေတာင္ပုိင္းသားေတြကုိ အမ်ဳိးသားေရး ဂုဏ္သိကၡာနဲ႔လွဳံ႕ေဆာ္ျပီး ႏုိင္ငံဖြံ႕ျဖဳိးတုိးတက္ႏွဳန္းကုိတြန္းတင္ႏုိင္ခဲ့တယ္။
ေတာင္ပုိင္းခရီးအစ ၉၂မွာ တိန္႔ေရွာင္ဖိန္က ေက်းလက္မွာမရွိမျဖစ္ရွိရမဲ့ ပစၥည္းၾကီးေလးမ်ဳိး ကုိဖြင့္ဆုိခဲ့တယ္။ စက္ဘီး၊ အပ္ခ်ဳပ္စက္၊ ေရဒီယုိ နဲ႔ လက္ပတ္နာရီ တုိ႔ျဖစ္တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ကေန ခုႏွစ္ ၂၀အတြင္း တရုတ္ျပည္တုိးတက္မွဳကို ခန္႔မွန္းႏုိင္ေလာက္ပါတယ္။ ႏွစ္အနည္းငယ္တုိင္းမွာ တရုတ္စီးပြားေရး ဟာ အဆင့္ျပီး တဆင့္ျမင့္တက္လာရမယ္။ ျပည္သူေတြဟာစိတ္ထဲမွာ ႏုိင္ငံေရးနဲ႔စီးပြားေရး အတားအဆီးေတြကသာ လြတ္ကင္းမယ္၊ လြတ္လြတ္လပ္လပ္လွဳပ္ရွားခြင့္ေတြသာရွိေနမယ္ဆုိရင္ အဆင့္တုိင္းမွာရွိေနမဲ့စိန္ေခၚမွဳေတြကုိ သူတုိ႔ရဲ႕ျမင့္တက္လာတဲ့ဘ၀ နဲ႔အတူ ရင္ဆုိင္ႏုိင္လိမ့္မယ္လုိ႔ဆုိခဲ့တယ္။
သိပၸံနဲ႔နည္းပညာဟာ ေသာ့ခ်က္ပဲ။ ၇၀ ျပည့္ႏွစ္ေတြမွာသူေျပာခဲ့တဲ့ လွ်မ္းလွ်မ္းေတာက္မိန္႔ခြန္းေတြ အတုိင္းဆက္ေလွ်ာက္ခဲ့တယ္။ အသိပညာရွင္၊ အတတ္ပညာရွင္ေတြဟာ အလုပ္သမားလူတန္းစားရဲ႕ အစိတ္ အပုိင္းပဲ။ ပါတီ၀င္ပုိင္ခြင့္ရွိတယ္လုိ႔သတ္မွတ္ခဲ့တယ္။ တိန္႔ရင္မင္အေရးအခင္းမွာပါ၀င္ခဲ့သူေတြကုိ ႏုိင္ငံ တည္ေဆာက္ေရးအတြက္ျပန္လာဖုိ႔ဖိတ္ေခၚခဲ့တယ္။ ထူခြ်န္တဲ့သူေတြဟာ အရင္က ဘယ္သေလာထား မ်ဳိးပဲရွိရွိျပန္လာျပီး ႏုိင္ငံကုိအလုပ္အေကြ်းျပဳဖုိ႔၊ တရုတ္ျပည္ သိပၸံ၊ နည္းပညာနဲ႔ ပညာေရး ကုိ တုိးတက္ေအာင္ လုပ္ဖုိ႔ပဲ။ ႏုိင္ငံကုိခ်စ္ရင္ ႏုိင္ငံဖြံ႔ျဖဳိး တုိးတက္ေအာင္လုပ္ဖုိ႔ပဲလုိ႔ဆုိခဲ့တယ္။
အသက္ရွစ္ဆယ္ေက်ာ္ အဖုိးၾကီးတေယာက္အတြက္ေတာ္လွန္ေရးကာလတေလွ်ာက္သူလုပ္ခဲ့သမွ် ခံယူခဲ့သမွ်ကုိ ေျပာင္းျပန္ျပန္လုပ္ဖုိ႔ဆုိတာလြယ္လွတာေတာ့မဟုတ္ပါဘူး။ ယန္နန္မွာ ေမာ္နဲ႔အတူျပည္တြင္းစစ္ ကာလအတူလက္တြဲခဲ့သူတေယာက္ျဖစ္တဲ့တိန္႕ဟာ ေနာင္ႏွစ္ငါးဆယ္အၾကာမွာ ဒီေဒသကုိတခါျပန္လာျပီး ေတာေတာင္အႏွံ႔သြားလုိ႔ ခုလို ျပန္လည္ျပင္ဆင္ေရးလမ္းေၾကာင္းကုိ ေလွ်ာက္မယ္ လုိဘယ္အရိပ္အေရာင္မ်ဳိးမွ မရွိခဲ့ေပဘူး။ အမ်ဳိးသားေရး၀ါဒခံယူခ်က္ဟာ ဒီျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ဖြံ႕ျဖဳိးတုိးတက္လာတဲ့ ျပင္ဆင္မွဳျဖစ္စဥ္မွာ တစိတ္တပုိင္းေတာ့ပါ၀င္ေနခဲ့တယ္။ ျပင္ပ အရင္းရွင္စံနစ္ကုိ ေစာင္းငဲ့ၾကည့္ ပုံတူကူဖုိ႔ၾကဳိးစားတာေတြလည္းရွိ ခဲ့ေပတာေပါ့။ သူ႔ကေလးတေယာက္ျပန္ေျပာစကား ကုိၾကည့္ပါ။ “၇၀ ျပည့္ႏွစ္ေတြကအေဖဟာတရုတ္ျပည္ အနီးပတ္၀န္းက်င္က နဂါးေပါက္ကေလးေတြကုိ ေမွ်ာ္ၾကည့္ေနခဲ့တယ္။ စင္ကာပူ၊ ေဟာင္ေကာင္၊ ထုိင္၀မ္ နဲ႔ေတာင္ကုိရီးယား တုိ႔ေပါ့။ သူတုိ႔ဟာ တရုတ္ထက္ နည္းပညာျမင့္ေနတယ္။ တႏွစ္ကုိ ၈ ကေန၁၀ ရာခုိင္ႏွဳန္း ေလာက္တုိးေနတယ္။ ငါတုိ႕သူတုိ႔ထက္သာျပီး ဒီေဒသမွာ ကုိယ့္ေနရာမွန္ကုိျပန္သြားဖုိ႔ဆုိတာ ဒီႏွဳန္းထက္ ပုိတုိးတက္ဖုိ႔လုိတယ္” ဆိုပဲ။
ဒီလုိျမင့္မားတဲ့တုိးတက္ႏွဳန္းကုိရဖုိ႔ တိန္႔ဟာ အေမရိကန္ စီးပြားေရးနဲ႔လူမွဳေရး သေဘာတရားေတြ ကုိေလ့လာတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူကေတာ့ အေနာက္စတုိင္ လူမ်ားစုဒီမုိကေရစီဟာ တရုတ္မွာလူမွဳ အခက္အခဲ ၾကီးေတြ ေတြ႔မယ္၊ ဖြံ႕ျဖဳိးမွဳကိုထိခုိက္မယ္။ သူတုိ႔သြားရမဲ့လမ္းကို ဆုိရွယ္ဒီမုိကေရစီ လုိ႔နာမည္ေပးတယ္။ ေနာက္တခု က အစုိးရကုိ တဦးထဲကေနေတာက္ေလွ်ာက္ခ်ဳပ္ကုိင္ထားတဲ့ အာဏာပုိင္ပုံစံကေန ျပင္ရမယ္ လုိ႔သူျမင္ခဲ့တယ္။ ဒါကပဲ မ်ဳိးဆက္ဆင့္လက္ဆင့္ကမ္း အာဏာလႊဲေျပာင္းမွဳျဖစ္ေစခဲ့တယ္။ သူ႔ရဲ႕ ဖြံ႕ျဖဳိးေရး အစီအမံသာ ေအာင္ျမင္ရင္ ႏုိင္ငံေရးအစီအစဥ္ဟာ ဒီအထဲကေနေပၚထြက္လာမယ္လုိ႔ ယုံၾကည္ထားတယ္။ ဒါ့အျပင္ ဒီေအာင္ျမင္မွဳဟာ လူထုတိမ္းညႊတ္ႏုိင္ဖြယ္ရွိတဲ့ ဒီမုိကရက္တစ္ေတာ္လွန္ေရး မက္လုံးကုိ ေခ်ဖ်က္ပစ္ မယ္လုိ႔သူယုံၾကည္ခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒါဟာမွန္းဆခ်က္တခုသာျဖစ္ျပီး ျဖစ္ေပၚလာမဲ့ ႏုိင္ငံေရးအက်ဴိးဆက္ ဟာခန္႔မွန္းရခက္ေနဆဲပဲဆုိတာ သူသေဘာေပါက္ျပီးျဖစ္တယ္။ ခုလက္ရွိႏုိင္ငံေရးဦးေဆာင္မွဳဆက္ခံသူေတြဟာ ဒီအက်ဳိးဆက္ေတြကုိရင္ဆုိင္ေနၾကရတာပဲ။
“တရုတ္ပုံစံဆုိရွယ္လစ္ စံနစ္ကုိသြားရမယ္။ အရင္းရွင္စံနစ္ဟာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာတည္ေဆာက္လာခဲ့ ရတာျဖစ္တယ္။ ဆုိရွယ္လစ္စံနစ္ကုိတည္ေဆာင္ေနတာ ဘယ္ေလာက္မွၾကာေသးတာမဟုတ္ဘူး။ ဒါအျပင္ ႏွစ္ ၂၀ေလာက္ျဖဳန္းပစ္ခဲ့ၾကတယ္။ တရုတ္ကုိ အလယ္အလတ္ဖြ႔ံျဖဳိးတုိးတက္တဲ့ ႏုိင္ငံတခုအျဖစ္ တရုတ္ျပည္သူ႔ သမတ ႏုိင္ငံတည္ေထာင္ျပီးခဲ့တဲ့အခ်ိန္ကစလုိ႔ ႏွစ္ ၁၀၀အတြင္း တည္ႏုိင္ျပီဆုိရင္ ဒါ အၾကီးအက်ယ္ ေအာင္ျမင္မွဳပဲ” လုိ႔ သူဆုိခဲ့တယ္။ ဒီႏွစ္တရာဟာ ၂၀၄၉ ျဖစ္တယ္။ တကယ္တမ္းၾကည့္ေတာ့ တရုတ္ဟာ မ်ဳိးဆက္တခုအတြင္းမွာ ကိုပဲေအာင္ျမင္မွဳေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားရခဲ့ပါျပီ။
ေမာ္ ေသျပီး ၁၀စုႏွစ္တခုအတြင္း စဥ္ဆက္မျပတ္ေတာ္လွန္ေရး ျပန္ေပၚလာခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီတခါ တိန္႔ေရွာင္ဖိန္သြားတဲ့ ေတာ္လွန္ေရးဟာ အိုင္ဒီေယာ္ေလာ္ဂ်ီေပၚ မဟုတ္ပဲ ေခါင္းေဆာင္မွဳ အရည္အေသြးကုိ အေျခခံတယ္။ ၀ါးလုံးေခါင္းထဲလသာမဲ့ ျပည္တြင္းဖူလုံေရးမဟုတ္ပဲ ျပင္ပကမာၻေပၚအေျခခံတာျဖစ္တယ္။ တိန္႔ဟာ သူ႔ေတာင္ပုိင္းခရီးအျပီး မွာ လက္ရွိကြန္ျမဴနစ္ပါတီေခါင္းေဆာင္ေတြဟာအုိေနျပီ။ မ်ဳိးဆက္သစ္ ေခါင္းေဆာင္ ေတြ ကုိ ကုိယ္ပုိင္အယူအဆအသစ္ေတြနဲ႔ ေပၚလာမယ္ လုိ႔ေမွ်ာ္မွန္းၾကည့္ခဲ့တယ္။ လူေဟာင္းၾကီး ေတြဟာ စကားေျပာဖုိ႔ေလာက္ပဲေကာင္းေတာ့တယ္။ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ်ဖုိ႔အတြက္မဟုတ္ေတာ့ဘူး။ သူ႔အရြယ္ သက္ၾကားအုိ ေတြဟာ ေဘးထြက္ရပ္သင့္ေနျပီ။ လုိ႔သုံးသပ္ခဲ့တယ္။ သူေျပာခဲ့တာတခုက “ က်ဳပ္အနား ယူခ်င္ တာက ဒီအရြယ္ေရာက္ေတာ့မွ အမွားေတြမလုပ္ခ်င္ေတာ့လုိ႔ပဲ။ အသက္ၾကီးတဲ့ သူေတြမွာ အားသာခ်က္ ေတြရွိတယ္ဆုိေပမယ့္ ဆုိးတာက ေခါင္းမာတာပဲ။ အသက္ၾကီးလာေတာ့ ပုိခ်င့္ခ်ိန္ လာတယ္။ မစြန္႔စားရဲ ေတာ့ဘူး။ အမွားျဖစ္မလားဆုိျပီးေၾကာက္လာတယ္။ မ်ဳိးဆက္သစ္ေတြကုိ ေမြးထုတ္ဖုိ႔ပဲ။ သူတုိ႔ ရင့္က်က္လာတဲ့ အခါ ကုိယ္ေကာင္းေကာင္းနားရမယ္။ လူအုိၾကီးေတြကိုယုံၾကည္မထားၾကပါနဲ႔” ။
ေတာင္ပုိင္းခရီးဟာ တိန္႔ေရွာင္ဖိန္အတြက္ ေနာက္ဆုံးႏုိင္ငံအတြက္အလုပ္အေကြ်းျပဳမွဳျဖစ္တယ္။ သူခ်မွတ္ခဲ့ ေဖာ္ေဆာင္ခ်င္ခဲ့တာေတြကုိ က်န္ဇီမင္းကတာ၀န္ယူခဲ့တယ္။ ၉၇ မွာ တိန္႔ေရွာင္ဖိန္ကြယ္လြန္တယ္။ ၂၀၀၂ က်န္ဇီမင္း အနားယူေတာ့ သူတုိ႔ခ်မွတ္အေကာင္အထည္ေဖာ္ခဲ့တဲ့လမ္းစဥ္ ရဲ႕အမွားအမွန္ကုိ ဘယ္သူမွမေဆြးေႏြးၾကေတာ့ဘူး။ တရုတ္ဟာ ကမာၻ႕စီးပြားေရးနဲ႔ ကမာၻ႕အစီအစဥ္သစ္မွာ အင္အားတခုအျဖစ္ ပါ၀င္လာခဲ့ျပီကုိး။
KZေက
Ref. Chapter 16 “ What Kind of Reform? Deng’s Southern Tour” from On China by Henry Kissinger 2011
Sunday, November 13, 2011
Wednesday, October 19, 2011
သု၀ဏၰအျမန္ရထား (၇)
ကုိတီတူး
အစကျပန္ၾကည့္ၾကရေအာင္။ က်ေနာ္တုိ႔ဆီမွာ လူထုဆႏၵျပႏုိင္ေျခဟာဖိႏွိပ္ခံထားရတဲ့ၾကားကေန ထုိးထြက္ေနဆဲပဲ။ ဒါကုိ သု၀ဏအားကစားကြင္းထဲက ေဘာလုံးပြဲအႏုိင္ရလုိစိတ္ျပင္းထန္မွဳမွာေတြ႕ခဲ့ရတယ္။ ျမန္မာေတြဟာဘယ္ေနရာမွာမဆုိ ရွဳံးေနတယ္။ သတင္းေတြဖတ္ေတာ့ တရုတ္ကသူ႔ျပည္နယ္ တခုအျဖစ္လုပ္ဖုိ႔ ၾကဳိးစား ေနတယ္တဲ့။ ကုလားကတမ်ဳိး၊ ေအာ္ျမန္မာလား အရင္ကငါတုိ႔ လက္ေအာက္ခံေလလုိ႔ ေျပာခံ ရတာ က်ေနာ္ကုိယ္တုိင္ကုိ သုံးခါထက္မနည္းၾကဳံဖူးတယ္။ စင္ကာပူကုမဏီတခုမွာ က်ေနာ္တုိ႔႒ာန အတြက္ လူတေယာက္ အေရွ႕အလယ္ပုိင္းကုိ ကုိယ္စားလွယ္သေဘာမ်ဳိးအရင္လႊတ္ဖုိ႕လုိေနတယ္။ က်ေနာ္အင္တာဗ်ဴး ျပီး ျမန္မာ အင္ဂ်င္နီယာ တေယာက္ခန္႔လုိက္တယ္။ လစာညိွေတာ့ ျမန္မာမုိ႔ဒီလစာေတာ့ မေပးႏုိင္ဘူးဆုိတဲ့ သေဘာမ်ဳိး HR မန္ေနဂ်ာကေျပာတယ္။ သူက်ေနာ္မ်က္ႏွာပ်က္သြားတာေတြ႔လုိ႔ထင္တယ္ ဒါငါ့အထက္က သေဘာထားလုိ႔ထပ္ေျပာတယ္။
ထုိင္းမွာတခါ က်ေနာ္ပေရာဂ်က္တခုနဲ႔သြားေတာ့ ဒင္နာတခုမွာ အဂၤလိပ္လုိယုိးဒယားသားေတြနဲ႔ ေျပာေတာ့ အနား၀ုိင္းကရဲက က်ေနာ္တုိ႔ ၀ုိင္းက ယပက္လက္ကုိ ဖမာ (ျမန္မာကုိ ထုိင္းကဖမာ လုိ႔ပဲအသံ ထြက္တယ္) လားလုိ႔ ေမးျပီးဘာေတြလည္းမသိဆက္ေျပာေနတယ္။ ေျပာခ်င္တာက ဒီေကာင္ဘာေကာင္ လည္းေပါ့။ ေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမားေတြနဲ႔ အေတြ႔အၾကဳံမ်ားခဲ့တဲ့ ရဲကက်ေနာ့္ကုိ နဲနဲပါးပါး ညွစ္ခ်င္ပုံရပါတယ္။ ဒါက်ေနာ့္ကုိယ့္ပုိင္အေတြ႔အၾကဳံေတြပါ။ ခင္ဗ်ားမွာလည္းရွိပါလိမ့္မယ္။
ယုိးဒယားမွာျမန္မာမေလးေတြလုပ္တဲ့ အဓိကအလုပ္ကေတြထဲကတခုက အႏွိပ္ခန္းပါ။ သူတုိ႔ေတြ ကယပက္လက္ ၁၀၉၊ ၁၁၀ ေတြကုိယူျပီး ေကြ်းထားဖုိ႔၀န္မေလးၾကဘူး။ သူတုိ႔နဲ႔ယူမွ ထုိင္းႏုိင္ငံသား ခံယူ ႏုိင္မယ္။ ဒါမွ က်ီးလန္႔စားစားဘ၀ ကလြတ္မယ္ဆုိတာေတြကေတာ့ အဆင္ေျပတယ္ ေျပာလုိ႔ရတဲ့ ယုိးဒယား ေရာက္ျမန္မာေတြဆီက ဇတ္လမ္းပဲ။ ဒီထက္ဆုိးတာေတြခင္ဗ်ားလည္းၾကားဖူးမွာပါ။ ကဲဒီလုိဇတ္ပ်က္ေနတဲ့ လူမ်ဳိးတမ်ဳိးရဲ႕ဇာတိမာန္ ကုိဘယ္လုိျပန္ထူမတ္မလဲ။
ဆုိေတာ့ လူထုဟာအခြင့္အေရးၾကဳံရင္ ရုန္းၾကလိမ့္ဦးမယ္။ ဒါ ၂၀၁၁ အတြင္းကအေတြ႔အၾကဳံေတြအရ ပဲသုံးသပ္တာပါ။ အုိမန္နဲ႔ေဘာလုံးပြဲအျပင္၊ အာဇာနည္ေန႔ အေလးျပဳပြဲ၊ ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသား လြတ္ေျမာက္ဖုိ႔ ဆုေတာင္းပြဲ၊ နဲ႕ဧရာ၀တီ လွဳပ္ရွားမွဳေတြဟာ ဒီအခ်က္ကုိသက္ေသခံေနပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အာရပ္လွဳိင္းကုိ စီးဖုိ႔ဆုိတဲ့လွဳံေဆာ္ခ်က္မ်ဳိးေတြလုပ္စရာ မလုိပါဘူး။ အေၾကာင္းတုိက္ဆုိင္တာနဲ႔ အျဖစ္အပ်က္တခုဟာ ဆင္ျခင္ ႏုိင္စြမ္းအားကလြတ္သြားတဲ့ ပြိဳင့္တခုထဲ၀င္သြားရင္ ဇတ္ကနဲေထာင္ထြက္ လာႏုိင္စရာရွိပါတယ္။ အေရးၾကီး တာက ခင္ဗ်ားကဘယ္လုိစသလဲဆုိတာထက္ ဘယ္လုိဆုံးသလဲဆုိတာပါ။ ေနာက္ကြယ္မွာ ပါ၀ါေလဟာနယ္ ရွိတတ္ပါတယ္။ ျဖစ္ႏုိင္ရင္ လူထုဆႏၵျပပြဲေတြကုိ ေရွာင္ဖုိ႔ အစုိးရက လူထုဆႏၵထုတ္ေဖာ္ပြဲေတြ စံနစ္တက် လုပ္ဖုိ႔အခြင့္အေရး ေပးေစခ်င္တယ္။
တခုေျပာခ်င္တာက ဘယ္ႏုိင္ငံေရးသိပၸံပညာရွင္ကမွ တူနီးရွားျပႆနာနဲ႔ အာရပ္ေႏြဦးကုိ ၾကဳိတင္ မခန္းမွန္း ႏုိင္ခဲ့ၾကဘူးဆုိတာပဲ။ အဲ ခင္ဗ်ားကြန္မင့္မွာေရးထားတဲ့ ဒုိမီႏုိအက်ဳိးဆက္မ်ဳိးကုိ လုိခ်င္တယ္ ဆုိရင္ ေတာ့ တရုတ္ကဆႏၵျပတဲ့အခါမွာေတာ့ ျဖစ္လာႏုိင္စရာရွိတယ္။ ဟုတ္တယ္ တရုတ္မွာဆႏၵျပရင္ အေျခအေန ေတြ အားလုံး ဟာလုံးလုံးလ်ားလ်ား ေျပာင္းလဲသြားမွာပဲ။ ျဖစ္ႏုိင္ေျခခင္ဗ်ားေမးေနတာလား။ ဟုတ္ျပီ တရုတ္ကို အာရပ္ကမာၻနဲ႔ နဲနဲယွဥ္ ၾကည့္ၾကရေအာင္။
၁၉၉၀ နဲ႔ ၂၀၀၀ ဆယ္စုႏွစ္အတြက္ ကုလသမဂၢကထုတ္တဲ့ လူသားဖြံ႔ျဖဳိးမွဳညႊန္ကိန္း (ပညာ၊ က်န္းမာနဲ႔ ၀င္ေငြကုိအဓိက ထားစီစစ္တာ) မွာ တူနီးရွားဟာ ၃၀%တက္လာျပီး အီဂ်စ္ဟာ ၂၈% တက္လာတယ္။ ႏွစ္ႏုိင္ငံလုံးမွာ တကၠသုိလ္ေက်ာင္းသားေတြနဲ႕ ဘြဲ႔ရပညာတတ္ေတြပိုမ်ားလာတယ္။ အသစ္ျဖစ္ထြန္းလာတဲ့ တုိးတက္တဲ့အေျခအေနေတြဟာ ရွိေနတဲ့ ႏုိင္ငံေရးစံနစ္ေဟာင္းထဲ က်ဥ္းက်ပ္ေနခဲ့တယ္။ ညိေနတယ္၊ လွဳပ္ရွားရတာမလြယ္ဘူး။ အလုပ္ေကာင္းတေနရာရဖုိ႔ အဆက္အသြယ္ ရွိဖုိ႔က အဓိကျဖစ္ေနတယ္။ ဒီေတာ့ ဒီေဘာင္ကုိ ခ်ဲ႕ရေတာ့တယ္။ အာရပ္ ပညာတတ္၊ နည္းပညာနဲ႔အကြ်မ္းတ၀င္ရွိတဲ့ လူလတ္တန္းစား ေတြက ျပီးခဲ့တဲ့ လွဳပ္ရွားမွဳေတြကုိ ဦးေဆာင္ခဲ့တဲ့အဓိကအခ်က္ပဲ။
တရုတ္မွာ ၂၀၁၁ ႏွစ္ဦးက တကၠသုိလ္တခုကထြက္လာတဲ့ အစီရင္ခံစာတခုမွာ ၂၀၁၀အတြင္း လူမွဳမတည္ျငိမ္မွဳ ၇၂ ခုရွိခဲ့ တယ္လု႔ိေဖာ္ျပတယ္။ တရုတ္လုိမီဒီယာကုိ ခ်ဳပ္ထားႏုိင္တဲ့ႏုိင္ငံတႏုိင္ငံမွာ ဒီကိန္းဟာ ဒီထက္ပုိမ်ားႏုိင္ျပီး သတိထားရမဲ့ အေနအထားပဲ။ တရုတ္ေဒသအာဏာပုိင္ေတြဟာလည္း အၾကီးအက်ယ္ ျခစားေနၾကတာပဲ။ က်ေနာ္သိတဲ့ျပည္မၾကီး ကလာတဲ့ တရုတ္ေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ားကုိ နဲနဲပါးပါးစကား ေျပာ ၾကည့္ရင္ တရုတ္မွာေနရာတုိင္းလာဘ္ေပးလာဘ္ယူမကင္း ဘူးဆုိတာပဲ။ ပုိက္ဆံသာေပးႏုိင္ရင္ ဘာမဆုိ အကုန္ လုပ္ႏုိင္တယ္ဆုိတယ္။ ကြန္ဖ်ဴးရွပ္ကုိ ကိုကာကုိလာ တုိက္ျပီး မက္ေဒၚနယ္ေၾကာ္ညာရုိက္ခုိင္းလုိ႔ရတယ္ ဆုိတာ မ်ဳိးေပါ့။
နယ္ေတြမွာလယ္ေတြသိမ္း၊ေျမေတြသိမ္း၊ လူထုကုိ ေနရာေတြေရႊ႕ေျပာင္းျပီး အာဏာပုိင္ေတြက ကုမဏီေတြကုိ လုပ္ကြက္ေတြေပးတယ္။ ကုမဏီေတြဟာေဆာက္ခ်င္သလုိ ေဆာက္တယ္၊ သူတုိ႔စြန္႔ပစ္ပစၥည္း ေတြကုိ စံနစ္တက်ေတြဘာေတြလုပ္မေနဘူး။ လက္ရွိေရေပးေရးစံနစ္ေတြထဲလည္း လစ္ရင္လစ္သလုိ သူတုိ႔ စြန္႔ပစ္ တဲ့ေရေတြ ထဲ့ခ်င္ထဲ့ခ်လုိက္တာမ်ဳိးတဲ့။ ကံၾကီးလုိ႔ ျမစ္ဆုံဆည္ခနရပ္ထားျဖစ္တာ ဆုိေပမယ့္ တရုတ္နဲ႔ လုပ္တဲ့ လုပ္ငန္းမွန္သမွ်ဟာ သတိထားရမွာခ်ည္းပဲ။ သူတုိ႔ဟာ ကုိယ့္ႏုိင္ငံထဲ ေတာင္ထင္ရာလုပ္တာ ဆုိေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ဆီမွာဆုိရင္ ပ်င္းေတာင္ပ်င္းေသးတယ္ေပါ့ဗ်ာ။ တရုတ္မွာ အာဗာတာ ရုပ္ရွင္ ျပေတာ့ ေတာသား ေတြက ေသာက္ေသာက္လဲၾကဳိက္ၾကဆုိတယ္။ သူတုိ႔နယ္ေျမေတြကုိ လုယုဖ်က္စီး ခံရတဲ့ ရုပ္ရွင္ထဲက အျဖစ္ ဟာ သူတုိ႔ဘ၀နဲ႔ တူတာကုိး။
လက္ရွိတရုတ္ခ်မ္းသာမွဳဟာ ကမ္းေျခေဒသ နဲ႔ျမဳိ႕ၾကီးေတြ မွာပဲရွိတယ္။ တရုတ္မွာ ေဒသတခုနဲ႔တခု ဆင္းရဲခ်မ္းသာအရမ္းကြာသြားျပီ။
ဒါေပမယ့္ ပညာရွင္ေတြ ေျပာသလုိေပါ့။ ခုေခတ္မွာ ေတာ္လွန္ေရးကုိ ဆင္းရဲသားေတြကမလုပ္ဘူး၊ လူလတ္တန္းစားပညာတတ္ေတြက ပဲလုပ္မွာဆုိတာကုိ တရုတ္အစုိးရကသိတယ္။ တရုတ္မွာ အာရပ္လုိဘြဲ႕ရျပီး သစ္သီးလွည္းနဲ႔တြန္းေရာင္းရတဲ့ ျပႆနာမ်ဳိးေတြမေပၚေအာင္ထိန္းထားတယ္။ တရုတ္ပညာတတ္ လူလတ္ တန္းစား ဟာ ဆူပါမားကက္ၾကီးေတြထဲ ေပ်ာ္ေနၾကတယ္။ တရုတ္ပညာတတ္ေတြမွာ အလုပ္လက္မဲ့ ေတြရွိတယ္ ဆုိေပမယ့္ အမ်ားစုဟာ လက္ရွိဘ၀ကုိေက်နပ္ေနၾကတယ္။ အုိင္ဖုန္းတုိ႔၊ အုိင္ပက္တုိ႔၊ နာမည္ၾကီး အမွတ္တံဆိပ္ အ၀တ္အစား၊ အသုံးအေဆာင္ ေတြမွာ စေန၊ တနဂၤေႏြေတြ ကုန္သြားၾကတယ္၊
ျပီးေတာ့ တရုတ္မွာ မူဘာရက္တုိ႔ ဘင္အလီတုိ႔ ကဒါဖီတုိ႔လုိ အာဏာကုိေရရွည္စြဲကုိင္ထားတာ မ်ဳိးမရွိေတာ့ဘူး။ ဟူဂ်င္ေတာင္ဟာ ေနာင္ႏွစ္ဆုိရင္ဆင္းေပးျပီ။ ေခါင္းေဆာင္အေျပာင္းအလဲမွာ ေပၚလစီ အကူးအေျပာင္း ေတြရွိတတ္ေတာ့ လူထုကုိနဲနဲေတာ့ေစာင့္ၾကည့္ေစတယ္။ ျပီးေတာ့ PLA (people liberation army) ဟာဘက္ေျပာင္းျပီး လူထုလွဳပ္ရွားမွဳဘက္ကုိ ကူးေျပာင္းဖုိ႔ ဘာအရိပ္အေရာင္မွမရွိဘူး။ ဒီအခ်က္ေတြဟာ တရုတ္မွာလူထုအုံၾကြမွဳေတြ အခိ်န္တုိအတြင္းမွာျဖစ္ဖုိ႔မရွိဘူးလုိ႔ေတာ့ညႊန္ျပေနတာပဲ။ အင္ပါယာဘ၀ကေန တရုတ္ေတြဟာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အိမ္နိမ့္စံအျဖစ္နဲ႔ အေနာက္ရဲ႕ ေက်ာသပ္ရင္သပ္ျခင္းကုိ က်ိတ္မွိတ္ခံလာ ခဲ့တယ္။ ခုေတာ့သူတုိ႔ဟာ ၂၀၀၆မွာ ကမာၻ႕တတိယစီးပြားအင္အားၾကီးႏုိင္ငံ ဂ်ာမနီကုိ ေက်ာ္တက္၊ ၂၀၁၁ မွာ ဂ်ပန္ကုိ ရာဇ၀င္ထဲမွာထားရစ္ခဲ့တယ္။ ဒီႏွဳန္းအတုိင္းသြားရင္ ၂၀၃၀မွာ နံပတ္တစ္ ေနရာကုိ အေမရိကန္ေတြ ဆီကယူၾကလိမ့္မယ္။
ဒါေပမယ့္ တရုတ္အာဏာပုိင္ ေတြဟာ အနာဂတ္ကုိ ထြက္ေျပးေနၾကတယ္။ အရမ္းျဖစ္ခ်င္ေနၾကတယ္။ စီမံကိန္းအမွားေတြ အမ်ားၾကီးလုပ္ခဲ့ၾကတယ္။ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ေတြကုိအမ်ားၾကီးထိခုိက္ေစခဲ့တယ္။ အဲဒီထဲက တခုဟာ အျမန္ရထားလုိင္းေတြပဲ။ တရုတ္အာဏာပုိင္ေတြ ကုမဏီေတြကေနလာဘ္စားျပီး ဒီစီမံကိန္း ေတြကုိ နည္းပညာမေသခ်ာခင္ အလွ်င္အျမန္အေကာင္အထည္ေဖာ္ခဲ့ၾကတယ္။ တရုတ္အျမန္ရထား ႏွစ္စီးဟာ ၂၀၁၁ ဇူလုိင္ က ဗဟုိထိန္းခ်ဳပ္ခန္းကမသိေတာ့ ရထားေတြကုိ သတင္းမေပး ႏုိင္ေတာ့ တခါတိုက္တယ္။ လူေတြ အမ်ားၾကီးေသတယ္။ စက္တင္ဘာမွာ တခါတုိက္ျပန္တယ္။ ျပဳိလဲေနတဲ့ အပ်က္အစီးပုံေတြၾကား မ်က္ရည္ေတြ ၀ဲေနတဲ့ ၀မ္က်ားေပါင္ကုိ ဟီရုိးျဖစ္ေစတဲ့ ဇီခြ်မ္ငလွ်င္ဟာ ဆည္တည္ ေဆာက္ခဲ့တဲ့ အက်ဳိးဆက္လုိ႔ ခုတခ်ဳိ႕ေတြ က ဆုိလာၾကျပီ။
အင္ပါယာအိမ္မက္ကုိ မမက္ပါဘူးလုိ႔ေျပာထားေပမယ့္ တရုတ္စိတ္ထဲမွာဘာရွိသလဲ အားလုံးက စုိးရိမ္ေနၾကရျပီ။ အေရွ႕ေတာင္အာရွမွာ တရုတ္ဟာ ဗီယက္နမ္နဲ႔စစ္ျဖစ္ဘူးတယ္။ ခ်န္ေကရွိတ္တပ္ေတြ ျမန္မာျပည္ထဲ၀င္ဘူးတယ္။ ခုဖိလစ္ပုိင္နဲ႔ ကမ္းလြန္ေရနံမွာ လိပ္ခဲတင္းတင္းရွိတယ္။ ေခတ္မွီမွဳနဲ႔အတူ စြမ္းအင္လုိအပ္ခ်က္ဟာ အရမ္းအေရးၾကီးလာတယ္။ တရုတ္နဂါးဟာ ကမာၻပတ္ျပီးေရနံနဲ႔ ဓါတ္ေငြ႕ေစ်းကြက္ ေတြထဲ၀င္တယ္။ ႏုိင္ငံပုိင္ CNOOC (China National Offshore Oil Cooperation) ဟာအေမရိကန္ကုမဏီ ယူႏုိကယ္ကုိ ၂၀၀၅ မွာ၀ယ္ဖုိ႔ၾကဳိးစားခဲ့တယ္။ ယူႏုိကယ္ဟာ တုိတယ္နဲ႔အတူျမန္မာ ကမ္းလြန္ရတနာမွာ ရွယ္ယာေတြရွိေနပါတယ္။ အာရွအလယ္ပုိင္းမွာရွိတဲ့ ယူႏုိကယ္ရဲ႕က်ယ္ျပန္႔တဲ့ အက်ဳိးစီးပြားဟာ တရုတ္စြမ္းအင္ မဟာဗ်ဴဟာနဲ႔ လုိက္ဖက္ပုံရပါတယ္။ ဒီေတာ့ အေမရိကန္မွာ ဒီမုိကရက္နဲ႔ ရီပတ္ပလီကန္ဟာ ခ်က္ခ်င္းညွိျပီး ယူႏုိကယ္ကုိ အေမရိကန္ကုမဏီခ်င္းျဖစ္တဲ့ ရွယ္ဗရြန္ လက္ထဲ ထဲ့ခဲ့ၾကတယ္။ ဒါ့အျပင္ ခုတရုတ္ေတြ က်ေနာ္တုိ႔ ဆီမွာ ေရကာတာေတြနဲ႔ ကမ္းလြန္သဘာ၀ဓါတ္ေငြ႔ နဲ႔ စြမ္းအင္စီမံကိန္းေတြကုိ ေျခသြက္ လက္သြက္ စာခ်ဳပ္ ေတြခ်ဳပ္ ထားၾကျပီ။
ကမာၻ႔စီးပြားေရးဘက္ကၾကည့္ရင္ တရုတ္ဟာျပည္တြင္းအခက္အခဲေတြကုိ ရင္ဆုိင္ရင္းတျဖည္းျဖည္းနဲ႔ ဒုတိယအခ်မ္းသာ ဆုံးျဖစ္ေနပါျပီ။ သူနဲ႔အတူ G-20 ရဲ႕ေနာက္တက္လာတဲ့ ဘရာဇီး၊ ရုရွား၊ အိႏၵိယ၊ ေတာင္အာဖရိက တုိ႔ဟာတကယ္မ်ား ေနာင္ကမာၻ႔ႏုိင္ငံေရး အခင္းအက်င္းသစ္ကုိ ၾသဇာေညာင္းလာမယ္ဆုိရင္ ႏုိင္ငံေတြရဲ႕ႏုိင္ငံျခားေရးမူ၀ါဒဟာ ေဒါင္ေဒါင္မည္ အမ်ဳိးသား အက်ဳိးစီးပြားကုိပဲ ပုိလုိ႔အေျခခံလာၾကပါလိမ့္မယ္။
က်ေနာ္တုိ႔ေကာ ဘာလုပ္ၾကမလဲ။ တရုတ္ကုိကန္တဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံျခားေရးေပၚလစီဟာ အေမွ်ာ္အမွ်င္နဲရာ က်တယ္လုိ႔ အနဲဆုံး ခုေနမွာေျပာႏုိင္ပါလိမ့္မယ္။ ဒါေပမဲ့ မကန္ႏုိင္ရင္ေတာင္ မွီထားဖုိ႔မသင့္ေတာ္ပါဘူး။ က်ေနာ္ တုိ႔ အေနာက္ကုိျပန္ၾကည့္ၾကရမယ္။ အိႏၵိယသြားျပီး ဗုဒၶဂါယာ ဘုရားဖူးတာ ေလးေတြလုပ္သလုိ ေဒသတြင္း အာစီယံနဲ႔ လည္း ခ်ိတ္ထားရပါလိမ့္ဦးမယ္။ အစုိးရကသာ ႏုိင္ငံေရး အက်ဥ္းသားအားလုံးလႊတ္ေပးလုိက္စမ္းပါ။ ျမန္မာႏုိင္ငံ အာစီယံဥကၠ႒ျဖစ္တာ က်ေနာ္တုိ႕အက်ုဳိးစီးပြားပါ။ ေထာက္ခံရမယ္္။
ပိတ္ထားတဲ့ ႏုိင္ငံကုိ ကမာၻၾကီးထဲဖြင့္ထုတ္ပစ္ရမယ္။ ျပည္တြင္းအတုိက္အခံေတြ စုစည္းညီညြတ္ၾကဖုိ႔ ဆုိတာထက္ အတုိက္အခံနဲ႔အစုိးရ၊ တုိင္းရင္းသားအားလုံးစုစည္းညီညြတ္တဲ့ ျပည္ေထာင္စုၾကီး တခုျဖစ္ဖုိ႔ လုိလာ ပါျပီ။ ကုိယ့္ႏုိင္ငံသားခ်င္း မေျပလည္ခင္မွာသေဘာတူထားခဲ့ရတဲ့ စီမံကိန္းအမွားေတြကုိ ျပန္ျပီးခ်င့္ခ်ိန္ျပီးျပင္ဆင္ ပစ္ရပါမယ္။ ပ်က္စီးလာေနတဲ့ ေဂဟစံနစ္ေတြကုိကယ္တင္ရေတာ့မယ္။ ျမန္မာျပည္အသက္ဟာ ၁၅ႏွစ္ေလာက္ ပဲရွိပါေတာ့တယ္။ ၂၀၂၅ ေလာက္အထိ က်ေနာ္တုိ႔သာ ဒီအေျခ အေန ကေန တုိးတက္ေအာင္ မလုပ္ႏုိင္ဘူး ဆုိရင္ ဒီထက္ပုိဆုိးတဲ့ အေျခအေနတခုကုိ ျပန္ေရာက္သြားမယ္ ဆုိရင္ ျမန္မာျပည္ဟာေနာက္တခါ လြတ္လပ္ေရး ကုိ ဆုံးရွဳံးရဖုိ႔ ပါပဲ။ ျမန္မာေတြ ဒလုိင္းလားမားတုိ႔လို ရုန္းကန္ ၾကရပါလိမ့္မယ္။
ဘာေတြလုပ္သင့္သလဲဆုိတာ အေပၚမွာက်ေနာ္တုိ႔အုပ္စုႏွစ္စုခြဲျပီးၾကည့္ခဲ့ျပီးပါျပီ။ ပထမအုပ္စုျဖစ္တဲ့ ႏုိင္ငံေရး အက်ဥ္းသား အားလုံးကုိျပန္လႊတ္ေပးေရးဟာစေနျပီလုိ႔ ယူဆၾကည့္ ခ်င္ပါတယ္။ ႏွစ္မကုန္ခင္ လႊတ္ေပးတာကုိ ျပီးေအာင္ကုိလုပ္ရပါမယ္။ ျပီးရင္အင္အယ္ဒီပါတီ တရား၀င္ျဖစ္ေရး (မွတ္ပုံတင္ေရး)မွာ အစုိးရက ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပုံ အတြင္းထဲကုိ သြင္းတယ္ဆုိရင္ က်ေနာ္တုိ႔ ဘာေတြေဆြးေႏြးဖုိ႔လုိမလဲ။ ဒီေနရာမွာ ဒီမုိကေရစီရဲ႕ အနိမ့္ဆုံး အဆင့္အတန္းကုိေပးဖုိ႔ေတာ့ အနဲဆုံး လုိအပ္ ပါတယ္။ Dahl ေျပာတဲ့ အနိမ့္ဆုံးဒီမုိကေရစီမွာ အခ်က္ေလးခ်က္ ရွိရပါမယ္။
၁။ လြတ္လပ္ ျပီး မွ်တတဲ့ ပုံမွန္ေရြးေကာက္ပြဲေတြရွိရမယ္။
၂။ အရြယ္ေရာက္သူ ႏုိင္ငံသားအားလုံး မဲေပးခြင့္ရွိရမယ္။
၃။ လြတ္လပ္စြာ ေျပာဆုိ၊ ပုံႏွိပ္၊ ထုတ္ေ၀၊ အသင္းအပင္းမ်ားဖြဲ႔စည္းခြင့္ရွိရမယ္။
၄။ ေရြးေကာက္ပြဲအရမဟုတ္ပဲ အခြင့္အေရးတခုနဲ႔ ေရြးခ်ယ္သတ္မွတ္ခံခဲ့ရသူမ်ားမရွိဖုိ႔လုိတယ္။
ေလာေလာဆယ္မွာ နံပါတ္၂ ကလြဲလုိ႔က်န္တာအားလုံးအားနည္းခ်က္ေတြရွိေနပါတယ္။ နံပါတ္ ၃ကုိ ေပးဖုိ႔အားယူေနတယ္လုိ႔က်ေနာ္ထင္ပါတယ္။ နံပါတ္ ၄ ကေတာ့ ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပုံက တပ္မေတာ္သား ၂၅% ကုိျပင္မွ သာရႏုိင္ပါမယ္။ အစုိးရကဒီအခ်က္ဟာျပင္ဆင္သင့္တယ္လုိ႔လက္ခံျပီးသားလုိ႔ထင္ျပီး ညွိႏွဳိင္းစရာဟာ အခ်ိန္ပဲလုိ႔ယူဆပါတယ္။ ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ဒီအခ်က္၄ ခ်က္ျပည့္စံု ေရးနဲ႔ညီမယ္ဆုိရင္ အင္အယ္ဒီ မွတ္ပုံတင္ ေရးဟာမလုပ္ႏုိင္စရာမရွိပါဘူး။ အင္အယ္ဒီဟာ ဒီ၂၅% ေနရာကုိ ၂၀၁၅ မွာ၀င္မျပဳိင္ဘူးဆုိခဲ့ရင္ေတာ့ ပုိမ်ား ညွိရတာလြယ္မလားပဲ။ လက္ရွိအစုိးရဟာ မဲဆႏၵနယ္ရဲ႕ ၂၅% မွာ အဓိကျပဳိင္ဘက္ အင္အယ္ဒီ မပါဘူး ဆုိရင္ နံပါတ္ ၁ ဟာလည္းျဖစ္လာႏုိင္တာပါပဲ။
အေပၚေလးခ်က္နဲ႔ျပည့္စုံတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲကုိ အင္အယ္ဒီသာတရား၀င္ ၀င္ေရာက္ယွဥ္ျပဳိင္ျပီဆုိရင္ ၉၀ရလဒ္ကုိ ေျပာေနစရာမလုိေတာ့ပါဘူး။ ၂၀၁၅ မတုိင္ခင္ၾကားခံကာလမွာ သေဘာတူထားတဲ့ Political Order တခုမရွိပဲ လက္ရွိအစုိးရဟာ စီးပြားေရးကုိ ကုိင္ရင္ ေမာင္ပုံေစာင္းၾကဳိးျပတ္မွာပဲ။ တျပဳိင္နက္တည္းမွာ စီးပြားေရး ပိတ္ဆုိ႔မွဳကုိ တဆင့္ခ်င္းျဖည္ခ်ဖုိ႔ၾကဳိးစားမယ္။ ျပည္တြင္းျငိမ္းခ်မ္းေရးကုိယူထားႏုိင္ရပါမယ္။
ခင္ဗ်ားဟာေတြကေတာ့ ideal ေတြပဲေျပာရင္က်ေနာ္ မျငင္းပါဘူး။ သုိ႔ေသာ္ဒီလုိပဲစိတ္ကူး ၾကည့္ရ မွာပါပဲ။ တုိက္ယူမွရမယ္၊ ေတာင္းယူမွရမယ္ဆုိရင္လည္း တုိက္ၾကေတာင္းၾကေပါ့။ လက္ရွိျဖစ္ထြန္းမွဳကုိ ေနာက္ျပန္သြား တာမ်ဳိးေတာ့မျဖစ္ေစခ်င္ဘူး။ ဒါေပမယ့္ လက္ရွိျဖစ္စဥ္မေတာ္လုိ႔ ဘာအေၾကာင္းေၾကာင့္ ပဲျဖစ္ျဖစ္ လန္က်သြားခဲ့ေသာ္ မူလဒုံရင္းကျပန္စက်ဳိးစားရတာမ်ဳိးမျဖစ္ေအာင္ တေနရာမွာျပန္ထစ္ထားႏုိင္တဲ့ Physical Mechanism တခုလည္းရွိဖုိ႔ လုိအပ္ေနပါတယ္။ အဲဒါဟာဘာျဖစ္သင့္သလဲ။ ႏွစ္ဘက္စလုံးက ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလုပ္လုိသူေတြေသေသခ်ာခ်ာစဥ္းစား ရမဲ့အခ်က္တခ်က္ပါပဲ။
ေဒၚေအာင္ဆန္းၾကည္ေျပာခဲ့တာတခုရွိတယ္။ ဆင္းသြားတဲ့အစုိးရကုိလည္းဘာဒုကၡမွမေပးရဘူးတဲ့။ ဒါဟာ ႏုိင္ငံအာဏာကုိစြန္႔လႊတ္သြားတဲ့ တပ္မေတာ္ေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ႕ပူပန္မွဳဆုိရင္ သူတုိ႔ကုိ က်ေနာ့္ ညာဏ္တထြာနဲ႔ တခုေျပာခ်င္တယ္။ အာဏာရွင္ေတြကုိ အာမခံခ်က္ေပးႏုိင္တာ ဟာေနာက္ထပ္ အာဏာရွင္ မဟုတ္ပါဘူး။ ေကာင္းမြန္တဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပုံစံတခုကသာေပးႏုိင္တာပါ။ အဲဒီပုံစံကုိ အခုရေအာင္ တည္ယူၾက ရေအာင္ပါ။
က်ေနာ္တုိ႔ လူမ်ဳိး ဆင္းရဲတာ၊ သိကၡာမဲ့ေနတာ၊ က်ေနာ္တုိ႔ႏုိင္ငံ က်ေနာ္တု႔ိမသိပဲ အႏုိင္က်င့္ခံရတာ ေရာင္းစားခံရတာၾကာပါျပီ။ က်ေနာ္တုိ႔အခုေျပာင္းမွျဖစ္ေတာ့မယ္။ အခ်ိန္သိပ္မရွိေတာ့ဘူး။ အေျပာင္းအလဲကုိ အစုိးရကလက္ခံျပီး ပူးေပါင္းလုပ္ပါမွ လြယ္မယ္၊ ျမန္မယ္။ အေျခအေနက မလုပ္ရင္မျဖစ္ေတာ့ဘူး။
တရုတ္ဟာသီအုိရီမရွိတဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပုံသဏာန္တခုကုိစမ္းသတ္ ေနတာပါ။ အဲဒါဟာ ဗဟုိအာဏာ ခ်ဳပ္ကုိင္မွဳ နဲ႔ ေစ်းကြက္စီးပြားေရးပဲ။ ဗဟုိကခ်ဳပ္ကုိင္ျပီး အာဏာကုိ အလြဲသုံးစားလုပ္လုိ႔ရေနေတာ့ စီးပြားေရးမွာ အက်င့္ပ်က္ ျခစားမွဳေတြ ရွိေနတာ မဆန္းပါဘူး။ တရုတ္အစုိးရဟာ နည္းပညာမေသခ်ာေသးခင္ သူ႔ျပည္သူ ေတြစီးနင္းေနတဲ့ ဗဟုိထိမ္းခ်ဳပ္ခန္္းနဲ႔ လြတ္ထြက္သြားတတ္တဲ့ အျမန္ရထားေတြကုိ စမ္းသတ္ ေမာင္းႏွင္ေနဆဲပဲ။
သူ႔ႏုိင္ငံကမာၻ႕အဆင့္တစ္ ႏုိင္ငံျဖစ္လာမလား။ လူမွဳမတည္ျငိမ္မွဳေတြနဲ႔ ျပန္လည္ထြက္သြား မလား ဆုိတာ က်ေနာ္တုိ႔ေတြ႔ၾကရမွာပါ။ ဒါေပမယ့္ ဒီရလဒ္ေပၚမွာ က်ေနာ္တုိ႔ လြတ္လပ္ခြင့္နဲ႔ အခ်ဳပ္အခ်ာ အာဏာကုိ ေလာင္းေၾကးထပ္မထားႏုိင္ဘူး။ က်ေနာ္တုိ႔မွာ ကုိယ့္လြတ္လပ္ခြင့္နဲ႔ ကုိယ့္တန္ဖုိးကုိ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ ဖန္တီးခြင့္၊ သတ္မွတ္ခြင့္ ရေနတယ္ဆုိရင္ အားအားယားယားဗ်ာ ဘာလုိ႔ေဘာလုံးကြင္းထဲသြားျပီး ေအာ္ဆဲေနၾကမွာလဲ။ ဘယ္သူက လမ္းေပၚထြက္ျပီး ဆႏၵျပဖုိ႔ေတြ ေတြးေနမလဲ။
သု၀ဏကြင္းထဲက ေအာ္သံေတြ က်ေနာ္တုိ႔ဘယ္အထိၾကားရဦးမလဲ။
KZေက
References:
- Linkages between politics and economics by Nelson Joan M. Journal of Democracy, October 1994
- Civil-Military Relations and Democracy Edited by Larry Diamond and Marc F. Plattner, The John Hopkins University 1996
- Elections without democracy, The Rise of Competitive Authoritarianism by Steven Levitsky and Lucan A. Way. Cambridge University Press, April 2010
- The impact of the economic crisis, from the G-8 to G-20 by Mark F. Plattner. Journal of Democracy. Jan’ 2011
- Can Europe be saved? By Paul Krugman. International Herald Tribune. Jan 12’ 2011
- Is China next? By Francis Fukuyama. International Herald Tribune. March 15’ 2010
- China’s high-speed politics by David Bandurski. International Herald Tribune. July 28’ 2011
အစကျပန္ၾကည့္ၾကရေအာင္။ က်ေနာ္တုိ႔ဆီမွာ လူထုဆႏၵျပႏုိင္ေျခဟာဖိႏွိပ္ခံထားရတဲ့ၾကားကေန ထုိးထြက္ေနဆဲပဲ။ ဒါကုိ သု၀ဏအားကစားကြင္းထဲက ေဘာလုံးပြဲအႏုိင္ရလုိစိတ္ျပင္းထန္မွဳမွာေတြ႕ခဲ့ရတယ္။ ျမန္မာေတြဟာဘယ္ေနရာမွာမဆုိ ရွဳံးေနတယ္။ သတင္းေတြဖတ္ေတာ့ တရုတ္ကသူ႔ျပည္နယ္ တခုအျဖစ္လုပ္ဖုိ႔ ၾကဳိးစား ေနတယ္တဲ့။ ကုလားကတမ်ဳိး၊ ေအာ္ျမန္မာလား အရင္ကငါတုိ႔ လက္ေအာက္ခံေလလုိ႔ ေျပာခံ ရတာ က်ေနာ္ကုိယ္တုိင္ကုိ သုံးခါထက္မနည္းၾကဳံဖူးတယ္။ စင္ကာပူကုမဏီတခုမွာ က်ေနာ္တုိ႔႒ာန အတြက္ လူတေယာက္ အေရွ႕အလယ္ပုိင္းကုိ ကုိယ္စားလွယ္သေဘာမ်ဳိးအရင္လႊတ္ဖုိ႕လုိေနတယ္။ က်ေနာ္အင္တာဗ်ဴး ျပီး ျမန္မာ အင္ဂ်င္နီယာ တေယာက္ခန္႔လုိက္တယ္။ လစာညိွေတာ့ ျမန္မာမုိ႔ဒီလစာေတာ့ မေပးႏုိင္ဘူးဆုိတဲ့ သေဘာမ်ဳိး HR မန္ေနဂ်ာကေျပာတယ္။ သူက်ေနာ္မ်က္ႏွာပ်က္သြားတာေတြ႔လုိ႔ထင္တယ္ ဒါငါ့အထက္က သေဘာထားလုိ႔ထပ္ေျပာတယ္။
ထုိင္းမွာတခါ က်ေနာ္ပေရာဂ်က္တခုနဲ႔သြားေတာ့ ဒင္နာတခုမွာ အဂၤလိပ္လုိယုိးဒယားသားေတြနဲ႔ ေျပာေတာ့ အနား၀ုိင္းကရဲက က်ေနာ္တုိ႔ ၀ုိင္းက ယပက္လက္ကုိ ဖမာ (ျမန္မာကုိ ထုိင္းကဖမာ လုိ႔ပဲအသံ ထြက္တယ္) လားလုိ႔ ေမးျပီးဘာေတြလည္းမသိဆက္ေျပာေနတယ္။ ေျပာခ်င္တာက ဒီေကာင္ဘာေကာင္ လည္းေပါ့။ ေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမားေတြနဲ႔ အေတြ႔အၾကဳံမ်ားခဲ့တဲ့ ရဲကက်ေနာ့္ကုိ နဲနဲပါးပါး ညွစ္ခ်င္ပုံရပါတယ္။ ဒါက်ေနာ့္ကုိယ့္ပုိင္အေတြ႔အၾကဳံေတြပါ။ ခင္ဗ်ားမွာလည္းရွိပါလိမ့္မယ္။
ယုိးဒယားမွာျမန္မာမေလးေတြလုပ္တဲ့ အဓိကအလုပ္ကေတြထဲကတခုက အႏွိပ္ခန္းပါ။ သူတုိ႔ေတြ ကယပက္လက္ ၁၀၉၊ ၁၁၀ ေတြကုိယူျပီး ေကြ်းထားဖုိ႔၀န္မေလးၾကဘူး။ သူတုိ႔နဲ႔ယူမွ ထုိင္းႏုိင္ငံသား ခံယူ ႏုိင္မယ္။ ဒါမွ က်ီးလန္႔စားစားဘ၀ ကလြတ္မယ္ဆုိတာေတြကေတာ့ အဆင္ေျပတယ္ ေျပာလုိ႔ရတဲ့ ယုိးဒယား ေရာက္ျမန္မာေတြဆီက ဇတ္လမ္းပဲ။ ဒီထက္ဆုိးတာေတြခင္ဗ်ားလည္းၾကားဖူးမွာပါ။ ကဲဒီလုိဇတ္ပ်က္ေနတဲ့ လူမ်ဳိးတမ်ဳိးရဲ႕ဇာတိမာန္ ကုိဘယ္လုိျပန္ထူမတ္မလဲ။
ဆုိေတာ့ လူထုဟာအခြင့္အေရးၾကဳံရင္ ရုန္းၾကလိမ့္ဦးမယ္။ ဒါ ၂၀၁၁ အတြင္းကအေတြ႔အၾကဳံေတြအရ ပဲသုံးသပ္တာပါ။ အုိမန္နဲ႔ေဘာလုံးပြဲအျပင္၊ အာဇာနည္ေန႔ အေလးျပဳပြဲ၊ ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသား လြတ္ေျမာက္ဖုိ႔ ဆုေတာင္းပြဲ၊ နဲ႕ဧရာ၀တီ လွဳပ္ရွားမွဳေတြဟာ ဒီအခ်က္ကုိသက္ေသခံေနပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အာရပ္လွဳိင္းကုိ စီးဖုိ႔ဆုိတဲ့လွဳံေဆာ္ခ်က္မ်ဳိးေတြလုပ္စရာ မလုိပါဘူး။ အေၾကာင္းတုိက္ဆုိင္တာနဲ႔ အျဖစ္အပ်က္တခုဟာ ဆင္ျခင္ ႏုိင္စြမ္းအားကလြတ္သြားတဲ့ ပြိဳင့္တခုထဲ၀င္သြားရင္ ဇတ္ကနဲေထာင္ထြက္ လာႏုိင္စရာရွိပါတယ္။ အေရးၾကီး တာက ခင္ဗ်ားကဘယ္လုိစသလဲဆုိတာထက္ ဘယ္လုိဆုံးသလဲဆုိတာပါ။ ေနာက္ကြယ္မွာ ပါ၀ါေလဟာနယ္ ရွိတတ္ပါတယ္။ ျဖစ္ႏုိင္ရင္ လူထုဆႏၵျပပြဲေတြကုိ ေရွာင္ဖုိ႔ အစုိးရက လူထုဆႏၵထုတ္ေဖာ္ပြဲေတြ စံနစ္တက် လုပ္ဖုိ႔အခြင့္အေရး ေပးေစခ်င္တယ္။
တခုေျပာခ်င္တာက ဘယ္ႏုိင္ငံေရးသိပၸံပညာရွင္ကမွ တူနီးရွားျပႆနာနဲ႔ အာရပ္ေႏြဦးကုိ ၾကဳိတင္ မခန္းမွန္း ႏုိင္ခဲ့ၾကဘူးဆုိတာပဲ။ အဲ ခင္ဗ်ားကြန္မင့္မွာေရးထားတဲ့ ဒုိမီႏုိအက်ဳိးဆက္မ်ဳိးကုိ လုိခ်င္တယ္ ဆုိရင္ ေတာ့ တရုတ္ကဆႏၵျပတဲ့အခါမွာေတာ့ ျဖစ္လာႏုိင္စရာရွိတယ္။ ဟုတ္တယ္ တရုတ္မွာဆႏၵျပရင္ အေျခအေန ေတြ အားလုံး ဟာလုံးလုံးလ်ားလ်ား ေျပာင္းလဲသြားမွာပဲ။ ျဖစ္ႏုိင္ေျခခင္ဗ်ားေမးေနတာလား။ ဟုတ္ျပီ တရုတ္ကို အာရပ္ကမာၻနဲ႔ နဲနဲယွဥ္ ၾကည့္ၾကရေအာင္။
၁၉၉၀ နဲ႔ ၂၀၀၀ ဆယ္စုႏွစ္အတြက္ ကုလသမဂၢကထုတ္တဲ့ လူသားဖြံ႔ျဖဳိးမွဳညႊန္ကိန္း (ပညာ၊ က်န္းမာနဲ႔ ၀င္ေငြကုိအဓိက ထားစီစစ္တာ) မွာ တူနီးရွားဟာ ၃၀%တက္လာျပီး အီဂ်စ္ဟာ ၂၈% တက္လာတယ္။ ႏွစ္ႏုိင္ငံလုံးမွာ တကၠသုိလ္ေက်ာင္းသားေတြနဲ႕ ဘြဲ႔ရပညာတတ္ေတြပိုမ်ားလာတယ္။ အသစ္ျဖစ္ထြန္းလာတဲ့ တုိးတက္တဲ့အေျခအေနေတြဟာ ရွိေနတဲ့ ႏုိင္ငံေရးစံနစ္ေဟာင္းထဲ က်ဥ္းက်ပ္ေနခဲ့တယ္။ ညိေနတယ္၊ လွဳပ္ရွားရတာမလြယ္ဘူး။ အလုပ္ေကာင္းတေနရာရဖုိ႔ အဆက္အသြယ္ ရွိဖုိ႔က အဓိကျဖစ္ေနတယ္။ ဒီေတာ့ ဒီေဘာင္ကုိ ခ်ဲ႕ရေတာ့တယ္။ အာရပ္ ပညာတတ္၊ နည္းပညာနဲ႔အကြ်မ္းတ၀င္ရွိတဲ့ လူလတ္တန္းစား ေတြက ျပီးခဲ့တဲ့ လွဳပ္ရွားမွဳေတြကုိ ဦးေဆာင္ခဲ့တဲ့အဓိကအခ်က္ပဲ။
တရုတ္မွာ ၂၀၁၁ ႏွစ္ဦးက တကၠသုိလ္တခုကထြက္လာတဲ့ အစီရင္ခံစာတခုမွာ ၂၀၁၀အတြင္း လူမွဳမတည္ျငိမ္မွဳ ၇၂ ခုရွိခဲ့ တယ္လု႔ိေဖာ္ျပတယ္။ တရုတ္လုိမီဒီယာကုိ ခ်ဳပ္ထားႏုိင္တဲ့ႏုိင္ငံတႏုိင္ငံမွာ ဒီကိန္းဟာ ဒီထက္ပုိမ်ားႏုိင္ျပီး သတိထားရမဲ့ အေနအထားပဲ။ တရုတ္ေဒသအာဏာပုိင္ေတြဟာလည္း အၾကီးအက်ယ္ ျခစားေနၾကတာပဲ။ က်ေနာ္သိတဲ့ျပည္မၾကီး ကလာတဲ့ တရုတ္ေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ားကုိ နဲနဲပါးပါးစကား ေျပာ ၾကည့္ရင္ တရုတ္မွာေနရာတုိင္းလာဘ္ေပးလာဘ္ယူမကင္း ဘူးဆုိတာပဲ။ ပုိက္ဆံသာေပးႏုိင္ရင္ ဘာမဆုိ အကုန္ လုပ္ႏုိင္တယ္ဆုိတယ္။ ကြန္ဖ်ဴးရွပ္ကုိ ကိုကာကုိလာ တုိက္ျပီး မက္ေဒၚနယ္ေၾကာ္ညာရုိက္ခုိင္းလုိ႔ရတယ္ ဆုိတာ မ်ဳိးေပါ့။
နယ္ေတြမွာလယ္ေတြသိမ္း၊ေျမေတြသိမ္း၊ လူထုကုိ ေနရာေတြေရႊ႕ေျပာင္းျပီး အာဏာပုိင္ေတြက ကုမဏီေတြကုိ လုပ္ကြက္ေတြေပးတယ္။ ကုမဏီေတြဟာေဆာက္ခ်င္သလုိ ေဆာက္တယ္၊ သူတုိ႔စြန္႔ပစ္ပစၥည္း ေတြကုိ စံနစ္တက်ေတြဘာေတြလုပ္မေနဘူး။ လက္ရွိေရေပးေရးစံနစ္ေတြထဲလည္း လစ္ရင္လစ္သလုိ သူတုိ႔ စြန္႔ပစ္ တဲ့ေရေတြ ထဲ့ခ်င္ထဲ့ခ်လုိက္တာမ်ဳိးတဲ့။ ကံၾကီးလုိ႔ ျမစ္ဆုံဆည္ခနရပ္ထားျဖစ္တာ ဆုိေပမယ့္ တရုတ္နဲ႔ လုပ္တဲ့ လုပ္ငန္းမွန္သမွ်ဟာ သတိထားရမွာခ်ည္းပဲ။ သူတုိ႔ဟာ ကုိယ့္ႏုိင္ငံထဲ ေတာင္ထင္ရာလုပ္တာ ဆုိေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ဆီမွာဆုိရင္ ပ်င္းေတာင္ပ်င္းေသးတယ္ေပါ့ဗ်ာ။ တရုတ္မွာ အာဗာတာ ရုပ္ရွင္ ျပေတာ့ ေတာသား ေတြက ေသာက္ေသာက္လဲၾကဳိက္ၾကဆုိတယ္။ သူတုိ႔နယ္ေျမေတြကုိ လုယုဖ်က္စီး ခံရတဲ့ ရုပ္ရွင္ထဲက အျဖစ္ ဟာ သူတုိ႔ဘ၀နဲ႔ တူတာကုိး။
လက္ရွိတရုတ္ခ်မ္းသာမွဳဟာ ကမ္းေျခေဒသ နဲ႔ျမဳိ႕ၾကီးေတြ မွာပဲရွိတယ္။ တရုတ္မွာ ေဒသတခုနဲ႔တခု ဆင္းရဲခ်မ္းသာအရမ္းကြာသြားျပီ။
ဒါေပမယ့္ ပညာရွင္ေတြ ေျပာသလုိေပါ့။ ခုေခတ္မွာ ေတာ္လွန္ေရးကုိ ဆင္းရဲသားေတြကမလုပ္ဘူး၊ လူလတ္တန္းစားပညာတတ္ေတြက ပဲလုပ္မွာဆုိတာကုိ တရုတ္အစုိးရကသိတယ္။ တရုတ္မွာ အာရပ္လုိဘြဲ႕ရျပီး သစ္သီးလွည္းနဲ႔တြန္းေရာင္းရတဲ့ ျပႆနာမ်ဳိးေတြမေပၚေအာင္ထိန္းထားတယ္။ တရုတ္ပညာတတ္ လူလတ္ တန္းစား ဟာ ဆူပါမားကက္ၾကီးေတြထဲ ေပ်ာ္ေနၾကတယ္။ တရုတ္ပညာတတ္ေတြမွာ အလုပ္လက္မဲ့ ေတြရွိတယ္ ဆုိေပမယ့္ အမ်ားစုဟာ လက္ရွိဘ၀ကုိေက်နပ္ေနၾကတယ္။ အုိင္ဖုန္းတုိ႔၊ အုိင္ပက္တုိ႔၊ နာမည္ၾကီး အမွတ္တံဆိပ္ အ၀တ္အစား၊ အသုံးအေဆာင္ ေတြမွာ စေန၊ တနဂၤေႏြေတြ ကုန္သြားၾကတယ္၊
ျပီးေတာ့ တရုတ္မွာ မူဘာရက္တုိ႔ ဘင္အလီတုိ႔ ကဒါဖီတုိ႔လုိ အာဏာကုိေရရွည္စြဲကုိင္ထားတာ မ်ဳိးမရွိေတာ့ဘူး။ ဟူဂ်င္ေတာင္ဟာ ေနာင္ႏွစ္ဆုိရင္ဆင္းေပးျပီ။ ေခါင္းေဆာင္အေျပာင္းအလဲမွာ ေပၚလစီ အကူးအေျပာင္း ေတြရွိတတ္ေတာ့ လူထုကုိနဲနဲေတာ့ေစာင့္ၾကည့္ေစတယ္။ ျပီးေတာ့ PLA (people liberation army) ဟာဘက္ေျပာင္းျပီး လူထုလွဳပ္ရွားမွဳဘက္ကုိ ကူးေျပာင္းဖုိ႔ ဘာအရိပ္အေရာင္မွမရွိဘူး။ ဒီအခ်က္ေတြဟာ တရုတ္မွာလူထုအုံၾကြမွဳေတြ အခိ်န္တုိအတြင္းမွာျဖစ္ဖုိ႔မရွိဘူးလုိ႔ေတာ့ညႊန္ျပေနတာပဲ။ အင္ပါယာဘ၀ကေန တရုတ္ေတြဟာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အိမ္နိမ့္စံအျဖစ္နဲ႔ အေနာက္ရဲ႕ ေက်ာသပ္ရင္သပ္ျခင္းကုိ က်ိတ္မွိတ္ခံလာ ခဲ့တယ္။ ခုေတာ့သူတုိ႔ဟာ ၂၀၀၆မွာ ကမာၻ႕တတိယစီးပြားအင္အားၾကီးႏုိင္ငံ ဂ်ာမနီကုိ ေက်ာ္တက္၊ ၂၀၁၁ မွာ ဂ်ပန္ကုိ ရာဇ၀င္ထဲမွာထားရစ္ခဲ့တယ္။ ဒီႏွဳန္းအတုိင္းသြားရင္ ၂၀၃၀မွာ နံပတ္တစ္ ေနရာကုိ အေမရိကန္ေတြ ဆီကယူၾကလိမ့္မယ္။
ဒါေပမယ့္ တရုတ္အာဏာပုိင္ ေတြဟာ အနာဂတ္ကုိ ထြက္ေျပးေနၾကတယ္။ အရမ္းျဖစ္ခ်င္ေနၾကတယ္။ စီမံကိန္းအမွားေတြ အမ်ားၾကီးလုပ္ခဲ့ၾကတယ္။ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ေတြကုိအမ်ားၾကီးထိခုိက္ေစခဲ့တယ္။ အဲဒီထဲက တခုဟာ အျမန္ရထားလုိင္းေတြပဲ။ တရုတ္အာဏာပုိင္ေတြ ကုမဏီေတြကေနလာဘ္စားျပီး ဒီစီမံကိန္း ေတြကုိ နည္းပညာမေသခ်ာခင္ အလွ်င္အျမန္အေကာင္အထည္ေဖာ္ခဲ့ၾကတယ္။ တရုတ္အျမန္ရထား ႏွစ္စီးဟာ ၂၀၁၁ ဇူလုိင္ က ဗဟုိထိန္းခ်ဳပ္ခန္းကမသိေတာ့ ရထားေတြကုိ သတင္းမေပး ႏုိင္ေတာ့ တခါတိုက္တယ္။ လူေတြ အမ်ားၾကီးေသတယ္။ စက္တင္ဘာမွာ တခါတုိက္ျပန္တယ္။ ျပဳိလဲေနတဲ့ အပ်က္အစီးပုံေတြၾကား မ်က္ရည္ေတြ ၀ဲေနတဲ့ ၀မ္က်ားေပါင္ကုိ ဟီရုိးျဖစ္ေစတဲ့ ဇီခြ်မ္ငလွ်င္ဟာ ဆည္တည္ ေဆာက္ခဲ့တဲ့ အက်ဳိးဆက္လုိ႔ ခုတခ်ဳိ႕ေတြ က ဆုိလာၾကျပီ။
အင္ပါယာအိမ္မက္ကုိ မမက္ပါဘူးလုိ႔ေျပာထားေပမယ့္ တရုတ္စိတ္ထဲမွာဘာရွိသလဲ အားလုံးက စုိးရိမ္ေနၾကရျပီ။ အေရွ႕ေတာင္အာရွမွာ တရုတ္ဟာ ဗီယက္နမ္နဲ႔စစ္ျဖစ္ဘူးတယ္။ ခ်န္ေကရွိတ္တပ္ေတြ ျမန္မာျပည္ထဲ၀င္ဘူးတယ္။ ခုဖိလစ္ပုိင္နဲ႔ ကမ္းလြန္ေရနံမွာ လိပ္ခဲတင္းတင္းရွိတယ္။ ေခတ္မွီမွဳနဲ႔အတူ စြမ္းအင္လုိအပ္ခ်က္ဟာ အရမ္းအေရးၾကီးလာတယ္။ တရုတ္နဂါးဟာ ကမာၻပတ္ျပီးေရနံနဲ႔ ဓါတ္ေငြ႕ေစ်းကြက္ ေတြထဲ၀င္တယ္။ ႏုိင္ငံပုိင္ CNOOC (China National Offshore Oil Cooperation) ဟာအေမရိကန္ကုမဏီ ယူႏုိကယ္ကုိ ၂၀၀၅ မွာ၀ယ္ဖုိ႔ၾကဳိးစားခဲ့တယ္။ ယူႏုိကယ္ဟာ တုိတယ္နဲ႔အတူျမန္မာ ကမ္းလြန္ရတနာမွာ ရွယ္ယာေတြရွိေနပါတယ္။ အာရွအလယ္ပုိင္းမွာရွိတဲ့ ယူႏုိကယ္ရဲ႕က်ယ္ျပန္႔တဲ့ အက်ဳိးစီးပြားဟာ တရုတ္စြမ္းအင္ မဟာဗ်ဴဟာနဲ႔ လုိက္ဖက္ပုံရပါတယ္။ ဒီေတာ့ အေမရိကန္မွာ ဒီမုိကရက္နဲ႔ ရီပတ္ပလီကန္ဟာ ခ်က္ခ်င္းညွိျပီး ယူႏုိကယ္ကုိ အေမရိကန္ကုမဏီခ်င္းျဖစ္တဲ့ ရွယ္ဗရြန္ လက္ထဲ ထဲ့ခဲ့ၾကတယ္။ ဒါ့အျပင္ ခုတရုတ္ေတြ က်ေနာ္တုိ႔ ဆီမွာ ေရကာတာေတြနဲ႔ ကမ္းလြန္သဘာ၀ဓါတ္ေငြ႔ နဲ႔ စြမ္းအင္စီမံကိန္းေတြကုိ ေျခသြက္ လက္သြက္ စာခ်ဳပ္ ေတြခ်ဳပ္ ထားၾကျပီ။
ကမာၻ႔စီးပြားေရးဘက္ကၾကည့္ရင္ တရုတ္ဟာျပည္တြင္းအခက္အခဲေတြကုိ ရင္ဆုိင္ရင္းတျဖည္းျဖည္းနဲ႔ ဒုတိယအခ်မ္းသာ ဆုံးျဖစ္ေနပါျပီ။ သူနဲ႔အတူ G-20 ရဲ႕ေနာက္တက္လာတဲ့ ဘရာဇီး၊ ရုရွား၊ အိႏၵိယ၊ ေတာင္အာဖရိက တုိ႔ဟာတကယ္မ်ား ေနာင္ကမာၻ႔ႏုိင္ငံေရး အခင္းအက်င္းသစ္ကုိ ၾသဇာေညာင္းလာမယ္ဆုိရင္ ႏုိင္ငံေတြရဲ႕ႏုိင္ငံျခားေရးမူ၀ါဒဟာ ေဒါင္ေဒါင္မည္ အမ်ဳိးသား အက်ဳိးစီးပြားကုိပဲ ပုိလုိ႔အေျခခံလာၾကပါလိမ့္မယ္။
က်ေနာ္တုိ႔ေကာ ဘာလုပ္ၾကမလဲ။ တရုတ္ကုိကန္တဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံျခားေရးေပၚလစီဟာ အေမွ်ာ္အမွ်င္နဲရာ က်တယ္လုိ႔ အနဲဆုံး ခုေနမွာေျပာႏုိင္ပါလိမ့္မယ္။ ဒါေပမဲ့ မကန္ႏုိင္ရင္ေတာင္ မွီထားဖုိ႔မသင့္ေတာ္ပါဘူး။ က်ေနာ္ တုိ႔ အေနာက္ကုိျပန္ၾကည့္ၾကရမယ္။ အိႏၵိယသြားျပီး ဗုဒၶဂါယာ ဘုရားဖူးတာ ေလးေတြလုပ္သလုိ ေဒသတြင္း အာစီယံနဲ႔ လည္း ခ်ိတ္ထားရပါလိမ့္ဦးမယ္။ အစုိးရကသာ ႏုိင္ငံေရး အက်ဥ္းသားအားလုံးလႊတ္ေပးလုိက္စမ္းပါ။ ျမန္မာႏုိင္ငံ အာစီယံဥကၠ႒ျဖစ္တာ က်ေနာ္တုိ႕အက်ုဳိးစီးပြားပါ။ ေထာက္ခံရမယ္္။
ပိတ္ထားတဲ့ ႏုိင္ငံကုိ ကမာၻၾကီးထဲဖြင့္ထုတ္ပစ္ရမယ္။ ျပည္တြင္းအတုိက္အခံေတြ စုစည္းညီညြတ္ၾကဖုိ႔ ဆုိတာထက္ အတုိက္အခံနဲ႔အစုိးရ၊ တုိင္းရင္းသားအားလုံးစုစည္းညီညြတ္တဲ့ ျပည္ေထာင္စုၾကီး တခုျဖစ္ဖုိ႔ လုိလာ ပါျပီ။ ကုိယ့္ႏုိင္ငံသားခ်င္း မေျပလည္ခင္မွာသေဘာတူထားခဲ့ရတဲ့ စီမံကိန္းအမွားေတြကုိ ျပန္ျပီးခ်င့္ခ်ိန္ျပီးျပင္ဆင္ ပစ္ရပါမယ္။ ပ်က္စီးလာေနတဲ့ ေဂဟစံနစ္ေတြကုိကယ္တင္ရေတာ့မယ္။ ျမန္မာျပည္အသက္ဟာ ၁၅ႏွစ္ေလာက္ ပဲရွိပါေတာ့တယ္။ ၂၀၂၅ ေလာက္အထိ က်ေနာ္တုိ႔သာ ဒီအေျခ အေန ကေန တုိးတက္ေအာင္ မလုပ္ႏုိင္ဘူး ဆုိရင္ ဒီထက္ပုိဆုိးတဲ့ အေျခအေနတခုကုိ ျပန္ေရာက္သြားမယ္ ဆုိရင္ ျမန္မာျပည္ဟာေနာက္တခါ လြတ္လပ္ေရး ကုိ ဆုံးရွဳံးရဖုိ႔ ပါပဲ။ ျမန္မာေတြ ဒလုိင္းလားမားတုိ႔လို ရုန္းကန္ ၾကရပါလိမ့္မယ္။
ဘာေတြလုပ္သင့္သလဲဆုိတာ အေပၚမွာက်ေနာ္တုိ႔အုပ္စုႏွစ္စုခြဲျပီးၾကည့္ခဲ့ျပီးပါျပီ။ ပထမအုပ္စုျဖစ္တဲ့ ႏုိင္ငံေရး အက်ဥ္းသား အားလုံးကုိျပန္လႊတ္ေပးေရးဟာစေနျပီလုိ႔ ယူဆၾကည့္ ခ်င္ပါတယ္။ ႏွစ္မကုန္ခင္ လႊတ္ေပးတာကုိ ျပီးေအာင္ကုိလုပ္ရပါမယ္။ ျပီးရင္အင္အယ္ဒီပါတီ တရား၀င္ျဖစ္ေရး (မွတ္ပုံတင္ေရး)မွာ အစုိးရက ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပုံ အတြင္းထဲကုိ သြင္းတယ္ဆုိရင္ က်ေနာ္တုိ႔ ဘာေတြေဆြးေႏြးဖုိ႔လုိမလဲ။ ဒီေနရာမွာ ဒီမုိကေရစီရဲ႕ အနိမ့္ဆုံး အဆင့္အတန္းကုိေပးဖုိ႔ေတာ့ အနဲဆုံး လုိအပ္ ပါတယ္။ Dahl ေျပာတဲ့ အနိမ့္ဆုံးဒီမုိကေရစီမွာ အခ်က္ေလးခ်က္ ရွိရပါမယ္။
၁။ လြတ္လပ္ ျပီး မွ်တတဲ့ ပုံမွန္ေရြးေကာက္ပြဲေတြရွိရမယ္။
၂။ အရြယ္ေရာက္သူ ႏုိင္ငံသားအားလုံး မဲေပးခြင့္ရွိရမယ္။
၃။ လြတ္လပ္စြာ ေျပာဆုိ၊ ပုံႏွိပ္၊ ထုတ္ေ၀၊ အသင္းအပင္းမ်ားဖြဲ႔စည္းခြင့္ရွိရမယ္။
၄။ ေရြးေကာက္ပြဲအရမဟုတ္ပဲ အခြင့္အေရးတခုနဲ႔ ေရြးခ်ယ္သတ္မွတ္ခံခဲ့ရသူမ်ားမရွိဖုိ႔လုိတယ္။
ေလာေလာဆယ္မွာ နံပါတ္၂ ကလြဲလုိ႔က်န္တာအားလုံးအားနည္းခ်က္ေတြရွိေနပါတယ္။ နံပါတ္ ၃ကုိ ေပးဖုိ႔အားယူေနတယ္လုိ႔က်ေနာ္ထင္ပါတယ္။ နံပါတ္ ၄ ကေတာ့ ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပုံက တပ္မေတာ္သား ၂၅% ကုိျပင္မွ သာရႏုိင္ပါမယ္။ အစုိးရကဒီအခ်က္ဟာျပင္ဆင္သင့္တယ္လုိ႔လက္ခံျပီးသားလုိ႔ထင္ျပီး ညွိႏွဳိင္းစရာဟာ အခ်ိန္ပဲလုိ႔ယူဆပါတယ္။ ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ဒီအခ်က္၄ ခ်က္ျပည့္စံု ေရးနဲ႔ညီမယ္ဆုိရင္ အင္အယ္ဒီ မွတ္ပုံတင္ ေရးဟာမလုပ္ႏုိင္စရာမရွိပါဘူး။ အင္အယ္ဒီဟာ ဒီ၂၅% ေနရာကုိ ၂၀၁၅ မွာ၀င္မျပဳိင္ဘူးဆုိခဲ့ရင္ေတာ့ ပုိမ်ား ညွိရတာလြယ္မလားပဲ။ လက္ရွိအစုိးရဟာ မဲဆႏၵနယ္ရဲ႕ ၂၅% မွာ အဓိကျပဳိင္ဘက္ အင္အယ္ဒီ မပါဘူး ဆုိရင္ နံပါတ္ ၁ ဟာလည္းျဖစ္လာႏုိင္တာပါပဲ။
အေပၚေလးခ်က္နဲ႔ျပည့္စုံတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲကုိ အင္အယ္ဒီသာတရား၀င္ ၀င္ေရာက္ယွဥ္ျပဳိင္ျပီဆုိရင္ ၉၀ရလဒ္ကုိ ေျပာေနစရာမလုိေတာ့ပါဘူး။ ၂၀၁၅ မတုိင္ခင္ၾကားခံကာလမွာ သေဘာတူထားတဲ့ Political Order တခုမရွိပဲ လက္ရွိအစုိးရဟာ စီးပြားေရးကုိ ကုိင္ရင္ ေမာင္ပုံေစာင္းၾကဳိးျပတ္မွာပဲ။ တျပဳိင္နက္တည္းမွာ စီးပြားေရး ပိတ္ဆုိ႔မွဳကုိ တဆင့္ခ်င္းျဖည္ခ်ဖုိ႔ၾကဳိးစားမယ္။ ျပည္တြင္းျငိမ္းခ်မ္းေရးကုိယူထားႏုိင္ရပါမယ္။
ခင္ဗ်ားဟာေတြကေတာ့ ideal ေတြပဲေျပာရင္က်ေနာ္ မျငင္းပါဘူး။ သုိ႔ေသာ္ဒီလုိပဲစိတ္ကူး ၾကည့္ရ မွာပါပဲ။ တုိက္ယူမွရမယ္၊ ေတာင္းယူမွရမယ္ဆုိရင္လည္း တုိက္ၾကေတာင္းၾကေပါ့။ လက္ရွိျဖစ္ထြန္းမွဳကုိ ေနာက္ျပန္သြား တာမ်ဳိးေတာ့မျဖစ္ေစခ်င္ဘူး။ ဒါေပမယ့္ လက္ရွိျဖစ္စဥ္မေတာ္လုိ႔ ဘာအေၾကာင္းေၾကာင့္ ပဲျဖစ္ျဖစ္ လန္က်သြားခဲ့ေသာ္ မူလဒုံရင္းကျပန္စက်ဳိးစားရတာမ်ဳိးမျဖစ္ေအာင္ တေနရာမွာျပန္ထစ္ထားႏုိင္တဲ့ Physical Mechanism တခုလည္းရွိဖုိ႔ လုိအပ္ေနပါတယ္။ အဲဒါဟာဘာျဖစ္သင့္သလဲ။ ႏွစ္ဘက္စလုံးက ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလုပ္လုိသူေတြေသေသခ်ာခ်ာစဥ္းစား ရမဲ့အခ်က္တခ်က္ပါပဲ။
ေဒၚေအာင္ဆန္းၾကည္ေျပာခဲ့တာတခုရွိတယ္။ ဆင္းသြားတဲ့အစုိးရကုိလည္းဘာဒုကၡမွမေပးရဘူးတဲ့။ ဒါဟာ ႏုိင္ငံအာဏာကုိစြန္႔လႊတ္သြားတဲ့ တပ္မေတာ္ေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ႕ပူပန္မွဳဆုိရင္ သူတုိ႔ကုိ က်ေနာ့္ ညာဏ္တထြာနဲ႔ တခုေျပာခ်င္တယ္။ အာဏာရွင္ေတြကုိ အာမခံခ်က္ေပးႏုိင္တာ ဟာေနာက္ထပ္ အာဏာရွင္ မဟုတ္ပါဘူး။ ေကာင္းမြန္တဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပုံစံတခုကသာေပးႏုိင္တာပါ။ အဲဒီပုံစံကုိ အခုရေအာင္ တည္ယူၾက ရေအာင္ပါ။
က်ေနာ္တုိ႔ လူမ်ဳိး ဆင္းရဲတာ၊ သိကၡာမဲ့ေနတာ၊ က်ေနာ္တုိ႔ႏုိင္ငံ က်ေနာ္တု႔ိမသိပဲ အႏုိင္က်င့္ခံရတာ ေရာင္းစားခံရတာၾကာပါျပီ။ က်ေနာ္တုိ႔အခုေျပာင္းမွျဖစ္ေတာ့မယ္။ အခ်ိန္သိပ္မရွိေတာ့ဘူး။ အေျပာင္းအလဲကုိ အစုိးရကလက္ခံျပီး ပူးေပါင္းလုပ္ပါမွ လြယ္မယ္၊ ျမန္မယ္။ အေျခအေနက မလုပ္ရင္မျဖစ္ေတာ့ဘူး။
တရုတ္ဟာသီအုိရီမရွိတဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပုံသဏာန္တခုကုိစမ္းသတ္ ေနတာပါ။ အဲဒါဟာ ဗဟုိအာဏာ ခ်ဳပ္ကုိင္မွဳ နဲ႔ ေစ်းကြက္စီးပြားေရးပဲ။ ဗဟုိကခ်ဳပ္ကုိင္ျပီး အာဏာကုိ အလြဲသုံးစားလုပ္လုိ႔ရေနေတာ့ စီးပြားေရးမွာ အက်င့္ပ်က္ ျခစားမွဳေတြ ရွိေနတာ မဆန္းပါဘူး။ တရုတ္အစုိးရဟာ နည္းပညာမေသခ်ာေသးခင္ သူ႔ျပည္သူ ေတြစီးနင္းေနတဲ့ ဗဟုိထိမ္းခ်ဳပ္ခန္္းနဲ႔ လြတ္ထြက္သြားတတ္တဲ့ အျမန္ရထားေတြကုိ စမ္းသတ္ ေမာင္းႏွင္ေနဆဲပဲ။
သူ႔ႏုိင္ငံကမာၻ႕အဆင့္တစ္ ႏုိင္ငံျဖစ္လာမလား။ လူမွဳမတည္ျငိမ္မွဳေတြနဲ႔ ျပန္လည္ထြက္သြား မလား ဆုိတာ က်ေနာ္တုိ႔ေတြ႔ၾကရမွာပါ။ ဒါေပမယ့္ ဒီရလဒ္ေပၚမွာ က်ေနာ္တုိ႔ လြတ္လပ္ခြင့္နဲ႔ အခ်ဳပ္အခ်ာ အာဏာကုိ ေလာင္းေၾကးထပ္မထားႏုိင္ဘူး။ က်ေနာ္တုိ႔မွာ ကုိယ့္လြတ္လပ္ခြင့္နဲ႔ ကုိယ့္တန္ဖုိးကုိ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ ဖန္တီးခြင့္၊ သတ္မွတ္ခြင့္ ရေနတယ္ဆုိရင္ အားအားယားယားဗ်ာ ဘာလုိ႔ေဘာလုံးကြင္းထဲသြားျပီး ေအာ္ဆဲေနၾကမွာလဲ။ ဘယ္သူက လမ္းေပၚထြက္ျပီး ဆႏၵျပဖုိ႔ေတြ ေတြးေနမလဲ။
သု၀ဏကြင္းထဲက ေအာ္သံေတြ က်ေနာ္တုိ႔ဘယ္အထိၾကားရဦးမလဲ။
KZေက
References:
- Linkages between politics and economics by Nelson Joan M. Journal of Democracy, October 1994
- Civil-Military Relations and Democracy Edited by Larry Diamond and Marc F. Plattner, The John Hopkins University 1996
- Elections without democracy, The Rise of Competitive Authoritarianism by Steven Levitsky and Lucan A. Way. Cambridge University Press, April 2010
- The impact of the economic crisis, from the G-8 to G-20 by Mark F. Plattner. Journal of Democracy. Jan’ 2011
- Can Europe be saved? By Paul Krugman. International Herald Tribune. Jan 12’ 2011
- Is China next? By Francis Fukuyama. International Herald Tribune. March 15’ 2010
- China’s high-speed politics by David Bandurski. International Herald Tribune. July 28’ 2011
Monday, October 17, 2011
သု၀ဏအျမန္ရထား (၆)
ကုိတီတူး
စက္တင္ဘာ ၂၀၀၈ ကေမႊလုိက္တဲ့ ေလးမင္းဘရားသားဘဏ္ျပႆနာ(ကမာၻ႔ဘဏာေရးအက်ပ္အတည္း) ဟာ ကမာၻၾကီးတခုလုံးကုိတုန္လွဳပ္သြားေစခဲ့တယ္။ ဒါဟာအနာဂတ္မွာ ကမာၻ႔စီးပြားေရးျပႆနာနဲ႔ ေငြေၾကးေစ်းကြက္တခုလုံး ကုိျပန္ျပီး ျပင္ဆင္ဖုိ႔နဲ႔တင္ရပ္ေနမွာမဟုတ္ပဲ ကမာၻ႔ႏုိင္ငံေရးကုိပါရုိက္ခတ္ခ်က္ျဖစ္လာမယ္လို႔ ေလ့လာသူေတြက သုံးသပ္ခဲ့ၾကတယ္။ ေစ်းကြက္ကုိ လႊတ္ေပးထားလုိက္၊ မျမင္ရတဲ့အင္အားစုေတြကသူ႔ဘာသူထိမ္းသြားလိမ့္မယ္ဆုိတဲ့ ဖရီမားကက္ဘုိးေအၾကီး အဒမ္စမစ္ရဲ႕ဓါတ္ပုံဟာ ေလးမင္းဘရားသားဘဏ္ေရွ႕ကအမွဳိက္ပုံးထဲမွာ။ အစုိးရေတြဟာ လြတ္လပ္တဲ့ေစ်းကြက္စီးပြားေရးကုိ၀င္ေရာက္ထိန္းခ်ဳပ္ဖုိ႔လုိလာမယ္။ ဒီမုိကရက္တစ္အစုိးရေတြရဲ႕ အခန္းဟာေမွးမွိန္ လာဖုိ႔ရွိတယ္ဆုိတာေတြကုိပါ တဆက္တည္းသုံးသပ္ခဲ့ၾကတယ္။
တကယ္က်ေတာ့အားလုံးထင္ထားသေလာက္ဆုိး၀ါးမသြားပဲ အေျခအေနေတြဟာထိမ္းႏုိင္သိမ္းႏုိင္ျပန္ျဖစ္လာခဲ့တယ္။ ၂၀၀၈ ေၾကာင့္မုိ႔အက်ပ္အတည္းေတြရွိေပမယ့္ ဒါေၾကာင့္ဒီမုိကရက္တစ္အစုိးရေတြကုိ သူ႔ျပည္သူေတြက လူၾကဳိက္နည္းသြားတာ ေရြးေကာက္ပြဲေတြမွာအေရးနိမ့္သြားတာမ်ဳိးေတာ့သိပ္မေတြ႔ရဘူး။ လတ္ဗီးယားနဲ႔ အုိက္စလန္လုိ ႏုိင္ငံေလးႏွစ္ခုမွာ ဒီမုိကရက္အစုိးရေတြ ရွဳံးသြားတယ္ဆုိေပမယ့္ ကမာၻ႕စီးပြားေရးအက်ပ္အတည္းေၾကာင့္လုိ႔ ေကာက္ခ်က္ ခ်ဖုိ႔ မလုံေလာက္ပါဘူး။
ဒီအက်ပ္အတည္းေၾကာင့္ လက္၀ဲယိမ္းပါတီေတြဟာအသာစီးမရခဲ့တဲ့အျပင္ ဥေရာပႏုိင္ငံအေတာ္မ်ားမ်ားမွာ လက္ယာယိမ္းအစုိးရေတြ အဓိကေအာင္ပြဲခံခဲ့တာေတြ႔ရျပန္တယ္။ ၂၁ရာစုဆုိရွယ္လစ္စံနစ္ထူေထာင္မယ္ဆုိတဲ့ ဟူဂုိးေခ်းဗက္စ္ ရဲ႕ ဗင္နီဇြဲလားကုိၾကည့္ေတာ့လည္း စီးပြားေရးအလားအလာေတြဟာ ဆုိး၀ါးေနတာေတြ႔ရျပန္တယ္။ အႏွစ္ခ်ဳပ္ရရင္ လြတ္လပ္တဲ့ ေစ်းကြက္မွာ အစုိးရေတြရဲ႕အခန္းဟာျပန္ျပီးမ်ားဖုိ႔လုိလာျပီဆုိတဲ့ အသံေတြညံ ထြက္လာခဲ့ေပမယ့္ အရင္းရွင္စံနစ္ၾကီးတခုလုံးကုိစိန္ေခၚတဲ့အေတြးအေခၚနဲ႔ အယူအဆေတြထြက္မလာခဲ့ဘူး။
ဆန္႔က်င္ဘက္ အေနနဲ႔ ဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံေတြအစား အာဏာရွင္ႏုိင္ငံေတြမွာသာ ဒီစီး ပြားပ်က္ကပ္ေၾကာင့္ပုိ အခက္ေတြ႔ေစႏုိင္တယ္ လုိ႔ေတာင္ေျပာၾကပါေသးတယ္။
ဘာလုိ႔လဲဆုိေတာ့ လက္ရွိအာဏာရွင္ပုံစံအုပ္ခ်ဳပ္ေနတဲ့ တရုတ္နဲ႔ရုရွားမွာ ဘာအုိင္ဒီေယာ္ေလာ္ဂ်ီမွမရွိဘူး။ သူတုိ႔ဟာ သူတုိ႔ႏုိင္ငံကုိစီးပြားေရးတုိးတက္မွဳနဲ႔ခ်ဳပ္ကုိင္ထားတာမုိ႔ ကမာၻ႕စီးပြားပ်က္ကပ္ ဟာသူတုိ႔ကုိသာ ပုိဆုိးေစလိမ့္မယ္ လုိ႔တခ်ဳိ႕စီးပြားေရးပညာရွင္ေတြက ေကာက္ခ်က္ေပးခဲ့တာျဖစ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ လက္ေတြ႔အျဖစ္အပ်က္ေတြကလည္း ဒီထင္ျမင္ခ်က္ေတြကုိ မွားေၾကာင္းသက္ေသျပခဲ့တယ္။ တကယ္တမ္း ျပီးခဲ့တဲ့ စီးပြားပ်က္ကပ္ဟာ ဘယ္လုိအစုိးရက အုပ္ခ်ဳပ္ေနတာလည္းနဲ႕မဆုိင္တာကုိေတြ႔ရတယ္။
တရုတ္ဟာ အက်ပ္အတည္းကေန ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ျပန္ ထြက္လာႏုိင္တယ္။ ရုရွားဟာေတာ္ေတာ္ပ်ာယာခတ္သြားခဲ့တယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာ အေနာက္ကဒီမုိကေရစီ ခ်ံပီယံႏုိင္ငံၾကီးေတြဟာ အၾကီးအက်ယ္အထိနာခဲ့ေပမယ့္ အားေကာင္းလာတဲ့ေစ်းကြက္ဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံေတြျဖစ္တဲ့ ဘရာဇီး၊ အိႏၵိယနဲ႔ အင္ဒုိနီးရွား မွာေတာ့ဟန္ေတာင္မပ်က္ခဲ့ဘူး။
ေသခ်ာျပန္ၾကည့္ေတာ့ ဒီစီးပြားပ်က္ကပ္ဟာ ဇုံအလုိက္အထိနာခဲ့တာပဲျဖစ္တယ္။ ေျမာက္အေမရိက၊ ဥေရာပ (ျပည့္၀ဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံေတြ) နဲ႔ ယူရုိေအရွ (ကြန္ျမဴနစ္လြန္ဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံေတြနဲ႔ ယွဥ္ျပဳိင္ခံအာဏာပုိင္ႏုိင္ငံေတြ) ေတြကုိ
ဆုိးဆုိး၀ါး၀ါးသက္ေရာက္ခဲ့ျပီး တရုတ္နဲ႔အားေကာင္းကာစ ဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံေတြမွာအစြန္းခတ္ရုံမွ်သာျဖစ္ခဲ့တယ္။ ေနာက္တမ်ဳိးေျပာရရင္ ျပည့္၀ဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံၾကီးေတြရဲ႕(အေနာက္ရဲ႕) စုေပါင္းဦးေဆာင္မွဳအခန္းဟာအားနည္းေနတယ္ ဆုိတာပဲ။ G-20 တက္လာတာဟာ ဒီအခ်က္ကုိ သက္ေသျပလုိက္တာပဲ။
G-20 ဆုိတာအာရွစီးပြားပ်က္ကပ္ျဖစ္တဲ့ ၁၉၉၀ ေနာက္ပုိင္းႏွစ္ေတြအျပီးမွာေပၚလာတာ။ အဲဒီအခ်ိန္ဆရာၾကီးက G-8 (အဂၤလန္၊ ျပင္သစ္၊ ဂ်ာမနီ၊ အီတလီ၊ အေမရိကန္၊ ကေနဒါ၊ ဂ်ပန္နဲ႔ ရုရွား)။ ေနာက္ဆုံးက ငနဲရုရွားက ပထမ ၇ႏုိင္ငံ G-7 ကေနသြင္းလုိက္လုိ႔ပါလာျပီး G-8 ျဖစ္လာတာ။ G-20 ပထမထိပ္သီးအစည္းအေ၀းကုိ ၂၀၀၈ ႏုိ၀င္ဘာမွာပဲ ၀ါရွင္တန္မွာက်င္းပခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ တကယ္အေရးပါလာတာက ၂၀၁၀ ကေနဒါမွာလုပ္တဲ့အစည္းအေ၀းက်မွ။ ကမာၻ႕စီးပြားေရးကုိထိထိေရာက္ေရာက္ျပန္လုပ္ဖုိ႔ဆုိရင္ G-8 ဟာမလုံေလာက္ဘူးဆုိတာ အေနာက္က လက္ခံလုိက္တဲ့သေဘာပဲ။ G-8 ကေန G-20 ကုိနန္းတင္လုိက္တယ္ဆုိပါေတာ့။ ဘာေၾကာင့္လဲ G-20 ကုိေလ့လာၾကည့္ရေအာင္။
ပထ၀ီအေနအထားကစၾကည့္ရင္ ကမာၻၾကီးရဲ႕ေဒသတုိင္းကစူပါပါ၀ါ တႏုိင္ငံေတာ့အနဲဆုံးပါတယ္။ အဂၤလန္၊ျပင္သစ္၊ဂ်ာမနီ၊အီတလီ၊အီးယူ (ဥေရာပ၊ G-8ႏုိင္ငံေဟာင္းေတြနဲ႔အသစ္ဖြဲ႕လုိက္တဲ့ ဥေရာပသမဂၢ။ ဒီမွာၾကည့္ရင္ ဥေရာပသမဂၢဟာယူနီယံအဆင့္ကုိမွန္းထားသေလာက္မေရာက္ႏုိင္ေသးတာေတြ႔ရမယ္။သူသာစုစည္းမိရင္ တႏုိင္ငံခ်င္းစီ ဘာလုိ႔ထဲ့ေနဦးမလဲ)။ တရုတ္၊အိႏၵိယ၊အင္ဒုိနီးရွား၊ဂ်ပန္၊ေတာင္ကုိရီးယား (အာရွ၊ ႏုိင္ငံသစ္ေတြနဲ႔ G-8 ေဟာင္းဂ်ပန္)။ အာဂ်င္တီးနား၊ ဘရာဇီး၊ မကၠစီကုိ (ေတာင္အေမရိက)။ အေမရိကန္၊ ကေနဒါ (ေျမာက္အေမရိက၊ G-8ႏုိင္ငံေဟာင္းေတြ)။ ေဆာ္ဒီအာေရဗ်၊ တူရကီ (အေရွ႕အလယ္ပုိင္း)။ ေတာင္အာဖရိက (အာဖရိက)။ ၾသစေတးသွ် (ပစိဖိတ္) နဲ႔ ရုရွား (အရင္ဆုိဗီယက္ႏုိင္ငံေဟာင္း၊ ယူရုိေအးရွ၊ ပုိ႔စ္ကြန္ျမဴနစ္၊ G-8 လက္ေဟာင္း) ဆုိျပီးေတြ႔ၾကရမယ္။ အသစ္ G-20 မွာ ခင္ဗ်ားသတိထားၾကည့္ရင္ ဒီမုိကေရစီအင္အားစုဟာေလွ်ာ့က်မသြားေသးဘူး။ တရုတ္နဲ႔ ေဆာ္ဒီပဲ (ရုရွားကအေဟာင္းမုိ႔ထဲ့မေျပာတာ) ခုထိကုိ ေျဗာင္ပဲဗ်ာ အာဏာရွင္ပုံစံအုပ္ခ်ဳပ္ေနဆဲပဲ။
က်န္ႏုိင္ငံေတြဟာ ဒီမုိကေရစီကုိအနဲနဲ႔အမ်ားက်င့္သုံးႏုိင္ၾကတာခ်ည္းပဲ။
G-20 ဟာ ကမာၻ႔လူဦးေရရဲ႕ သုံးပုံႏွစ္ပုံရွိတယ္။ ဒါေပမယ့္ခု ဥေရာပနဲ႔ဂ်ပန္မွာေမြးႏွဳန္းက်တယ္။ တက္မယ္ထင္ရတဲ့ အေမရိကန္နဲ႔ကေနဒါမွာလည္းမတက္ဘူး။ ဒီအတုိင္းသြားရင္ ၂၀၅၀မွာ G-20 ထဲက ျပည့္၀ဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံေတြရဲ႕ စုစုေပါင္းလူဦးေရဟာ ကမာၻရဲ႕ရွစ္ပုံတပုံေလာက္ပဲရွိေတာ့မယ္လုိ႔ခန္းမွန္းၾကတယ္။
တဆက္တည္းစီးပြားေရးကုိၾကည့္ေတာ့ G-20 ဟာ ကမာၻ႕ဂ်ီဒီပီရဲ႕ ၈၈ရာႏွဳန္းရွိတယ္။ အရင္ G-7 အေဟာင္းနဲ႔ အီးယူ၊ ၾသစေတးသွ် က အဲဒီ၈၈ထဲက ၆၆ရာႏွဳန္းေလာက္ရွိတယ္။ တရုတ္က ၁၁ ရာႏွဳန္းေလာက္ရွိျပီး က်န္ႏုိင္ငံေတြက ၁၁ ရာႏွဳန္းေလာက္ရွိတယ္။
ဆုိေတာ့ ျပည့္၀ဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံေတြဟာ ကမာၻ႕စီးပြားေရးရဲ႕သုံးပုံႏွစ္ပုံေတာ့ရွိေနဆဲပဲ။ ဒါေပမယ့္ ၂၀၀၈ ဘဏာေရးအက်ပ္အတည္းကာလမွာ ေစ်းကြက္ထဲေငြေတြ ထုိးသြင္း တဲ့နည္း (stimulus package) နဲ႔ကုစားရာမွာ ဒီႏုိင္ငံေတြဟာဘတ္ဂ်က္လုိေငြေတြအၾကီး အက်ယ္ျပေနၾကျပီ္။ အက်ဳိးဆက္ကေတာ့ အေမရိကန္ရဲ႕ အုိဘားမားဒီမုိကရက္အစုိးရဟာ ျပီးခဲ့တဲ့ၾသဂတ္နဲ႔စက္တင္ဘာမွာ သူ႔ေခ်းေငြကန္႕သတ္ခ်က္ (debt ceiling) ကုိ ထပ္ျမွင့္ဖုိ႔ လႊတ္ေတာ္ထဲမဲခြဲတာေနာက္ဆုံးအခ်ိန္မွာႏုိင္ခဲ့ေပမယ့္ ကမာၻကအေမရိကန္ရဲ႕စီးပြားေရးအရ ဦးေဆာင္ႏုိင္မွဳကုိ ေမးခြန္းထုတ္ခဲ့ၾကတယ္။ အေမရိကန္ေငြေၾကးခုိင္မာမွဳနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔အညႊန္းကိန္းဟာ ေအသုံးလုံးကေနက်ခဲ့တယ္။ သူ႔ေငြေၾကးေဒၚလာဟာ ေလေလွ်ာ့သြားတဲ့ပူေပါင္းလုိ ေ၀့လည္ေ၀့လည္နဲ႔ တအိအိက်ေနခဲ့တယ္။
ဥေရာပေကာသူလည္းဘာထူးသလဲ။ ဂရိျပႆနာရွင္းလုိ႔မႏုိင္ေသးဘူး။ ေနာက္မွာ ေပၚတူကီ၊ ျပီးေတာ့ အရင္G-7 ကအီတလီ တုိ႔ဟာႏုိင္ငံတြင္းစီးပြားေရးအတြက္အေတာ္ရုန္းကန္ေနရတဲ့အခ်ိန္ေတြပါ။ ဟုတ္တယ္ အေမရိကန္ ဟာ ေငြေၾကးေစ်းကြက္ကုိလႊတ္ထားမိတဲ့ဒါဏ္ကုိခါးစီးခံေနရသလုိ၊ ဥေရာပဟာ အခ်ိန္မတုိင္ခင္ ယူရုိေငြေၾကးအထုိင္ခ်ခဲ့မွဳေတြ၊ (ယူရုိႏုိင္ငံအားလုံးယူရုိေငြသုံးတာဟာ အဖြဲ႔၀င္တႏုိင္ငံအက်ပ္အတည္းျဖစ္ရင္ ေငြေၾကးေပၚလစီကုိမျပင္ႏုိင္ဘူး။ ဘဏ္တုိးႏွဳန္းကုိ တႏုိင္ငံခ်င္းစီမကစားႏုိင္ၾကေတာ့ဘူး။ ယူရုိဗဟုိဘဏ္ကထိမ္းလုိက္ျပီ။ ဒီေတာ့စီးပြားေရးေကာင္းတဲ့ဂ်ာမနီ၊ ျပင္သစ္၊ စတဲ့ႏုိင္ငံေတြရဲ႕အေထာက္အပံ့ကုိ ျပႆနာတက္ေနတဲ့ႏုိင္ငံေတြ ကေမွ်ာ္ရေတာ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ခ်မ္းသာတဲ့ႏုိင္ငံေတြကလည္းေပးခ်င္တုိင္မေပးႏုိင္ဘူး၊ သူ႔ျပည္သူကရွိေသးတယ္။ ခင္ဗ်ားကအစုိးရကုိေပးတဲ့အခြန္နဲ႔အစုိးရက တရုတ္ျပည္ကိုသြားအကူအညီေပးရင္ၾကဳိက္မလား။ ဒီသေဘာပဲ။) ဥေရာပဟာ ေၾကြးျမီကိစၥေတြ၊ လူမွဳဖူလုံေရးစီမံခ်က္ေတြနဲ႔ ပိေနျပီ။ သူတုိ႔ျပည္သူေတြဟာ ခ်ဳိးျခံေခ်ြတာပါဆုိတာေတြ သိပ္လက္မခံႏုိင္ၾကဘူး။ ခုသုံးေနတာေတြဟာလူသားရဲ႕ေမြးရာပါအခြင့္အေရးေတြအတြက္လုိ႔ျမင္ထားၾကျပီ။ ဒီခံစားခြင့္ေတြကို အေလွ်ာ့အတင္းမလုပ္ခ်င္ေတာ့ဘူး။ ခ်ဳပ္ေတာ့ သူတုိ႔လူဦးေရက်တဲ့ႏွဳန္းကုိ ေက်ာ္ျပီး ေရွ႕ႏွစ္ေတြမွာသူတုိ႔စီးပြားေရးေတြ က်ေတာ့မွာျမင္သာေနျပီ။ ဒါဆုိကမာၻ႕စီးပြားေရးမွာ ဆရာၾကီးေတြကဘယ္သူေတြ ျဖစ္လာမလဲဆုိေတာ့ အားလုံးက ထြန္းသစ္စေစ်းကြက္ဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံေတြကိုေစာင္းငဲ့ၾကည့္လာၾကရတယ္။ G-20 မွာ တကယ္ေတာ့ တရုတ္ကအစြာဆုံး၊ ရုရွားနဲ႔ေဆာ္ဒီက ေရနံႏုိင္ငံေရးကုိဆက္ကစားလိမ့္မယ္။ က်န္တဲ့ႏုိင္ငံေတြ ကေကာ။ ဒီေမးခြန္းရဲ႕အေျဖဟာ ၂၁ရာစုကမာၻၾကီးရဲ႕ဒီမုိကေရစီနဲ႔ အာဏာပုိင္၀ါဒေတြရဲ႕အားစမ္းပြဲရဲ႕ အေျဖလည္းျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။
တူရကီ။ သူကေတာ့ဒီမုိကေရစီေျပာတယ္။ ဒါေပမယ့္ ႏုိင္ငံေရးနဲ႔ လူမွဳလြတ္လပ္ခြင့္ေတြတစိတ္တပုိင္းပဲ ရွိေသးတယ္ လုိ႔ဖရီးဒမ္းေဟာက္စ္ကသတ္မွတ္တယ္။ ဘရာဇီး၊ အိႏၵိယ၊ အင္ဒုိနီးရွား နဲ႕ေတာင္အာဖရိက တုိ႔ဟာ ျပည့္၀ဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံ ေတြကုိ ပုံစံယူျပီးတည္ေဆာက္ေနတာ မဟုတ္ဘူး။ ကုိလုိနီႏုိင္ငံေဟာင္းေတြျဖစ္လုိ႔ အရင္က်ြန္ျပဳခဲ့သူႏုိင္ငံၾကီးေတြကို အခြင့္ရရင္ တန္ျပန္ ေလ့ရွိတယ္။ ဘရာဇီးနဲ႔ တူရကီဟာ အီရန္အစုိးရကုိအကာအကြယ္ေပးတာေမ့ထားလုိ႔မရဘူး။ ဘရာဇီးဟာ ေခ်ဗက္စ္နဲ႔က်ဴးဘားကုိလည္းနီးနီးကပ္ကပ္ဆက္ဆံတယ္။ တူရကီဟာ ဟားမားစ္ေတြကုိေထာက္ခံတယ္။ အုိစမာဘင္လာဒင္နဲ႔တုန္းကလည္းဟုိလုိလုိဒီလုိလုိဆုိတာမ်ဳိးရွိခဲ့တယ္။ ေတာင္အာဖရိက ကဇင္ဘာေဘြကုိၾကည့္ခဲ့သလုိ။ အိႏၵိယဟာ တရုတ္ဘက္နီးစပ္သြားမယ္ဆုိတဲ့အေၾကာင္းျပခ်က္နဲ႔ ျမန္မာ့ဒီမုိကေရစီေရးကုိေျပာရေလာက္ေအာင္ အားမေပးေတာ့ဘူး။
စီးပြားေရးအရ၊ ႏုိင္ငံေရးအရ၊ ႏုိင္ငံတကာမွာကစားေနတဲ့ႏုိင္ငံျခားေရးေပၚလစီေတြကုိ က်ေနာ္တုိ႔အၾကမ္းဖ်င္းေတာ့ ျမင္ျပီယူဆတယ္။ ၂၀၀၈ စီးပြားေရးအက်ပ္အတည္းဟာ ၃ႏွစ္ျပည့္လုိ႔ ခုလုိအခ်ိန္မွာ စီးပြားေရးျပႆနာေတြဟာ အလုံးစုံကုစားႏုိင္ေသးတာမဟုတ္ပဲ ျပန္လည္လာႏုိင္တဲ့ အေျခအေနေတြကုိစုိးရိမ္ေနၾကရျပီ။ ဒီရုိက္ခတ္ခ်က္ဟာ စီးပြားေရးပိတ္ဆုိ႔မွဳခံထားရတဲ့က်ေနာ္တုိ႔ဆီကုိဘယ္လုိမ်ားသက္ေရာက္မလဲ။ ေစ်းကြက္ဖြင့္မယ္ဆုိဘယ္လုိဖြင့္မလဲ။ ဇုံေပၚမူတည္ျပီးကစားမလား။ က်ေနာ္တုိ႔ထားသင့္တဲ့ႏုိင္ငံျခားေရးေပၚလစီဟာဘာျဖစ္သင့္သလဲ။ ခုအေျခအေနမွာအေကာင္းဆုံး လုပ္ႏုိင္တာေတြဟာဘာရွိမလဲ။ ဘယ္လုိေရရွည္ေရတုိအစီအမံေတြထားဖုိ႔လုိမလဲ။
အမ်ဳိးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးဟာ စိတ္ကူယဥ္လား၊ လက္ေတြ႔နဲ႔နီးစပ္လာျပီလား။ ဥပါယ္တံမွ်င္ေတြလား။ ဟုတ္တယ္ဆုိရင္ေကာဘာေတြလုပ္ဖုိ႔လုိမလဲဆုိတာ တရုတ္အေၾကာင္းနဲနဲေျပာရင္းအဆုံးသတ္ၾကရေအာင္။
ဆက္ပါမည္
KZေက
စက္တင္ဘာ ၂၀၀၈ ကေမႊလုိက္တဲ့ ေလးမင္းဘရားသားဘဏ္ျပႆနာ(ကမာၻ႔ဘဏာေရးအက်ပ္အတည္း) ဟာ ကမာၻၾကီးတခုလုံးကုိတုန္လွဳပ္သြားေစခဲ့တယ္။ ဒါဟာအနာဂတ္မွာ ကမာၻ႔စီးပြားေရးျပႆနာနဲ႔ ေငြေၾကးေစ်းကြက္တခုလုံး ကုိျပန္ျပီး ျပင္ဆင္ဖုိ႔နဲ႔တင္ရပ္ေနမွာမဟုတ္ပဲ ကမာၻ႔ႏုိင္ငံေရးကုိပါရုိက္ခတ္ခ်က္ျဖစ္လာမယ္လို႔ ေလ့လာသူေတြက သုံးသပ္ခဲ့ၾကတယ္။ ေစ်းကြက္ကုိ လႊတ္ေပးထားလုိက္၊ မျမင္ရတဲ့အင္အားစုေတြကသူ႔ဘာသူထိမ္းသြားလိမ့္မယ္ဆုိတဲ့ ဖရီမားကက္ဘုိးေအၾကီး အဒမ္စမစ္ရဲ႕ဓါတ္ပုံဟာ ေလးမင္းဘရားသားဘဏ္ေရွ႕ကအမွဳိက္ပုံးထဲမွာ။ အစုိးရေတြဟာ လြတ္လပ္တဲ့ေစ်းကြက္စီးပြားေရးကုိ၀င္ေရာက္ထိန္းခ်ဳပ္ဖုိ႔လုိလာမယ္။ ဒီမုိကရက္တစ္အစုိးရေတြရဲ႕ အခန္းဟာေမွးမွိန္ လာဖုိ႔ရွိတယ္ဆုိတာေတြကုိပါ တဆက္တည္းသုံးသပ္ခဲ့ၾကတယ္။
တကယ္က်ေတာ့အားလုံးထင္ထားသေလာက္ဆုိး၀ါးမသြားပဲ အေျခအေနေတြဟာထိမ္းႏုိင္သိမ္းႏုိင္ျပန္ျဖစ္လာခဲ့တယ္။ ၂၀၀၈ ေၾကာင့္မုိ႔အက်ပ္အတည္းေတြရွိေပမယ့္ ဒါေၾကာင့္ဒီမုိကရက္တစ္အစုိးရေတြကုိ သူ႔ျပည္သူေတြက လူၾကဳိက္နည္းသြားတာ ေရြးေကာက္ပြဲေတြမွာအေရးနိမ့္သြားတာမ်ဳိးေတာ့သိပ္မေတြ႔ရဘူး။ လတ္ဗီးယားနဲ႔ အုိက္စလန္လုိ ႏုိင္ငံေလးႏွစ္ခုမွာ ဒီမုိကရက္အစုိးရေတြ ရွဳံးသြားတယ္ဆုိေပမယ့္ ကမာၻ႕စီးပြားေရးအက်ပ္အတည္းေၾကာင့္လုိ႔ ေကာက္ခ်က္ ခ်ဖုိ႔ မလုံေလာက္ပါဘူး။
ဒီအက်ပ္အတည္းေၾကာင့္ လက္၀ဲယိမ္းပါတီေတြဟာအသာစီးမရခဲ့တဲ့အျပင္ ဥေရာပႏုိင္ငံအေတာ္မ်ားမ်ားမွာ လက္ယာယိမ္းအစုိးရေတြ အဓိကေအာင္ပြဲခံခဲ့တာေတြ႔ရျပန္တယ္။ ၂၁ရာစုဆုိရွယ္လစ္စံနစ္ထူေထာင္မယ္ဆုိတဲ့ ဟူဂုိးေခ်းဗက္စ္ ရဲ႕ ဗင္နီဇြဲလားကုိၾကည့္ေတာ့လည္း စီးပြားေရးအလားအလာေတြဟာ ဆုိး၀ါးေနတာေတြ႔ရျပန္တယ္။ အႏွစ္ခ်ဳပ္ရရင္ လြတ္လပ္တဲ့ ေစ်းကြက္မွာ အစုိးရေတြရဲ႕အခန္းဟာျပန္ျပီးမ်ားဖုိ႔လုိလာျပီဆုိတဲ့ အသံေတြညံ ထြက္လာခဲ့ေပမယ့္ အရင္းရွင္စံနစ္ၾကီးတခုလုံးကုိစိန္ေခၚတဲ့အေတြးအေခၚနဲ႔ အယူအဆေတြထြက္မလာခဲ့ဘူး။
ဆန္႔က်င္ဘက္ အေနနဲ႔ ဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံေတြအစား အာဏာရွင္ႏုိင္ငံေတြမွာသာ ဒီစီး ပြားပ်က္ကပ္ေၾကာင့္ပုိ အခက္ေတြ႔ေစႏုိင္တယ္ လုိ႔ေတာင္ေျပာၾကပါေသးတယ္။
ဘာလုိ႔လဲဆုိေတာ့ လက္ရွိအာဏာရွင္ပုံစံအုပ္ခ်ဳပ္ေနတဲ့ တရုတ္နဲ႔ရုရွားမွာ ဘာအုိင္ဒီေယာ္ေလာ္ဂ်ီမွမရွိဘူး။ သူတုိ႔ဟာ သူတုိ႔ႏုိင္ငံကုိစီးပြားေရးတုိးတက္မွဳနဲ႔ခ်ဳပ္ကုိင္ထားတာမုိ႔ ကမာၻ႕စီးပြားပ်က္ကပ္ ဟာသူတုိ႔ကုိသာ ပုိဆုိးေစလိမ့္မယ္ လုိ႔တခ်ဳိ႕စီးပြားေရးပညာရွင္ေတြက ေကာက္ခ်က္ေပးခဲ့တာျဖစ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ လက္ေတြ႔အျဖစ္အပ်က္ေတြကလည္း ဒီထင္ျမင္ခ်က္ေတြကုိ မွားေၾကာင္းသက္ေသျပခဲ့တယ္။ တကယ္တမ္း ျပီးခဲ့တဲ့ စီးပြားပ်က္ကပ္ဟာ ဘယ္လုိအစုိးရက အုပ္ခ်ဳပ္ေနတာလည္းနဲ႕မဆုိင္တာကုိေတြ႔ရတယ္။
တရုတ္ဟာ အက်ပ္အတည္းကေန ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ျပန္ ထြက္လာႏုိင္တယ္။ ရုရွားဟာေတာ္ေတာ္ပ်ာယာခတ္သြားခဲ့တယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာ အေနာက္ကဒီမုိကေရစီ ခ်ံပီယံႏုိင္ငံၾကီးေတြဟာ အၾကီးအက်ယ္အထိနာခဲ့ေပမယ့္ အားေကာင္းလာတဲ့ေစ်းကြက္ဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံေတြျဖစ္တဲ့ ဘရာဇီး၊ အိႏၵိယနဲ႔ အင္ဒုိနီးရွား မွာေတာ့ဟန္ေတာင္မပ်က္ခဲ့ဘူး။
ေသခ်ာျပန္ၾကည့္ေတာ့ ဒီစီးပြားပ်က္ကပ္ဟာ ဇုံအလုိက္အထိနာခဲ့တာပဲျဖစ္တယ္။ ေျမာက္အေမရိက၊ ဥေရာပ (ျပည့္၀ဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံေတြ) နဲ႔ ယူရုိေအရွ (ကြန္ျမဴနစ္လြန္ဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံေတြနဲ႔ ယွဥ္ျပဳိင္ခံအာဏာပုိင္ႏုိင္ငံေတြ) ေတြကုိ
ဆုိးဆုိး၀ါး၀ါးသက္ေရာက္ခဲ့ျပီး တရုတ္နဲ႔အားေကာင္းကာစ ဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံေတြမွာအစြန္းခတ္ရုံမွ်သာျဖစ္ခဲ့တယ္။ ေနာက္တမ်ဳိးေျပာရရင္ ျပည့္၀ဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံၾကီးေတြရဲ႕(အေနာက္ရဲ႕) စုေပါင္းဦးေဆာင္မွဳအခန္းဟာအားနည္းေနတယ္ ဆုိတာပဲ။ G-20 တက္လာတာဟာ ဒီအခ်က္ကုိ သက္ေသျပလုိက္တာပဲ။
G-20 ဆုိတာအာရွစီးပြားပ်က္ကပ္ျဖစ္တဲ့ ၁၉၉၀ ေနာက္ပုိင္းႏွစ္ေတြအျပီးမွာေပၚလာတာ။ အဲဒီအခ်ိန္ဆရာၾကီးက G-8 (အဂၤလန္၊ ျပင္သစ္၊ ဂ်ာမနီ၊ အီတလီ၊ အေမရိကန္၊ ကေနဒါ၊ ဂ်ပန္နဲ႔ ရုရွား)။ ေနာက္ဆုံးက ငနဲရုရွားက ပထမ ၇ႏုိင္ငံ G-7 ကေနသြင္းလုိက္လုိ႔ပါလာျပီး G-8 ျဖစ္လာတာ။ G-20 ပထမထိပ္သီးအစည္းအေ၀းကုိ ၂၀၀၈ ႏုိ၀င္ဘာမွာပဲ ၀ါရွင္တန္မွာက်င္းပခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ တကယ္အေရးပါလာတာက ၂၀၁၀ ကေနဒါမွာလုပ္တဲ့အစည္းအေ၀းက်မွ။ ကမာၻ႕စီးပြားေရးကုိထိထိေရာက္ေရာက္ျပန္လုပ္ဖုိ႔ဆုိရင္ G-8 ဟာမလုံေလာက္ဘူးဆုိတာ အေနာက္က လက္ခံလုိက္တဲ့သေဘာပဲ။ G-8 ကေန G-20 ကုိနန္းတင္လုိက္တယ္ဆုိပါေတာ့။ ဘာေၾကာင့္လဲ G-20 ကုိေလ့လာၾကည့္ရေအာင္။
ပထ၀ီအေနအထားကစၾကည့္ရင္ ကမာၻၾကီးရဲ႕ေဒသတုိင္းကစူပါပါ၀ါ တႏုိင္ငံေတာ့အနဲဆုံးပါတယ္။ အဂၤလန္၊ျပင္သစ္၊ဂ်ာမနီ၊အီတလီ၊အီးယူ (ဥေရာပ၊ G-8ႏုိင္ငံေဟာင္းေတြနဲ႔အသစ္ဖြဲ႕လုိက္တဲ့ ဥေရာပသမဂၢ။ ဒီမွာၾကည့္ရင္ ဥေရာပသမဂၢဟာယူနီယံအဆင့္ကုိမွန္းထားသေလာက္မေရာက္ႏုိင္ေသးတာေတြ႔ရမယ္။သူသာစုစည္းမိရင္ တႏုိင္ငံခ်င္းစီ ဘာလုိ႔ထဲ့ေနဦးမလဲ)။ တရုတ္၊အိႏၵိယ၊အင္ဒုိနီးရွား၊ဂ်ပန္၊ေတာင္ကုိရီးယား (အာရွ၊ ႏုိင္ငံသစ္ေတြနဲ႔ G-8 ေဟာင္းဂ်ပန္)။ အာဂ်င္တီးနား၊ ဘရာဇီး၊ မကၠစီကုိ (ေတာင္အေမရိက)။ အေမရိကန္၊ ကေနဒါ (ေျမာက္အေမရိက၊ G-8ႏုိင္ငံေဟာင္းေတြ)။ ေဆာ္ဒီအာေရဗ်၊ တူရကီ (အေရွ႕အလယ္ပုိင္း)။ ေတာင္အာဖရိက (အာဖရိက)။ ၾသစေတးသွ် (ပစိဖိတ္) နဲ႔ ရုရွား (အရင္ဆုိဗီယက္ႏုိင္ငံေဟာင္း၊ ယူရုိေအးရွ၊ ပုိ႔စ္ကြန္ျမဴနစ္၊ G-8 လက္ေဟာင္း) ဆုိျပီးေတြ႔ၾကရမယ္။ အသစ္ G-20 မွာ ခင္ဗ်ားသတိထားၾကည့္ရင္ ဒီမုိကေရစီအင္အားစုဟာေလွ်ာ့က်မသြားေသးဘူး။ တရုတ္နဲ႔ ေဆာ္ဒီပဲ (ရုရွားကအေဟာင္းမုိ႔ထဲ့မေျပာတာ) ခုထိကုိ ေျဗာင္ပဲဗ်ာ အာဏာရွင္ပုံစံအုပ္ခ်ဳပ္ေနဆဲပဲ။
က်န္ႏုိင္ငံေတြဟာ ဒီမုိကေရစီကုိအနဲနဲ႔အမ်ားက်င့္သုံးႏုိင္ၾကတာခ်ည္းပဲ။
G-20 ဟာ ကမာၻ႔လူဦးေရရဲ႕ သုံးပုံႏွစ္ပုံရွိတယ္။ ဒါေပမယ့္ခု ဥေရာပနဲ႔ဂ်ပန္မွာေမြးႏွဳန္းက်တယ္။ တက္မယ္ထင္ရတဲ့ အေမရိကန္နဲ႔ကေနဒါမွာလည္းမတက္ဘူး။ ဒီအတုိင္းသြားရင္ ၂၀၅၀မွာ G-20 ထဲက ျပည့္၀ဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံေတြရဲ႕ စုစုေပါင္းလူဦးေရဟာ ကမာၻရဲ႕ရွစ္ပုံတပုံေလာက္ပဲရွိေတာ့မယ္လုိ႔ခန္းမွန္းၾကတယ္။
တဆက္တည္းစီးပြားေရးကုိၾကည့္ေတာ့ G-20 ဟာ ကမာၻ႕ဂ်ီဒီပီရဲ႕ ၈၈ရာႏွဳန္းရွိတယ္။ အရင္ G-7 အေဟာင္းနဲ႔ အီးယူ၊ ၾသစေတးသွ် က အဲဒီ၈၈ထဲက ၆၆ရာႏွဳန္းေလာက္ရွိတယ္။ တရုတ္က ၁၁ ရာႏွဳန္းေလာက္ရွိျပီး က်န္ႏုိင္ငံေတြက ၁၁ ရာႏွဳန္းေလာက္ရွိတယ္။
ဆုိေတာ့ ျပည့္၀ဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံေတြဟာ ကမာၻ႕စီးပြားေရးရဲ႕သုံးပုံႏွစ္ပုံေတာ့ရွိေနဆဲပဲ။ ဒါေပမယ့္ ၂၀၀၈ ဘဏာေရးအက်ပ္အတည္းကာလမွာ ေစ်းကြက္ထဲေငြေတြ ထုိးသြင္း တဲ့နည္း (stimulus package) နဲ႔ကုစားရာမွာ ဒီႏုိင္ငံေတြဟာဘတ္ဂ်က္လုိေငြေတြအၾကီး အက်ယ္ျပေနၾကျပီ္။ အက်ဳိးဆက္ကေတာ့ အေမရိကန္ရဲ႕ အုိဘားမားဒီမုိကရက္အစုိးရဟာ ျပီးခဲ့တဲ့ၾသဂတ္နဲ႔စက္တင္ဘာမွာ သူ႔ေခ်းေငြကန္႕သတ္ခ်က္ (debt ceiling) ကုိ ထပ္ျမွင့္ဖုိ႔ လႊတ္ေတာ္ထဲမဲခြဲတာေနာက္ဆုံးအခ်ိန္မွာႏုိင္ခဲ့ေပမယ့္ ကမာၻကအေမရိကန္ရဲ႕စီးပြားေရးအရ ဦးေဆာင္ႏုိင္မွဳကုိ ေမးခြန္းထုတ္ခဲ့ၾကတယ္။ အေမရိကန္ေငြေၾကးခုိင္မာမွဳနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔အညႊန္းကိန္းဟာ ေအသုံးလုံးကေနက်ခဲ့တယ္။ သူ႔ေငြေၾကးေဒၚလာဟာ ေလေလွ်ာ့သြားတဲ့ပူေပါင္းလုိ ေ၀့လည္ေ၀့လည္နဲ႔ တအိအိက်ေနခဲ့တယ္။
ဥေရာပေကာသူလည္းဘာထူးသလဲ။ ဂရိျပႆနာရွင္းလုိ႔မႏုိင္ေသးဘူး။ ေနာက္မွာ ေပၚတူကီ၊ ျပီးေတာ့ အရင္G-7 ကအီတလီ တုိ႔ဟာႏုိင္ငံတြင္းစီးပြားေရးအတြက္အေတာ္ရုန္းကန္ေနရတဲ့အခ်ိန္ေတြပါ။ ဟုတ္တယ္ အေမရိကန္ ဟာ ေငြေၾကးေစ်းကြက္ကုိလႊတ္ထားမိတဲ့ဒါဏ္ကုိခါးစီးခံေနရသလုိ၊ ဥေရာပဟာ အခ်ိန္မတုိင္ခင္ ယူရုိေငြေၾကးအထုိင္ခ်ခဲ့မွဳေတြ၊ (ယူရုိႏုိင္ငံအားလုံးယူရုိေငြသုံးတာဟာ အဖြဲ႔၀င္တႏုိင္ငံအက်ပ္အတည္းျဖစ္ရင္ ေငြေၾကးေပၚလစီကုိမျပင္ႏုိင္ဘူး။ ဘဏ္တုိးႏွဳန္းကုိ တႏုိင္ငံခ်င္းစီမကစားႏုိင္ၾကေတာ့ဘူး။ ယူရုိဗဟုိဘဏ္ကထိမ္းလုိက္ျပီ။ ဒီေတာ့စီးပြားေရးေကာင္းတဲ့ဂ်ာမနီ၊ ျပင္သစ္၊ စတဲ့ႏုိင္ငံေတြရဲ႕အေထာက္အပံ့ကုိ ျပႆနာတက္ေနတဲ့ႏုိင္ငံေတြ ကေမွ်ာ္ရေတာ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ခ်မ္းသာတဲ့ႏုိင္ငံေတြကလည္းေပးခ်င္တုိင္မေပးႏုိင္ဘူး၊ သူ႔ျပည္သူကရွိေသးတယ္။ ခင္ဗ်ားကအစုိးရကုိေပးတဲ့အခြန္နဲ႔အစုိးရက တရုတ္ျပည္ကိုသြားအကူအညီေပးရင္ၾကဳိက္မလား။ ဒီသေဘာပဲ။) ဥေရာပဟာ ေၾကြးျမီကိစၥေတြ၊ လူမွဳဖူလုံေရးစီမံခ်က္ေတြနဲ႔ ပိေနျပီ။ သူတုိ႔ျပည္သူေတြဟာ ခ်ဳိးျခံေခ်ြတာပါဆုိတာေတြ သိပ္လက္မခံႏုိင္ၾကဘူး။ ခုသုံးေနတာေတြဟာလူသားရဲ႕ေမြးရာပါအခြင့္အေရးေတြအတြက္လုိ႔ျမင္ထားၾကျပီ။ ဒီခံစားခြင့္ေတြကို အေလွ်ာ့အတင္းမလုပ္ခ်င္ေတာ့ဘူး။ ခ်ဳပ္ေတာ့ သူတုိ႔လူဦးေရက်တဲ့ႏွဳန္းကုိ ေက်ာ္ျပီး ေရွ႕ႏွစ္ေတြမွာသူတုိ႔စီးပြားေရးေတြ က်ေတာ့မွာျမင္သာေနျပီ။ ဒါဆုိကမာၻ႕စီးပြားေရးမွာ ဆရာၾကီးေတြကဘယ္သူေတြ ျဖစ္လာမလဲဆုိေတာ့ အားလုံးက ထြန္းသစ္စေစ်းကြက္ဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံေတြကိုေစာင္းငဲ့ၾကည့္လာၾကရတယ္။ G-20 မွာ တကယ္ေတာ့ တရုတ္ကအစြာဆုံး၊ ရုရွားနဲ႔ေဆာ္ဒီက ေရနံႏုိင္ငံေရးကုိဆက္ကစားလိမ့္မယ္။ က်န္တဲ့ႏုိင္ငံေတြ ကေကာ။ ဒီေမးခြန္းရဲ႕အေျဖဟာ ၂၁ရာစုကမာၻၾကီးရဲ႕ဒီမုိကေရစီနဲ႔ အာဏာပုိင္၀ါဒေတြရဲ႕အားစမ္းပြဲရဲ႕ အေျဖလည္းျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။
တူရကီ။ သူကေတာ့ဒီမုိကေရစီေျပာတယ္။ ဒါေပမယ့္ ႏုိင္ငံေရးနဲ႔ လူမွဳလြတ္လပ္ခြင့္ေတြတစိတ္တပုိင္းပဲ ရွိေသးတယ္ လုိ႔ဖရီးဒမ္းေဟာက္စ္ကသတ္မွတ္တယ္။ ဘရာဇီး၊ အိႏၵိယ၊ အင္ဒုိနီးရွား နဲ႕ေတာင္အာဖရိက တုိ႔ဟာ ျပည့္၀ဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံ ေတြကုိ ပုံစံယူျပီးတည္ေဆာက္ေနတာ မဟုတ္ဘူး။ ကုိလုိနီႏုိင္ငံေဟာင္းေတြျဖစ္လုိ႔ အရင္က်ြန္ျပဳခဲ့သူႏုိင္ငံၾကီးေတြကို အခြင့္ရရင္ တန္ျပန္ ေလ့ရွိတယ္။ ဘရာဇီးနဲ႔ တူရကီဟာ အီရန္အစုိးရကုိအကာအကြယ္ေပးတာေမ့ထားလုိ႔မရဘူး။ ဘရာဇီးဟာ ေခ်ဗက္စ္နဲ႔က်ဴးဘားကုိလည္းနီးနီးကပ္ကပ္ဆက္ဆံတယ္။ တူရကီဟာ ဟားမားစ္ေတြကုိေထာက္ခံတယ္။ အုိစမာဘင္လာဒင္နဲ႔တုန္းကလည္းဟုိလုိလုိဒီလုိလုိဆုိတာမ်ဳိးရွိခဲ့တယ္။ ေတာင္အာဖရိက ကဇင္ဘာေဘြကုိၾကည့္ခဲ့သလုိ။ အိႏၵိယဟာ တရုတ္ဘက္နီးစပ္သြားမယ္ဆုိတဲ့အေၾကာင္းျပခ်က္နဲ႔ ျမန္မာ့ဒီမုိကေရစီေရးကုိေျပာရေလာက္ေအာင္ အားမေပးေတာ့ဘူး။
စီးပြားေရးအရ၊ ႏုိင္ငံေရးအရ၊ ႏုိင္ငံတကာမွာကစားေနတဲ့ႏုိင္ငံျခားေရးေပၚလစီေတြကုိ က်ေနာ္တုိ႔အၾကမ္းဖ်င္းေတာ့ ျမင္ျပီယူဆတယ္။ ၂၀၀၈ စီးပြားေရးအက်ပ္အတည္းဟာ ၃ႏွစ္ျပည့္လုိ႔ ခုလုိအခ်ိန္မွာ စီးပြားေရးျပႆနာေတြဟာ အလုံးစုံကုစားႏုိင္ေသးတာမဟုတ္ပဲ ျပန္လည္လာႏုိင္တဲ့ အေျခအေနေတြကုိစုိးရိမ္ေနၾကရျပီ။ ဒီရုိက္ခတ္ခ်က္ဟာ စီးပြားေရးပိတ္ဆုိ႔မွဳခံထားရတဲ့က်ေနာ္တုိ႔ဆီကုိဘယ္လုိမ်ားသက္ေရာက္မလဲ။ ေစ်းကြက္ဖြင့္မယ္ဆုိဘယ္လုိဖြင့္မလဲ။ ဇုံေပၚမူတည္ျပီးကစားမလား။ က်ေနာ္တုိ႔ထားသင့္တဲ့ႏုိင္ငံျခားေရးေပၚလစီဟာဘာျဖစ္သင့္သလဲ။ ခုအေျခအေနမွာအေကာင္းဆုံး လုပ္ႏုိင္တာေတြဟာဘာရွိမလဲ။ ဘယ္လုိေရရွည္ေရတုိအစီအမံေတြထားဖုိ႔လုိမလဲ။
အမ်ဳိးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးဟာ စိတ္ကူယဥ္လား၊ လက္ေတြ႔နဲ႔နီးစပ္လာျပီလား။ ဥပါယ္တံမွ်င္ေတြလား။ ဟုတ္တယ္ဆုိရင္ေကာဘာေတြလုပ္ဖုိ႔လုိမလဲဆုိတာ တရုတ္အေၾကာင္းနဲနဲေျပာရင္းအဆုံးသတ္ၾကရေအာင္။
ဆက္ပါမည္
KZေက
Tuesday, October 11, 2011
သု၀ဏႏွင့္ပါတ္သက္၍
ၠကုိတီတူး
သု၀ဏ၅မွာခင္ဗ်ားကြန္မင့္ေတြဖတ္ရတယ္။
က်ေနာ္ျပန္ေရးဖုိ႔ရွိပါတယ္။ က်ေနာ္သု၀ဏကုိ နံပါတ္ ၇ မွာသိမ္းႏုိင္မယ္ထင္တယ္။ ျပန္ေရးခ်င္တာတခ်ဳိ႕လည္းေနာက္ပုိ႔စ္ေတြထဲပါသြားမယ္ထင္တယ္။
ျပီးေတာ့သု၀ဏဟာက်ေနာ့္အတြက္က်ေတာ့ ဟုိး ၃လပုိင္းေလာက္ကတည္းကေရးလာတဲ့
နိဒါန္း၊ ၾကားခံကာလကုန္ဆုံးျခင္း၊ ကိုယ္ပုိင္အင္အား သီးျခားအဖြဲ႔အစည္းမ်ားႏွင့္မဟာဗ်ဴဟာ၊ စီသုံးလုံးနဲ႔မီးသုံးေထာင့္ဆုိတာေတြနဲ႔လည္းဆက္စပ္ေနပါတယ္။
က်ေနာ့္အေတြးထဲမွာေတာ့ ဒါေတြဟာလုံးဟာဆက္စပ္ေနတာပါ။
တခုရွိတာက က်ေနာ္ေရးေနတဲ့အခ်ိန္အတြင္းမွာျမန္မာႏုိင္ငံေရးဟာေျပာင္းေနတယ္။ က်ေနာ္ေရးတဲ့အခ်ိန္ၾကာေတာ့ စာေရးပုံေလယူေလသိမ္းေတြကေရးခ်ိန္မုဒ္ေပၚမူတည္ျပီးေျပာင္းသလုိ ေဇာင္းေပးေရးခ်င္တာေတြကလည္းအေျခအေနေတြအရေျပာင္းေနပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္ယုံၾကည္ထားတဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံေရးျပန္ေကာင္းလာဖုိ႔နဲ႔ ႏုိင္ငံျပန္လည္ထူေထာင္ေရးအတြက္သြားရမဲ့နည္းနာေတြကေတာ့မေျပာင္းလဲသေလာက္ရွိေနပါတယ္။
ေနာက္ဆုံးပုိ႔စ္မွာအဲဒီအခ်က္ကုိပီျပင္ေအာင္အားထုတ္ျပီးေရးသြားႏုိင္မယ္ေမွ်ာ္လင့္မိတယ္။
ေလာေလာဆည္ ခင္ဗ်ားေရးတဲ့ ကြန္မင့္ေတြကုိက်ေနာ္လက္ခံျခင္း၊ ျငင္းဆန္ျခင္းထက္စာရင္ ခုလုိအျပဳသေဘာ စံနစ္တက်ျပန္လည္ေဆြးေႏြးလာတာဟာ က်ေနာ့္အတြက္ေတာ့အားတခုပါ။
အျခားၾကဳံလုိ႔ပဲျဖစ္ေစ၊ တမင္ပဲျဖစ္ေစ ဒီပုိ႔စ္ေတြကုိ ဖတ္ေနသူေတြလည္းခုလုိေရးလာမယ္ဆုိက်ေနာ့္မွာဆင္ျခင္ႏုိင္စရာ၊ ျပန္လည္ေဆြးေႏြးစရာေတြရွိလာလိမ့္မယ္လုိ႔လည္းယုံၾကည္ပါတယ္။
ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ဗ်ာ။
ခင္မင္လွ်က္
KZေက
သု၀ဏ၅မွာခင္ဗ်ားကြန္မင့္ေတြဖတ္ရတယ္။
က်ေနာ္ျပန္ေရးဖုိ႔ရွိပါတယ္။ က်ေနာ္သု၀ဏကုိ နံပါတ္ ၇ မွာသိမ္းႏုိင္မယ္ထင္တယ္။ ျပန္ေရးခ်င္တာတခ်ဳိ႕လည္းေနာက္ပုိ႔စ္ေတြထဲပါသြားမယ္ထင္တယ္။
ျပီးေတာ့သု၀ဏဟာက်ေနာ့္အတြက္က်ေတာ့ ဟုိး ၃လပုိင္းေလာက္ကတည္းကေရးလာတဲ့
နိဒါန္း၊ ၾကားခံကာလကုန္ဆုံးျခင္း၊ ကိုယ္ပုိင္အင္အား သီးျခားအဖြဲ႔အစည္းမ်ားႏွင့္မဟာဗ်ဴဟာ၊ စီသုံးလုံးနဲ႔မီးသုံးေထာင့္ဆုိတာေတြနဲ႔လည္းဆက္စပ္ေနပါတယ္။
က်ေနာ့္အေတြးထဲမွာေတာ့ ဒါေတြဟာလုံးဟာဆက္စပ္ေနတာပါ။
တခုရွိတာက က်ေနာ္ေရးေနတဲ့အခ်ိန္အတြင္းမွာျမန္မာႏုိင္ငံေရးဟာေျပာင္းေနတယ္။ က်ေနာ္ေရးတဲ့အခ်ိန္ၾကာေတာ့ စာေရးပုံေလယူေလသိမ္းေတြကေရးခ်ိန္မုဒ္ေပၚမူတည္ျပီးေျပာင္းသလုိ ေဇာင္းေပးေရးခ်င္တာေတြကလည္းအေျခအေနေတြအရေျပာင္းေနပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္ယုံၾကည္ထားတဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံေရးျပန္ေကာင္းလာဖုိ႔နဲ႔ ႏုိင္ငံျပန္လည္ထူေထာင္ေရးအတြက္သြားရမဲ့နည္းနာေတြကေတာ့မေျပာင္းလဲသေလာက္ရွိေနပါတယ္။
ေနာက္ဆုံးပုိ႔စ္မွာအဲဒီအခ်က္ကုိပီျပင္ေအာင္အားထုတ္ျပီးေရးသြားႏုိင္မယ္ေမွ်ာ္လင့္မိတယ္။
ေလာေလာဆည္ ခင္ဗ်ားေရးတဲ့ ကြန္မင့္ေတြကုိက်ေနာ္လက္ခံျခင္း၊ ျငင္းဆန္ျခင္းထက္စာရင္ ခုလုိအျပဳသေဘာ စံနစ္တက်ျပန္လည္ေဆြးေႏြးလာတာဟာ က်ေနာ့္အတြက္ေတာ့အားတခုပါ။
အျခားၾကဳံလုိ႔ပဲျဖစ္ေစ၊ တမင္ပဲျဖစ္ေစ ဒီပုိ႔စ္ေတြကုိ ဖတ္ေနသူေတြလည္းခုလုိေရးလာမယ္ဆုိက်ေနာ့္မွာဆင္ျခင္ႏုိင္စရာ၊ ျပန္လည္ေဆြးေႏြးစရာေတြရွိလာလိမ့္မယ္လုိ႔လည္းယုံၾကည္ပါတယ္။
ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ဗ်ာ။
ခင္မင္လွ်က္
KZေက
Friday, October 7, 2011
သု၀ဏအျမန္ရထား (၅)
ကုိတီတူး
တကယ္စီစစ္ျပီးေျပာရမယ္ဆုိရင္ အခုျမန္မာျပည္ကုိအုပ္ခ်ဳပ္ေနတဲ့ အစုိးရကုိ အာဏာရွင္အစုိးရလုိ႔ ယတိျပတ္ ေခၚလုိ႔ေတာ့မရေတာ့ဘူးေပါ့။ ဒီပုံစံမ်ဳိးကုိ ယွဥ္ျပဳိင္ခံအာဏာပုိင္၀ါဒ (Competitive Authoritarianism) လုိ႔ ႏုိင္ငံေရးသိပၸံပညာရွင္အမ်ားစု ကသတ္မွတ္ၾကတယ္။ အေခၚအေ၀ၚေတြကေတာ့သိပ္အေရးမၾကီးလွပါဘူးေလ။ အေရးၾကီးတာက ဒီအေခၚအေ၀ၚနဲ႔ ဒီပုံစံအစုိးရေတြဘယ္လုိ ေပၚလာတာလဲဆုိတာပဲ။ Competitive Authoritarianism ဟာ စစ္ေအးျပီးသြားလုိ႔ ေပၚလာတာပါ။
စစ္ေအးရဲ႕ အုိင္ဒီေယာ္ေလာ္ဂ်ီ တုိက္ပြဲအျပီး ဆုိဗီယက္ ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ ကြန္ျမဴနစ္စံနစ္ဟာ အေမရိကန္ေခါင္းေဆာင္တဲ့ အေနာက္အုပ္စုရဲ႕ လစ္ဘရယ္ဒီမုိကေရစီကုိအရွဳံးေပးခဲ့ရတယ္။ ဒီမွာကမာၻေပၚမွာ ဒီမုိကေရစီ စံနစ္ကုိပဲလုိက္ၾကရဖုိ႔ ျဖစ္လာတယ္။ ဒီမုိကေရစီဟာ တခုတည္းေသာစံသေဘာသက္၀င္လာခဲ့တယ္။ အေနာက္မွာလည္းကြန္ျမဴနစ္ကုိ ႏွိမ္ႏွင္းဖုိ႔ မလုိေတာ့ ဒီမုိကေရစီကုိ ပုိျပီးပရုိမုိးရွင္းလုပ္လာၾကတယ္။ ဇန္းတင္လာၾကတယ္။ ေနာက္တခါ လူေတြပုိကူးသန္း သြားလာႏုိင္ၾကတယ္။ သတင္းမီဒီယာ အစြမ္းထက္လာတယ္။ အင္တာနက္လုိအဆင့္ျမင့္နည္းပညာေတြေပၚလာတယ္။ ဒီမွာ မတရားမွဳေတြ၊ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မွဳေတြဟာ အရင္ေခတ္ေတြကလုိဖုံးအုပ္ထားလုိ႔မရေတာ့ဘူး။ သတင္းေတြဟာ ျမန္ျပီး ျမင္သာလာတယ္။ ဒါေၾကာင့္မုိ႔ ကမာၻေပၚမွာရွိတဲ့ အာဏာရွင္အစုိးရေတြဟာ အေနအစား မေခ်ာင္ၾကေတာ့ဘူး။ အာဏာရွင္ေတြဟာ ေျပာင္းေတာ့မယ္ဆုိေတာ့ ဘယ္လုိသက္သာေအာင္ ေျပာင္းရမလဲလုိ႔ ခ်ိန္လာၾကတယ္။
က်ေနာ္တုိ႔ ပုိျမင္သာေအာင္ စစ္ေအးေရွ႕ကုိ နဲနဲေမွ်ာ္ၾကည့္လုိက္ၾကရေအာင္။ ဒုတိယကမာၻစစ္က ၁၉၄၅မွာျပီးတယ္။ ႏုိင္ငံေတြဟာ စာခ်ဳပ္ေတြနဲ႔ အပ်က္အစီးေတြနဲ႔ စစ္ျပီးေခတ္ကုိ ျပန္လည္ထူေထာင္လာၾကရတယ္။ အႏုပညာသည္ေတြရဲ႕ အေတြးအေခၚေတြ ခံစားခ်က္ေတြကုိ ရုိက္ခတ္ခဲ့တယ္။ ေပၚလစီသမားေတြ ႏုိင္ငံေရးသမားေတြဟာ ၆၀ နဲ႔ ၇၀ ခုႏွစ္ေတြမွာ ေခတ္မွီေရး၊ကုိဦးတည္လာတယ္။ နီယုိ မာ့က္စ္ေတြေပၚလာတယ္။ ႏုိင္ငံထူေထာင္ေရးမွာ အစဥ္အလာ အခံအတုိင္း ရွိတဲ့ သမုိင္းနဲ႔ယဥ္ေက်းမွဳကုိ အေျခခံစဥ္းစားလာၾကတယ္။ ၈၀ေနာက္ပုိင္းေရာက္ေတာ့ လက္တင္အေမရိကနဲ႔ ဆပ္ဆာဟာရအာဖရိကႏုိင္ငံေတြ၊ ပုိ႔စ္ကြန္ျမဴနစ္ႏုိင္ငံေတြမွာ ဒီမုိကေရစီေရးေတြေပၚလာခဲ့တယ္။ အဓိက ကမာၻ႕ခ်မ္းသာတဲ့ ႏုိင္ငံၾကီးေတြက အေထာက္အပံ့မရေတာ့လုိ႔ေကာ ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံမေပးေတာ့လု႔ိေကာ အာဏာရွင္ေတြဟာ ျပဳိကြဲခဲ့ရတယ္။ ဒီပုစာၦမွာ ပထမလွဳပ္ခတ္ခါစမသဲကြဲေပမယ့္ အနယ္ထုိင္လုိ႔ အခ်ိန္တခုမွာၾကည့္လုိက္ေတာ့ ခုိင္မာမွဳမရွိတဲ့ ဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံေတြကုိအေျဖအျဖစ္ေတြ႔လုိက္ၾကရတယ္။ ဒီေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔နားလည္ထားရမွာက ဒီမုိကေရစီဆုိတာ အာဏာရွင္ေတြက်ဆုံးသြားတုိင္းသူ႔အလုိလုိျဖစ္လာ ရလာတာမဟုတ္ဘူးဆုိတာပါပဲ။
ေရွ႕က က်ေနာ္ေျပာထားတာနဲ႔ ဆက္ၾကည့္လုိက္ေတာ့ အဏာရွင္ေတြက်ဆုံးသြားေပမယ့္ အာဏာပုိင္၀ါဒဟာ ပုံစံတမ်ဳိးနဲ႔ျပန္လည္လာတယ္။ Competitive Authoritarianism လုိ႔ေခၚလာၾကတယ္။ ဒါျမန္မာတႏုိင္ငံတည္းျဖစ္လာတာမဟုတ္ဘူး။ ကမာၻ႕သမုိင္းေၾကာင္းနဲ႔ဆက္စပ္ေနတာပါ။ စစ္ေအးျပီးလုိ႔ ဘာလင္တံတုိင္းျပဳိလုိ႔ ၆ႏွစ္အတြင္း ၁၉၉၅မွာ ယွဥ္ျပဳိင္ခံအာဏာပုိင္၀ါဒဟာ ႏုိင္ငံ ၃၆ႏုိင္ငံမွာေပၚလာတယ္။ ႏုိင္ငံေရးသိပၸံပညာရွင္ေတြဟာ သူတုိ႔ဒီႏုိင္ငံေတြကုိ ေဒသအလုိက္၊ ယဥ္ေက်းမွဳအလုိက္၊ သမုိင္းေၾကာင္းအလုိက္ ခြဲလို႔တမ်ဳိး၊ ေပါင္းျပီးတခါေပ့ါဗ်ာ သူတုိ႔ ေတြးၾကအေျဖရွာၾကတယ္။ တခ်ဳိ႕ဒီမုိကေရစီျဖစ္ေပမယ့္ တခ်ဳိ႕ဘာလုိ႔ဒီမုိကေရစီ ျဖစ္မသြားတာလဲစဥ္းစားခန္း၀င္ၾကတယ္။
ဒီမွာ ဒီမုိကေရစီကုိသြားေနတဲ့ႏုိင္ငံေတြရဲ႕ အတြင္းနဲ႔အျပင္အပုိင္းႏွစ္ပုိင္းခြဲျပီးေလ့လာၾကတယ္။ အဓိကအေနနဲ႔ အတြင္းဆုိတာ သက္ဆုိင္ရာႏုိင္ငံေတြရဲ႕ ဖြဲ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒ (Constitution)၊ Institution (အသင္းအပင္း အဖြဲ႔အစည္း) ေတြနဲ႔ ေခါင္းေဆာင္မွဳအခန္း (Leadership) ေတြကုိ ျပန္ေလ့လာၾကတယ္။ အျပင္ဆုိတာမွာ အေနာက္နဲ႔နီးစပ္မွဳ၊ တြန္းအား (West linkage and West leverage) ေတြကုိ ယွဥ္ၾကည့္ၾကတယ္။
အေနာက္နဲ႔နီးစပ္မွဳဆုိတာက အေနာက္နဲ႔ စီးပြားဖက္၊ သံတမန္အဆက္အသြယ္၊ နည္းပညာအဆက္အစပ္၊ လူမွဳေရး (ေရြ႕ေျပာင္းေနထုိင္၊ခရီးသြား)၊ အရပ္ဘက္လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမ်ားဆက္ႏြယ္မွဳ ေတြၾကားက ထိေတြ႔မွဳေတြကုိဆုိတာပါ။ ဒီနီးစပ္မွဳနဲတဲ့အခါ ႏုိင္ငံတကာနဲ႔အဆက္အစပ္ကနဲသြားတယ္။ တုိင္းျပည္တျပည္မွာ ႏုိင္ငံသားေတြဟာ လူမသိသူမသိ ဖိႏွိပ္ခံေနရမယ္။ အစုိးရတရပ္ရဲ႕အာဏာအလြဲသုံးစားလုပ္မွဳေတြဟာ ႏုိင္ငံတကာမွာမျမင္သာဘူး။ ႏုိင္ငံတကာအဖြဲ႔အစည္းေတြ၊ အင္ဂ်ီအုိ၊ ဘဏ္ စတာေတြနဲ႔က်ယ္က်ယ္ ျပန္႔ျပန္႔ခ်ိတ္မိထားတာဟာ အာဏာပုိင္အစုိးရတရပ္ ကိုထင္ရာမလုပ္ရဲေအာင္ဖိအားေပးထားတာမ်ဳိးပဲ။ ျပည္သူေတြႏုိင္ငံတကာအသိအျမင္ေတြပုိရေစတယ္။ ေနာက္ဆုံးမေတာ့ အစုိးရထဲကျပန္လည္ ျပင္ဆင္ေရးသမားေတြကုိ စိတ္ဓတ္ပုိင္းဆုိင္ရာအားေပးရာေရာက္ေစတယ္။
တြန္းအားဆုိတာကေတာ့ အကူအညီေပးတာေတြရပ္လုိက္တာ၊ စီးပြားေရးပိတ္ဆု႔ိတာ၊ စစ္ေရးအရ၀င္ေရာက္အကူအညီ ေပးတာေတြကုိဆုိလုိပါတယ္။ ဒီဖိအားေတြဟာ ေဟတီ၊ပနားမားနဲ႔ ဆာဘီးယားမွာ အာဏာရွင္ေတြကုိျဖဳတ္ခ်ခဲ့တယ္။ ကင္ညာ၊ မာလာ၀ီနဲ႔ နီဂါဂြာရာမွာ အာဏာရွင္ေတြဟာဒီမုိကေရစီလမ္းေၾကာင္းကုိေဖာ္ေဆာင္ေပးခဲ့ရတယ္။ အီေကြေဒါ၊ ဂြာတီမာလာနဲ႔ ပါရာေဂြးမွာ စစ္တပ္အာဏာသိမ္းမွဳေတြကုိေရွာင္ႏုိင္ခဲ့တယ္။ ဒုိမီနီကန္ရီပတ္ဘလစ္နဲ႔ ယူကရိန္းမွာ ေရြးေကာက္ပြဲမသမာမွဳေတြကုိျပန္စီစစ္ႏုိင္ခဲ့တယ္။
ဒါေပမယ့္ ႏုိင္ငံတကာဖိအားတခုတည္းနဲ႔အလုပ္မျဖစ္တဲ့အေၾကာင္းေတြ ရွိပါတယ္။ ဖိအားေပးခံရတဲ့ ႏုိင္ငံတႏုိင္ငံခ်င္းစီရဲ႕ အင္အားနဲ႔ ခံႏုိင္ရည္ေတြမွာမူတည္ျပီး ထိေရာက္မွဳကြာပါတယ္။ ျပီးေတာ့ အေနာက္အင္အားၾကီးႏုိင္ငံေတြရဲ႕ႏုိင္ငံျခားေရး ေပၚလစီ ေတြနဲ႔လည္းဆုိင္တာေတြ႔ရပါမယ္။ အေမရိကန္က ေဆာ္ဒီနဲ႔ အီဂ်စ္ကုိသိပ္မထိခ်င္ဘူး။ ရုရုားက အာေမးနီးယား၊ ဘီလာရုစ္နဲ႔ ယူကရိန္းကုိကာထားတယ္။ ျပင္သစ္က်ေတာ့ ကင္မရြန္း၊ ဂါဘြန္၊ အုိင္ဗရီကုိ႔စ္ ကုိ သူ႔ၾသဇာေအာက္ပဲ ဒီအတုိင္းဆက္ရွိခ်င္တယ္။ ေတာင္အာဖရိက က ဇင္ဘာေဘြက နာမည္ၾကီး အာဏာရွင္ မူဂါဘီကုိ အကူအညီေပးတယ္။
က်ေနာ္တုိ႔ဆီမွာ ႏုိင္ငံတကာ ဆုိၾကပါစုိ႔ အေနာက္နဲ႔ နီးစပ္မွဳနဲခဲ့သလုိ၊ အေနာက္ကေပးတဲ့ဖိအားဟာလည္းမွန္မွန္ကန္ကန္ မရခဲ့ဘူး။ ဒါ့အျပင္ ျမန္မာ အာဏာရွင္အစုိးရကုိတရုတ္က ဗီတုိနဲ႔ အျမဲေစာင့္ေရွာက္ခဲ့တယ္။ ေကာင္းျပီ ဒီေတာ့ ျပည္တြင္းကုိ ၀င္ၾကည့္ၾကမယ္။ မထမဆုံးႏုိင္ငံတကာမွာ ႏုိင္ငံတခ်ဳိ႕ရဲ႕ ျပည္တြင္းေရးမွာ အစုိးရနဲ႔ အတုိက္အခံအင္အားစု ေတြကုိ ယွဥ္ထုိးၾကည့္ၾကရေအာင္။ ေဂ်ာ္ဂ်ီယာမွာ ရဲေတြကုိ လစာ၃လမေပးႏုိင္ဘူး။ သမၼတရွီဗာနာေဇဟာ အရင္ ဆုိဗီယက္ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ၾကီးျဖစ္ခဲ့တယ္ဆုိေပမယ့္ ဆႏၵျပပြဲကုိဘယ္လုိတားႏုိင္ေတာ့မလဲ။ ကာဇက္စတန္မွာ လူငါးေသာင္းေလာက္ဆႏၵျပတာ အစုိးရျပဳတ္သြားတယ္။ ေဟတီမွာသူပုန္လက္နက္ကုိင္အင္အားက ၂၀၀ေလာက္ရွိတယ္။ ခ်ီတက္လာျပီဆုိရုံရွိေသးတယ္ ရဲေတြကယူနီေဖာင္းခ်ြတ္လဲေနၾကျပီ။
ဒီလုိအားနဲတဲ့အစုိးရမ်ဳိးရွိသလုိ ထစ္ကနဲဆုိ အူေၾကာင္ၾကား လာမလုပ္နဲ႔ဆုိတဲ့ အစိုးရေတြလည္းရွိေနတယ္။ အဇာဘုိင္ဂ်န္နဲ႔စစ္ႏုိင္ျပီးခါစ အာေမးနီးယားစစ္တပ္ဟာ ၉၆ ေရြးေကာက္ပြဲကုိ ဆႏၵျပတဲ့ လူတသိန္းေက်ာ္ကုိ မုိးေပၚေထာင္မပစ္ခဲ့ဘူး။ ဇင္ဘာေဘြမွာ ၂၀၀၀ ေရြးေကာက္ပြဲမသမာမွဳကို ဆႏၵျပဖို႔ၾကဳိးစားတဲ့ အစီအစဥ္ကုိ လွဳိ႕၀ွက္ရဲအဖြဲ႔က လက္ဦးမွဳယူျပီး ရက္ရက္စက္စက္ႏွိမ္ႏွင္းခဲ့တယ္။ ၉၈ က မေလးမွာ အတုိက္အခံေခါင္းေဆာင္ အန္နာအီဘရာဟမ္ကုိဖမ္းေတာ့ ျမင့္တက္လာတဲ့လူထုဒီေရကုိ ရဲကစံနစ္တက်နဲ႔ျပတ္ျပတ္သားသား ႏွိပ္ကြပ္ခဲ့တယ္။ ဆာဘီးယားမွာ နာမည္ၾကီးမီလုိစီဗစ္ဟာ ျပည္သူကုိ ေလးၾကိမ္တိတိစစ္တပ္နဲ႔ျဖဳိခြင္းခဲ့တယ္။ ေနာက္ဆုံးစီးပြားေရး က်လြန္းျပီး အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပါ၀ါကုိ ထိန္းမထားႏုိင္လြန္းလုိ႔သာျပဳတ္က်သြားခဲ့တာ။
ကဲ ဟန္တင္တန္ ပဲကုိးကားရဦးေတာ့မွာပဲ။ သူတခါေျပာခဲ့တာရွိတယ္ဗ်။ အဖြဲ႔အစည္းဆုိတာ ႏုိင္ငံေရးတည္ျငိမ္မွဳရဲ႕ အုတ္ျမစ္ပဲ တဲ့။ အဖြဲ႔အစည္းမွာ အဓိကေလ့လာစရာ ၂ မ်ဳိးပဲရွိတယ္။ အစုိးရနဲ႔ ပါတီအဖြဲ႔အစည္းေတြပဲ။ ယွဥ္ျပဳိင္ခံ အာဏာပုိင္အစုိးရ တခုျဖစ္ဖုိ႔ဆုိတာကလည္းအလြယ္ေလးမွတ္လုိ႔လား။ အတုိက္အခံအင္အားစုကိုအျမဲ ေလ့လာေနရတယ္။ ဘယ္သူ႔ကုိထဲ့ထားျပီး ဘယ္သူ႔ကုိလွန္ထားရမလဲသိရတယ္။ အတြင္းစည္းထဲမွာလည္းကုိယ့္ကုိ သစၥာခံ ဘယ္သူျမဲမလဲတြက္ဆရတယ္။ ဘယ္သူ႔ကုိရွင္းထုတ္ရမလဲ တိက်ရတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာ ႏုိင္ငံေရးပါတီေတြ၊ မီဒီယာ နဲ႔အစုိးရမဟုတ္တဲ့အဖြဲ႔အစည္းေတြ။ ျပီးေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲ၊ တရားဥပေဒျပဳအဖြဲ႕၊ တရားရုံး စတဲ့အဖြဲ႔အစည္ေတြ အားလုံးကုိကုိယ္သေဘာက်လည္ပတ္ေစတဲ့ အဖြဲ႔အစည္းတခုရဲ႕ရုပ္ပုိင္းတည္ေဆာက္ပုံကုိ ခ်ိန္ဆရတယ္။ အားေကာင္းတဲ့အစုိးရနဲ႔ပါတီဟာ အတုိက္အခံေတြရဲ႕ ျပင္းထန္တဲ့စိန္ေခၚမွဳ ေတြကုိ ထိမ္းထားႏုိင္တယ္ဆုိတာ သေဘာေပါက္ ထားဖုိ႔လုိပါတယ္။ ယွဥ္ျပဳိင္ခံအစုိးရမွာ သူ႔ပါတီဟာလည္းအရမ္းအခရာက်လာတယ္။ အာဏာရွင္သက္သက္ မဟုတ္ေလေတာ့ ဒီမုိကရက္တစ္အဖြဲ႔အစည္းနဲ႔လုပ္ထုံးလုပ္နည္းေတြကုိက်င့္သုံးျပရတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲေတြဟာ အစုိးရကုိအျမဲခက္ခဲေစတယ္။ ကုိယ့္ပါတီအားေကာင္းမွမဲဆြယ္တာ၊ မဲ၀ယ္တာ၊ စည္းရုံးတာ၊ ကမ္းပိန္းလုပ္တာေတြလုပ္ႏုိင္မယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲႏုိင္ရုံနဲ႔မျပီး လႊတ္ေတာ္ထဲလဲလႊမ္းမုိးထားႏုိင္ဖုိ႔လုိတယ္။ ဒါမွဥပေဒျပဳအဖြဲ႔ ကုိကုိင္ထားႏုိင္မယ္။ ယွဥ္ျပဳိင္ခံအာဏာပုိင္အစုိးရတရပ္ဟာ ပါတီအင္အားေတာင့္ဖုိ႔ အင္အားသုံးအႏုိင္ယူဖုိ႔၊ ဒါမွမဟုတ္ စီးပြားေရးအထုိက္အေလွ်ာက္ပြင့္လန္းလာမွဳစတာေတြနဲ႔ သူ႔အာဏာကုိထိမ္းဖုိ႔ၾကဳးိစားေလ့ရွိတယ္။
အတုိက္အခံေတြဘက္ကုိၾကည့္ရင္ သူတုိ႔ရဲ႕အားေကာင္းမွဳဟာ ာအတုိက္အခံအင္အားစုျခင္းညီညြတ္ဖုိ႔၊ သူတုိ႔အဖြဲ႔အစည္းရဲ႕ ေတြရဲ႕လွဳပ္ရွားႏုိင္ခြင့္ ေကာင္းဖုိ႔၊ (Political mobilization) ဆႏၵျပဳထုတ္ေဖာ္ခြင့္ေတြရဖုိ႔၊ (Protests) အရပ္ဖြဲ႔လူ႔အဖြဲ႔အစည္း (Civil Society) ေတြအားေကာင္းဖုိ႔ ဆုိတာေတြမွာတည္ပါတယ္။ အတုိက္အခံအင္အားစုဟာဒီအခ်က္ေတြရဲ႕အားကုိလုံး၀ေလွ်ာ့မတြက္ထားဖုိ႔လုိပါတယ္။ အမ်ဳိးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးေခါင္းစဥ္ေအာက္မွာပဲ အေပၚကအခ်က္သုံးခ်က္ကုိပါးနပ္စြာေပါင္းစပ္ ေပးတတ္ဖုိ႔လုိပါတယ္။
ခုျပီးခဲ့သမွ် ဒီမုိကေရစီေရးအေတြ႔အၾကဳံေတြကုိ ေသခ်ာျပန္စမ္းစစ္ႏုိင္ဖုိ႔လုိပါတယ္။ စစ္ပြဲေတြ ဆႏၵျပမွဳေတြ အၾကမ္းဖက္ႏွိမ္ႏွင္းမွဳေတြရွိခဲ့တဲ့ အာဏာရွင္အစုိးရေတြရဲ႕ ဖိႏွိပ္မွဳအေမြေတြဟာ ယွဥ္ျပဳိင္ခံအာဏာပုိင္အစုိးရ ေတြဆီကုိ ေရာက္တတ္ေလ့ရွိပါတယ္။ ဧရာ၀တီလွဳပ္ရွားမွဳကေနထြက္ေပၚလာတဲ့ လက္ရွိသမၼတ ရဲ႕ျပည္သူ႔ဆႏၵကုိလွဳိက္ေလွ်ာခဲ့တာ၊ အတုိက္အခံနဲ႔ညွိႏွဳိင္းေဆြးေႏြးဖုိ႔လက္ကမ္းခဲ့တာေတြဟာ ျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထရွိတာမ်ဳိးေတာ့မဟုတ္ပါဘူး။ အားေပးသင့္ၾကဳိဆုိသင့္တာမ်ဳိးပဲျဖစ္ပါတယ္။ ႏုိင္ငံေဘးကပ္ေနတဲ့ အင္အားၾကီးတရုတ္ႏုိင္ငံကုိ ထိန္းညွိဖုိ႔ လက္ရွိအစုိးရရဲ႕ အေမရိကန္နဲ႔နီးစပ္ဖုိ႔ၾကဳိးစားမွဳဟာလည္း အေနာက္နီးစပ္မွဳနဲ႔တြန္းအားကုိသြယ္၀ုိက္အားေကာင္းလာေစ မွာလည္းျဖစ္ပါတယ္။ အက်ဥ္းသားလြတ္ေျမာက္ေရး၊ တႏုိင္ငံလုံးအတုိင္းအတာနဲ႕ပါတီတရား၀င္လွဳပ္ရွားခြင့္ရေရး၊ ဟာအတုိက္အခံကုိအင္အားျဖည့္တင္းရာေရာက္သလုိ၊ စီးပြားေရးပိတ္ဆုိ႔မွဳေတြကုိ ေျဖရွင္းတာေတြဟာလည္း မလုပ္မျဖစ္လုပ္ၾကရမွာပါ။
တခ်ိန္တည္းမွာ ဒီမုိကေရစီတတိယလွဳိင္းစီးခဲ့တဲ့ႏုိင္ငံေတြရဲ႕ ၾကားခံကာလ (transition period) နဲ႔ ေပါင္းစည္းကာလ (Consolidation period) ကုိသတိမထားမိသူေတြဟာ ခုစတုထၳလွဳိင္းလုိ႔တခ်ဳိ႕ေခၚလာၾကတဲ့ အာရပ္ေႏြဦးကုိ အေသအခ်ာေလ့လာရင္ ဘယ္လုိအခက္အခဲေတြျဖစ္လာဖုိ႔ရွိေသးလည္းဆုိတာျမင္လာမွာပါ။
ကမာၻ႕ႏုိင္ငံေရးလက္ရွိျမင္ကြင္းက်ယ္အာရပ္ေႏြဦးကေနျမန္မာႏုိင္ငံေရးလက္ေတြ႔အေနအထားကုိခင္ဗ်ားခ်င့္ခ်ိန္ ႏုိင္ျပီဆုိ ေနာက္ထပ္ ကမၻာေပၚလတ္တေလာတေျမ႕ေျမ႕ေလာင္က်ြမ္းေနတဲ့အေျခအေနတခုကို ေနာက္တပတ္မွာ ခ်ိန္ဆၾကည့္ရေအာင္။ က်ေနာ္တုိ႔ဆီဘယ္လုိရုိက္ခတ္မွဳရွိလာမလဲဆုိတာ။
ဆက္ပါမည္
KZေက
Ref. Elections without Democracy; The rise of competitive authoritarianism by Steven Levitsky and Lucan A. Way ။ April 2002
တကယ္စီစစ္ျပီးေျပာရမယ္ဆုိရင္ အခုျမန္မာျပည္ကုိအုပ္ခ်ဳပ္ေနတဲ့ အစုိးရကုိ အာဏာရွင္အစုိးရလုိ႔ ယတိျပတ္ ေခၚလုိ႔ေတာ့မရေတာ့ဘူးေပါ့။ ဒီပုံစံမ်ဳိးကုိ ယွဥ္ျပဳိင္ခံအာဏာပုိင္၀ါဒ (Competitive Authoritarianism) လုိ႔ ႏုိင္ငံေရးသိပၸံပညာရွင္အမ်ားစု ကသတ္မွတ္ၾကတယ္။ အေခၚအေ၀ၚေတြကေတာ့သိပ္အေရးမၾကီးလွပါဘူးေလ။ အေရးၾကီးတာက ဒီအေခၚအေ၀ၚနဲ႔ ဒီပုံစံအစုိးရေတြဘယ္လုိ ေပၚလာတာလဲဆုိတာပဲ။ Competitive Authoritarianism ဟာ စစ္ေအးျပီးသြားလုိ႔ ေပၚလာတာပါ။
စစ္ေအးရဲ႕ အုိင္ဒီေယာ္ေလာ္ဂ်ီ တုိက္ပြဲအျပီး ဆုိဗီယက္ ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ ကြန္ျမဴနစ္စံနစ္ဟာ အေမရိကန္ေခါင္းေဆာင္တဲ့ အေနာက္အုပ္စုရဲ႕ လစ္ဘရယ္ဒီမုိကေရစီကုိအရွဳံးေပးခဲ့ရတယ္။ ဒီမွာကမာၻေပၚမွာ ဒီမုိကေရစီ စံနစ္ကုိပဲလုိက္ၾကရဖုိ႔ ျဖစ္လာတယ္။ ဒီမုိကေရစီဟာ တခုတည္းေသာစံသေဘာသက္၀င္လာခဲ့တယ္။ အေနာက္မွာလည္းကြန္ျမဴနစ္ကုိ ႏွိမ္ႏွင္းဖုိ႔ မလုိေတာ့ ဒီမုိကေရစီကုိ ပုိျပီးပရုိမုိးရွင္းလုပ္လာၾကတယ္။ ဇန္းတင္လာၾကတယ္။ ေနာက္တခါ လူေတြပုိကူးသန္း သြားလာႏုိင္ၾကတယ္။ သတင္းမီဒီယာ အစြမ္းထက္လာတယ္။ အင္တာနက္လုိအဆင့္ျမင့္နည္းပညာေတြေပၚလာတယ္။ ဒီမွာ မတရားမွဳေတြ၊ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မွဳေတြဟာ အရင္ေခတ္ေတြကလုိဖုံးအုပ္ထားလုိ႔မရေတာ့ဘူး။ သတင္းေတြဟာ ျမန္ျပီး ျမင္သာလာတယ္။ ဒါေၾကာင့္မုိ႔ ကမာၻေပၚမွာရွိတဲ့ အာဏာရွင္အစုိးရေတြဟာ အေနအစား မေခ်ာင္ၾကေတာ့ဘူး။ အာဏာရွင္ေတြဟာ ေျပာင္းေတာ့မယ္ဆုိေတာ့ ဘယ္လုိသက္သာေအာင္ ေျပာင္းရမလဲလုိ႔ ခ်ိန္လာၾကတယ္။
က်ေနာ္တုိ႔ ပုိျမင္သာေအာင္ စစ္ေအးေရွ႕ကုိ နဲနဲေမွ်ာ္ၾကည့္လုိက္ၾကရေအာင္။ ဒုတိယကမာၻစစ္က ၁၉၄၅မွာျပီးတယ္။ ႏုိင္ငံေတြဟာ စာခ်ဳပ္ေတြနဲ႔ အပ်က္အစီးေတြနဲ႔ စစ္ျပီးေခတ္ကုိ ျပန္လည္ထူေထာင္လာၾကရတယ္။ အႏုပညာသည္ေတြရဲ႕ အေတြးအေခၚေတြ ခံစားခ်က္ေတြကုိ ရုိက္ခတ္ခဲ့တယ္။ ေပၚလစီသမားေတြ ႏုိင္ငံေရးသမားေတြဟာ ၆၀ နဲ႔ ၇၀ ခုႏွစ္ေတြမွာ ေခတ္မွီေရး၊ကုိဦးတည္လာတယ္။ နီယုိ မာ့က္စ္ေတြေပၚလာတယ္။ ႏုိင္ငံထူေထာင္ေရးမွာ အစဥ္အလာ အခံအတုိင္း ရွိတဲ့ သမုိင္းနဲ႔ယဥ္ေက်းမွဳကုိ အေျခခံစဥ္းစားလာၾကတယ္။ ၈၀ေနာက္ပုိင္းေရာက္ေတာ့ လက္တင္အေမရိကနဲ႔ ဆပ္ဆာဟာရအာဖရိကႏုိင္ငံေတြ၊ ပုိ႔စ္ကြန္ျမဴနစ္ႏုိင္ငံေတြမွာ ဒီမုိကေရစီေရးေတြေပၚလာခဲ့တယ္။ အဓိက ကမာၻ႕ခ်မ္းသာတဲ့ ႏုိင္ငံၾကီးေတြက အေထာက္အပံ့မရေတာ့လုိ႔ေကာ ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံမေပးေတာ့လု႔ိေကာ အာဏာရွင္ေတြဟာ ျပဳိကြဲခဲ့ရတယ္။ ဒီပုစာၦမွာ ပထမလွဳပ္ခတ္ခါစမသဲကြဲေပမယ့္ အနယ္ထုိင္လုိ႔ အခ်ိန္တခုမွာၾကည့္လုိက္ေတာ့ ခုိင္မာမွဳမရွိတဲ့ ဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံေတြကုိအေျဖအျဖစ္ေတြ႔လုိက္ၾကရတယ္။ ဒီေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔နားလည္ထားရမွာက ဒီမုိကေရစီဆုိတာ အာဏာရွင္ေတြက်ဆုံးသြားတုိင္းသူ႔အလုိလုိျဖစ္လာ ရလာတာမဟုတ္ဘူးဆုိတာပါပဲ။
ေရွ႕က က်ေနာ္ေျပာထားတာနဲ႔ ဆက္ၾကည့္လုိက္ေတာ့ အဏာရွင္ေတြက်ဆုံးသြားေပမယ့္ အာဏာပုိင္၀ါဒဟာ ပုံစံတမ်ဳိးနဲ႔ျပန္လည္လာတယ္။ Competitive Authoritarianism လုိ႔ေခၚလာၾကတယ္။ ဒါျမန္မာတႏုိင္ငံတည္းျဖစ္လာတာမဟုတ္ဘူး။ ကမာၻ႕သမုိင္းေၾကာင္းနဲ႔ဆက္စပ္ေနတာပါ။ စစ္ေအးျပီးလုိ႔ ဘာလင္တံတုိင္းျပဳိလုိ႔ ၆ႏွစ္အတြင္း ၁၉၉၅မွာ ယွဥ္ျပဳိင္ခံအာဏာပုိင္၀ါဒဟာ ႏုိင္ငံ ၃၆ႏုိင္ငံမွာေပၚလာတယ္။ ႏုိင္ငံေရးသိပၸံပညာရွင္ေတြဟာ သူတုိ႔ဒီႏုိင္ငံေတြကုိ ေဒသအလုိက္၊ ယဥ္ေက်းမွဳအလုိက္၊ သမုိင္းေၾကာင္းအလုိက္ ခြဲလို႔တမ်ဳိး၊ ေပါင္းျပီးတခါေပ့ါဗ်ာ သူတုိ႔ ေတြးၾကအေျဖရွာၾကတယ္။ တခ်ဳိ႕ဒီမုိကေရစီျဖစ္ေပမယ့္ တခ်ဳိ႕ဘာလုိ႔ဒီမုိကေရစီ ျဖစ္မသြားတာလဲစဥ္းစားခန္း၀င္ၾကတယ္။
ဒီမွာ ဒီမုိကေရစီကုိသြားေနတဲ့ႏုိင္ငံေတြရဲ႕ အတြင္းနဲ႔အျပင္အပုိင္းႏွစ္ပုိင္းခြဲျပီးေလ့လာၾကတယ္။ အဓိကအေနနဲ႔ အတြင္းဆုိတာ သက္ဆုိင္ရာႏုိင္ငံေတြရဲ႕ ဖြဲ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒ (Constitution)၊ Institution (အသင္းအပင္း အဖြဲ႔အစည္း) ေတြနဲ႔ ေခါင္းေဆာင္မွဳအခန္း (Leadership) ေတြကုိ ျပန္ေလ့လာၾကတယ္။ အျပင္ဆုိတာမွာ အေနာက္နဲ႔နီးစပ္မွဳ၊ တြန္းအား (West linkage and West leverage) ေတြကုိ ယွဥ္ၾကည့္ၾကတယ္။
အေနာက္နဲ႔နီးစပ္မွဳဆုိတာက အေနာက္နဲ႔ စီးပြားဖက္၊ သံတမန္အဆက္အသြယ္၊ နည္းပညာအဆက္အစပ္၊ လူမွဳေရး (ေရြ႕ေျပာင္းေနထုိင္၊ခရီးသြား)၊ အရပ္ဘက္လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမ်ားဆက္ႏြယ္မွဳ ေတြၾကားက ထိေတြ႔မွဳေတြကုိဆုိတာပါ။ ဒီနီးစပ္မွဳနဲတဲ့အခါ ႏုိင္ငံတကာနဲ႔အဆက္အစပ္ကနဲသြားတယ္။ တုိင္းျပည္တျပည္မွာ ႏုိင္ငံသားေတြဟာ လူမသိသူမသိ ဖိႏွိပ္ခံေနရမယ္။ အစုိးရတရပ္ရဲ႕အာဏာအလြဲသုံးစားလုပ္မွဳေတြဟာ ႏုိင္ငံတကာမွာမျမင္သာဘူး။ ႏုိင္ငံတကာအဖြဲ႔အစည္းေတြ၊ အင္ဂ်ီအုိ၊ ဘဏ္ စတာေတြနဲ႔က်ယ္က်ယ္ ျပန္႔ျပန္႔ခ်ိတ္မိထားတာဟာ အာဏာပုိင္အစုိးရတရပ္ ကိုထင္ရာမလုပ္ရဲေအာင္ဖိအားေပးထားတာမ်ဳိးပဲ။ ျပည္သူေတြႏုိင္ငံတကာအသိအျမင္ေတြပုိရေစတယ္။ ေနာက္ဆုံးမေတာ့ အစုိးရထဲကျပန္လည္ ျပင္ဆင္ေရးသမားေတြကုိ စိတ္ဓတ္ပုိင္းဆုိင္ရာအားေပးရာေရာက္ေစတယ္။
တြန္းအားဆုိတာကေတာ့ အကူအညီေပးတာေတြရပ္လုိက္တာ၊ စီးပြားေရးပိတ္ဆု႔ိတာ၊ စစ္ေရးအရ၀င္ေရာက္အကူအညီ ေပးတာေတြကုိဆုိလုိပါတယ္။ ဒီဖိအားေတြဟာ ေဟတီ၊ပနားမားနဲ႔ ဆာဘီးယားမွာ အာဏာရွင္ေတြကုိျဖဳတ္ခ်ခဲ့တယ္။ ကင္ညာ၊ မာလာ၀ီနဲ႔ နီဂါဂြာရာမွာ အာဏာရွင္ေတြဟာဒီမုိကေရစီလမ္းေၾကာင္းကုိေဖာ္ေဆာင္ေပးခဲ့ရတယ္။ အီေကြေဒါ၊ ဂြာတီမာလာနဲ႔ ပါရာေဂြးမွာ စစ္တပ္အာဏာသိမ္းမွဳေတြကုိေရွာင္ႏုိင္ခဲ့တယ္။ ဒုိမီနီကန္ရီပတ္ဘလစ္နဲ႔ ယူကရိန္းမွာ ေရြးေကာက္ပြဲမသမာမွဳေတြကုိျပန္စီစစ္ႏုိင္ခဲ့တယ္။
ဒါေပမယ့္ ႏုိင္ငံတကာဖိအားတခုတည္းနဲ႔အလုပ္မျဖစ္တဲ့အေၾကာင္းေတြ ရွိပါတယ္။ ဖိအားေပးခံရတဲ့ ႏုိင္ငံတႏုိင္ငံခ်င္းစီရဲ႕ အင္အားနဲ႔ ခံႏုိင္ရည္ေတြမွာမူတည္ျပီး ထိေရာက္မွဳကြာပါတယ္။ ျပီးေတာ့ အေနာက္အင္အားၾကီးႏုိင္ငံေတြရဲ႕ႏုိင္ငံျခားေရး ေပၚလစီ ေတြနဲ႔လည္းဆုိင္တာေတြ႔ရပါမယ္။ အေမရိကန္က ေဆာ္ဒီနဲ႔ အီဂ်စ္ကုိသိပ္မထိခ်င္ဘူး။ ရုရုားက အာေမးနီးယား၊ ဘီလာရုစ္နဲ႔ ယူကရိန္းကုိကာထားတယ္။ ျပင္သစ္က်ေတာ့ ကင္မရြန္း၊ ဂါဘြန္၊ အုိင္ဗရီကုိ႔စ္ ကုိ သူ႔ၾသဇာေအာက္ပဲ ဒီအတုိင္းဆက္ရွိခ်င္တယ္။ ေတာင္အာဖရိက က ဇင္ဘာေဘြက နာမည္ၾကီး အာဏာရွင္ မူဂါဘီကုိ အကူအညီေပးတယ္။
က်ေနာ္တုိ႔ဆီမွာ ႏုိင္ငံတကာ ဆုိၾကပါစုိ႔ အေနာက္နဲ႔ နီးစပ္မွဳနဲခဲ့သလုိ၊ အေနာက္ကေပးတဲ့ဖိအားဟာလည္းမွန္မွန္ကန္ကန္ မရခဲ့ဘူး။ ဒါ့အျပင္ ျမန္မာ အာဏာရွင္အစုိးရကုိတရုတ္က ဗီတုိနဲ႔ အျမဲေစာင့္ေရွာက္ခဲ့တယ္။ ေကာင္းျပီ ဒီေတာ့ ျပည္တြင္းကုိ ၀င္ၾကည့္ၾကမယ္။ မထမဆုံးႏုိင္ငံတကာမွာ ႏုိင္ငံတခ်ဳိ႕ရဲ႕ ျပည္တြင္းေရးမွာ အစုိးရနဲ႔ အတုိက္အခံအင္အားစု ေတြကုိ ယွဥ္ထုိးၾကည့္ၾကရေအာင္။ ေဂ်ာ္ဂ်ီယာမွာ ရဲေတြကုိ လစာ၃လမေပးႏုိင္ဘူး။ သမၼတရွီဗာနာေဇဟာ အရင္ ဆုိဗီယက္ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ၾကီးျဖစ္ခဲ့တယ္ဆုိေပမယ့္ ဆႏၵျပပြဲကုိဘယ္လုိတားႏုိင္ေတာ့မလဲ။ ကာဇက္စတန္မွာ လူငါးေသာင္းေလာက္ဆႏၵျပတာ အစုိးရျပဳတ္သြားတယ္။ ေဟတီမွာသူပုန္လက္နက္ကုိင္အင္အားက ၂၀၀ေလာက္ရွိတယ္။ ခ်ီတက္လာျပီဆုိရုံရွိေသးတယ္ ရဲေတြကယူနီေဖာင္းခ်ြတ္လဲေနၾကျပီ။
ဒီလုိအားနဲတဲ့အစုိးရမ်ဳိးရွိသလုိ ထစ္ကနဲဆုိ အူေၾကာင္ၾကား လာမလုပ္နဲ႔ဆုိတဲ့ အစိုးရေတြလည္းရွိေနတယ္။ အဇာဘုိင္ဂ်န္နဲ႔စစ္ႏုိင္ျပီးခါစ အာေမးနီးယားစစ္တပ္ဟာ ၉၆ ေရြးေကာက္ပြဲကုိ ဆႏၵျပတဲ့ လူတသိန္းေက်ာ္ကုိ မုိးေပၚေထာင္မပစ္ခဲ့ဘူး။ ဇင္ဘာေဘြမွာ ၂၀၀၀ ေရြးေကာက္ပြဲမသမာမွဳကို ဆႏၵျပဖို႔ၾကဳိးစားတဲ့ အစီအစဥ္ကုိ လွဳိ႕၀ွက္ရဲအဖြဲ႔က လက္ဦးမွဳယူျပီး ရက္ရက္စက္စက္ႏွိမ္ႏွင္းခဲ့တယ္။ ၉၈ က မေလးမွာ အတုိက္အခံေခါင္းေဆာင္ အန္နာအီဘရာဟမ္ကုိဖမ္းေတာ့ ျမင့္တက္လာတဲ့လူထုဒီေရကုိ ရဲကစံနစ္တက်နဲ႔ျပတ္ျပတ္သားသား ႏွိပ္ကြပ္ခဲ့တယ္။ ဆာဘီးယားမွာ နာမည္ၾကီးမီလုိစီဗစ္ဟာ ျပည္သူကုိ ေလးၾကိမ္တိတိစစ္တပ္နဲ႔ျဖဳိခြင္းခဲ့တယ္။ ေနာက္ဆုံးစီးပြားေရး က်လြန္းျပီး အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပါ၀ါကုိ ထိန္းမထားႏုိင္လြန္းလုိ႔သာျပဳတ္က်သြားခဲ့တာ။
ကဲ ဟန္တင္တန္ ပဲကုိးကားရဦးေတာ့မွာပဲ။ သူတခါေျပာခဲ့တာရွိတယ္ဗ်။ အဖြဲ႔အစည္းဆုိတာ ႏုိင္ငံေရးတည္ျငိမ္မွဳရဲ႕ အုတ္ျမစ္ပဲ တဲ့။ အဖြဲ႔အစည္းမွာ အဓိကေလ့လာစရာ ၂ မ်ဳိးပဲရွိတယ္။ အစုိးရနဲ႔ ပါတီအဖြဲ႔အစည္းေတြပဲ။ ယွဥ္ျပဳိင္ခံ အာဏာပုိင္အစုိးရ တခုျဖစ္ဖုိ႔ဆုိတာကလည္းအလြယ္ေလးမွတ္လုိ႔လား။ အတုိက္အခံအင္အားစုကိုအျမဲ ေလ့လာေနရတယ္။ ဘယ္သူ႔ကုိထဲ့ထားျပီး ဘယ္သူ႔ကုိလွန္ထားရမလဲသိရတယ္။ အတြင္းစည္းထဲမွာလည္းကုိယ့္ကုိ သစၥာခံ ဘယ္သူျမဲမလဲတြက္ဆရတယ္။ ဘယ္သူ႔ကုိရွင္းထုတ္ရမလဲ တိက်ရတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာ ႏုိင္ငံေရးပါတီေတြ၊ မီဒီယာ နဲ႔အစုိးရမဟုတ္တဲ့အဖြဲ႔အစည္းေတြ။ ျပီးေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲ၊ တရားဥပေဒျပဳအဖြဲ႕၊ တရားရုံး စတဲ့အဖြဲ႔အစည္ေတြ အားလုံးကုိကုိယ္သေဘာက်လည္ပတ္ေစတဲ့ အဖြဲ႔အစည္းတခုရဲ႕ရုပ္ပုိင္းတည္ေဆာက္ပုံကုိ ခ်ိန္ဆရတယ္။ အားေကာင္းတဲ့အစုိးရနဲ႔ပါတီဟာ အတုိက္အခံေတြရဲ႕ ျပင္းထန္တဲ့စိန္ေခၚမွဳ ေတြကုိ ထိမ္းထားႏုိင္တယ္ဆုိတာ သေဘာေပါက္ ထားဖုိ႔လုိပါတယ္။ ယွဥ္ျပဳိင္ခံအစုိးရမွာ သူ႔ပါတီဟာလည္းအရမ္းအခရာက်လာတယ္။ အာဏာရွင္သက္သက္ မဟုတ္ေလေတာ့ ဒီမုိကရက္တစ္အဖြဲ႔အစည္းနဲ႔လုပ္ထုံးလုပ္နည္းေတြကုိက်င့္သုံးျပရတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲေတြဟာ အစုိးရကုိအျမဲခက္ခဲေစတယ္။ ကုိယ့္ပါတီအားေကာင္းမွမဲဆြယ္တာ၊ မဲ၀ယ္တာ၊ စည္းရုံးတာ၊ ကမ္းပိန္းလုပ္တာေတြလုပ္ႏုိင္မယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲႏုိင္ရုံနဲ႔မျပီး လႊတ္ေတာ္ထဲလဲလႊမ္းမုိးထားႏုိင္ဖုိ႔လုိတယ္။ ဒါမွဥပေဒျပဳအဖြဲ႔ ကုိကုိင္ထားႏုိင္မယ္။ ယွဥ္ျပဳိင္ခံအာဏာပုိင္အစုိးရတရပ္ဟာ ပါတီအင္အားေတာင့္ဖုိ႔ အင္အားသုံးအႏုိင္ယူဖုိ႔၊ ဒါမွမဟုတ္ စီးပြားေရးအထုိက္အေလွ်ာက္ပြင့္လန္းလာမွဳစတာေတြနဲ႔ သူ႔အာဏာကုိထိမ္းဖုိ႔ၾကဳးိစားေလ့ရွိတယ္။
အတုိက္အခံေတြဘက္ကုိၾကည့္ရင္ သူတုိ႔ရဲ႕အားေကာင္းမွဳဟာ ာအတုိက္အခံအင္အားစုျခင္းညီညြတ္ဖုိ႔၊ သူတုိ႔အဖြဲ႔အစည္းရဲ႕ ေတြရဲ႕လွဳပ္ရွားႏုိင္ခြင့္ ေကာင္းဖုိ႔၊ (Political mobilization) ဆႏၵျပဳထုတ္ေဖာ္ခြင့္ေတြရဖုိ႔၊ (Protests) အရပ္ဖြဲ႔လူ႔အဖြဲ႔အစည္း (Civil Society) ေတြအားေကာင္းဖုိ႔ ဆုိတာေတြမွာတည္ပါတယ္။ အတုိက္အခံအင္အားစုဟာဒီအခ်က္ေတြရဲ႕အားကုိလုံး၀ေလွ်ာ့မတြက္ထားဖုိ႔လုိပါတယ္။ အမ်ဳိးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးေခါင္းစဥ္ေအာက္မွာပဲ အေပၚကအခ်က္သုံးခ်က္ကုိပါးနပ္စြာေပါင္းစပ္ ေပးတတ္ဖုိ႔လုိပါတယ္။
ခုျပီးခဲ့သမွ် ဒီမုိကေရစီေရးအေတြ႔အၾကဳံေတြကုိ ေသခ်ာျပန္စမ္းစစ္ႏုိင္ဖုိ႔လုိပါတယ္။ စစ္ပြဲေတြ ဆႏၵျပမွဳေတြ အၾကမ္းဖက္ႏွိမ္ႏွင္းမွဳေတြရွိခဲ့တဲ့ အာဏာရွင္အစုိးရေတြရဲ႕ ဖိႏွိပ္မွဳအေမြေတြဟာ ယွဥ္ျပဳိင္ခံအာဏာပုိင္အစုိးရ ေတြဆီကုိ ေရာက္တတ္ေလ့ရွိပါတယ္။ ဧရာ၀တီလွဳပ္ရွားမွဳကေနထြက္ေပၚလာတဲ့ လက္ရွိသမၼတ ရဲ႕ျပည္သူ႔ဆႏၵကုိလွဳိက္ေလွ်ာခဲ့တာ၊ အတုိက္အခံနဲ႔ညွိႏွဳိင္းေဆြးေႏြးဖုိ႔လက္ကမ္းခဲ့တာေတြဟာ ျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထရွိတာမ်ဳိးေတာ့မဟုတ္ပါဘူး။ အားေပးသင့္ၾကဳိဆုိသင့္တာမ်ဳိးပဲျဖစ္ပါတယ္။ ႏုိင္ငံေဘးကပ္ေနတဲ့ အင္အားၾကီးတရုတ္ႏုိင္ငံကုိ ထိန္းညွိဖုိ႔ လက္ရွိအစုိးရရဲ႕ အေမရိကန္နဲ႔နီးစပ္ဖုိ႔ၾကဳိးစားမွဳဟာလည္း အေနာက္နီးစပ္မွဳနဲ႔တြန္းအားကုိသြယ္၀ုိက္အားေကာင္းလာေစ မွာလည္းျဖစ္ပါတယ္။ အက်ဥ္းသားလြတ္ေျမာက္ေရး၊ တႏုိင္ငံလုံးအတုိင္းအတာနဲ႕ပါတီတရား၀င္လွဳပ္ရွားခြင့္ရေရး၊ ဟာအတုိက္အခံကုိအင္အားျဖည့္တင္းရာေရာက္သလုိ၊ စီးပြားေရးပိတ္ဆုိ႔မွဳေတြကုိ ေျဖရွင္းတာေတြဟာလည္း မလုပ္မျဖစ္လုပ္ၾကရမွာပါ။
တခ်ိန္တည္းမွာ ဒီမုိကေရစီတတိယလွဳိင္းစီးခဲ့တဲ့ႏုိင္ငံေတြရဲ႕ ၾကားခံကာလ (transition period) နဲ႔ ေပါင္းစည္းကာလ (Consolidation period) ကုိသတိမထားမိသူေတြဟာ ခုစတုထၳလွဳိင္းလုိ႔တခ်ဳိ႕ေခၚလာၾကတဲ့ အာရပ္ေႏြဦးကုိ အေသအခ်ာေလ့လာရင္ ဘယ္လုိအခက္အခဲေတြျဖစ္လာဖုိ႔ရွိေသးလည္းဆုိတာျမင္လာမွာပါ။
ကမာၻ႕ႏုိင္ငံေရးလက္ရွိျမင္ကြင္းက်ယ္အာရပ္ေႏြဦးကေနျမန္မာႏုိင္ငံေရးလက္ေတြ႔အေနအထားကုိခင္ဗ်ားခ်င့္ခ်ိန္ ႏုိင္ျပီဆုိ ေနာက္ထပ္ ကမၻာေပၚလတ္တေလာတေျမ႕ေျမ႕ေလာင္က်ြမ္းေနတဲ့အေျခအေနတခုကို ေနာက္တပတ္မွာ ခ်ိန္ဆၾကည့္ရေအာင္။ က်ေနာ္တုိ႔ဆီဘယ္လုိရုိက္ခတ္မွဳရွိလာမလဲဆုိတာ။
ဆက္ပါမည္
KZေက
Ref. Elections without Democracy; The rise of competitive authoritarianism by Steven Levitsky and Lucan A. Way ။ April 2002
Tuesday, August 30, 2011
သု၀ဏအျမန္ရထား - ၄
ကုိတီတူး
ကမာၻ႕ႏုိင္ငံေတြမွာ အာဏာရွင္အစုိးရေတြအမ်ဳိးမ်ဳိးရွိတယ္။ တပါတီအာဏာရွင္၊ ကြန္ျမဴနစ္အာဏာရွင္၊ စစ္အာဏာရွင္စသည္ျဖင့္ေပါ့။ အာဏာရွင္စံနစ္ေတြမွာ ပုံစံေတြကြဲေနေပမယ့္ တူညီတာတခုေတာ့ရွိတယ္။ အဲဒါဟာ အာဏာရွင္ႏုိင္ငံေတြမွာ စစ္ဘက္အရပ္ဘက္ဆက္ဆံေရးဟာ အားနဲခ်က္ေတြ၊ ျပန္တဲ့မတ္ရမွာေတြ အမ်ားၾကီး ရွိေနေသးတာပဲ။ စက္မွဳထြန္းကားျပီးဒီမုိကေရစီတုိင္းျပည္ေတြမွာရွိတဲ့ စစ္ဘက္အရပ္ဘက္ ဆက္ဆံေရးမ်ဳိးနဲ႔ ေတာ္ေတာ္လည္းကြာျခားေနပါတယ္။
Objective Civilian Control လုိ႔ ဟန္တင္တန္ ေျပာခ့ဲတာတခုရွိတယ္။ OCC မွာပါတာေတြက ၁) တပ္မေတာ္ ေခါင္းေဆာင္ေတြ အရာရွိေတြဟာ သူ႔တုိ႔ အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းလုပ္ငန္းမွာအရည္အေသြးျမင့္ဖုိ႔၊ ကုိယ့္ပေရာ္ဖက္ရွင္ရဲ႕ ျပင္ပ အျခားနယ္ပယ္မွာရွိတဲ့ ကုိယ့္ ကြ်မ္းက်င္မွဳရဲ႕အကန္႔အသတ္ေတြကုိနားလည္ဖုိ႔ ၂) စစ္တပ္ကုိ ႏုိင္ငံျခားေရးနဲ႔ စစ္ေရးေပၚလစီေတြကုိအဆုံးအျဖတ္ေပးမယ့္ အရပ္သားႏုိင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ေတြ ေအာက္မွာထားဖုိ႔၊ ၃) ကုိယ့္အသက္ေမြးမွဳနယ္ပယ္မွာပဲေခါင္းေဆာင္မွဳေပးတာကုိအသိအမွတ္ျပဳ လက္ခံႏုိင္ဖုိ႔၊ ၄) ႏုိင္ငံေရးထဲ စစ္တပ္စြက္ဖက္မွဳနဲ႔ စစ္တပ္ထဲႏုိင္ငံေရးစြက္ဖက္မွဳကုိတတ္ႏုိင္သမွ်နဲေအာင္ျဖစ္ေစဖုိ႔ ဆုိတဲ့ ၄ ခ်က္ ျဖစ္တယ္။ တခြန္းထဲျပတ္ေအာင္ေျပာဗ်ာ ဆုိရင္ေတာ့ ကုိယ့္အလုပ္ကုိယ္ ေကာင္းေအာင္ လုပ္ၾကဖို႔ပဲ။
စစ္အာဏာရွင္စံနစ္မွာေတာ့ စစ္တပ္ဟာေနရာတုိင္းကုိထိန္းခ်ဳပ္ထားတယ္။ ကြန္ျမဴနစ္တုိ႔ တပါတီအာဏာရွင္စံနစ္တုိ႔မွာ စစ္တပ္ဟာ ပါတီရဲ႕ကိရိယာတန္ဆာပလာ တခုပဲ။ ပါတီက စစ္တပ္ၾကားခံျပီး အားလုံးကုိခ်ယ္လွယ္တယ္။ အားလုံးဟာ ပါတီကိုပဲ သစၥာခံျပီး ႏုိင္ငံကုိပစ္ပယ္ထားၾကတာပဲ။ ေျပာမယ္ဆုိ ဘယ္အာဏာရွင္စံနစ္မဆုိ စစ္တပ္ကုိအသုံးခ်ျပီးတုိင္းျပည္ကုိ ဂုပ္ေသြးစုပ္တာပဲ။
ဒါကေတာ့ဟုတ္ပါျပီ။ က်ဳပ္ကျပႆနာမရွိဘူး။ စစ္တပ္ေခါင္းေဆာင္ေတြကေကာ OCC ကုိလက္ခံႏုိင္ပါ့မလား လုိ႔ခင္ဗ်ားေမးလာရင္ ဂ်ဳိးဇက္အက္ႏုိင္း(အငယ္) ေျပာတဲ့လစ္ဘရယ္အစဥ္အလာ (Liberal Tradition) ကုိ ထပ္ေျပာၾကည့္ခ်င္တယ္။ သူေျပာတာမွာ စစ္တပ္က ၁) ဥပေဒနဲ႔အညီျဖစ္ဖုိ႔ကုိတာ၀န္ယူရမယ္၊ အရပ္သားအစုိးရရဲ႕အာဏာနဲ႔ လုပ္ပိုင္ခြင့္ ကုိေလးစားရမယ္ ၂) လက္နက္ကုိင္အဖြဲ႔အစည္းေတြဟာ ပါတီႏုိင္ငံေရးနဲ႔ မပတ္သက္ရဘူး၊ ပါတီႏုိင္ငံေရးအထက္မွာရွိမယ္။ (Arm forces are nonpartisan and remain above politics)
အရပ္သားႏုိင္ငံေရးသမားဘက္က်ေတာ့ ၁) စစ္တပ္ဟာဒီမုိကရက္တစ္ႏုိင္ငံတႏုိင္ငံရဲ႕ တရား၀င္ အေရးပါတဲ့ အဖြဲ႔အစည္းအျဖစ္အသိအမွတ္ျပဳရမယ္။ ၂) စစ္တပ္ရဲ႕ အရည္အေသြး၊ တာ၀န္နဲ႔မစ္ရွင္ကုိမွန္မွန္ကန္ကန္ ျမွင့္တင္ေပးႏုိင္ရမယ္။ ၃) ႏုိင္ငံကာကြယ္ေရးနဲ႔ဆုိင္တဲ့ ကိစၥေရးရာေတြနဲ႔ စစ္တပ္ရဲ႕ယဥ္ေက်းမွဳကုိ နားလည္ သေဘာေပါက္ေအာင္ ဆည္းပူးထားဖုိ႔လုိတယ္။
OCC ထက္စာရင္ LT ဟာေပ်ာ့ေျပာင္းျပီး စစ္ဘက္၊ အရပ္ဘက္ ႏွစ္ဘက္စလုံးကုိတည့္မတ္ထားတာျဖစ္တယ္။ အေမရိကန္ မွာေတာ့ IMET (International Military Education and Training) ဆုိတာရွိတယ္။ သမၼတ ကလင္တန္ ႏုိင္ငံျခားေရးေပၚလစီထဲက အေရးၾကီးတဲ့တခုဟာ ကမၻာ့ႏုိင္ငံေတြမွာလစ္ဘရယ္အစဥ္အလာေတြနဲ႔ ရင္းႏွီးက်င့္သုံးလာႏုိင္ဖုိ႔ပဲ။ ဒီသင္တန္း ကလစ္ဘရယ္အစဥ္အလာ ကုိနားလည္ဖုိ႔ လက္ခံဖုိ႔ ကလင္တန္ရဲ႕ ႏုိင္ငံျခားေရး ေပၚလစီကုိအေကာင္အထည္ေဖာ္ဖုိ႔ ႏုိင္ငံတကာမွာရွိတဲ့ စစ္တပ္ ေခါင္းေဆာင္ပုိင္းေတြ၊ အရာရွိေတြကုိ ေပးတဲ့ သင္တန္းျဖစ္တယ္။ IMET ဟာ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းပုိင္းေတြ ပုိတုိးတက္လာေအာင္၊ တုိက္ခုိက္ေရးစြမ္းရည္ေတြျမင့္မားလာေအာင္ေတြမွာတင္မကဘူး စစ္ဘက္အရာရွိေတြကုိ ဒီမုိကေရစီ ကူးေျပာင္းေရး ကာလအတြက္အက်ဳိးေက်းဇူးေတြကုိပါသင္ၾကားေပးတယ္။
ျပီးေတာ့ EIMET (Expended IMET) ဆုိတဲ့သင္တန္းတခုပါရွိေနေသးတယ္။ EMIT ရဲ႕အဓိကရည္ရြယ္ခ်က္က စစ္ဘက္အရပ္ဘက္ဆက္ဆံေရး၊ စစ္ဘက္အရာရွိေတြအတြက္ စီမံခန္႔ခြဲမွဳစြမ္းရည္၊ စစ္တပ္တရားစီရင္ေရး၊ အမူအက်င့္၊ လူ႔အခြင့္အေရးစတာေတြကုိပါ သင္ၾကားေပးပါတယ္။
IMET သင္တန္းဆင္းျဖစ္တဲ့ အယ္ေဘးရီးယား ၾကည္းတပ္စစ္ဦးစီးခ်ဳပ္ဟာ သူ႔ႏုိင္ငံျပန္ေရာက္ေတာ့ သူ႕ကုိယ္ပုိင္ အေမရိကန္ပုံစံ သင္တန္းတခုကုိတီထြင္ျပီး သူ႔အရာရွိေတြကုိပုိ႔ခ်ရာမွာ အယ္ေဘးနီးယားရဲ႕ စစ္ဘက္ေခါင္းေဆာင္ပုိင္းဟာ ပုိအရည္အေသြးျမင့္တက္လာျပီး၊ အရပ္သား အစုိးရရဲ႕ ႏုိင္ငံေရးဦးေဆာင္မွဳကုိ ေကာင္းေကာင္းလက္ခံႏုိင္ လာတယ္ဆုိတယ္။
က်န္တဲ့အေထာက္အထားေတြလည္းရွိေပမယ့္မေျပာေတာ့ပါဘူး။ လုိရင္းကေတာ့ စစ္ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေတြတုိက္ရုိက္ျဖစ္ေစ၊ လူထြက္ျပီးေတာ့ျဖစ္ေစ၊ အရပ္ဘက္ႏုိင္ငံေရးကုိ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ လုပ္လာခဲ့တဲ့ က်ေနာ္တုိ႔ႏုိင္ငံမွာ က်ေနာ္တုိ႔ဆီက တပ္မေတာ္ အရာရွိေတြဟာ ေခတ္မွီအရည္အခ်င္းျပည့္ တပ္မေတာ္ထူေထာင္ဖုိ႔နဲ႔ အရပ္ဘက္ ႏုိင္ငံေရးသမားေတြနဲ႔ အျပန္အလွန္ေလးေလးစားစားဆက္ဆံႏုိင္ဖုိ႔ ဒီလုိသင္တန္းေတြတက္ျပီး ေလ့က်င္သင္ၾကားဖုိ႔လုိေနပါတယ္။
OCC နဲ႔ LT ကုိေျပာျပီးေတာ့ လက္တင္အေမရိက စစ္ဘက္အရပ္ဘက္ဆက္ဆံေရး ရဲ႕မူကြဲေလးကုိ နဲနဲ ၾကည့္ၾကရင္ေကာင္းမယ္။ သူ႔မွာက်ေတာ့ Corporatist Tradition ဆုိတာကုိသုံးတယ္။ CT ကဘာကြာသလဲဆုိေတာ့ စစ္တပ္နဲ႔ဆုိင္တဲ့ အ၀န္းအ၀ုိင္းထဲမွာ တပ္မေတာ္ေခါင္းေဆာင္ပုိင္း ကသာ အားလုံးကုိအဆုံးအျဖတ္ေပးမယ္ဆုိတာျဖစ္တယ္။ စစ္တပ္ဟာ အရပ္သားႏုိင္ငံေရးသမားရဲ႕ဦးေဆာင္မွဳေအာက္ ကုိမ၀င္ဘူးဆုိတဲ့သေဘာပဲ။ ဒီအယူအဆဟာ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္လာသလဲဆုိေတာ့ လက္တင္အေမရိက အစုိးရေတြဟာ စီးပြားေရးေျပာင္းလဲမွဳေတြ ေဖာ္ေဆာင္ရင္းမေအာင္ျမင္တဲ့အခ်ိန္တခ်ဳိ႕မွာ တုိင္းျပည္ထဲ မျငိမ္မသက္မွဳေတြ ေပၚလာတဲ့အခါမွာ စစ္တပ္ကုိေခၚျပီးထိမ္းသိမ္းရတာမ်ဳိးေတြရွိခဲ့လုိ႔ပဲ။ ခုေတာ့ လက္တင္အေမရိကႏုိင္ငံအမ်ားစု ဟာ စီးပြားေရးဖြံ႕ျဖဳိးမွဳေတြရျပီး ဒီမုိကေရစီေရး လူ႔အခြင့္အေရးေတြမွာေအာင္ျမင္မွဳ ရလာၾကေတာ့ CT ကုိျပန္လည္ဆန္းစစ္ေနၾကပါျပီ။ CT ဟာ LT အျပည့္မသြားခင္ၾကားခံအျဖစ္သုံးႏုိင္တယ္ဆုိတဲ့သေဘာပါ။
က်ေနာ္တုိ႔စစ္တပ္ဟာ ႏုိင္ငံေရးနယ္ပယ္ကေနျပန္ထြက္ျပီး တပ္မေတာ္ရဲ႕စစ္မွန္တဲ့၊ စစ္ဘက္ေခါင္းေဆာင္ေတြ အမွန္တကယ္ တတ္ကြ်မ္းနားလည္တဲ့ ႏုိင္ငံေတာ္လုံျခဳံေရးနဲ႔ကာကြယ္ေရး နယ္ပယ္ထဲကုိျပန္သြားရမွာကေတာ့ မလုပ္မျဖစ္လုပ္ရမွာျဖစ္တယ္။ CT ျပီးေတာ့ LT နဲ႔ ေနာက္ဆုံး OCC အထိကုိ ဘယ္လုိျပန္သြားမလဲ ဆုိတာကလည္း ေတြ႔ဆုံေဆြးေႏြးပြဲရဲ႕ ဒုတိယအဆင့္ ၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒ နဲ႔အတူဆက္စပ္ေနတဲ့ အခ်က္တခုပါ။
ခုခ်ိန္ကတည္းက အရပ္သား ႏုိင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ေတြက စစ္တပ္ဟာ ဒီမုိကေရစီလူ႔အဖြဲ႔အစည္းမွာ အမိန္႔နာခံမွဳနဲ႔ သြားတဲ့ ထူးျခားတဲ့ အင္စတီက်ဴးရွင္းတခုျဖစ္တယ္။ စစ္တပ္ရဲ႕ယဥ္ေက်းမွဳ အစဥ္အလာနဲ႔ ျမန္မာ့ႏုိင္ငံေရးနဲ႔ပတ္သက္ေနသမွ်ေတြမွာ အားသာခ်က္ေတြ အားနဲခ်က္ေတြကုိ နားလည္ေအာင္ေလ့လာထားဖုိ႔ လုိပါတယ္။ တဆက္တည္း ဒီမုိကေရစီၾကားခံကာလအခက္အခဲေတြနဲ႔ တုိင္းရင္းသားျပႆနာ၊ စစ္မွန္တဲ့ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုနဲ႔ တုိင္းရင္းသားလက္နက္ကုိင္အဖြဲ႔အစည္းမ်ားနဲ႔ လက္ရွိတပ္မေတာ္ရဲ႕ ေပါင္းစည္းေရး ျပႆနာေတြကုိပါ ခ်ိန္ဆထားဖုိ႔လုိပါလိမ့္မယ္။
အေပၚမွာ ေျပာခဲ့တဲ့ ႏုိင္ငံေတာ္လုံျခဳံေရးနဲ႔ ကာကြယ္ေရးဆုိရာမွာလည္း စစ္တပ္ရဲ႕ဦးတည္ရာဟာ အတြင္းကုိလွည့္သလား အျပင္ကုိလွည့္သလားဆုိတဲ့ အခ်က္တခ်က္ရွိေနပါတယ္။ ဆုိလုိတာက စစ္တပ္ကုိ ႏုိင္ငံေတာ္ ကာကြယ္ေရး အတြက္ ျပည္ပရန္ကုိပဲ အဓိကထား တဲ့ တုိင္းျပည္ေတြမွာ စစ္ဘက္အရပ္ဘက္ ဆက္ဆံေရး ဟာပုိေကာင္းျပီး ျပည္တြင္းရန္ကုိ အဓိကထား ကာကြယ္တဲ့ တုိင္းျပည္ေတြမွာ စစ္ဘက္အရပ္ဘက္ဆက္ဆံေရးဟာ ပုိအခက္အခဲေတြရွိတာကုိ စစ္ေအးေခတ္ေနာက္ပုိင္းမွာ ပုိေတြ႔လာၾကရပါတယ္။
စစ္ေအးျပီးေတာ့ အေမရိကန္လုိႏုိင္ငံေတြမွာ ေနတုိးအုပ္စု၀င္ေတြမွာ ကြန္ျမဴနစ္ရန္ကုိ ထဲ့တြက္စရာမလုိေတာ့ ျပည္ပရန္ကာကြယ္ေရးအတြက္ အခုိင္အမာရွိေနတဲ့ စစ္တပ္ကုိ အသုံးစရိတ္ေလွ်ာ့ဖုိ႔၊ အင္အားေလွ်ာ့ဖုိ႔စဥ္းစားလာ ၾကရတယ္။ စစ္တပ္မွမဟုတ္ပါဘူး။ ဘယ္၀န္ထမ္းမဆုိ ဘယ္႒ာနမွာမဆုိ လူေလွ်ာ့ခ်ဖုိ႔လုိတဲ့အခါ ၀န္ထမ္းေတြရဲ႕ အနာဂတ္ကုိထဲ့သြင္းတြက္ခ်က္ရတာပဲ။ ဒီေတာ့ သိပ္မ်ားတဲ့စစ္အင္အားကုိဒီအတုိင္းမေလွ်ာ့ႏုိင္တဲ့ အခါေတြမွာ မူးယစ္ေဆး၀ါးႏွိမ္ႏွင္းေရးလုိ၊ သဘာ၀ေဘးအႏၱရယ္ကာကြယ္ေရးလုိ၊ အရပ္သားေတြရွိတဲ့နယ္ပယ္တခ်ဳိ႕ ကုိပုိ႔ႏုိင္မလား စဥ္းစားျပီး စမ္းသတ္ရာမွာေယဘူယ်အေနနဲ႔ သိပ္မသင့္ေတာ္လွဆုိတဲ့အသံေတြထြက္လာပါတယ္။
ဒါဆုိရင္ စစ္တပ္အရာရွိေတြကုိ အရပ္ဘက္၀န္ၾကီး႒ာနနယ္ပယ္ေတြကို ေစလႊတ္ေနတာဟာ မွန္သလားမွားသလား ေရရွည္တုိင္းျပည္အက်ဳိးျဖစ္ေစမဲ့အခ်က္လား အက်ဳိးယုတ္ေစမဲ့အခ်က္လားဆုိတာ ခ်ိန္ဆႏုိင္ပါျပီ။
စစ္ေအးေနာက္ပုိင္း အေတြ႔အၾကဳံေတြကေနျပီးအေမရိကန္ဟာ စစ္တပ္မစ္ရွင္ေတြနဲ႔ပတ္သက္ျပီး သင္ခန္းစာ ၄ခုရခဲ့ပါတယ္။
၁။ ျပည္ပက်ဴးေက်ာ္မွဳကုိကာကြယ္ဖုိ႔၊ ႏုိင္ငံရဲ႕အေရးၾကီးတဲ့အမ်ဳိးသားအက်ဳိးစီးပြားနဲ႔ဆက္စပ္ေနတဲ့ျပႆနာ ေတြမွာလုိအပ္ရင္တုိက္ခုိက္အႏုိင္ယူဖုိ႔ (၉၁၁ ျဖစ္ခဲ့ေလေတာ့ အီရတ္ကုိ၀င္တုိက္တာမ်ဳိး ကုိ အမ်ဳိးသားအက်ဳိး စီးပြားနဲ႔ ဆြဲစိခဲ့ပုံ ရပါတယ္)
၂။ ဒုတိယဦးစားေပးမွာ သဘာ၀ေဘးရန္က်ေရာက္ျပီး ကယ္ဆယ္ေရးလုပ္ငန္းေတြမွာပါ၀င္ဖုိ႔
၃။ ႏုိင္ငံရပ္ျခားမွာ ျငိမ္းခ်မ္းေရးတပ္မ်ားခ်ထားမွဳ
၄။ အျခားအကူးအေျပာင္းမွာ လုိအပ္မယ္ထင္တဲ့ အခါပါ၀င္ဖုိ႔၊ သုိ႔ေသာ္ အရပ္ဘက္တာ၀န္ရွိသူေတြဟာ သူတုိ႔ခ်ည္းပဲကုိင္တြယ္ႏုိင္ျပီဆုိတဲ့အခါ ခ်က္ျခင္းျပန္လည္ဆုတ္ခြာဖုိ႔ ဆုိတာေတြပါ။
ဒီလုိတိက်တဲ့ ဦးစားေပးနဲ႔ အစီအစဥ္ေတြသတ္မွတ္ထားၾကတာေတာင္ ဖြံ႔ျဖဳိးျပီးႏုိင္ငံေတြမွာ ဒီမုိကရက္တစ္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမွာ စစ္တပ္ကုိအရပ္ဘက္နဲ႔ဆက္စပ္တဲ့ မစ္ရွင္တခု ကုိေပးမယ္ဆုိရင္ အခ်က္ ၃ခ်က္နဲ႔ ထပ္ စီစစ္ၾကပါတယ္။
၁။ စစ္တပ္ရဲ႕ပါ၀င္မွဳဟာ အျခားအဖြဲ႔အစည္းေတြျဖစ္တဲ့ ရဲ၊ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္၊ ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရးအဖြဲ႔၊ က်န္းမာေရး၀န္ထမ္း၊ ေက်ာင္းဆရာ စတာေတြရဲ႕လုပ္ငန္းေတြကုိထိခုိက္ေစသလား။ (စစ္တပ္ ၀င္လာလုိ႔အျခား႒ာနေတြ၀န္ထမ္းေလွ်ာ့ သုိ႔ အလုပ္အကုိင္အခြင့္အလမ္းေတြနဲသြားသလား)
ျပီးေတာ့စစ္တပ္မွာသူ႕မူရင္း ႏုိင္ငံေတာ္ကာကြယ္ေရးအျပင္ အျခား၀န္ထုပ္၀န္ပုိးေတြျဖစ္ေစသလား
၂။ စစ္တပ္၀င္ေရာက္မွဳေၾကာင့္ စစ္တပ္ဟာ အထူးအခြင့္အေရးတခုရျပီး အျခားႏုိင္ငံပုိင္ နဲ႔ ပုဂၢလိက ပုိင္လုပ္ငန္းေတြထက္ ပုိသာတယ္ဆုိတဲ့ အဖြဲ႔အစည္းတခုအျဖစ္ကုိေရာက္ေစသလား။
၃။ စစ္တပ္ဟာသူ႔ပင္မမစ္ရွင္ျဖစ္တဲ့ ႏုိင္ငံေတာ္ကာကြယ္ေရးလုပ္ငန္းေတြ (အစီအစဥ္၊ သင္တန္း၊ အဆင္သင့္ျဖစ္မွဳ) ကုိစျပီးလစ္လၽဴရွဳဖုိ႔ျဖစ္ေစသလား။ ဆုိတာေတြပါ။
ဒီေတာ့ဗ်ာ ခ်ဳပ္ေျပာရရင္ေတာ့ စစ္တပ္ဟာမူရင္းႏုိင္ငံေတာ္ကာကြယ္ေရးကုိပဲအဓိကလုပ္ပါ။ က်ေနာ္တုိ႔ စစ္တပ္ဟာ တပါတီအာဏာရွင္နဲ႔ စစ္အာဏာရွင္စံနစ္ေတြကုိျဖတ္သန္းခဲ့ရလုိ႔ ႏုိင္ငံေရးနယ္ပယ္ကျပန္ဆုတ္ခြာဖုိ႔ သင္တန္းေတြ သင္ယူမွဳေတြလုိအပ္ေနပါတယ္။ ႏုိင္ငံေရးအရကင္းရွင္းယုံမက အရပ္ဘက္နဲ႔ဆက္စပ္တဲ့ မစ္ရွင္ ေတြကုိ စီစစ္ျပီးမွလုပ္ဖုိ႔လုိေနပါတယ္။
တခ်ိန္တည္းမွာအရပ္သားႏုိင္ငံေရးသမားေတြကုိစစ္တပ္ ရဲ႕သီးျခားဆန္တဲ့ ယဥ္ေက်းမွဳနဲ႔ ႏုိင္ငံေတာ္ကာကြယ္ေရးအသိအျမင္ေတြရွိဖုိ႔ ျပန္လည္သင္ယူမွဳေတြလုပ္ဖုိ႔လုိေနပါတယ္။ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ စစ္ဘက္အရာရွိေတြဦးေဆာင္ခဲ့တဲ့ ႏုိင္ငံအုပ္ခ်ဳပ္ေရး နယ္ပယ္ေတြကုိ ၀င္ဖုိ႔ အရပ္သားႏုိင္ငံေရး သမားေတြကုိလည္း တိက်တဲ့သင္တန္းေတြ၊ ေလ့လာမွဳေတြ၊ စစ္ဘက္ေခါင္းေဆာင္ေဟာင္းေတြနဲ႔တြဲျပီး ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္တတ္မွဳေတြ ျပဳလုပ္ဖုိ႔လုိေနပါတယ္။
ဆက္ပါမည္
KZေက
Reference: Civil-Military Relations and Democracy
Edited by Larry Diamond and Marc F. Plattner, The John Hopkins University 1996
ကမာၻ႕ႏုိင္ငံေတြမွာ အာဏာရွင္အစုိးရေတြအမ်ဳိးမ်ဳိးရွိတယ္။ တပါတီအာဏာရွင္၊ ကြန္ျမဴနစ္အာဏာရွင္၊ စစ္အာဏာရွင္စသည္ျဖင့္ေပါ့။ အာဏာရွင္စံနစ္ေတြမွာ ပုံစံေတြကြဲေနေပမယ့္ တူညီတာတခုေတာ့ရွိတယ္။ အဲဒါဟာ အာဏာရွင္ႏုိင္ငံေတြမွာ စစ္ဘက္အရပ္ဘက္ဆက္ဆံေရးဟာ အားနဲခ်က္ေတြ၊ ျပန္တဲ့မတ္ရမွာေတြ အမ်ားၾကီး ရွိေနေသးတာပဲ။ စက္မွဳထြန္းကားျပီးဒီမုိကေရစီတုိင္းျပည္ေတြမွာရွိတဲ့ စစ္ဘက္အရပ္ဘက္ ဆက္ဆံေရးမ်ဳိးနဲ႔ ေတာ္ေတာ္လည္းကြာျခားေနပါတယ္။
Objective Civilian Control လုိ႔ ဟန္တင္တန္ ေျပာခ့ဲတာတခုရွိတယ္။ OCC မွာပါတာေတြက ၁) တပ္မေတာ္ ေခါင္းေဆာင္ေတြ အရာရွိေတြဟာ သူ႔တုိ႔ အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းလုပ္ငန္းမွာအရည္အေသြးျမင့္ဖုိ႔၊ ကုိယ့္ပေရာ္ဖက္ရွင္ရဲ႕ ျပင္ပ အျခားနယ္ပယ္မွာရွိတဲ့ ကုိယ့္ ကြ်မ္းက်င္မွဳရဲ႕အကန္႔အသတ္ေတြကုိနားလည္ဖုိ႔ ၂) စစ္တပ္ကုိ ႏုိင္ငံျခားေရးနဲ႔ စစ္ေရးေပၚလစီေတြကုိအဆုံးအျဖတ္ေပးမယ့္ အရပ္သားႏုိင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ေတြ ေအာက္မွာထားဖုိ႔၊ ၃) ကုိယ့္အသက္ေမြးမွဳနယ္ပယ္မွာပဲေခါင္းေဆာင္မွဳေပးတာကုိအသိအမွတ္ျပဳ လက္ခံႏုိင္ဖုိ႔၊ ၄) ႏုိင္ငံေရးထဲ စစ္တပ္စြက္ဖက္မွဳနဲ႔ စစ္တပ္ထဲႏုိင္ငံေရးစြက္ဖက္မွဳကုိတတ္ႏုိင္သမွ်နဲေအာင္ျဖစ္ေစဖုိ႔ ဆုိတဲ့ ၄ ခ်က္ ျဖစ္တယ္။ တခြန္းထဲျပတ္ေအာင္ေျပာဗ်ာ ဆုိရင္ေတာ့ ကုိယ့္အလုပ္ကုိယ္ ေကာင္းေအာင္ လုပ္ၾကဖို႔ပဲ။
စစ္အာဏာရွင္စံနစ္မွာေတာ့ စစ္တပ္ဟာေနရာတုိင္းကုိထိန္းခ်ဳပ္ထားတယ္။ ကြန္ျမဴနစ္တုိ႔ တပါတီအာဏာရွင္စံနစ္တုိ႔မွာ စစ္တပ္ဟာ ပါတီရဲ႕ကိရိယာတန္ဆာပလာ တခုပဲ။ ပါတီက စစ္တပ္ၾကားခံျပီး အားလုံးကုိခ်ယ္လွယ္တယ္။ အားလုံးဟာ ပါတီကိုပဲ သစၥာခံျပီး ႏုိင္ငံကုိပစ္ပယ္ထားၾကတာပဲ။ ေျပာမယ္ဆုိ ဘယ္အာဏာရွင္စံနစ္မဆုိ စစ္တပ္ကုိအသုံးခ်ျပီးတုိင္းျပည္ကုိ ဂုပ္ေသြးစုပ္တာပဲ။
ဒါကေတာ့ဟုတ္ပါျပီ။ က်ဳပ္ကျပႆနာမရွိဘူး။ စစ္တပ္ေခါင္းေဆာင္ေတြကေကာ OCC ကုိလက္ခံႏုိင္ပါ့မလား လုိ႔ခင္ဗ်ားေမးလာရင္ ဂ်ဳိးဇက္အက္ႏုိင္း(အငယ္) ေျပာတဲ့လစ္ဘရယ္အစဥ္အလာ (Liberal Tradition) ကုိ ထပ္ေျပာၾကည့္ခ်င္တယ္။ သူေျပာတာမွာ စစ္တပ္က ၁) ဥပေဒနဲ႔အညီျဖစ္ဖုိ႔ကုိတာ၀န္ယူရမယ္၊ အရပ္သားအစုိးရရဲ႕အာဏာနဲ႔ လုပ္ပိုင္ခြင့္ ကုိေလးစားရမယ္ ၂) လက္နက္ကုိင္အဖြဲ႔အစည္းေတြဟာ ပါတီႏုိင္ငံေရးနဲ႔ မပတ္သက္ရဘူး၊ ပါတီႏုိင္ငံေရးအထက္မွာရွိမယ္။ (Arm forces are nonpartisan and remain above politics)
အရပ္သားႏုိင္ငံေရးသမားဘက္က်ေတာ့ ၁) စစ္တပ္ဟာဒီမုိကရက္တစ္ႏုိင္ငံတႏုိင္ငံရဲ႕ တရား၀င္ အေရးပါတဲ့ အဖြဲ႔အစည္းအျဖစ္အသိအမွတ္ျပဳရမယ္။ ၂) စစ္တပ္ရဲ႕ အရည္အေသြး၊ တာ၀န္နဲ႔မစ္ရွင္ကုိမွန္မွန္ကန္ကန္ ျမွင့္တင္ေပးႏုိင္ရမယ္။ ၃) ႏုိင္ငံကာကြယ္ေရးနဲ႔ဆုိင္တဲ့ ကိစၥေရးရာေတြနဲ႔ စစ္တပ္ရဲ႕ယဥ္ေက်းမွဳကုိ နားလည္ သေဘာေပါက္ေအာင္ ဆည္းပူးထားဖုိ႔လုိတယ္။
OCC ထက္စာရင္ LT ဟာေပ်ာ့ေျပာင္းျပီး စစ္ဘက္၊ အရပ္ဘက္ ႏွစ္ဘက္စလုံးကုိတည့္မတ္ထားတာျဖစ္တယ္။ အေမရိကန္ မွာေတာ့ IMET (International Military Education and Training) ဆုိတာရွိတယ္။ သမၼတ ကလင္တန္ ႏုိင္ငံျခားေရးေပၚလစီထဲက အေရးၾကီးတဲ့တခုဟာ ကမၻာ့ႏုိင္ငံေတြမွာလစ္ဘရယ္အစဥ္အလာေတြနဲ႔ ရင္းႏွီးက်င့္သုံးလာႏုိင္ဖုိ႔ပဲ။ ဒီသင္တန္း ကလစ္ဘရယ္အစဥ္အလာ ကုိနားလည္ဖုိ႔ လက္ခံဖုိ႔ ကလင္တန္ရဲ႕ ႏုိင္ငံျခားေရး ေပၚလစီကုိအေကာင္အထည္ေဖာ္ဖုိ႔ ႏုိင္ငံတကာမွာရွိတဲ့ စစ္တပ္ ေခါင္းေဆာင္ပုိင္းေတြ၊ အရာရွိေတြကုိ ေပးတဲ့ သင္တန္းျဖစ္တယ္။ IMET ဟာ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းပုိင္းေတြ ပုိတုိးတက္လာေအာင္၊ တုိက္ခုိက္ေရးစြမ္းရည္ေတြျမင့္မားလာေအာင္ေတြမွာတင္မကဘူး စစ္ဘက္အရာရွိေတြကုိ ဒီမုိကေရစီ ကူးေျပာင္းေရး ကာလအတြက္အက်ဳိးေက်းဇူးေတြကုိပါသင္ၾကားေပးတယ္။
ျပီးေတာ့ EIMET (Expended IMET) ဆုိတဲ့သင္တန္းတခုပါရွိေနေသးတယ္။ EMIT ရဲ႕အဓိကရည္ရြယ္ခ်က္က စစ္ဘက္အရပ္ဘက္ဆက္ဆံေရး၊ စစ္ဘက္အရာရွိေတြအတြက္ စီမံခန္႔ခြဲမွဳစြမ္းရည္၊ စစ္တပ္တရားစီရင္ေရး၊ အမူအက်င့္၊ လူ႔အခြင့္အေရးစတာေတြကုိပါ သင္ၾကားေပးပါတယ္။
IMET သင္တန္းဆင္းျဖစ္တဲ့ အယ္ေဘးရီးယား ၾကည္းတပ္စစ္ဦးစီးခ်ဳပ္ဟာ သူ႔ႏုိင္ငံျပန္ေရာက္ေတာ့ သူ႕ကုိယ္ပုိင္ အေမရိကန္ပုံစံ သင္တန္းတခုကုိတီထြင္ျပီး သူ႔အရာရွိေတြကုိပုိ႔ခ်ရာမွာ အယ္ေဘးနီးယားရဲ႕ စစ္ဘက္ေခါင္းေဆာင္ပုိင္းဟာ ပုိအရည္အေသြးျမင့္တက္လာျပီး၊ အရပ္သား အစုိးရရဲ႕ ႏုိင္ငံေရးဦးေဆာင္မွဳကုိ ေကာင္းေကာင္းလက္ခံႏုိင္ လာတယ္ဆုိတယ္။
က်န္တဲ့အေထာက္အထားေတြလည္းရွိေပမယ့္မေျပာေတာ့ပါဘူး။ လုိရင္းကေတာ့ စစ္ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေတြတုိက္ရုိက္ျဖစ္ေစ၊ လူထြက္ျပီးေတာ့ျဖစ္ေစ၊ အရပ္ဘက္ႏုိင္ငံေရးကုိ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ လုပ္လာခဲ့တဲ့ က်ေနာ္တုိ႔ႏုိင္ငံမွာ က်ေနာ္တုိ႔ဆီက တပ္မေတာ္ အရာရွိေတြဟာ ေခတ္မွီအရည္အခ်င္းျပည့္ တပ္မေတာ္ထူေထာင္ဖုိ႔နဲ႔ အရပ္ဘက္ ႏုိင္ငံေရးသမားေတြနဲ႔ အျပန္အလွန္ေလးေလးစားစားဆက္ဆံႏုိင္ဖုိ႔ ဒီလုိသင္တန္းေတြတက္ျပီး ေလ့က်င္သင္ၾကားဖုိ႔လုိေနပါတယ္။
OCC နဲ႔ LT ကုိေျပာျပီးေတာ့ လက္တင္အေမရိက စစ္ဘက္အရပ္ဘက္ဆက္ဆံေရး ရဲ႕မူကြဲေလးကုိ နဲနဲ ၾကည့္ၾကရင္ေကာင္းမယ္။ သူ႔မွာက်ေတာ့ Corporatist Tradition ဆုိတာကုိသုံးတယ္။ CT ကဘာကြာသလဲဆုိေတာ့ စစ္တပ္နဲ႔ဆုိင္တဲ့ အ၀န္းအ၀ုိင္းထဲမွာ တပ္မေတာ္ေခါင္းေဆာင္ပုိင္း ကသာ အားလုံးကုိအဆုံးအျဖတ္ေပးမယ္ဆုိတာျဖစ္တယ္။ စစ္တပ္ဟာ အရပ္သားႏုိင္ငံေရးသမားရဲ႕ဦးေဆာင္မွဳေအာက္ ကုိမ၀င္ဘူးဆုိတဲ့သေဘာပဲ။ ဒီအယူအဆဟာ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္လာသလဲဆုိေတာ့ လက္တင္အေမရိက အစုိးရေတြဟာ စီးပြားေရးေျပာင္းလဲမွဳေတြ ေဖာ္ေဆာင္ရင္းမေအာင္ျမင္တဲ့အခ်ိန္တခ်ဳိ႕မွာ တုိင္းျပည္ထဲ မျငိမ္မသက္မွဳေတြ ေပၚလာတဲ့အခါမွာ စစ္တပ္ကုိေခၚျပီးထိမ္းသိမ္းရတာမ်ဳိးေတြရွိခဲ့လုိ႔ပဲ။ ခုေတာ့ လက္တင္အေမရိကႏုိင္ငံအမ်ားစု ဟာ စီးပြားေရးဖြံ႕ျဖဳိးမွဳေတြရျပီး ဒီမုိကေရစီေရး လူ႔အခြင့္အေရးေတြမွာေအာင္ျမင္မွဳ ရလာၾကေတာ့ CT ကုိျပန္လည္ဆန္းစစ္ေနၾကပါျပီ။ CT ဟာ LT အျပည့္မသြားခင္ၾကားခံအျဖစ္သုံးႏုိင္တယ္ဆုိတဲ့သေဘာပါ။
က်ေနာ္တုိ႔စစ္တပ္ဟာ ႏုိင္ငံေရးနယ္ပယ္ကေနျပန္ထြက္ျပီး တပ္မေတာ္ရဲ႕စစ္မွန္တဲ့၊ စစ္ဘက္ေခါင္းေဆာင္ေတြ အမွန္တကယ္ တတ္ကြ်မ္းနားလည္တဲ့ ႏုိင္ငံေတာ္လုံျခဳံေရးနဲ႔ကာကြယ္ေရး နယ္ပယ္ထဲကုိျပန္သြားရမွာကေတာ့ မလုပ္မျဖစ္လုပ္ရမွာျဖစ္တယ္။ CT ျပီးေတာ့ LT နဲ႔ ေနာက္ဆုံး OCC အထိကုိ ဘယ္လုိျပန္သြားမလဲ ဆုိတာကလည္း ေတြ႔ဆုံေဆြးေႏြးပြဲရဲ႕ ဒုတိယအဆင့္ ၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒ နဲ႔အတူဆက္စပ္ေနတဲ့ အခ်က္တခုပါ။
ခုခ်ိန္ကတည္းက အရပ္သား ႏုိင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ေတြက စစ္တပ္ဟာ ဒီမုိကေရစီလူ႔အဖြဲ႔အစည္းမွာ အမိန္႔နာခံမွဳနဲ႔ သြားတဲ့ ထူးျခားတဲ့ အင္စတီက်ဴးရွင္းတခုျဖစ္တယ္။ စစ္တပ္ရဲ႕ယဥ္ေက်းမွဳ အစဥ္အလာနဲ႔ ျမန္မာ့ႏုိင္ငံေရးနဲ႔ပတ္သက္ေနသမွ်ေတြမွာ အားသာခ်က္ေတြ အားနဲခ်က္ေတြကုိ နားလည္ေအာင္ေလ့လာထားဖုိ႔ လုိပါတယ္။ တဆက္တည္း ဒီမုိကေရစီၾကားခံကာလအခက္အခဲေတြနဲ႔ တုိင္းရင္းသားျပႆနာ၊ စစ္မွန္တဲ့ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုနဲ႔ တုိင္းရင္းသားလက္နက္ကုိင္အဖြဲ႔အစည္းမ်ားနဲ႔ လက္ရွိတပ္မေတာ္ရဲ႕ ေပါင္းစည္းေရး ျပႆနာေတြကုိပါ ခ်ိန္ဆထားဖုိ႔လုိပါလိမ့္မယ္။
အေပၚမွာ ေျပာခဲ့တဲ့ ႏုိင္ငံေတာ္လုံျခဳံေရးနဲ႔ ကာကြယ္ေရးဆုိရာမွာလည္း စစ္တပ္ရဲ႕ဦးတည္ရာဟာ အတြင္းကုိလွည့္သလား အျပင္ကုိလွည့္သလားဆုိတဲ့ အခ်က္တခ်က္ရွိေနပါတယ္။ ဆုိလုိတာက စစ္တပ္ကုိ ႏုိင္ငံေတာ္ ကာကြယ္ေရး အတြက္ ျပည္ပရန္ကုိပဲ အဓိကထား တဲ့ တုိင္းျပည္ေတြမွာ စစ္ဘက္အရပ္ဘက္ ဆက္ဆံေရး ဟာပုိေကာင္းျပီး ျပည္တြင္းရန္ကုိ အဓိကထား ကာကြယ္တဲ့ တုိင္းျပည္ေတြမွာ စစ္ဘက္အရပ္ဘက္ဆက္ဆံေရးဟာ ပုိအခက္အခဲေတြရွိတာကုိ စစ္ေအးေခတ္ေနာက္ပုိင္းမွာ ပုိေတြ႔လာၾကရပါတယ္။
စစ္ေအးျပီးေတာ့ အေမရိကန္လုိႏုိင္ငံေတြမွာ ေနတုိးအုပ္စု၀င္ေတြမွာ ကြန္ျမဴနစ္ရန္ကုိ ထဲ့တြက္စရာမလုိေတာ့ ျပည္ပရန္ကာကြယ္ေရးအတြက္ အခုိင္အမာရွိေနတဲ့ စစ္တပ္ကုိ အသုံးစရိတ္ေလွ်ာ့ဖုိ႔၊ အင္အားေလွ်ာ့ဖုိ႔စဥ္းစားလာ ၾကရတယ္။ စစ္တပ္မွမဟုတ္ပါဘူး။ ဘယ္၀န္ထမ္းမဆုိ ဘယ္႒ာနမွာမဆုိ လူေလွ်ာ့ခ်ဖုိ႔လုိတဲ့အခါ ၀န္ထမ္းေတြရဲ႕ အနာဂတ္ကုိထဲ့သြင္းတြက္ခ်က္ရတာပဲ။ ဒီေတာ့ သိပ္မ်ားတဲ့စစ္အင္အားကုိဒီအတုိင္းမေလွ်ာ့ႏုိင္တဲ့ အခါေတြမွာ မူးယစ္ေဆး၀ါးႏွိမ္ႏွင္းေရးလုိ၊ သဘာ၀ေဘးအႏၱရယ္ကာကြယ္ေရးလုိ၊ အရပ္သားေတြရွိတဲ့နယ္ပယ္တခ်ဳိ႕ ကုိပုိ႔ႏုိင္မလား စဥ္းစားျပီး စမ္းသတ္ရာမွာေယဘူယ်အေနနဲ႔ သိပ္မသင့္ေတာ္လွဆုိတဲ့အသံေတြထြက္လာပါတယ္။
ဒါဆုိရင္ စစ္တပ္အရာရွိေတြကုိ အရပ္ဘက္၀န္ၾကီး႒ာနနယ္ပယ္ေတြကို ေစလႊတ္ေနတာဟာ မွန္သလားမွားသလား ေရရွည္တုိင္းျပည္အက်ဳိးျဖစ္ေစမဲ့အခ်က္လား အက်ဳိးယုတ္ေစမဲ့အခ်က္လားဆုိတာ ခ်ိန္ဆႏုိင္ပါျပီ။
စစ္ေအးေနာက္ပုိင္း အေတြ႔အၾကဳံေတြကေနျပီးအေမရိကန္ဟာ စစ္တပ္မစ္ရွင္ေတြနဲ႔ပတ္သက္ျပီး သင္ခန္းစာ ၄ခုရခဲ့ပါတယ္။
၁။ ျပည္ပက်ဴးေက်ာ္မွဳကုိကာကြယ္ဖုိ႔၊ ႏုိင္ငံရဲ႕အေရးၾကီးတဲ့အမ်ဳိးသားအက်ဳိးစီးပြားနဲ႔ဆက္စပ္ေနတဲ့ျပႆနာ ေတြမွာလုိအပ္ရင္တုိက္ခုိက္အႏုိင္ယူဖုိ႔ (၉၁၁ ျဖစ္ခဲ့ေလေတာ့ အီရတ္ကုိ၀င္တုိက္တာမ်ဳိး ကုိ အမ်ဳိးသားအက်ဳိး စီးပြားနဲ႔ ဆြဲစိခဲ့ပုံ ရပါတယ္)
၂။ ဒုတိယဦးစားေပးမွာ သဘာ၀ေဘးရန္က်ေရာက္ျပီး ကယ္ဆယ္ေရးလုပ္ငန္းေတြမွာပါ၀င္ဖုိ႔
၃။ ႏုိင္ငံရပ္ျခားမွာ ျငိမ္းခ်မ္းေရးတပ္မ်ားခ်ထားမွဳ
၄။ အျခားအကူးအေျပာင္းမွာ လုိအပ္မယ္ထင္တဲ့ အခါပါ၀င္ဖုိ႔၊ သုိ႔ေသာ္ အရပ္ဘက္တာ၀န္ရွိသူေတြဟာ သူတုိ႔ခ်ည္းပဲကုိင္တြယ္ႏုိင္ျပီဆုိတဲ့အခါ ခ်က္ျခင္းျပန္လည္ဆုတ္ခြာဖုိ႔ ဆုိတာေတြပါ။
ဒီလုိတိက်တဲ့ ဦးစားေပးနဲ႔ အစီအစဥ္ေတြသတ္မွတ္ထားၾကတာေတာင္ ဖြံ႔ျဖဳိးျပီးႏုိင္ငံေတြမွာ ဒီမုိကရက္တစ္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမွာ စစ္တပ္ကုိအရပ္ဘက္နဲ႔ဆက္စပ္တဲ့ မစ္ရွင္တခု ကုိေပးမယ္ဆုိရင္ အခ်က္ ၃ခ်က္နဲ႔ ထပ္ စီစစ္ၾကပါတယ္။
၁။ စစ္တပ္ရဲ႕ပါ၀င္မွဳဟာ အျခားအဖြဲ႔အစည္းေတြျဖစ္တဲ့ ရဲ၊ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္၊ ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရးအဖြဲ႔၊ က်န္းမာေရး၀န္ထမ္း၊ ေက်ာင္းဆရာ စတာေတြရဲ႕လုပ္ငန္းေတြကုိထိခုိက္ေစသလား။ (စစ္တပ္ ၀င္လာလုိ႔အျခား႒ာနေတြ၀န္ထမ္းေလွ်ာ့ သုိ႔ အလုပ္အကုိင္အခြင့္အလမ္းေတြနဲသြားသလား)
ျပီးေတာ့စစ္တပ္မွာသူ႕မူရင္း ႏုိင္ငံေတာ္ကာကြယ္ေရးအျပင္ အျခား၀န္ထုပ္၀န္ပုိးေတြျဖစ္ေစသလား
၂။ စစ္တပ္၀င္ေရာက္မွဳေၾကာင့္ စစ္တပ္ဟာ အထူးအခြင့္အေရးတခုရျပီး အျခားႏုိင္ငံပုိင္ နဲ႔ ပုဂၢလိက ပုိင္လုပ္ငန္းေတြထက္ ပုိသာတယ္ဆုိတဲ့ အဖြဲ႔အစည္းတခုအျဖစ္ကုိေရာက္ေစသလား။
၃။ စစ္တပ္ဟာသူ႔ပင္မမစ္ရွင္ျဖစ္တဲ့ ႏုိင္ငံေတာ္ကာကြယ္ေရးလုပ္ငန္းေတြ (အစီအစဥ္၊ သင္တန္း၊ အဆင္သင့္ျဖစ္မွဳ) ကုိစျပီးလစ္လၽဴရွဳဖုိ႔ျဖစ္ေစသလား။ ဆုိတာေတြပါ။
ဒီေတာ့ဗ်ာ ခ်ဳပ္ေျပာရရင္ေတာ့ စစ္တပ္ဟာမူရင္းႏုိင္ငံေတာ္ကာကြယ္ေရးကုိပဲအဓိကလုပ္ပါ။ က်ေနာ္တုိ႔ စစ္တပ္ဟာ တပါတီအာဏာရွင္နဲ႔ စစ္အာဏာရွင္စံနစ္ေတြကုိျဖတ္သန္းခဲ့ရလုိ႔ ႏုိင္ငံေရးနယ္ပယ္ကျပန္ဆုတ္ခြာဖုိ႔ သင္တန္းေတြ သင္ယူမွဳေတြလုိအပ္ေနပါတယ္။ ႏုိင္ငံေရးအရကင္းရွင္းယုံမက အရပ္ဘက္နဲ႔ဆက္စပ္တဲ့ မစ္ရွင္ ေတြကုိ စီစစ္ျပီးမွလုပ္ဖုိ႔လုိေနပါတယ္။
တခ်ိန္တည္းမွာအရပ္သားႏုိင္ငံေရးသမားေတြကုိစစ္တပ္ ရဲ႕သီးျခားဆန္တဲ့ ယဥ္ေက်းမွဳနဲ႔ ႏုိင္ငံေတာ္ကာကြယ္ေရးအသိအျမင္ေတြရွိဖုိ႔ ျပန္လည္သင္ယူမွဳေတြလုပ္ဖုိ႔လုိေနပါတယ္။ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ စစ္ဘက္အရာရွိေတြဦးေဆာင္ခဲ့တဲ့ ႏုိင္ငံအုပ္ခ်ဳပ္ေရး နယ္ပယ္ေတြကုိ ၀င္ဖုိ႔ အရပ္သားႏုိင္ငံေရး သမားေတြကုိလည္း တိက်တဲ့သင္တန္းေတြ၊ ေလ့လာမွဳေတြ၊ စစ္ဘက္ေခါင္းေဆာင္ေဟာင္းေတြနဲ႔တြဲျပီး ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္တတ္မွဳေတြ ျပဳလုပ္ဖုိ႔လုိေနပါတယ္။
ဆက္ပါမည္
KZေက
Reference: Civil-Military Relations and Democracy
Edited by Larry Diamond and Marc F. Plattner, The John Hopkins University 1996
Saturday, August 27, 2011
သု၀ဏအျမန္ရထား - ၃
အခန္း (၄)
ကုိတီတူး
လတ္တေလာသတင္းေတြေၾကာင့္က်ေနာ္ဆက္မေရးပဲခနေစာင့္ၾကည့္ေနခဲ့တယ္။
ၾကည့္ေနတာေတာ့အစုံေပါ့။ အစုိးရကဘာေျပာသလဲ။ ဘယ္သူေတြကဘာျပန္ေျပာသလဲ။ ဘယ္လုိထင္ျမင္ခ်က္ ေတြေပးသလဲ။ စသည္ စသည္ ….။
အနာသိရင္ေဆးရွိပါတယ္လုိ႔ က်ေနာ္တုိ႔မွာစကားပုံရွိတယ္မလား။ အနာေတြကမ်ားေတာ့ သမားေတာ္မ်ားလည္း ဘာေဆးနဲ႔ ကုရေကာင္းမလဲ။ ေရာဂါကရွည္ေနေတာ့ ေဆးေကာတုိးပါ့မလား အမ်ဳိးမ်ဳိးေ၀ဖန္သံေတြ ၾကားရတာေပ့ါ။ က်ေနာ္လည္း ေရာေယာင္ျပီး တတ္က်ြမ္းနားလည္သူမ်ား ကိုအားက်ျပီးစဥ္းစားၾကည့္တယ္။
ျပႆနာက လြတ္လပ္ေရးရကတည္းကစတာပဲလုိ႔ဆုိလုိက္ရင္ ေမွ်ာ္ၾကည့္ရတာေတြမ်ားကုန္မယ္။ ဒါေပမယ့္ တုိင္းရင္းသား လက္နက္ကုိင္ေတာ္လွန္ေရးကေတာ့ က်ေနာ္စတည္ခ်င္တဲ့ ၈၈ မတုိင္ခင္ကတည္းကရွိခဲ့တာ။ သူက ေရွးဦးအက်ဆုံး ျပႆနာ နဲ႔အသိမ္ေမြ႔ဆုံးပဲ။
၈၈ အေရးေတာ္ပုံဟာ မဆလ ေခတ္တေခတ္ကုိျပည္ဖုံးကားခ်ခဲ့တယ္။ တပါတီအာဏာရွင္စံနစ္ကုိျဖဳိခ်ႏုိင္ခဲ့တယ္။ ေနာက္ေတာ့ စစ္တပ္ကအာဏာျပန္သိမ္းျပီး ၉၀ ေရြးေကာက္ပြဲကုိဒုိင္လုပ္ေပးခဲ့တယ္။ သုိ႔ေသာ္ အႏုိင္ရပါတီ အင္အယ္ဒီကုိ အာဏာမလႊဲေပးခဲ့ဘူးဒီမွာ ခုထိမရွင္းႏုိင္တဲ့ ဒုတိယျပႆနာ တရပ္ကုိေပၚခဲ့ေစတယ္။ အပယ္ခံ ၁၉၉၀ ေရြးေကာက္ပြဲ ရလဒ္။
အဲဒီကာလ ကေနခုထိရုန္းကန္ေနၾကတာမွာ ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတြ၊ စစ္အာဏာရွင္အစုိးရကုိႏုိင္ငံတကာက ဖိအားေပးတဲ့ စီးပြားေရးပိတ္ဆုိ႔မွဳေတြဟာလည္း ေနာက္ထပ္ျပႆနာေတြအျဖစ္စာရင္း၀င္ခဲ့တယ္။ ေနာက္ဆုံးေတာ့ ၂၀၀၇ ေရႊ၀ါေရာင္ အေရးအခင္းကုိအၾကမ္းဖက္ျဖဳိခြင္းအျပီးမွာ စစ္အစုိးရဟာ ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒကုိ ေရထဲမုိးထဲမွာ အတည္ျပဳခဲ့တယ္။ (နာမည္ေပးေကာင္းတဲ့ က်ေနာ္တုိ႔ေရႊျမန္မာေတြက နာဂစ္ဥပေဒလုိ႔ ေခၚၾကတယ္။ မဆုိးဘူးဗ်ားဒီနာမည္။ က်ေနာ္ၾကဳိက္တယ္။ သူနဲ႔က်မွတုိက္တုိက္ဆုိင္ဆုိင္ကုိး။)
ဒီဥပေဒနဲ႔ လုပ္တဲ့ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲကုိ ကန္႔ကြက္တဲ့ ၉၀ အႏုိင္ရ ပါတီဟာ တရားမ၀င္ျဖစ္ခဲ့ရတယ္။ ဒါလည္းေနာက္ထပ္ရွင္းရမဲ့ ျပႆနာတခုထဲမွာပါလာတယ္။
ခုလက္ရွိမွာေတာ့ စစ္အာဏာရွင္အစုိးရကေန ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲနည္းမ်ဳိးစုံအႏုိင္ရ အရပ္သားအစုိးရျဖစ္လာျပီ။ လႊတ္ေတာ္အမတ္မင္းမ်ား ျပည္သူ႔ေရြးေကာက္ခံ ကုိယ္စားလွယ္ေတာ္ၾကီးမ်ားလည္းရွိေနျပီ။ လႊတ္ေတာ္အသစ္ၾကီးရွိေနျပီ။ အဲသည္မွာအရင္ထက္စာရင္နဲနဲပုိလြတ္လပ္လာတယ္လုိ႔လည္းဆုိလာၾကျပီ။ နဲနဲလြတ္လပ္လာတယ္ဆုိတာဟုတ္မွာ။ သမၼတၾကီးက ျပန္လာခဲ့ေတာ့ခ်စ္သူေရ သီခ်င္းေတာင္ဆုိခဲ့ေသးတယ္ဆုိသကုိးဗ်။ ဒီလုိပဲမွန္းၾကည့္ရတာေပါ့။
အမွန္အတုိင္းေျပာရရင္ ေမွ်ာ္လင့္ၾကည့္တဲ့အထဲမွာခုက်ေနာ္လည္းပါေနပါတယ္။ အေရးအသားေသသပ္တဲ့ မီဒီယာဆရာမ်ားေျပာသလုိ သတိၾကီးၾကီးနဲ႔ေထာက္ခံလုိက္သည္ဆုိတဲ့အထဲ က်ေနာ္လည္းပါတယ္။ ကဲေဘး ေ၀့ေနလုိ႔မျဖစ္ေသးဘူး။ ဘယ္ျပႆနာကစရွင္းရင္ေကာင္းမလဲ။ ျပႆနာေတြအမ်ားၾကီးလုိ႔ေျပာခဲ့တာကုိး။
အေရးၾကီးတာနဲ႔အရင္လုိတာနဲ႔စခြဲၾကည့္ရေအာင္။ က်ေနာ့္အတြက္ကေတာ့ အေရးအၾကီးဆုံးဟာ ၂၀၀၈ဥပေဒပဲ။ သူနဲ႔တြဲရွင္းရမွာက တုိင္းရင္းသားအေရးနဲ႔ ၉၀ရလဒ္။ ဒါေပမဲ့အရင္လုိေနတာက်ေတာ့ ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသားျပႆနာနဲ႔ စီးပြားေရးပိတ္ဆုိ႔မွဳပဲ။ ဒီအမွဳတြဲထဲကုိ က်ေနာ္က အင္အယ္ဒီပါတီတရား၀င္ျဖစ္ေရး ကုိပါထဲ့ခ်င္တယ္။ ဒီေတာ့ ခုရွိေနတဲ့ ျပႆနာေတြကို ၂စုခြဲျပီးျမင္ၾကည့္လုိ႔ရသြားျပီ။
ႏုိ႔ ကုိယ့္လူက ဘဇာအေရးကုိေထာက္ျပီး အင္အယ္ဒီတရား၀င္မွဳကို ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသားနဲ႔ စီးပြားေရးပိတ္ဆုိ႔မွဳထဲထည့္ရတာလည္းလုိ႔ ခင္ဗ်ားကေမးရင္ ဒါ အင္အယ္ဒီကကုိင္ထားတဲ့ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးညွိႏွဳိင္းျပီးေတာ့သာ ျပႆနာ ေတြကုိေျဖရွင္းမယ္ဆုိတဲ့ နည္းလမ္းေၾကာင့္ပဲ။ အင္အယ္ဒီဟာ အစုိးရကုိ လူထုတုိက္ပြဲေခၚသံနဲ႔ ရင္ဆုိင္ဖုိ႔မေရြးခ်ယ္ဘူးဆုိရင္ ေဆြးေႏြးညွိႏွဳိင္းမွဳနဲ႔သာသြားမယ္ဆုိရင္ တရား၀င္ႏုိင္ငံေရးပါတီအျဖစ္နဲ႔ပဲသြားေစခ်င္တယ္။ သုိ႔ေသာ္ဒါဟာ ၂၀၀၈ ဥပေဒေအာက္ကုိေခါင္းထုိး၀င္တာ ေတာ့လည္းမဟုတ္ဘူး။ ဒါေပမဲ့သူ႔ကုိ ၂၀၀၈အေျခခံဥပေဒနဲ႔ေရာရွင္းမယ္ဆုိရင္ အခ်ုိန္ယူရလြန္းမွာစုိးလုိ႔ ေရွ႕ကုိတင္လုိက္တယ္။ ဒီေတာ့ထပ္အႏုစိတ္ရရင္ ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသားကိစၥက ထိပ္ဆုံးမွာ ျပီးရင္ စီးပြားေရးပိတ္ဆုိ႔မွဳနဲ႔ ပါတီတရား၀င္ျဖစ္ေရးကုိ တျပဳိင္နက္ဆက္ေစခ်င္တယ္။ ျပီးရင္ ဒုတိယအုပ္စုျဖစ္တဲ့ တုိင္းရင္းသားအေရး၊ ၉၀ ရလဒ္အေရးနဲ႔ ၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒကုိဆက္မယ္။
ပထမအုပ္စုဟာ အၾကာၾကီးလုပ္စရာမလုိဘူး၊ အားလုံးဟာ တႏွစ္အတြင္းေျပလည္ဖုိ႔ပဲ။ အက်ဥ္းသားအားလုံးဟာ ဒီႏွစ္အစုိးရသစ္တက္တဲ့ ၂၀၁၁အတြင္းမွာ အသုတ္လုိက္လႊတ္မယ္။ ဒါျပတ္ရင္ ၂၀၀၈ ဥပေဒနဲ႔ပါတ္သက္တဲ့ သေဘာတူခ်က္တခုကုိအရင္ယူရမယ္။ (ဘာသေဘာတူညီခ်က္ေနာက္မွာဆက္ပါမယ္)။ ျပီးရင္ ပါတီတရား၀င္ျဖစ္ေရးဟာ ၂၀၁၂ ပထမ၃ လအတြင္းမွာျပီးမယ္။ ဒါဆုိ စီးပြားေရးပိတ္ဆုိ႔မွဳေတြဟာ ေနာင္ႏွစ္သက္တမ္းေတြမတုိးခင္မွာ ေျပလည္သြားပါလိမ့္မယ္။ က်ေနာ္ေတာ့အဲသည္လုိအစီအစဥ္ေလး ဆြဲၾကည့္တယ္။
က်ေနာ္တုိ႔ ေဆြးေႏြးတဲ့အခါ၊ အေပးအယူလုပ္တဲ့အခါ မတူတဲ့အုပ္စုေတြမွာ မတူတဲ့ အားသာခ်က္ နဲ႔ အားနဲခ်က္ ေတြ ရွိေနလိမ့္မယ္။ ဥပမာ အစုိးရဟာ လက္ရွိအာဏာရထားတယ္။ အင္အယ္ဒီဟာ လက္ရွိလူထုေထာက္ခံမွဳရထားတယ္ ဆုိတာမ်ဳိး ေပါ့။ တခါ အက်ဳိးစီးပြား ဆုိျပီး စစ္တပ္၊ တုိင္းရင္းသား နဲ႔ အင္အယ္ဒီ လုိ႔ခြဲၾကည့္ရင္လည္း မတူတာေတြရွိေနေသးတယ္။ သုိ႔ေပမယ့္ ႏုိင္ငံနဲ႔ တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးအားလုံးရဲ႕ အက်ဳိးစီးပြားလုိ႔ျမင္ၾကည့္မယ္ဆုိရင္ေတာ့ ကြဲႏုိင္တာေတြကမရွိသေလာက္ျဖစ္လာမွာပဲ။ တူတာတြဲလုပ္မယ္ဆုိရင္ေတာ့ တူတဲ့အက်ဴိးစီးပြားတခုရွိရမယ္။ အဲဒါဟာ ႏုိင္ငံနဲ႔ျပည္သူအားလုံးဆုိတဲ့ ရွဳေထာင့္ကခ်ဥ္းကပ္မွပဲရႏုိင္မယ္။
အႏွစ္ခ်ဳပ္က ျမန္မာျပည္မွာလက္ရွိျဖစ္ေနတဲ့ ျပႆနာေတြအားလုံးကုိ တုိင္းျပည္နဲ႔လူမ်ဳိးအက်ဳိးစီးပြားအတြက္ လုိ႔ရည္ရြယ္ျပီး မေျဖရွင္းဘူးဆုိရင္ ေတြ႔ဆုံေဆြးေႏြးေရးနဲ႔ အမ်ဳိးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး မွာကုိင္စရာစံမရွိဘူးျဖစ္ေနပါလိမ့္မယ္။
အားလုံးကဒီစံကုိ ရုိးရုိးသားသားကုိင္ျပီးရွင္းမယ္ဆုိရင္ေတာ့ ျပႆနာေတြဟာ အတုိင္းအတာတခုအတြင္းမွာ ေျပလည္လာမယ္။ သြားေနတဲ့ျဖစ္စဥ္အတြင္းမွာလည္းတုိးတက္မွဳေတြကုိေတြ႔ရမွာျဖစ္တယ္။
ဒီေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔မွာ ကုိင္ရမဲ့စံရွိေနျပီ။ စလုပ္ရမဲ့အလုပ္ရွိေနျပီဆုိရင္ အခုပဲစလုိက္ရင္မေကာင္းဘူးလား။ ဘာေတြခုခံေနေသးလည္းခင္ဗ်ားေတြးလာႏုိင္ ေ၀ဖန္လာႏုိင္ပါတယ္။ ဒီအစီအစဥ္ကုိဆန္႔က်င္လုိသူေတြကုိ ေျပာလုိတာက လက္ရွိအျဖစ္အပ်က္ေတြဟာ ႏုိင္ငံတကာမွာေကာ ျပည္တြင္းမွာပါ သေဘာတရားေကာ လက္ေတြ႔ မွာပါေျပာင္းလဲေနတာေတြရွိေနတယ္ဆုိတာပါ။ ဒါေတြကုိ ကီးပေလယာေတြအားလုံးက သေဘာေပါက္ထားတယ္ လုိ႔က်ေနာ္ထင္ပါတယ္။ ဘာေတြမ်ားပါလိမ့္ၾကည့္ရေအာင္။
ဆက္ပါမည္။
KZေက
ကုိတီတူး
လတ္တေလာသတင္းေတြေၾကာင့္က်ေနာ္ဆက္မေရးပဲခနေစာင့္ၾကည့္ေနခဲ့တယ္။
ၾကည့္ေနတာေတာ့အစုံေပါ့။ အစုိးရကဘာေျပာသလဲ။ ဘယ္သူေတြကဘာျပန္ေျပာသလဲ။ ဘယ္လုိထင္ျမင္ခ်က္ ေတြေပးသလဲ။ စသည္ စသည္ ….။
အနာသိရင္ေဆးရွိပါတယ္လုိ႔ က်ေနာ္တုိ႔မွာစကားပုံရွိတယ္မလား။ အနာေတြကမ်ားေတာ့ သမားေတာ္မ်ားလည္း ဘာေဆးနဲ႔ ကုရေကာင္းမလဲ။ ေရာဂါကရွည္ေနေတာ့ ေဆးေကာတုိးပါ့မလား အမ်ဳိးမ်ဳိးေ၀ဖန္သံေတြ ၾကားရတာေပ့ါ။ က်ေနာ္လည္း ေရာေယာင္ျပီး တတ္က်ြမ္းနားလည္သူမ်ား ကိုအားက်ျပီးစဥ္းစားၾကည့္တယ္။
ျပႆနာက လြတ္လပ္ေရးရကတည္းကစတာပဲလုိ႔ဆုိလုိက္ရင္ ေမွ်ာ္ၾကည့္ရတာေတြမ်ားကုန္မယ္။ ဒါေပမယ့္ တုိင္းရင္းသား လက္နက္ကုိင္ေတာ္လွန္ေရးကေတာ့ က်ေနာ္စတည္ခ်င္တဲ့ ၈၈ မတုိင္ခင္ကတည္းကရွိခဲ့တာ။ သူက ေရွးဦးအက်ဆုံး ျပႆနာ နဲ႔အသိမ္ေမြ႔ဆုံးပဲ။
၈၈ အေရးေတာ္ပုံဟာ မဆလ ေခတ္တေခတ္ကုိျပည္ဖုံးကားခ်ခဲ့တယ္။ တပါတီအာဏာရွင္စံနစ္ကုိျဖဳိခ်ႏုိင္ခဲ့တယ္။ ေနာက္ေတာ့ စစ္တပ္ကအာဏာျပန္သိမ္းျပီး ၉၀ ေရြးေကာက္ပြဲကုိဒုိင္လုပ္ေပးခဲ့တယ္။ သုိ႔ေသာ္ အႏုိင္ရပါတီ အင္အယ္ဒီကုိ အာဏာမလႊဲေပးခဲ့ဘူးဒီမွာ ခုထိမရွင္းႏုိင္တဲ့ ဒုတိယျပႆနာ တရပ္ကုိေပၚခဲ့ေစတယ္။ အပယ္ခံ ၁၉၉၀ ေရြးေကာက္ပြဲ ရလဒ္။
အဲဒီကာလ ကေနခုထိရုန္းကန္ေနၾကတာမွာ ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတြ၊ စစ္အာဏာရွင္အစုိးရကုိႏုိင္ငံတကာက ဖိအားေပးတဲ့ စီးပြားေရးပိတ္ဆုိ႔မွဳေတြဟာလည္း ေနာက္ထပ္ျပႆနာေတြအျဖစ္စာရင္း၀င္ခဲ့တယ္။ ေနာက္ဆုံးေတာ့ ၂၀၀၇ ေရႊ၀ါေရာင္ အေရးအခင္းကုိအၾကမ္းဖက္ျဖဳိခြင္းအျပီးမွာ စစ္အစုိးရဟာ ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒကုိ ေရထဲမုိးထဲမွာ အတည္ျပဳခဲ့တယ္။ (နာမည္ေပးေကာင္းတဲ့ က်ေနာ္တုိ႔ေရႊျမန္မာေတြက နာဂစ္ဥပေဒလုိ႔ ေခၚၾကတယ္။ မဆုိးဘူးဗ်ားဒီနာမည္။ က်ေနာ္ၾကဳိက္တယ္။ သူနဲ႔က်မွတုိက္တုိက္ဆုိင္ဆုိင္ကုိး။)
ဒီဥပေဒနဲ႔ လုပ္တဲ့ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲကုိ ကန္႔ကြက္တဲ့ ၉၀ အႏုိင္ရ ပါတီဟာ တရားမ၀င္ျဖစ္ခဲ့ရတယ္။ ဒါလည္းေနာက္ထပ္ရွင္းရမဲ့ ျပႆနာတခုထဲမွာပါလာတယ္။
ခုလက္ရွိမွာေတာ့ စစ္အာဏာရွင္အစုိးရကေန ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲနည္းမ်ဳိးစုံအႏုိင္ရ အရပ္သားအစုိးရျဖစ္လာျပီ။ လႊတ္ေတာ္အမတ္မင္းမ်ား ျပည္သူ႔ေရြးေကာက္ခံ ကုိယ္စားလွယ္ေတာ္ၾကီးမ်ားလည္းရွိေနျပီ။ လႊတ္ေတာ္အသစ္ၾကီးရွိေနျပီ။ အဲသည္မွာအရင္ထက္စာရင္နဲနဲပုိလြတ္လပ္လာတယ္လုိ႔လည္းဆုိလာၾကျပီ။ နဲနဲလြတ္လပ္လာတယ္ဆုိတာဟုတ္မွာ။ သမၼတၾကီးက ျပန္လာခဲ့ေတာ့ခ်စ္သူေရ သီခ်င္းေတာင္ဆုိခဲ့ေသးတယ္ဆုိသကုိးဗ်။ ဒီလုိပဲမွန္းၾကည့္ရတာေပါ့။
အမွန္အတုိင္းေျပာရရင္ ေမွ်ာ္လင့္ၾကည့္တဲ့အထဲမွာခုက်ေနာ္လည္းပါေနပါတယ္။ အေရးအသားေသသပ္တဲ့ မီဒီယာဆရာမ်ားေျပာသလုိ သတိၾကီးၾကီးနဲ႔ေထာက္ခံလုိက္သည္ဆုိတဲ့အထဲ က်ေနာ္လည္းပါတယ္။ ကဲေဘး ေ၀့ေနလုိ႔မျဖစ္ေသးဘူး။ ဘယ္ျပႆနာကစရွင္းရင္ေကာင္းမလဲ။ ျပႆနာေတြအမ်ားၾကီးလုိ႔ေျပာခဲ့တာကုိး။
အေရးၾကီးတာနဲ႔အရင္လုိတာနဲ႔စခြဲၾကည့္ရေအာင္။ က်ေနာ့္အတြက္ကေတာ့ အေရးအၾကီးဆုံးဟာ ၂၀၀၈ဥပေဒပဲ။ သူနဲ႔တြဲရွင္းရမွာက တုိင္းရင္းသားအေရးနဲ႔ ၉၀ရလဒ္။ ဒါေပမဲ့အရင္လုိေနတာက်ေတာ့ ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသားျပႆနာနဲ႔ စီးပြားေရးပိတ္ဆုိ႔မွဳပဲ။ ဒီအမွဳတြဲထဲကုိ က်ေနာ္က အင္အယ္ဒီပါတီတရား၀င္ျဖစ္ေရး ကုိပါထဲ့ခ်င္တယ္။ ဒီေတာ့ ခုရွိေနတဲ့ ျပႆနာေတြကို ၂စုခြဲျပီးျမင္ၾကည့္လုိ႔ရသြားျပီ။
ႏုိ႔ ကုိယ့္လူက ဘဇာအေရးကုိေထာက္ျပီး အင္အယ္ဒီတရား၀င္မွဳကို ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသားနဲ႔ စီးပြားေရးပိတ္ဆုိ႔မွဳထဲထည့္ရတာလည္းလုိ႔ ခင္ဗ်ားကေမးရင္ ဒါ အင္အယ္ဒီကကုိင္ထားတဲ့ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးညွိႏွဳိင္းျပီးေတာ့သာ ျပႆနာ ေတြကုိေျဖရွင္းမယ္ဆုိတဲ့ နည္းလမ္းေၾကာင့္ပဲ။ အင္အယ္ဒီဟာ အစုိးရကုိ လူထုတုိက္ပြဲေခၚသံနဲ႔ ရင္ဆုိင္ဖုိ႔မေရြးခ်ယ္ဘူးဆုိရင္ ေဆြးေႏြးညွိႏွဳိင္းမွဳနဲ႔သာသြားမယ္ဆုိရင္ တရား၀င္ႏုိင္ငံေရးပါတီအျဖစ္နဲ႔ပဲသြားေစခ်င္တယ္။ သုိ႔ေသာ္ဒါဟာ ၂၀၀၈ ဥပေဒေအာက္ကုိေခါင္းထုိး၀င္တာ ေတာ့လည္းမဟုတ္ဘူး။ ဒါေပမဲ့သူ႔ကုိ ၂၀၀၈အေျခခံဥပေဒနဲ႔ေရာရွင္းမယ္ဆုိရင္ အခ်ုိန္ယူရလြန္းမွာစုိးလုိ႔ ေရွ႕ကုိတင္လုိက္တယ္။ ဒီေတာ့ထပ္အႏုစိတ္ရရင္ ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသားကိစၥက ထိပ္ဆုံးမွာ ျပီးရင္ စီးပြားေရးပိတ္ဆုိ႔မွဳနဲ႔ ပါတီတရား၀င္ျဖစ္ေရးကုိ တျပဳိင္နက္ဆက္ေစခ်င္တယ္။ ျပီးရင္ ဒုတိယအုပ္စုျဖစ္တဲ့ တုိင္းရင္းသားအေရး၊ ၉၀ ရလဒ္အေရးနဲ႔ ၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒကုိဆက္မယ္။
ပထမအုပ္စုဟာ အၾကာၾကီးလုပ္စရာမလုိဘူး၊ အားလုံးဟာ တႏွစ္အတြင္းေျပလည္ဖုိ႔ပဲ။ အက်ဥ္းသားအားလုံးဟာ ဒီႏွစ္အစုိးရသစ္တက္တဲ့ ၂၀၁၁အတြင္းမွာ အသုတ္လုိက္လႊတ္မယ္။ ဒါျပတ္ရင္ ၂၀၀၈ ဥပေဒနဲ႔ပါတ္သက္တဲ့ သေဘာတူခ်က္တခုကုိအရင္ယူရမယ္။ (ဘာသေဘာတူညီခ်က္ေနာက္မွာဆက္ပါမယ္)။ ျပီးရင္ ပါတီတရား၀င္ျဖစ္ေရးဟာ ၂၀၁၂ ပထမ၃ လအတြင္းမွာျပီးမယ္။ ဒါဆုိ စီးပြားေရးပိတ္ဆုိ႔မွဳေတြဟာ ေနာင္ႏွစ္သက္တမ္းေတြမတုိးခင္မွာ ေျပလည္သြားပါလိမ့္မယ္။ က်ေနာ္ေတာ့အဲသည္လုိအစီအစဥ္ေလး ဆြဲၾကည့္တယ္။
က်ေနာ္တုိ႔ ေဆြးေႏြးတဲ့အခါ၊ အေပးအယူလုပ္တဲ့အခါ မတူတဲ့အုပ္စုေတြမွာ မတူတဲ့ အားသာခ်က္ နဲ႔ အားနဲခ်က္ ေတြ ရွိေနလိမ့္မယ္။ ဥပမာ အစုိးရဟာ လက္ရွိအာဏာရထားတယ္။ အင္အယ္ဒီဟာ လက္ရွိလူထုေထာက္ခံမွဳရထားတယ္ ဆုိတာမ်ဳိး ေပါ့။ တခါ အက်ဳိးစီးပြား ဆုိျပီး စစ္တပ္၊ တုိင္းရင္းသား နဲ႔ အင္အယ္ဒီ လုိ႔ခြဲၾကည့္ရင္လည္း မတူတာေတြရွိေနေသးတယ္။ သုိ႔ေပမယ့္ ႏုိင္ငံနဲ႔ တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးအားလုံးရဲ႕ အက်ဳိးစီးပြားလုိ႔ျမင္ၾကည့္မယ္ဆုိရင္ေတာ့ ကြဲႏုိင္တာေတြကမရွိသေလာက္ျဖစ္လာမွာပဲ။ တူတာတြဲလုပ္မယ္ဆုိရင္ေတာ့ တူတဲ့အက်ဴိးစီးပြားတခုရွိရမယ္။ အဲဒါဟာ ႏုိင္ငံနဲ႔ျပည္သူအားလုံးဆုိတဲ့ ရွဳေထာင့္ကခ်ဥ္းကပ္မွပဲရႏုိင္မယ္။
အႏွစ္ခ်ဳပ္က ျမန္မာျပည္မွာလက္ရွိျဖစ္ေနတဲ့ ျပႆနာေတြအားလုံးကုိ တုိင္းျပည္နဲ႔လူမ်ဳိးအက်ဳိးစီးပြားအတြက္ လုိ႔ရည္ရြယ္ျပီး မေျဖရွင္းဘူးဆုိရင္ ေတြ႔ဆုံေဆြးေႏြးေရးနဲ႔ အမ်ဳိးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး မွာကုိင္စရာစံမရွိဘူးျဖစ္ေနပါလိမ့္မယ္။
အားလုံးကဒီစံကုိ ရုိးရုိးသားသားကုိင္ျပီးရွင္းမယ္ဆုိရင္ေတာ့ ျပႆနာေတြဟာ အတုိင္းအတာတခုအတြင္းမွာ ေျပလည္လာမယ္။ သြားေနတဲ့ျဖစ္စဥ္အတြင္းမွာလည္းတုိးတက္မွဳေတြကုိေတြ႔ရမွာျဖစ္တယ္။
ဒီေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔မွာ ကုိင္ရမဲ့စံရွိေနျပီ။ စလုပ္ရမဲ့အလုပ္ရွိေနျပီဆုိရင္ အခုပဲစလုိက္ရင္မေကာင္းဘူးလား။ ဘာေတြခုခံေနေသးလည္းခင္ဗ်ားေတြးလာႏုိင္ ေ၀ဖန္လာႏုိင္ပါတယ္။ ဒီအစီအစဥ္ကုိဆန္႔က်င္လုိသူေတြကုိ ေျပာလုိတာက လက္ရွိအျဖစ္အပ်က္ေတြဟာ ႏုိင္ငံတကာမွာေကာ ျပည္တြင္းမွာပါ သေဘာတရားေကာ လက္ေတြ႔ မွာပါေျပာင္းလဲေနတာေတြရွိေနတယ္ဆုိတာပါ။ ဒါေတြကုိ ကီးပေလယာေတြအားလုံးက သေဘာေပါက္ထားတယ္ လုိ႔က်ေနာ္ထင္ပါတယ္။ ဘာေတြမ်ားပါလိမ့္ၾကည့္ရေအာင္။
ဆက္ပါမည္။
KZေက
Sunday, August 7, 2011
သု၀ဏအျမန္ရထား - ၂
အပုိင္း (၃)
အာဏာရွင္စံနစ္ကေနဒီမုိကေရစီကုိ ေျပာင္းမယ္လုိ႔ဆုိတဲ့အတြက္ စီးပြားေရးျပန္လည္ျပင္ဆင္မွဳေတြ ဟာမလြဲမေသြလုိအပ္လာပါတယ္။ အေျပာင္းအလဲေအာင္ျမင္မလားဆုိတာကုိ အဓိကခ်ိန္ၾကည့္တဲ့အခ်က္ တခ်က္ရွိပါတယ္။ အဲဒါအစုိးရေဟာင္းရဲ႕ဦးစီးဦးေဆာင္ႏုိင္ငံေရးစီမံခန႔္ခြဲသူေတြဘယ္ေလာက္ ျပန္ပါေနသလဲ ဆုိတာပါ။ နဲေလပုိေအာင္ျမင္ေလပါ။ က်ေနာ္တုိ႔ဆီမွာ စစ္အစုိးရေဟာင္းထဲက လူအားလုံး အရပ္သားအစုိးရသစ္အျဖစ္ အသြင္ေျပာင္း လာတယ္။ အေတာ္မ်ားမ်ားဟာ လက္ရွိစီးပြားေရးနယ္မွာ ထုနဲ႔ထည္နဲ႔ကုိ အက်ဳိးစီးပြား ေတြရွိေနပါတယ္။ ဒီေတာ့ ဒီအက်ဳိးစီးပြားကိုဆန္႔က်င္ျပီး ႏုိင္ငံအတြက္ ျပည္သူအတြက္ ေရရွည္စီးပြားေရးဗ်ဳဟာ ေတြကုိဘာမွတည္ခြင့္ မရႏုိင္ဘူးျဖစ္ေနတယ္။
တကယ္တမ္းမွာ စီးပြားေရးတည္ျငိမ္လာဖုိ႔၊ ေစ်းႏွဳန္း နဲ႔ ကုန္သြယ္မွဳစည္းမ်ဥ္းနဲ႔လြတ္လပ္ခြင့္ ေတြျဖစ္လာဖုိ႔ အတြက္ စီးပြားေရးတတ္ကြ်မ္းနားလည္တဲ့ ပညာရွင္ေတြ လုိပါတယ္။ လက္ရွိအစုိးရအဖြဲ႔ထဲက မဟုတ္တဲ့ ႏုိင္ငံေရးဖိအားကင္းတဲ့ ပညာရွင္အဖြဲ႔တဖြဲ႔လုိပါတယ္။ သူတုိ႔ကုိ ထိပ္တန္းလက္ရွိ ႏုိင္ငံေရးအာဏာ ရွိသူေတြက ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံေပးရပါမယ္။ ပုိလန္ရဲ႕စီးပြားေရးအရ ကနဦးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးအစီအစဥ္ကုိ Leszek Balcerozicz တုိ႔အဖြဲ႔က ဦးေဆာင္ခဲ့သလုိမ်ဳိးေပါ့။ စီးပြားေရးပညာရွင္ကုိအၾကံေပးအဖြဲ႔ထားရုံနဲ႔မျပီးပါဘူး။ တကယ္အေကာင္အထည္ ေဖာ္ႏုိင္တဲ့ အေျခအေနမ်ဳိးလည္းရွိေနဖုိ႔လုိပါတယ္။ အစုိးရသစ္မွာ တခ်ဳိ႕ကတကယ္ စီးပြားေရးေျပာင္းလဲမွဳေတြကုိ စိတ္၀င္စားေကာင္းစိတ္၀င္စားပါလိမ့္မယ္။ သုိ႔ေသာ္အခ်ဳိ႕အဓိကက်သူေတြအတြက္ ဒါဟာ စစ္တပ္နဲ႔ အရပ္သားႏုိင္ငံေရးသမားၾကားက ေနာက္ထပ္အားျပဳိင္တဲ့ ႏုိင္ငံေရးကစားပြဲတမ်ဳိး ပါပဲလို႔ ျမင္ေနရင္ အေျပာင္းအလဲ ဟာ ဟန္ျပပဲျဖစ္လာမွာပါ။
ေနာက္တခ်က္က အေျခခံက်တဲ့စီးပြားေရးအေျပာင္းအလဲအတြက္ က်ယ္ျပန္႔တဲ့သေဘာတူညီမွဳတခု လုိပါတယ္။ အေရွ႕ဥေရာပကြန္ျမဴနစ္အာဏာရွင္စံနစ္ေအာက္ကထြက္လာျပီး စီးပြားေရးႏုိင္ငံေရး ျပင္ဆင္မွဳေတြ လုပ္ခ်ိန္နဲ႔ ဂုိးသြင္းေကာင္းတဲ့ ကုိကုိေတြျဖစ္တဲ့ ဘရာဇီးတုိ႔ အာဂ်င္တင္းတုိ႔လုိ လက္တင္အေမရိကသားေတြ စစ္အာဏာရွင္စံနစ္ကလြတ္္လာျပီး ျပန္လည္ျပင္ဆင္ေရးေတြလုပ္တဲ့ အခ်ိန္ျခင္းအတူတူေလာက္ပါ။ ေစ်းကြက္မုိဒယ္ကုိဘယ္လုိခ်ိန္မယ္၊ ဘယ္အပုိင္းကုိအရင္ဖြံ႔ျဖဳိးေအာင္လုပ္မလဲ။ ကုန္သြယ္ေရးအတားအဆီးေတြ ဘယ္လုိျပန္ညွိမလဲစတာေတြမွာ ဆုိင္ရာႏုိင္ငံေရးအင္အားစုေတြ သေဘာတူညီမွဳ ရေအာင္လုပ္ႏုိင္ခဲ့တဲ့ အေရွ႕ဥေရာပဟာ လက္တင္အေမရိကထက္ေအာင္ျမင္မွဳပုိေစာခဲ့ပါတယ္။
ဒါေတြဟာ စီးပြားေရးသီအုိရီေတြ တျခားႏုိင္ငံအေတြ႔အၾကဳံေတြ နဲ႔ခ်ဥ္းကပ္ေနတာပဲ။ ကုိယ့္ႏုိင္ငံနဲ႔ ဘယ္ေလာက္ဟပ္မိလုိ႔လဲလုိ႔ ခင္ဗ်ားကေမးခ်င္တယ္ဆုိရင္လက္ေတြ႔မွာဘာေတြျဖစ္ေနသလဲဆုိတာ ၾကည့္ၾကရေအာင္။ လက္ရွိအစုိးရအေမြရထားတာက ႏုိင္ငံေတာ္ကဦးေဆာင္တဲ့အရင္းရွင္စံနစ္ (State Capitalism)။ အရင္ စစ္အစုိးရဟာ ႏုိင္ငံေရးေျဖရွင္းမွဳကိုအဓိကမလုပ္ခဲ့ပဲ သူ႔လက္ထက္မွာဒီစံနစ္ကုိ အသက္သြင္းခဲ့တယ္။ ဒီစံနစ္ကႏုိင္ငံေရးအရ ႏုိင္ငံတကာနဲ႔ ကုိယ့္ျပည္သူေထာက္ခံမွဳမရတဲ့အစုိးရေတြဟာ ႏုိင္ငံေရးအၾကဳိးအျမတ္ကုိ ေရွ႕တန္းတင္တဲ့စီးပြားေရးကုိ လက္သင့္ရာလုပ္ငန္းရွင္နဲ႔ လုပ္တာပါ။ လြယ္လြယ္ဥပမာေပးရရင္ လုံျခဳံေရးေကာင္စီမွာ ျမန္မာကိစၥမဲခြဲေတာ့မယ္ဆုိရင္ တရုတ္ဆီေျပးျပီး သူ႔အတြက္ ပဲအက်ဴိးရွိျပီး၊ ကုိယ့္အတြက္သိပ္အက်ဳိးမရွိတဲ့ စာခ်ဳပ္တခုေျပးခ်ဳပ္ထားတာမ်ဳိးေပါ့။ ဒါမွ ဗီတုိရမယ္ေလ။ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္ၾကီးေတြ ဟာ အရွဳံးခံျပီး အစုိးရေပၚလစီကုိလုိက္အေကာင္အထည္ေဖာ္ၾကတယ္။ ျပီးရင္အစုိးရကလည္းျမဳိးျမဳိးျမက္ျမက္ရႏုိင္တာမ်ဳိးေတြျပန္ျပီးဂြင္ရွာေပးရျပန္တယ္။ ဒါေတြကဒီေလာက္ထိေျပာ ဖုိ႔ေတာင္မလုိပါဘူး။ ခင္ဗ်ားသိပါတယ္ အစုိးရနဲ႔ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္ေတြေပါင္းျပီး ထြင္ထားတဲ့ ရုိက္စားဂြင္ေတြဟာ အမ်ားၾကီးပါ။ ျပီးေတာ့အဲသည္ကရလာတဲ့ ေငြေတြနဲ႔ တျခားေစ်းကစားမွဳေတြလုပ္ၾကတယ္။
ကမာၻမွာ အစုတ္ဆုံးဆုိေပမဲ့ေစ်းအၾကီးဆုံးကားေတြက်ေနာ္တုိ႔ ၀ယ္စီးခဲ့ၾကရတယ္။ အခုအိမ္ျခံေျမေစ်းေတြဟာ တဟုန္ထုိးျမင့္တက္သြားျပီ။ ရန္ကုန္မွာ ျမဳိ႕သစ္ေခ်ာင္က်တဲ့ေနရာက ေျမကြက္ေလးတကြက္ဟာ အနဲဆုံးသိန္းတရာ ရွိတယ္။ တလကုိ ေဒၚလာ ငါးရာစုႏုိင္တဲ့ လူတေယာက္ ဒီေျမကြက္၀ယ္ဖုိ႔ ၃ႏွစ္ၾကာမယ္။ အိမ္ေဆာက္ဖုိ႔ ေနာက္၃ ႏွစ္ေငြထပ္စုရမယ္။ ကားေစ်းကြက္ေတြပ်က္တယ္ဆုိေပမယ့္ ဂ်စ္ကားကလြဲလုိ႔ သိန္းတရာဆုိဘာကားမွမရဘူး။ ထားေတာ့ ကားစီးဖုိ႔ေနာက္၃ႏွစ္စာ ေငြလုိတယ္။ အဲ ၉ႏွစ္ ၁၀ႏွစ္ကုန္းလုပ္ျပီး ျမန္မာျပည္ျပန္လာရင္ ျမဳိ႕သစ္မွာ အိမ္ေလးနဲ႔ ကားေလးနဲ႔ဆုိေတာ့ မဆုိးဘူးပဲထားဦး။ မီးမမွန္ဘူး၊ အ၀ီစိေရမေမာင္းႏုိင္ဘူး။ ကားဆီတန္းစီတာ စတဲ့ဒုကၡဆုိတာကရွိေသးတယ္။ အဲဒါေတြအားလုံးသည္းခံ ႏုိင္တယ္ဆုိဦး။ ျမန္မာျပည္မွာဘာလုပ္စားမလဲ။ ဒီအခ်က္ေတြဟာ လူလတ္တန္းစားေတြရဲ႕ ေသကြင္းေသကြက္ေတြကုိ တုိက္ရုိက္မွန္တာပဲ။ လူလတ္တန္းစားအားမေကာင္းတဲ့ ႏုိင္ငံဟာ စီးပြားေရးဘယ္လုိဖြံျဖဳိးမလဲ။ လူလတ္တန္းစားေတာင္မနဲရုန္းကန္ေနရတယ္ဆုိေတာ့ ေအာက္ေျချပည္သူ ေတြဘယ္လုိလုပ္ၾကမလဲ။ မဂၤလာဒုံေလဆိပ္ကုိ ႏုိင္ငံျခားသြားမဲ့သူေတြ တီအီးကားၾကီးေတြနဲ႔ လာတာျမင္ဖူးလား။ ေတာက လူေတြ (လယ္လုပ္သူေတြေနမွာေပါ့) မေလးရွားသြားဖုိ႔လာတာတဲ့။ အစုိးရတရပ္ဟာ ျပည္သူ႔အက်ဴိးစီးပြားကုိ အကာအကြယ္မေပးႏုိင္ဘူး။ ေပးခ်င္တဲ့ဆႏၵမရွိတာလား။ ေပးႏုိင္တဲ့တတ္ကြ်မ္းနား လည္မွဳမ်ဳိးမရွိတာလား။ အစုိးရကလုပ္မေပးႏုိင္သလုိ ျပည္သူေတြမွာလည္းေထာက္ျပေ၀ဖန္ခြင့္မရဘူး။ မီဒီယာေတြဟာ တေန႔ဥပေဒတမ်ဳိးေအာက္မွာ စည္းခ်က္ၾကည့္ျပီး ေခါင္းခါးေျခလက္ လွဳပ္ေနၾကရတယ္။
ေအာက္မွာထုိင္ေနတာ ႏုိင္ငံေရးျပႆနာေတြ။ အဲဒီေပၚတည္ျပီး ရွိေနတဲ့ အက်င့္ပ်က္ျခစားမွဳနဲ႔ တလြဲစီးပြားေရးေပၚလစီေတြ။ အမတရာဆင္းေျပာခဲ့သလုိ စီးပြားေရးဖြံ႕ျဖဳိးမွဳဆုိတာ လူတဦးခ်င္းစီရဲ႕ လြတ္လပ္ခြင့္နဲ႔ လုပ္ကုိင္ႏုိင္စြမ္းရည္၊ အလုပ္ရရွိေရးအခြင့္အလမ္း၊ လူမွဳဘ၀လုံျခဳံေရး။ ဒါေတြနဲ႔တုိက္ရုိက္ ကုိပတ္သက္ေနတာပါ။ ဖြံ႔ျဖဳိးတုိးတက္မွဳဆုိတာ လြတ္လပ္မွဳကိုတုိးခ်ဲ႕ေနတဲ့ျဖစ္စဥ္ပါ။ ဒါေတြကုိ တျပဳိင္နက္မရွင္းပဲ ဆင္းရဲမွဳတုိက္ဖ်က္ေရးဆုိရင္ေတာ့ မုိးယုိေနတာမဖာပဲ ေရယုိတဲ့ေနရာခြက္ခံထားတာမ်ဳိးပဲ။ ဖိနပ္နဲ႔မေတာ္လုိ႔ ဖေႏွာင့္လွီးတာမ်ဳိးပဲ။ အေျခခံက်တဲ့ေရာဂါကုိမကုပဲ ကြမ္းရြက္ျပဳတ္ေရေလး ေရေႏြးနဲ႔တုိက္ရင္ေတာ့ ေခြ်းေလးေတာ့စုိ႔ေကာင္းစုိ႔လာလိမ့္မယ္။ ဘာမွေတာ့ထူးလာမွာမဟုတ္ဘူး။ ေကာင္းျပီေလ။ ႏုိင္ငံေရးအေျပာင္းအလဲဟာမျဖစ္မေနလုိေနျပီဆုိေတာ့ ဘယ္လုိလုပ္ၾကမလဲ။ ၁၉၆၀ ျပည့္ႏွစ္ေတြက စခဲ့တဲ့ စစ္တပ္ကအဓိက ဦးေဆာင္ခဲ့တဲ့ အခ်င္းခ်င္းခ်ေကာင္းေနၾကတဲ့ ျမန္႔မာ့ႏုိင္ငံေရး ႏွစ္ငါးဆယ္ေက်ာ္ ကုိ ဘယ္အခ်က္ေတြကအရင္စရွင္းမလဲ။ ေကာင္းမြန္တဲ့ စစ္ဘက္ အရပ္ဘက္ ဆက္ဆံေရးတခုကုိ ဘယ္လုိရေအာင္သြားမလဲ။ ဒီေမးခြန္းဟာ လက္ရွိႏုိင္ငံျပန္လည္ထူေထာင္လုိတဲ့ အစုိးရ၊ ႏုိင္ငံေရးသမားေတြ၊ စစ္တပ္အၾကီးအကဲေတြနဲ႔ ႏုိင္ငံေရးနားလည္ကြ်မ္းက်င္သူ ဆုိသူတုိင္းကုိ စိန္ေခၚေနတဲ့ေမးခြန္းလည္းျဖစ္ပုံရပါတယ္။ ဒီေမးခြန္းကုိ ဘာေကာင္မွမဟုတ္ေပမယ့္ က်ေနာ္ ၾကဳိးစားျပီးေျဖၾကည့္ပါ့မယ္။
Reference: Linkages between politics and economics by Nelson Joan M.
Journal of Democracy, October 1994
ဆက္ပါမည္
KZေက
အာဏာရွင္စံနစ္ကေနဒီမုိကေရစီကုိ ေျပာင္းမယ္လုိ႔ဆုိတဲ့အတြက္ စီးပြားေရးျပန္လည္ျပင္ဆင္မွဳေတြ ဟာမလြဲမေသြလုိအပ္လာပါတယ္။ အေျပာင္းအလဲေအာင္ျမင္မလားဆုိတာကုိ အဓိကခ်ိန္ၾကည့္တဲ့အခ်က္ တခ်က္ရွိပါတယ္။ အဲဒါအစုိးရေဟာင္းရဲ႕ဦးစီးဦးေဆာင္ႏုိင္ငံေရးစီမံခန႔္ခြဲသူေတြဘယ္ေလာက္ ျပန္ပါေနသလဲ ဆုိတာပါ။ နဲေလပုိေအာင္ျမင္ေလပါ။ က်ေနာ္တုိ႔ဆီမွာ စစ္အစုိးရေဟာင္းထဲက လူအားလုံး အရပ္သားအစုိးရသစ္အျဖစ္ အသြင္ေျပာင္း လာတယ္။ အေတာ္မ်ားမ်ားဟာ လက္ရွိစီးပြားေရးနယ္မွာ ထုနဲ႔ထည္နဲ႔ကုိ အက်ဳိးစီးပြား ေတြရွိေနပါတယ္။ ဒီေတာ့ ဒီအက်ဳိးစီးပြားကိုဆန္႔က်င္ျပီး ႏုိင္ငံအတြက္ ျပည္သူအတြက္ ေရရွည္စီးပြားေရးဗ်ဳဟာ ေတြကုိဘာမွတည္ခြင့္ မရႏုိင္ဘူးျဖစ္ေနတယ္။
တကယ္တမ္းမွာ စီးပြားေရးတည္ျငိမ္လာဖုိ႔၊ ေစ်းႏွဳန္း နဲ႔ ကုန္သြယ္မွဳစည္းမ်ဥ္းနဲ႔လြတ္လပ္ခြင့္ ေတြျဖစ္လာဖုိ႔ အတြက္ စီးပြားေရးတတ္ကြ်မ္းနားလည္တဲ့ ပညာရွင္ေတြ လုိပါတယ္။ လက္ရွိအစုိးရအဖြဲ႔ထဲက မဟုတ္တဲ့ ႏုိင္ငံေရးဖိအားကင္းတဲ့ ပညာရွင္အဖြဲ႔တဖြဲ႔လုိပါတယ္။ သူတုိ႔ကုိ ထိပ္တန္းလက္ရွိ ႏုိင္ငံေရးအာဏာ ရွိသူေတြက ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံေပးရပါမယ္။ ပုိလန္ရဲ႕စီးပြားေရးအရ ကနဦးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးအစီအစဥ္ကုိ Leszek Balcerozicz တုိ႔အဖြဲ႔က ဦးေဆာင္ခဲ့သလုိမ်ဳိးေပါ့။ စီးပြားေရးပညာရွင္ကုိအၾကံေပးအဖြဲ႔ထားရုံနဲ႔မျပီးပါဘူး။ တကယ္အေကာင္အထည္ ေဖာ္ႏုိင္တဲ့ အေျခအေနမ်ဳိးလည္းရွိေနဖုိ႔လုိပါတယ္။ အစုိးရသစ္မွာ တခ်ဳိ႕ကတကယ္ စီးပြားေရးေျပာင္းလဲမွဳေတြကုိ စိတ္၀င္စားေကာင္းစိတ္၀င္စားပါလိမ့္မယ္။ သုိ႔ေသာ္အခ်ဳိ႕အဓိကက်သူေတြအတြက္ ဒါဟာ စစ္တပ္နဲ႔ အရပ္သားႏုိင္ငံေရးသမားၾကားက ေနာက္ထပ္အားျပဳိင္တဲ့ ႏုိင္ငံေရးကစားပြဲတမ်ဳိး ပါပဲလို႔ ျမင္ေနရင္ အေျပာင္းအလဲ ဟာ ဟန္ျပပဲျဖစ္လာမွာပါ။
ေနာက္တခ်က္က အေျခခံက်တဲ့စီးပြားေရးအေျပာင္းအလဲအတြက္ က်ယ္ျပန္႔တဲ့သေဘာတူညီမွဳတခု လုိပါတယ္။ အေရွ႕ဥေရာပကြန္ျမဴနစ္အာဏာရွင္စံနစ္ေအာက္ကထြက္လာျပီး စီးပြားေရးႏုိင္ငံေရး ျပင္ဆင္မွဳေတြ လုပ္ခ်ိန္နဲ႔ ဂုိးသြင္းေကာင္းတဲ့ ကုိကုိေတြျဖစ္တဲ့ ဘရာဇီးတုိ႔ အာဂ်င္တင္းတုိ႔လုိ လက္တင္အေမရိကသားေတြ စစ္အာဏာရွင္စံနစ္ကလြတ္္လာျပီး ျပန္လည္ျပင္ဆင္ေရးေတြလုပ္တဲ့ အခ်ိန္ျခင္းအတူတူေလာက္ပါ။ ေစ်းကြက္မုိဒယ္ကုိဘယ္လုိခ်ိန္မယ္၊ ဘယ္အပုိင္းကုိအရင္ဖြံ႔ျဖဳိးေအာင္လုပ္မလဲ။ ကုန္သြယ္ေရးအတားအဆီးေတြ ဘယ္လုိျပန္ညွိမလဲစတာေတြမွာ ဆုိင္ရာႏုိင္ငံေရးအင္အားစုေတြ သေဘာတူညီမွဳ ရေအာင္လုပ္ႏုိင္ခဲ့တဲ့ အေရွ႕ဥေရာပဟာ လက္တင္အေမရိကထက္ေအာင္ျမင္မွဳပုိေစာခဲ့ပါတယ္။
ဒါေတြဟာ စီးပြားေရးသီအုိရီေတြ တျခားႏုိင္ငံအေတြ႔အၾကဳံေတြ နဲ႔ခ်ဥ္းကပ္ေနတာပဲ။ ကုိယ့္ႏုိင္ငံနဲ႔ ဘယ္ေလာက္ဟပ္မိလုိ႔လဲလုိ႔ ခင္ဗ်ားကေမးခ်င္တယ္ဆုိရင္လက္ေတြ႔မွာဘာေတြျဖစ္ေနသလဲဆုိတာ ၾကည့္ၾကရေအာင္။ လက္ရွိအစုိးရအေမြရထားတာက ႏုိင္ငံေတာ္ကဦးေဆာင္တဲ့အရင္းရွင္စံနစ္ (State Capitalism)။ အရင္ စစ္အစုိးရဟာ ႏုိင္ငံေရးေျဖရွင္းမွဳကိုအဓိကမလုပ္ခဲ့ပဲ သူ႔လက္ထက္မွာဒီစံနစ္ကုိ အသက္သြင္းခဲ့တယ္။ ဒီစံနစ္ကႏုိင္ငံေရးအရ ႏုိင္ငံတကာနဲ႔ ကုိယ့္ျပည္သူေထာက္ခံမွဳမရတဲ့အစုိးရေတြဟာ ႏုိင္ငံေရးအၾကဳိးအျမတ္ကုိ ေရွ႕တန္းတင္တဲ့စီးပြားေရးကုိ လက္သင့္ရာလုပ္ငန္းရွင္နဲ႔ လုပ္တာပါ။ လြယ္လြယ္ဥပမာေပးရရင္ လုံျခဳံေရးေကာင္စီမွာ ျမန္မာကိစၥမဲခြဲေတာ့မယ္ဆုိရင္ တရုတ္ဆီေျပးျပီး သူ႔အတြက္ ပဲအက်ဴိးရွိျပီး၊ ကုိယ့္အတြက္သိပ္အက်ဳိးမရွိတဲ့ စာခ်ဳပ္တခုေျပးခ်ဳပ္ထားတာမ်ဳိးေပါ့။ ဒါမွ ဗီတုိရမယ္ေလ။ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္ၾကီးေတြ ဟာ အရွဳံးခံျပီး အစုိးရေပၚလစီကုိလုိက္အေကာင္အထည္ေဖာ္ၾကတယ္။ ျပီးရင္အစုိးရကလည္းျမဳိးျမဳိးျမက္ျမက္ရႏုိင္တာမ်ဳိးေတြျပန္ျပီးဂြင္ရွာေပးရျပန္တယ္။ ဒါေတြကဒီေလာက္ထိေျပာ ဖုိ႔ေတာင္မလုိပါဘူး။ ခင္ဗ်ားသိပါတယ္ အစုိးရနဲ႔ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္ေတြေပါင္းျပီး ထြင္ထားတဲ့ ရုိက္စားဂြင္ေတြဟာ အမ်ားၾကီးပါ။ ျပီးေတာ့အဲသည္ကရလာတဲ့ ေငြေတြနဲ႔ တျခားေစ်းကစားမွဳေတြလုပ္ၾကတယ္။
ကမာၻမွာ အစုတ္ဆုံးဆုိေပမဲ့ေစ်းအၾကီးဆုံးကားေတြက်ေနာ္တုိ႔ ၀ယ္စီးခဲ့ၾကရတယ္။ အခုအိမ္ျခံေျမေစ်းေတြဟာ တဟုန္ထုိးျမင့္တက္သြားျပီ။ ရန္ကုန္မွာ ျမဳိ႕သစ္ေခ်ာင္က်တဲ့ေနရာက ေျမကြက္ေလးတကြက္ဟာ အနဲဆုံးသိန္းတရာ ရွိတယ္။ တလကုိ ေဒၚလာ ငါးရာစုႏုိင္တဲ့ လူတေယာက္ ဒီေျမကြက္၀ယ္ဖုိ႔ ၃ႏွစ္ၾကာမယ္။ အိမ္ေဆာက္ဖုိ႔ ေနာက္၃ ႏွစ္ေငြထပ္စုရမယ္။ ကားေစ်းကြက္ေတြပ်က္တယ္ဆုိေပမယ့္ ဂ်စ္ကားကလြဲလုိ႔ သိန္းတရာဆုိဘာကားမွမရဘူး။ ထားေတာ့ ကားစီးဖုိ႔ေနာက္၃ႏွစ္စာ ေငြလုိတယ္။ အဲ ၉ႏွစ္ ၁၀ႏွစ္ကုန္းလုပ္ျပီး ျမန္မာျပည္ျပန္လာရင္ ျမဳိ႕သစ္မွာ အိမ္ေလးနဲ႔ ကားေလးနဲ႔ဆုိေတာ့ မဆုိးဘူးပဲထားဦး။ မီးမမွန္ဘူး၊ အ၀ီစိေရမေမာင္းႏုိင္ဘူး။ ကားဆီတန္းစီတာ စတဲ့ဒုကၡဆုိတာကရွိေသးတယ္။ အဲဒါေတြအားလုံးသည္းခံ ႏုိင္တယ္ဆုိဦး။ ျမန္မာျပည္မွာဘာလုပ္စားမလဲ။ ဒီအခ်က္ေတြဟာ လူလတ္တန္းစားေတြရဲ႕ ေသကြင္းေသကြက္ေတြကုိ တုိက္ရုိက္မွန္တာပဲ။ လူလတ္တန္းစားအားမေကာင္းတဲ့ ႏုိင္ငံဟာ စီးပြားေရးဘယ္လုိဖြံျဖဳိးမလဲ။ လူလတ္တန္းစားေတာင္မနဲရုန္းကန္ေနရတယ္ဆုိေတာ့ ေအာက္ေျချပည္သူ ေတြဘယ္လုိလုပ္ၾကမလဲ။ မဂၤလာဒုံေလဆိပ္ကုိ ႏုိင္ငံျခားသြားမဲ့သူေတြ တီအီးကားၾကီးေတြနဲ႔ လာတာျမင္ဖူးလား။ ေတာက လူေတြ (လယ္လုပ္သူေတြေနမွာေပါ့) မေလးရွားသြားဖုိ႔လာတာတဲ့။ အစုိးရတရပ္ဟာ ျပည္သူ႔အက်ဴိးစီးပြားကုိ အကာအကြယ္မေပးႏုိင္ဘူး။ ေပးခ်င္တဲ့ဆႏၵမရွိတာလား။ ေပးႏုိင္တဲ့တတ္ကြ်မ္းနား လည္မွဳမ်ဳိးမရွိတာလား။ အစုိးရကလုပ္မေပးႏုိင္သလုိ ျပည္သူေတြမွာလည္းေထာက္ျပေ၀ဖန္ခြင့္မရဘူး။ မီဒီယာေတြဟာ တေန႔ဥပေဒတမ်ဳိးေအာက္မွာ စည္းခ်က္ၾကည့္ျပီး ေခါင္းခါးေျခလက္ လွဳပ္ေနၾကရတယ္။
ေအာက္မွာထုိင္ေနတာ ႏုိင္ငံေရးျပႆနာေတြ။ အဲဒီေပၚတည္ျပီး ရွိေနတဲ့ အက်င့္ပ်က္ျခစားမွဳနဲ႔ တလြဲစီးပြားေရးေပၚလစီေတြ။ အမတရာဆင္းေျပာခဲ့သလုိ စီးပြားေရးဖြံ႕ျဖဳိးမွဳဆုိတာ လူတဦးခ်င္းစီရဲ႕ လြတ္လပ္ခြင့္နဲ႔ လုပ္ကုိင္ႏုိင္စြမ္းရည္၊ အလုပ္ရရွိေရးအခြင့္အလမ္း၊ လူမွဳဘ၀လုံျခဳံေရး။ ဒါေတြနဲ႔တုိက္ရုိက္ ကုိပတ္သက္ေနတာပါ။ ဖြံ႔ျဖဳိးတုိးတက္မွဳဆုိတာ လြတ္လပ္မွဳကိုတုိးခ်ဲ႕ေနတဲ့ျဖစ္စဥ္ပါ။ ဒါေတြကုိ တျပဳိင္နက္မရွင္းပဲ ဆင္းရဲမွဳတုိက္ဖ်က္ေရးဆုိရင္ေတာ့ မုိးယုိေနတာမဖာပဲ ေရယုိတဲ့ေနရာခြက္ခံထားတာမ်ဳိးပဲ။ ဖိနပ္နဲ႔မေတာ္လုိ႔ ဖေႏွာင့္လွီးတာမ်ဳိးပဲ။ အေျခခံက်တဲ့ေရာဂါကုိမကုပဲ ကြမ္းရြက္ျပဳတ္ေရေလး ေရေႏြးနဲ႔တုိက္ရင္ေတာ့ ေခြ်းေလးေတာ့စုိ႔ေကာင္းစုိ႔လာလိမ့္မယ္။ ဘာမွေတာ့ထူးလာမွာမဟုတ္ဘူး။ ေကာင္းျပီေလ။ ႏုိင္ငံေရးအေျပာင္းအလဲဟာမျဖစ္မေနလုိေနျပီဆုိေတာ့ ဘယ္လုိလုပ္ၾကမလဲ။ ၁၉၆၀ ျပည့္ႏွစ္ေတြက စခဲ့တဲ့ စစ္တပ္ကအဓိက ဦးေဆာင္ခဲ့တဲ့ အခ်င္းခ်င္းခ်ေကာင္းေနၾကတဲ့ ျမန္႔မာ့ႏုိင္ငံေရး ႏွစ္ငါးဆယ္ေက်ာ္ ကုိ ဘယ္အခ်က္ေတြကအရင္စရွင္းမလဲ။ ေကာင္းမြန္တဲ့ စစ္ဘက္ အရပ္ဘက္ ဆက္ဆံေရးတခုကုိ ဘယ္လုိရေအာင္သြားမလဲ။ ဒီေမးခြန္းဟာ လက္ရွိႏုိင္ငံျပန္လည္ထူေထာင္လုိတဲ့ အစုိးရ၊ ႏုိင္ငံေရးသမားေတြ၊ စစ္တပ္အၾကီးအကဲေတြနဲ႔ ႏုိင္ငံေရးနားလည္ကြ်မ္းက်င္သူ ဆုိသူတုိင္းကုိ စိန္ေခၚေနတဲ့ေမးခြန္းလည္းျဖစ္ပုံရပါတယ္။ ဒီေမးခြန္းကုိ ဘာေကာင္မွမဟုတ္ေပမယ့္ က်ေနာ္ ၾကဳိးစားျပီးေျဖၾကည့္ပါ့မယ္။
Reference: Linkages between politics and economics by Nelson Joan M.
Journal of Democracy, October 1994
ဆက္ပါမည္
KZေက
Wednesday, August 3, 2011
သု၀ဏၰအျမန္ရထား
ကုိတီတူး
ျပီးခဲ့တဲ့အပတ္က သု၀ဏၰ ကြင္းထဲမွာ အုိမန္အသင္းကုိ ျမန္မာေဘာပြဲၾကည့္ ပရိတ္သတ္က ေရသန္႔ဗူးေတြ ခဲေတြနဲ႔ေပါက္တယ္။ တကြင္းလုံးပြက္ေလာရုိက္ျပီး ထိမ္းလုိ႔သိမ္းလုိ႔မရတာေၾကာင့္ တရုတ္မွာ ရထားႏွစ္စင္း တုိက္ပါေလေရာ။
အခန္း(၁)
အုိမန္ဆုိတာအေရွ႕အလယ္ပုိင္းႏုိင္ငံငယ္ေလးတခုျဖစ္လုိ႔ အာရပ္ေႏြဦးဟာ သု၀ဏၰကြင္း ထဲပုံစံတမ်ဳိးနဲ႔မ်ား ဖူးပြင့္ ဖုိ႔ျဖစ္လာတာလားလုိ႔ က်ေနာ္ေျပာရင္ ခင္ဗ်ားကေတာ့ အေတြးေခါင္လွခ်ည္ရဲ႕ေျပာေတာ့မွာပဲ။ ျမန္မာေတြရုိင္းတယ္ စည္းကမ္းမရွိဘူး လုိ႔ေျပာရင္ခင္ဗ်ားလည္းၾကဳိက္မွာမဟုတ္ဘူး။ ႏုိ႔ က်ဳပ္တုိ႔က အလကားေနရင္း ဘာလုိ႔စိတ္ရုိင္းေတြ ၀င္ေနရတာလည္းဆုိတာေတာ့ စဥ္းစားၾကည့္ေစခ်င္တယ္။
ရွင္းရွင္းေျပာရရင္ ေဘာလုံးပြဲမွမဟုတ္ပါဘူး။ ဘာအားကစားခင္ဗ်ားေျပာခ်င္သလဲ။ ေျပာ။ အမွဳိက္ကုိ စည္းကမ္းတက်မပစ္တတ္တဲ့လူမ်ဳိးတမ်ဳိးဟာ၊ ဒါမွမဟုတ္ အဲသည္လုိစည္းနဲ႔ကမ္းနဲ႔ စံနစ္တက်ေနထုိင္ႏုိင္ေအာင္ကုိ အခြင့္အေရးမရွိတဲ့ ေန႔တဓူ၀ စား၀တ္ေနေရးနဲ႔ ဗ်ာမ်ားေနတဲ့ လူမ်ဳိးတမ်ဳိးဟာ ကမာၻ႔ဖလားေျခစစ္ပြဲ ေအာင္ခ်င္တယ္ ဆုိရင္ေတာ့ အဲဒါစိတ္ကူးယဥ္တာပဲ။ ကုိယ့္ဆီက လယ္ယာေျမေတြပစ္၊ မိသားစုေတြကုိပစ္၊ တျခားႏုိင္ငံက စုိက္ခင္းေတြ၊ စက္ရုံေတြနဲ႔ အႏွိပ္ခန္းေတြမွာ ျပည္တြင္းမွာေကာျပည္ပမွာပါေခါင္းပုံျဖတ္ခံျပီး ထြက္အလုပ္လုပ္စားေနရတဲ့ လူမ်ဳိးတမ်ဳိးဟာ အာရွဖလားေျခစစ္ပြဲေအာင္ခ်င္တယ္ဆုိရင္ေတာ့ အဲဒါ က်ေနာ္ၾကားဖူးသမွ် ရင္နာစရာအေကာင္းဆုံး ဟာသပဲ။ က်ေနာ္တုိ႔ ေနာက္ေျပာေနက်သလုိေပါ့ဗ်ာ။ အားမွကစားလုိ႔ရတာပါ။ အေျခခံစား၀တ္ေနေရးမျပည့္စုံတဲ့။ လူလတ္တန္းစား မထြန္းကားတဲ့ ႏုိင္ငံသား တေယာက္အေနနဲ႔ က်ေနာ္ေတာ့ ဘာအားကစားမွစိတ္ရွိတုိင္း မ၀င္စားႏုိင္တာအမွန္ပါ။ ပရိတ္သတ္ၾကီးကလည္းသိမွာပါ။ က်ေနာ္တုိ႔ အဆင့္ကဒီအတုိင္းသြားရင္ အေရွ႕ေတာင္အာရွမွာကို ေနာက္ဆုံးမေရာက္ေရးၾကဳိးစားရမွာပါ။ ဒါဆုိဘာလုိ႔ ေဒါသေတြထြက္ေနရတာလဲ။ ရွင္းတာပဗ်ာ။ ရန္ကုန္လူထုဟာ သူတို႔မေက်နပ္မွဳေတြကုိ ေဘာလုံးကြင္းထဲမွာလာျပီး ဖြင့္ခ်ျပလုိက္တာပဲ။
ဟုတ္တယ္ လာခဲ့။ သု၀ဏၰ ကြင္းဟာ ၀င္ဘယ္ဒန္ မဟုတ္ဘူး။ ဆဲနည္းေပါင္းစုံရွိတယ္။ ဒီလုိဆုိေတာ့ ျမန္မာေတြက တခါကအရွင္သခင္ ေနမ၀င္ျပည့္ရွင္မင္းမ်ားလုိ ႏုိင္ငံၾကီးသားေတြမဟုတ္ဘူးေပါ့။ အဂၤလန္ေႏြရာသီကုိ ကက္ဦးထုပ္ နဲ႔ ေရဘင္မ်က္မွန္နဲ႔ကြယ္၊ ဂ်ဴလုိင္ေနေရာင္မွာ ေၾကးနီေရာင္သမ္းလာတဲ့ ရွာရာပုိဗာ ရဲ႕ေပါင္တံရွည္ရွည္ကုိ ယဥ္ယဥ္ေက်းေက်းေငးၾကည့္ခြင့္ရတဲ့ လန္ဒန္ျမဳိ႕ၾကီးသားေတြလုိမဟုတ္ဘူးေပါ့။ က်ဳပ္တုိ႔ဟာ အရုိင္းအစုိင္းေတြေပါ့၊ ဟုတ္စ။
အခန္း (၂)
အေ၀းၾကီးကစေျပာရင္ ခင္ဗ်ားသမ္းျပမွာစုိးလုိ႔ နီးနီးနားနား ၂လ ၃လ ေလာက္ျပန္ၾကည့္ရေအာင္ဗ်ာ။ ၂၀၁၁ အစုိးရသစ္ဟာ က်ေနာ္တုိ႔ႏုိင္ငံမွာ ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမရွိဘူးဆုိခဲ့တယ္။ အစုိးရသစ္လြတ္ခ်မ္းသာခြင့္မွာ ႏုိင္ငံေရး အက်ဥ္းသားေတြကုိမလႊတ္ခဲ့ဘူး။ နယ္စပ္မွာတုိင္းရင္းသားေတြကို ထုိးစစ္ၾကီးေတြဆင္ခဲ့တယ္။ အင္အယ္ဒီကုိ ေျခလွမ္းေတြမက်ဲဖုိ႔ သတိေပးစာပုိ႔ခဲ့တယ္။ တဘက္မွာ ဆင္းရဲမွဳတုိက္ဖ်က္ေရးစာတမ္းေတြဖတ္ေစတယ္။ ဒီ့အရင္ကလည္း ႏုိဘယ္အေက်ာ္အေမာ္ စတစ္ဂလစ္လုိ စီးပြားေရးပညာရွင္ကုိ ေနျပည္ေတာ္ထိပင့္ခဲ့တယ္။ စုိက္ပ်ဳိးေရးကုိပဲအေျခခံပါဆုိတဲ့ အၾကံျပဳခ်က္ေၾကာင့္လားမသိ၊ လက္ရွိသမၼတၾကီးက ကုိယ္တုိင္စပါးေတြဘာေတြစမ္းစုိက္ၾကည့္တယ္ ဆုိလား သတင္းေတြၾကားရတယ္။ “ရမထာေရႊၾကီမ္လုံးရယ္နဲ႔ ထြန္တုံးကုိတဲ့ေျခေတာ္တင္၊ ႏြားၾကံစုံရွင္…..” အမယ္မင္း ခင္ဗ်ား လယ္ထြန္မဂၤလာ သီခ်င္းမ်ားေတာင္ၾကားေယာင္မိေသးဗ်ာ။ ဘဏ္တုိးႏွဳန္းေတြျပင္မယ္ဆုိတယ္။ ေဒၚလာနဲ႔ က်ပ္ကုိ တရား၀င္ ေငြလဲလွယ္ႏွဳန္းေတြ ျပန္လုပ္မယ္ဆုိလာတယ္။ ပင္စင္စားလစာ ေငြကုိျမွင့္ေပးခဲ့တယ္။ ဒီေလာက္ဆုိရပါျပီ။ ႏုိင္ငံေရး လုပ္မလား။ ရတာပ။ ကုိယ္တုိ႔ ခြင့္ျပဳတဲ့အတုိင္းလုပ္၊ ညွိႏွဳိင္းဖုိ႔မရွိေသးဘူး။ တုိင္းျပည္အေျခအေနမေကာင္းတာ လက္ခံတယ္။ စီးပြားေရးေကာင္းေအာင္ကုိယ္တုိ႔ဘာသာ ၾကဳိးစားလုပ္မယ္။ ေကာင္းရင္ႏုိင္ငံေရးအက်ပ္အတည္းဟာ သင့္သေလာက္ ေျပလည္လာမွာပဲ။ လတ္တေလာတည္ျငိမ္မွဳရဖုိ႔အတြက္ အႏု၊ အၾကမ္း အဆင္ေျပသလုိသုံးမယ္။ ဒါလက္ရွိအစုိးရရဲ႕လုပ္ရပ္ေတြကေန နားလည္ႏုိင္တဲ့ အေတြးအေခၚပါ။ သုိ႔ေသာ္ အခုအဓိကက်တဲ့ ဒီသုိ႔ေသာ္ဟာ ဘာလဲဆုိေတာ့ လက္ရွိ ႏုိင္ငံေရး ေျပလည္မွဳမရပဲစီးပြားေရး ေကာင္းလာဖုိ႔ဆုိတာ မေမွ်ာ္မွန္းႏုိင္ပါဘူး။ ဒါလဲ အာရွဖလားေျခစစ္ပြဲေအာင္ခ်င္တာမ်ဳိးနဲ႔ ခပ္ဆင္ဆင္လုိ႔ေျပာရေတာ့မွာ။ အင္း၊ မဟုတ္ရင္ေတာ့လြဲမွာပဲ။ ဒီလုိဗ်။
ဆက္ပါမည္
KZေက
ျပီးခဲ့တဲ့အပတ္က သု၀ဏၰ ကြင္းထဲမွာ အုိမန္အသင္းကုိ ျမန္မာေဘာပြဲၾကည့္ ပရိတ္သတ္က ေရသန္႔ဗူးေတြ ခဲေတြနဲ႔ေပါက္တယ္။ တကြင္းလုံးပြက္ေလာရုိက္ျပီး ထိမ္းလုိ႔သိမ္းလုိ႔မရတာေၾကာင့္ တရုတ္မွာ ရထားႏွစ္စင္း တုိက္ပါေလေရာ။
အခန္း(၁)
အုိမန္ဆုိတာအေရွ႕အလယ္ပုိင္းႏုိင္ငံငယ္ေလးတခုျဖစ္လုိ႔ အာရပ္ေႏြဦးဟာ သု၀ဏၰကြင္း ထဲပုံစံတမ်ဳိးနဲ႔မ်ား ဖူးပြင့္ ဖုိ႔ျဖစ္လာတာလားလုိ႔ က်ေနာ္ေျပာရင္ ခင္ဗ်ားကေတာ့ အေတြးေခါင္လွခ်ည္ရဲ႕ေျပာေတာ့မွာပဲ။ ျမန္မာေတြရုိင္းတယ္ စည္းကမ္းမရွိဘူး လုိ႔ေျပာရင္ခင္ဗ်ားလည္းၾကဳိက္မွာမဟုတ္ဘူး။ ႏုိ႔ က်ဳပ္တုိ႔က အလကားေနရင္း ဘာလုိ႔စိတ္ရုိင္းေတြ ၀င္ေနရတာလည္းဆုိတာေတာ့ စဥ္းစားၾကည့္ေစခ်င္တယ္။
ရွင္းရွင္းေျပာရရင္ ေဘာလုံးပြဲမွမဟုတ္ပါဘူး။ ဘာအားကစားခင္ဗ်ားေျပာခ်င္သလဲ။ ေျပာ။ အမွဳိက္ကုိ စည္းကမ္းတက်မပစ္တတ္တဲ့လူမ်ဳိးတမ်ဳိးဟာ၊ ဒါမွမဟုတ္ အဲသည္လုိစည္းနဲ႔ကမ္းနဲ႔ စံနစ္တက်ေနထုိင္ႏုိင္ေအာင္ကုိ အခြင့္အေရးမရွိတဲ့ ေန႔တဓူ၀ စား၀တ္ေနေရးနဲ႔ ဗ်ာမ်ားေနတဲ့ လူမ်ဳိးတမ်ဳိးဟာ ကမာၻ႔ဖလားေျခစစ္ပြဲ ေအာင္ခ်င္တယ္ ဆုိရင္ေတာ့ အဲဒါစိတ္ကူးယဥ္တာပဲ။ ကုိယ့္ဆီက လယ္ယာေျမေတြပစ္၊ မိသားစုေတြကုိပစ္၊ တျခားႏုိင္ငံက စုိက္ခင္းေတြ၊ စက္ရုံေတြနဲ႔ အႏွိပ္ခန္းေတြမွာ ျပည္တြင္းမွာေကာျပည္ပမွာပါေခါင္းပုံျဖတ္ခံျပီး ထြက္အလုပ္လုပ္စားေနရတဲ့ လူမ်ဳိးတမ်ဳိးဟာ အာရွဖလားေျခစစ္ပြဲေအာင္ခ်င္တယ္ဆုိရင္ေတာ့ အဲဒါ က်ေနာ္ၾကားဖူးသမွ် ရင္နာစရာအေကာင္းဆုံး ဟာသပဲ။ က်ေနာ္တုိ႔ ေနာက္ေျပာေနက်သလုိေပါ့ဗ်ာ။ အားမွကစားလုိ႔ရတာပါ။ အေျခခံစား၀တ္ေနေရးမျပည့္စုံတဲ့။ လူလတ္တန္းစား မထြန္းကားတဲ့ ႏုိင္ငံသား တေယာက္အေနနဲ႔ က်ေနာ္ေတာ့ ဘာအားကစားမွစိတ္ရွိတုိင္း မ၀င္စားႏုိင္တာအမွန္ပါ။ ပရိတ္သတ္ၾကီးကလည္းသိမွာပါ။ က်ေနာ္တုိ႔ အဆင့္ကဒီအတုိင္းသြားရင္ အေရွ႕ေတာင္အာရွမွာကို ေနာက္ဆုံးမေရာက္ေရးၾကဳိးစားရမွာပါ။ ဒါဆုိဘာလုိ႔ ေဒါသေတြထြက္ေနရတာလဲ။ ရွင္းတာပဗ်ာ။ ရန္ကုန္လူထုဟာ သူတို႔မေက်နပ္မွဳေတြကုိ ေဘာလုံးကြင္းထဲမွာလာျပီး ဖြင့္ခ်ျပလုိက္တာပဲ။
ဟုတ္တယ္ လာခဲ့။ သု၀ဏၰ ကြင္းဟာ ၀င္ဘယ္ဒန္ မဟုတ္ဘူး။ ဆဲနည္းေပါင္းစုံရွိတယ္။ ဒီလုိဆုိေတာ့ ျမန္မာေတြက တခါကအရွင္သခင္ ေနမ၀င္ျပည့္ရွင္မင္းမ်ားလုိ ႏုိင္ငံၾကီးသားေတြမဟုတ္ဘူးေပါ့။ အဂၤလန္ေႏြရာသီကုိ ကက္ဦးထုပ္ နဲ႔ ေရဘင္မ်က္မွန္နဲ႔ကြယ္၊ ဂ်ဴလုိင္ေနေရာင္မွာ ေၾကးနီေရာင္သမ္းလာတဲ့ ရွာရာပုိဗာ ရဲ႕ေပါင္တံရွည္ရွည္ကုိ ယဥ္ယဥ္ေက်းေက်းေငးၾကည့္ခြင့္ရတဲ့ လန္ဒန္ျမဳိ႕ၾကီးသားေတြလုိမဟုတ္ဘူးေပါ့။ က်ဳပ္တုိ႔ဟာ အရုိင္းအစုိင္းေတြေပါ့၊ ဟုတ္စ။
အခန္း (၂)
အေ၀းၾကီးကစေျပာရင္ ခင္ဗ်ားသမ္းျပမွာစုိးလုိ႔ နီးနီးနားနား ၂လ ၃လ ေလာက္ျပန္ၾကည့္ရေအာင္ဗ်ာ။ ၂၀၁၁ အစုိးရသစ္ဟာ က်ေနာ္တုိ႔ႏုိင္ငံမွာ ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမရွိဘူးဆုိခဲ့တယ္။ အစုိးရသစ္လြတ္ခ်မ္းသာခြင့္မွာ ႏုိင္ငံေရး အက်ဥ္းသားေတြကုိမလႊတ္ခဲ့ဘူး။ နယ္စပ္မွာတုိင္းရင္းသားေတြကို ထုိးစစ္ၾကီးေတြဆင္ခဲ့တယ္။ အင္အယ္ဒီကုိ ေျခလွမ္းေတြမက်ဲဖုိ႔ သတိေပးစာပုိ႔ခဲ့တယ္။ တဘက္မွာ ဆင္းရဲမွဳတုိက္ဖ်က္ေရးစာတမ္းေတြဖတ္ေစတယ္။ ဒီ့အရင္ကလည္း ႏုိဘယ္အေက်ာ္အေမာ္ စတစ္ဂလစ္လုိ စီးပြားေရးပညာရွင္ကုိ ေနျပည္ေတာ္ထိပင့္ခဲ့တယ္။ စုိက္ပ်ဳိးေရးကုိပဲအေျခခံပါဆုိတဲ့ အၾကံျပဳခ်က္ေၾကာင့္လားမသိ၊ လက္ရွိသမၼတၾကီးက ကုိယ္တုိင္စပါးေတြဘာေတြစမ္းစုိက္ၾကည့္တယ္ ဆုိလား သတင္းေတြၾကားရတယ္။ “ရမထာေရႊၾကီမ္လုံးရယ္နဲ႔ ထြန္တုံးကုိတဲ့ေျခေတာ္တင္၊ ႏြားၾကံစုံရွင္…..” အမယ္မင္း ခင္ဗ်ား လယ္ထြန္မဂၤလာ သီခ်င္းမ်ားေတာင္ၾကားေယာင္မိေသးဗ်ာ။ ဘဏ္တုိးႏွဳန္းေတြျပင္မယ္ဆုိတယ္။ ေဒၚလာနဲ႔ က်ပ္ကုိ တရား၀င္ ေငြလဲလွယ္ႏွဳန္းေတြ ျပန္လုပ္မယ္ဆုိလာတယ္။ ပင္စင္စားလစာ ေငြကုိျမွင့္ေပးခဲ့တယ္။ ဒီေလာက္ဆုိရပါျပီ။ ႏုိင္ငံေရး လုပ္မလား။ ရတာပ။ ကုိယ္တုိ႔ ခြင့္ျပဳတဲ့အတုိင္းလုပ္၊ ညွိႏွဳိင္းဖုိ႔မရွိေသးဘူး။ တုိင္းျပည္အေျခအေနမေကာင္းတာ လက္ခံတယ္။ စီးပြားေရးေကာင္းေအာင္ကုိယ္တုိ႔ဘာသာ ၾကဳိးစားလုပ္မယ္။ ေကာင္းရင္ႏုိင္ငံေရးအက်ပ္အတည္းဟာ သင့္သေလာက္ ေျပလည္လာမွာပဲ။ လတ္တေလာတည္ျငိမ္မွဳရဖုိ႔အတြက္ အႏု၊ အၾကမ္း အဆင္ေျပသလုိသုံးမယ္။ ဒါလက္ရွိအစုိးရရဲ႕လုပ္ရပ္ေတြကေန နားလည္ႏုိင္တဲ့ အေတြးအေခၚပါ။ သုိ႔ေသာ္ အခုအဓိကက်တဲ့ ဒီသုိ႔ေသာ္ဟာ ဘာလဲဆုိေတာ့ လက္ရွိ ႏုိင္ငံေရး ေျပလည္မွဳမရပဲစီးပြားေရး ေကာင္းလာဖုိ႔ဆုိတာ မေမွ်ာ္မွန္းႏုိင္ပါဘူး။ ဒါလဲ အာရွဖလားေျခစစ္ပြဲေအာင္ခ်င္တာမ်ဳိးနဲ႔ ခပ္ဆင္ဆင္လုိ႔ေျပာရေတာ့မွာ။ အင္း၊ မဟုတ္ရင္ေတာ့လြဲမွာပဲ။ ဒီလုိဗ်။
ဆက္ပါမည္
KZေက
Saturday, July 23, 2011
ေဒါက္တာဂ်က္ကီ၏ စေနေန႔
ေရခရားထဲ ပန္းအလွစုိက္နည္းစာအုပ္ထဲက ၀ါက်သုံးေၾကာင္းကုိထဲ့ျပီး စံပယ္ပန္းေတြကုိ ေလာင္းလုိက္တယ္
ျပဴတင္းေပါက္ကေခါင္းျပဴျပီးၾကည့္လုိက္ရင္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းလမ္းေပၚမွာလူေျခတိတ္ဆိတ္
ေျမေအာက္ခန္းထဲမွာဆံပင္ျဖဴေနတဲ့၀ုိင္ပုလင္းေတြမရွိပါ ကုိယ္ဟာရရစားစားပါ
လွဳိ႕၀ွက္လူသြားလမ္းကေနအိပ္ခန္းထဲျပန္တက္လာခဲ့တယ္ ကတုန္ကယင္နဲ႔
မနက္ျဖန္ေတာ့မုတ္ဆိတ္ရိတ္ဦးမွ ကုိယ္ဟာၾကည့္မွန္မွာ ေတြေ၀
ေျမထဲေခြေခါက္ေနတဲ့သံအရုိင္းဘ၀ မီးရထားေရာက္လာတဲ့ဆူညံမွဳကုိဘာနဲ႔ကြယ္မလဲ
အေ၀းကဘူတာရုံတခုမွာေစာင့္ဆုိင္းေနတဲ့မီးအိမ္၀ါ ေ၀ါကနဲ ေနာက္ထပ္ေ၀ါကနဲ
က်ယ္၀န္းတဲ့ဒီအသံဟာ အခုိက္အတံ့ပဲဆုိ ကုိယ္လုိခ်င္တဲ့ပစၥဳပၸန္တဲ့တဲ့ဟာလည္း က်ယ္ျပန္႔ပါတယ္
မိန္းကေလးရဲ႕တဇတ္ဇတ္တုန္ယင္ေနတဲ့ႏွဳတ္ခမ္း လူသားဘ၀အဦးအစ နီတာရဲ
ေဇာက္ထုိးထြက္လာတဲ့ငုိသံ မင္းမဲ့ျပဳံးဟာလူမဆန္တဲ့ဒါဏ္ရာ
အခ်စ္ဟာဆန္းၾကယ္တယ္ ဒါေပမယ့္ သခ်ာၤဟာေလာဂ်စ္မွာဂိတ္ဆုံးတာပဲ
စံပယ္ေတြမပြင့္ေသးဘူးလား
ငါလုိခ်င္တာလြတ္လပ္မွဳနဲ႔ တန္းတူညီမွ်မွဳမဟုတ္ဘူး တရားမွ်တမွဳ ဒီတခုထဲပဲ
ညဟာလူေတြကုိျပန္သိမ္းတယ္ အိမ္ျပန္ေရာက္ဖုိ႔ၾကဳိးစားတာမွာ ဘာဆန္းၾကယ္တဲ့အေတြးအေခၚမွ
မလုိဘူး အိမ္ျပန္ရမယ္ ငါတုိ႔ ကုိယ္တုိ႔ အိမ္ျပန္ၾကမယ္ အိမ္မွာလုပ္စရာေတြအမ်ားၾကီးရွိေနတယ္မလား
အမွားအယြင္းမရွိေအာင္တခုခုေရးမလုိ႔ဆုိ ေနဟာအေရွ႕အရပ္မွထြက္လာသည္
“စံပယ္ေတြ စံပယ္ေတြ မေသေသးခ်င္ေအာင္တေျဖးေျဖးအဆိပ္တက္ မနက္ခင္းခန္းလုံးျပည့္ေထာင့္တုိင္းႏွံ႔”
ဒီတခါပါပဲ ငါျမင္ခ်င္ေသးလုိ႔ပါ။
KZေက
ျပဴတင္းေပါက္ကေခါင္းျပဴျပီးၾကည့္လုိက္ရင္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းလမ္းေပၚမွာလူေျခတိတ္ဆိတ္
ေျမေအာက္ခန္းထဲမွာဆံပင္ျဖဴေနတဲ့၀ုိင္ပုလင္းေတြမရွိပါ ကုိယ္ဟာရရစားစားပါ
လွဳိ႕၀ွက္လူသြားလမ္းကေနအိပ္ခန္းထဲျပန္တက္လာခဲ့တယ္ ကတုန္ကယင္နဲ႔
မနက္ျဖန္ေတာ့မုတ္ဆိတ္ရိတ္ဦးမွ ကုိယ္ဟာၾကည့္မွန္မွာ ေတြေ၀
ေျမထဲေခြေခါက္ေနတဲ့သံအရုိင္းဘ၀ မီးရထားေရာက္လာတဲ့ဆူညံမွဳကုိဘာနဲ႔ကြယ္မလဲ
အေ၀းကဘူတာရုံတခုမွာေစာင့္ဆုိင္းေနတဲ့မီးအိမ္၀ါ ေ၀ါကနဲ ေနာက္ထပ္ေ၀ါကနဲ
က်ယ္၀န္းတဲ့ဒီအသံဟာ အခုိက္အတံ့ပဲဆုိ ကုိယ္လုိခ်င္တဲ့ပစၥဳပၸန္တဲ့တဲ့ဟာလည္း က်ယ္ျပန္႔ပါတယ္
မိန္းကေလးရဲ႕တဇတ္ဇတ္တုန္ယင္ေနတဲ့ႏွဳတ္ခမ္း လူသားဘ၀အဦးအစ နီတာရဲ
ေဇာက္ထုိးထြက္လာတဲ့ငုိသံ မင္းမဲ့ျပဳံးဟာလူမဆန္တဲ့ဒါဏ္ရာ
အခ်စ္ဟာဆန္းၾကယ္တယ္ ဒါေပမယ့္ သခ်ာၤဟာေလာဂ်စ္မွာဂိတ္ဆုံးတာပဲ
စံပယ္ေတြမပြင့္ေသးဘူးလား
ငါလုိခ်င္တာလြတ္လပ္မွဳနဲ႔ တန္းတူညီမွ်မွဳမဟုတ္ဘူး တရားမွ်တမွဳ ဒီတခုထဲပဲ
ညဟာလူေတြကုိျပန္သိမ္းတယ္ အိမ္ျပန္ေရာက္ဖုိ႔ၾကဳိးစားတာမွာ ဘာဆန္းၾကယ္တဲ့အေတြးအေခၚမွ
မလုိဘူး အိမ္ျပန္ရမယ္ ငါတုိ႔ ကုိယ္တုိ႔ အိမ္ျပန္ၾကမယ္ အိမ္မွာလုပ္စရာေတြအမ်ားၾကီးရွိေနတယ္မလား
အမွားအယြင္းမရွိေအာင္တခုခုေရးမလုိ႔ဆုိ ေနဟာအေရွ႕အရပ္မွထြက္လာသည္
“စံပယ္ေတြ စံပယ္ေတြ မေသေသးခ်င္ေအာင္တေျဖးေျဖးအဆိပ္တက္ မနက္ခင္းခန္းလုံးျပည့္ေထာင့္တုိင္းႏွံ႔”
ဒီတခါပါပဲ ငါျမင္ခ်င္ေသးလုိ႔ပါ။
KZေက
Friday, July 15, 2011
ဆုိဖာ
ဘာအမ်ဳိးအစားပါလိမ့့္ ဒီသခၤါရ ေသလွ်င္ စိတ္၀င္စားစရာမရွိေတာ့
ျပဴတင္းေပါက္ကုိေက်ာေပးလုိက္ေတာ့ ကုိယ္ေတာ့
ဒီအင္ေအဆုိလား ဇီ၀အင္ဂ်င္နီယာပညာ ပဲအားကုိးေတာ့မယ္
လူသားရဲ႕အသိဥာဏ္ဟာမျပည့္စုံေသးေတာ့ တကယ္ ဘယ္သူ႔ကုိမွလည္း မယုံခ်င္ေတာ့
ကုိယ္ဟာ သစ္ရြက္နဲ႔အရွက္ ေပါက္ဆိန္နဲ႔အသက္ကုိ သမုိင္းဦးဘုုံေျမစံနစ္ကစျပီး သိတယ္
ခုဒိတ္ဒိတ္က်ဲ အရင္းေခတ္ၾကီးေရာက္ေတာ့ ဖက္ရွင္ေကာင္းရင္ အုိင္ပက္ရွိရင္ ဘဇူကာရွိရင္ ၄၂လကၼရွိရင္ ဗီဇာနဲ႔မာစတာ ရွိရင္ ဘ၀ဟာေနသာထုိင္သာပဲဆုိျပန္ေတာ့ ျပန္ေတြးမိေတာ့ ရယ္စရာပါ
ၾကဳိးမဲ့ အိစက္စက္အေတြ႔အထိဟာ အ၀အျပဲ စဥ္းစားစရာ နာရီခ်ိန္သီးနဲ႔ကား၀ုိက္ဘာ
ကုိယ္လား က်ည္ေတာက္အေကာက္မေတြ႔လုိ႔ အျမီးကုိ ဘာနဲ႔မွမစြပ္ျဖစ္ေတာ့
အ၀ါဆုိရင္ ျပင္ခ်င္တဲ့ ၀ါက်ေတြကုိခ်ယ္သဖုိ႔ ပိေတာက္ပန္းပဲ
ႏွစ္သစ္ကူးမွာ ႏြမ္းသြားတဲ႕ေနၾကာပန္းပဲ (ဗင္ဂုိးဆုိတာဘယ္ကသူငယ္လည္းကြဲ႔)
ဒီေတာ့ ကုိယ့္ကုိကုိယ္လည္းနားခ်ပါတယ္ ရွဥ့္လည္းပစ္သာ ပ်ားလည္းဖြပ္သာ ဆုိမေကာင္းလား
သက္ေတာင့္သက္သာေလ၀င္ေလထြက္နားနားေနေနလွ်ပ္ေပၚေလာ္လီ
ထုိင္ပါ
ကဲ ဘာေသာက္မလဲ ဘာျဖစ္ခ်င္သလဲ ခ်ယ္နယ္၄၀၀ေက်ာ္ရွိတယ္ အုိဗာတင္းရွိတယ္
မ်က္စိ နား ႏွာ လွ်ာ ကုိယ္ စိတ္ ရွိတယ္ ကာမဂုဏ္ကုိထုံေဆးေပးဖုိ႔မဟုတ္ဘူး
ေ၀ဒနာကုိၾကည့္ ဒါဏ္ရာကုိမၾကည့္နဲ႔ ခင္ဗ်ားကုိ တရားခ်ေနတာလည္းမဟုတ္ရပါဘူး
အသက္ရွင္ဖုိ႔ အစားေရစာ၀လင္ဖုိ႔ ဖီေလာ္ဆုိဖီ ဖတ္ဖုိ႔ လုိလုိ႔လား ကုိယ္ေတာ့ေနာက္ျပန္ဆုတ္လုိ႔မရေတာ့ဘူး
အမွန္တရားကုိပက္လက္လွန္ျပီး ၾကမ္းပုိးကုိ လိပ္လုိထား
သူ႔ဘက္မဟုတ္တဲ့ ကုိယ့္ဘက္ ကိုယ္ယက္္ရင္း ကုိယ့္ဘ၀ကုိယ္
ဟုိမေရာက္ဒီမေရာက္ ျပန္စမ္းၾကည့္ေတာ့
ခင္ဗ်ားအျမင္ကုိ ေလးပင္ေသာ ထင္ျမင္ခ်က္မ်ားလည္း မေပးလုိေတာ့ ။
KZေက
ျပဴတင္းေပါက္ကုိေက်ာေပးလုိက္ေတာ့ ကုိယ္ေတာ့
ဒီအင္ေအဆုိလား ဇီ၀အင္ဂ်င္နီယာပညာ ပဲအားကုိးေတာ့မယ္
လူသားရဲ႕အသိဥာဏ္ဟာမျပည့္စုံေသးေတာ့ တကယ္ ဘယ္သူ႔ကုိမွလည္း မယုံခ်င္ေတာ့
ကုိယ္ဟာ သစ္ရြက္နဲ႔အရွက္ ေပါက္ဆိန္နဲ႔အသက္ကုိ သမုိင္းဦးဘုုံေျမစံနစ္ကစျပီး သိတယ္
ခုဒိတ္ဒိတ္က်ဲ အရင္းေခတ္ၾကီးေရာက္ေတာ့ ဖက္ရွင္ေကာင္းရင္ အုိင္ပက္ရွိရင္ ဘဇူကာရွိရင္ ၄၂လကၼရွိရင္ ဗီဇာနဲ႔မာစတာ ရွိရင္ ဘ၀ဟာေနသာထုိင္သာပဲဆုိျပန္ေတာ့ ျပန္ေတြးမိေတာ့ ရယ္စရာပါ
ၾကဳိးမဲ့ အိစက္စက္အေတြ႔အထိဟာ အ၀အျပဲ စဥ္းစားစရာ နာရီခ်ိန္သီးနဲ႔ကား၀ုိက္ဘာ
ကုိယ္လား က်ည္ေတာက္အေကာက္မေတြ႔လုိ႔ အျမီးကုိ ဘာနဲ႔မွမစြပ္ျဖစ္ေတာ့
အ၀ါဆုိရင္ ျပင္ခ်င္တဲ့ ၀ါက်ေတြကုိခ်ယ္သဖုိ႔ ပိေတာက္ပန္းပဲ
ႏွစ္သစ္ကူးမွာ ႏြမ္းသြားတဲ႕ေနၾကာပန္းပဲ (ဗင္ဂုိးဆုိတာဘယ္ကသူငယ္လည္းကြဲ႔)
ဒီေတာ့ ကုိယ့္ကုိကုိယ္လည္းနားခ်ပါတယ္ ရွဥ့္လည္းပစ္သာ ပ်ားလည္းဖြပ္သာ ဆုိမေကာင္းလား
သက္ေတာင့္သက္သာေလ၀င္ေလထြက္နားနားေနေနလွ်ပ္ေပၚေလာ္လီ
ထုိင္ပါ
ကဲ ဘာေသာက္မလဲ ဘာျဖစ္ခ်င္သလဲ ခ်ယ္နယ္၄၀၀ေက်ာ္ရွိတယ္ အုိဗာတင္းရွိတယ္
မ်က္စိ နား ႏွာ လွ်ာ ကုိယ္ စိတ္ ရွိတယ္ ကာမဂုဏ္ကုိထုံေဆးေပးဖုိ႔မဟုတ္ဘူး
ေ၀ဒနာကုိၾကည့္ ဒါဏ္ရာကုိမၾကည့္နဲ႔ ခင္ဗ်ားကုိ တရားခ်ေနတာလည္းမဟုတ္ရပါဘူး
အသက္ရွင္ဖုိ႔ အစားေရစာ၀လင္ဖုိ႔ ဖီေလာ္ဆုိဖီ ဖတ္ဖုိ႔ လုိလုိ႔လား ကုိယ္ေတာ့ေနာက္ျပန္ဆုတ္လုိ႔မရေတာ့ဘူး
အမွန္တရားကုိပက္လက္လွန္ျပီး ၾကမ္းပုိးကုိ လိပ္လုိထား
သူ႔ဘက္မဟုတ္တဲ့ ကုိယ့္ဘက္ ကိုယ္ယက္္ရင္း ကုိယ့္ဘ၀ကုိယ္
ဟုိမေရာက္ဒီမေရာက္ ျပန္စမ္းၾကည့္ေတာ့
ခင္ဗ်ားအျမင္ကုိ ေလးပင္ေသာ ထင္ျမင္ခ်က္မ်ားလည္း မေပးလုိေတာ့ ။
KZေက
Sunday, June 19, 2011
လွ်င္ျမန္ေသာျမစ္ေရမ်ား
ဒီေန႔သမီး ေမြးေန႔
မႏွစ္ကလည္းပုိ႔စ္တခုတင္ျဖစ္သျဖင့္ ဒီႏွစ္မွာလည္းတခုခုေရးဖို႔စိတ္ကူးရွိေနခဲ့သည္။
သုိ႔ေပမယ့္ အာရုံကမႏုိ္း။
စာဖတ္ေနတာကမ်ားေနျပီး ဖတ္ေနေသာစာမ်ားကုိစိတ္ထဲမွာလုံးလုိက္၊ အလုပ္၊ လူမွဳေရး၊ မိသားစု၊ အသင္းအပင္း အစရွိသည္.......
ေနာက္ႏွစ္ရက္ေနလွ်င္သားေမြးေန႔ကလာေပဦးမည္။
သူတို႔ႏွစ္ေယာက္ငယ္ငယ္ကရုိက္ထားေသာဓါတ္ပုံေလးေတြျပန္ၾကည့္ရင္းဒီပုံေလးေတြပဲတင္လုိက္ရင္
ေကာင္းမယ္စဥ္းစားမိတာနဲ႔ပဲ၊
ေအာ္ တံတားေအာက္တြင္ျမစ္ေရမ်ားလွ်င္ျမန္စြာစီးဆင္းေနဆဲပင္ျဖစ္သည္။
သားႏွင့္သမီး ျပီးေတာ့ သည္အရြယ္မ်ဳိးဆက္သစ္ေတြအတြက္ ေဖေဖတခုခုလုပ္ႏုိင္ဦးမည္ဟု
ယုံၾကည္ေနဆဲျဖစ္ပါသည္။
KZေက
Saturday, June 4, 2011
လူ႔အခြင့္အေရးဆုိတာရွိသလား
တေန႔ ကၽြန္ႏုပ္လည္းအားအားရွိသျဖင့္ အိအိရွားတို႔အိမ္ဘက္လမ္းေလွ်ာက္ထြက္ခဲ့ေပသည္။
အိအိ။ ။ ဟယ္ ဆရာၾကီးပါလား။ ဘယ္ကလွည့္လာတာလဲ။
မိမိ။ ။ နင္တုိ႔အိမ္ပဲတမင္ထြက္လာခဲ့တာ
အိအိ။ ။ အထူးအဆန္းပါလားဆရာၾကီးရယ္။ ဘာမ်ားထူးလုိ႔လဲ။
မိမိ။ ။ ဘာထူးမွာလဲဟာ။ ဒါကဒါပဲေပါ့။
အိအိ။ ။ ဟာ ဆရာၾကီးဟာကလည္း ဘာနားလည္ရမွန္းေတာင္မသိေတာ့ဘူး။
မိမိ။ ။ ဘာနားမလည္စရာရွိသလဲ။ ဒါကဒါပါဆုိေနမွ။ နင္တုိ႔ကလည္းတဆိတ္ရွိနားမလည္တာနဲ႔၊ ပုိ႔စ္ေမာ္ဒန္ေတြဆုိတာနဲ႔၊ ခံစားလုိ႔မရတာနဲ႔။ ဘာေတြေရးမွန္းေျပာမွန္းမသိဘူးဆုိတာနဲ႔။ ဒါဆုိငါျပန္ေတာ့မယ္။
အိအိ။ ။ ဘလုိင္းၾကီးပါလားဆရာၾကီးဟာက။ ကဲပါ ေရာက္လက္စနဲ႔ေတာ့ ေကာ္ဖီေလးဘာေလးေသာက္ရင္း လက္ရွိကမာၻ႕ႏုိင္ငံေရးအေၾကာင္းေလးဘာေလးေျပာသြားပါဦး ဆရာၾကီး။
မိမိ။ ။ နင္တုိ႔ကေတာ့ဒါပဲ။ ေတြ႔ရင္ေမးမယ္ဆုိတာခ်ည္းပဲ။ ငါကလည္းဆရာမလုပ္ရမေနႏုိင္ဆုိတာမ်ဳိးနဲ႔ ေတာ့ေတြ႔ျပီေပါ့။
အိအိ။ ။ အာရပ္အေၾကာင္းေလးစပါလားဆရာၾကီး။
မိမိ။ ။ ယူေအအီးအရင္ကအသြားမ်ားတယ္။ အဘူဒါဘီနဲ႔ဒူဘုိင္းေပါ့။ ခုေတာ့ ကာတာ၊ ေဆာ္ဒီ၊ ဘာရိန္း ေရႊေတြမေရာက္တဲ့ေနရာမရွိ သေလာက္ပါပဲ။ ေစ်းေတြကေတာ့အမ်ဳိးမ်ဳိးေပါ့ဟာ။ သတိထား နင္တုိ႔ဂြင္ရုိက္တဲ့ေကာင္ေတြနဲ႔ေတြ႕ဦးမယ္။
အိအိ။ ။ အာ၊ ဆရာၾကီးကေတာ့လုပ္ေတာ့မယ္။ ရွဳိးေဂ်ာ့မဟုတ္ဘူး။ ဒီမုိကေရစီ၊ ဒီမွဳိကေရစီ။ အေရးထဲလွ်ာေတာင္လိပ္တယ္။
မိမိ။ ။ အံမယ္နင္ကအလာၾကီးပဲ။ ငါကဒါေတြသိပ္သိတာေတာ့မဟုတ္ဘူး။ တတိယလွဳိင္းတုိ႔၊ စတုထၳမလုိင္တုိ႔၊ ပဥၥမမ်ဳိးဆက္တုိ႔ ဆ႒မအာရုံတုိ႔ အလကားဟာေတြပါဟာ။
အိအိ။ ။ လုပ္ပါဆရာၾကီးရယ္။ ဆရာၾကီးရႊီးရင္ နားေထာင္ေကာင္းပါတယ္။ တူနီးရွားကစေျပာပါေနာ္။
မိမိ။ ။ ေအးျငိမ္ျငိမ္နားေထာင္။ ဟုိေမးဒီေမး လူၾကီးမ်က္ႏွာပ်က္ႏုိင္တာမ်ဳိးေတြေရွာင္။ ဒီလုိဟ၊ ဘြဲ႕ရတြန္းလွည္းအေရာင္းသမားေလးရဲ႕လွည္းကုိစည္ပင္ကသိမ္းတယ္ဆုိလား။ ေျပာရရင္ေတာ့ အေျခခံလူ႕အခြင့္အေရးပဲဟ၊ လူေနမွဳစရိတ္ဒါဏ္ကုိကုန္းခံေနရသူေတြအမ်ားၾကီးရွိေနသလုိ၊ ႏုိင္ငံေရးအက်င့္ပ်က္ျခစားမွဳနဲ႔ ေလယာဥ္လေပးစီးႏုိင္တဲ့လူေတြလည္းရွိေနၾကတယ္။ ဒီလုိမေက်နပ္ခ်က္ေတြအျပင္ လြတ္လပ္စြာ ေဖာ္ထုတ္ေျပာဆုိေရးသားခြင့္ဆုိတာေတြမလုပ္ႏုိင္ဘူး။ ျပႆနာက အဲဒီကေန ကုိင္ရုိကုိကူးတယ္။
အိအိ။ ။ သူတုိ႔ေတာ့အဆင္ေျပသြားသား။ ဘင္အလီေကာ မူဘာရက္ေကာ ေအာင္ေဖေနာ္ဆရာၾကီး။
မိမိ။ ။ အဲ ဘာရိန္း၊ ယီမင္၊ ဆီးရီးယားနဲ႔ လစ္ဗ်ားေရာက္ေတာ့ဇတ္လမ္းကတမ်ဳိးေျပာင္းလာတယ္ဟ။ ပြဲကေတာ္ေတာ္နဲ႔မျပတ္ဘူး။ လစ္ဗ်ား၊ ယီမင္ဟာ ျပည္တြင္းစစ္ကုိကူးသြားျပီ။
အိအိ။ ။ ၾကားတယ္ဆရာၾကီး၊ ကဒါဖီဆုိသူ႔တုိင္းျပည္ထဲေတာင္ျပန္ဗုံးၾကဲတယ္ဆုိ။
မိမိ။ ။ ဒီလူကနဂုိထဲကခပ္ေၾကာင္ေၾကာင္။ အရင္ကဆုိ ကဗ်ာေတြဘာေတြေတာင္ေရးဆုိပဲ။ ဟုတ္မွာေပါ့ဟာ ကဗ်ာဆရာဆုိတာေတြကလည္းအနဲနဲ႔အမ်ားေၾကာင္ၾကတာကလား။ အဲအဲ ဘယ္ေရာက္သြားျပီလဲ။ အဲဒီအရွိန္က ေဂ်ာ္ဒန္၊ အုိမန္နဲ႔ ကူ၀ိတ္အထိေရာက္တယ္။ သုိ႔ေသာ္ရုန္းရင္းဆန္ခတ္ ေတာ့မျဖစ္ေတာ့ဘူးေပါ့။ ေရွ႕ကတုိင္ေပးတဲ့ ႏွစ္ခုက တုိ႔အေရးေအာ္ျပီးရင္ ေနာက္ဆုံးတခုကုိ ေအာင္ရမည္ေအာ္ရမယ္ ဆိုတာမ်ဳိးနဲ႔ ျပီးသြားၾကတယ္။
အိအိ။ ။ လုပ္ေတာ့မယ္ဆရာၾကီးကေတာ့။
မိမိ။ ။ ေတာ္လွန္ေရးဆုိတာ မေက်နပ္မွဳကစတာ။ ဒါဘယ္သူျငင္းမလဲ။ မေက်နပ္မွဳဆုိတာက လက္ေတြ႔ဘ၀ကလည္းလာႏုိင္တယ္။ ဆန္ေစ်းၾကီးေတာ့ထမင္းတေန႔ႏွစ္နပ္မစားႏုိင္တာမ်ဳိး။ ျပီးေတာ့စိတ္ကူးသုိ႔ လူမွဳ၀န္းက်င္ေတြကလည္းလာႏုိင္တာပဲ။ ကုိယ္စိတ္ကူးေရးသားေျပာဆုိမွဳကုိလူထဲခ်ျပခြင့္မရတာမ်ဳိး။
အိအိ။ ။ ဟုတ္တယ္။ သူငယ္ခ်င္းတေယာက္ရဲ႕၀ထၳဳစာအုပ္နာမည္ဆုိ ပိတ္ခံရတယ္။
မိမိ။ ။ ဘာမုိ႔လုိ႔ဘာလိမ့္ဟာ။
အိအိ။ ။ ခ်စ္ခ်စ္ကေတာ့ ေန႔ခ်စ္ ညခ်စ္ အခ်ိန္ျပည့္ခ်စ္မွာပဲ တဲ့ ဆရာၾကီး။
မိမိ။ ။ ေအးဟာ ဒီေလာက္ရင္ခုန္ မိန္းေမာဘြယ္ေကာင္းတဲ့ေခါင္းစဥ္က်မွျဖစ္ရပေလ။ ကဲထားေတာ့။ ေစာေစာကေျပာတဲ့အေျခခံေလးေတြဟာ၊ လက္ေတြ႔မေျပလည္မွဳနဲ႔ စိတ္ကူးစိတ္သန္းေတြ ဒီအေျခခံ အခ်က္အလက္ေတြဟာ လူတေယာက္ရယ္လုိ႔ ရခဲတဲ့ ဒုလဘၻမွာ ရပုိင္ခြင့္ေလးေတြပဲ။ လူ႔အခြင့္အေရးဆုိတာ၊ ျပည့္ျပည့္စုံစုံေျပာရရင္ လူသားမွာ ေမြးလာကတည္းက သဘာ၀အေလွ်ာက္ကုိခံစားခြင့္ရွိရမဲ့ အေျခခံလူ႔အခြင့္အေရးေတြဆုိတာတကယ္ရွိသလား မရွိဘူးလား၊ ဒီအေပၚမွာတခ်ဳိ႕သေဘာထားေတြမတူၾကဘူး။
အိအိ။ ။ ဆက္ပါဦးဆရာၾကီး
မိမိ။ ။ ငါတုိ႔ဘယ္ဘက္ရပ္ရင္ေကာင္းမလဲစဥ္းစာၾကည့္ရေအာင္။ ငါတုိ႔မွာလူသားတေယာက္အေနနဲ႔ သဘာ၀အေလွ်ာက္ရပုိင္ခြင့္လူ႔အခြင့္အေရးဆုိတာရွိသလား။ ဒီကစစဥ္းစားမယ္။
အိအိ။ ။ ဟုတ္ကဲ့
မိမိ။ ။ တခ်ဳိ႕က လူ႔အခြင့္အေရးဆုိတာ ဥေရာပ ဥာဏ္အလင္းေခတ္ ရဲ႕တီထြင္မွဳတဲ့ ဒီ႔အရင္ကမရွိဘူးတဲ့။ အခြင့္အေရးတုိ႔ တာ၀န္တုိ႔ဆုိတာ အဲဒီေခတ္ေနာက္ပုိင္း က်မွေပၚလာတဲ့စကားလုံးေတြဆုိတယ္။
အိအိ။ ။ ဒါဆုိ ဒီစကားလုံးေတြက ဂြ်န္ေလာ့ခ္တုိ႔ ေသာမတ္စ္ေဟာ့ဘ္တုိ႔ ရူးဆုိးတုိ႔ ဟ်ဳမ္းတုိ႔ ကန္႔တုိ႔ ကစေျပာ ၾကတာလား။
မိမိ။ ။ ကန္႔ကစစ၊ ဒုတၳာကစစ။ ဘယ္သူကစေျပာေျပာေပါ့ဟာ။ အေတြးအေခၚတခုဟာ ေနာက္က်မွစလုိ႔ ယဥ္ေက်းမွဳမဖြံ႔ျဖဳိးေသးခ်ိန္ကမရွိေသးလုိ႔မုိ႔ လူသားမွာဒီရပုိင္ခြင့္မရွိဘူးဆုိတာေတာ့ဘယ္ျဖစ္သင့္မလဲ။
အိအိ။ ။ အင္းေလ။ လူသားခ်င္းညွာတာမွဳဆုိျပီး၀င္အကူအညီေပးမဲ့ေပၚလစီေတြ၊ မူေတြဟာ ဒီတုိင္းဆုိအလကားျဖစ္ကုန္မွာေပါ့။
မိမိ။ ။ ေအာင္မယ္၊ ညည္းကလဲမေခပါလား။
အိအိ။ ။ ဆရာၾကီးတပည့္ပဲ ဆရာၾကီးရယ္ ဒါေတြဒီလုိေတာ့ရွိတာေပါ့။
မိမိ။ ။ ေရွ႕ဆက္မသြားခင္ရွင္းေအာင္ ဘက္၂ဘက္ရွိေနတယ္ဆုိတာမွတ္ထားဖုိ႔လုိမယ္။ တမ်ဳိးက လူသားရဲ႕ေမြးရာပါအခြင့္အေရးဆုိတာမရွိဘူး။ အခ်ိန္ကာလေဒသေပၚမူတည္ျပီး ယဥ္ေက်းမွဳ ဓေလ့ထုံးတမ္းေတြ အရ လူမွဳသေဘာတူညီခ်က္ (Social Contract) ေပၚမူတည္ျပီးရွိေနတာ။ ဒါက တရုတ္ေတြေျပာေလ့ရွိတာမ်ဳိး။ အာရွတန္ဖုိးတုိ႔၊ အာရွယဥ္ေက်းမွဳဟာ ဖခင္ၾကီးအယူအဆ ဘက္ယိမ္းတယ္ဆုိတာေတြေပါ့။ အစၥလမ္မစ္၀ါဒီ ေတြရဲ႕ဖြင့္ဆုိခ်က္မွာလည္းဒီသေဘာမ်ဳိးဆင္တာေတြရွိတယ္။
အိအိ။ ။ ေနာက္တမ်ဳိးကေတာ့ ယူနီဘာဆယ္လူ႔အခြင့္အေရးေပါ့ေနာ္။
မိမိ။ ။ ဟုတ္တယ္။ က်င္စိန္ေရာ မာမြတ္ေရာ၊ ေမရီေကာ၊ အစၥဘဲေကာ၊ အဗဒူလာေကာ၊ ဖထီးေကာ၊ အမုိးေကာ၊ ဆလုိင္းေကာ၊ ႏုိင္က်င္ထန္းေကာ ဖုိးေခြးေကာ အားလုံးလူ႔အခြင့္ေရးရွိရမယ္။ ငပိစားစား၊ ေပါင္မုန္႔ကုိေထာပတ္သုတ္သုတ္၊ အသားညွပ္ညွပ္၊ ေခါက္ဆြဲျပဳတ္ပဲေသာက္ေသာက္၊
အိအိ။ ။ ရပါျပီဆရာၾကီးရယ္၊ ေမာေနပါဦးမယ္။ လူမ်ဳိးမေရြး ဘာသာမေရြး စားသုံးႏုိင္ပါသည္ ဆုိတာမ်ဳိးေပါ့ေနာ္။
မိမိ။ ။ ဟုတ္တယ္ဟုတ္တယ္။ ငါေျပာတာဆုံးေအာင္နားေထာင္။ နင္၀င္ေျပာတာ ဒန္ေပါက္ ေၾကာ္ညာ နဲ႕တူသြားျပီ။
အိအိ။ ။ ဆရာၾကီး ကုိစကားေထာက္ေပးတာပါ။
မိမိ။ ။ တရုတ္ေတြက ကြန္ဖ်ဴးရွပ္အားကုိးနဲ႔ဒါကုိတင္တာ။ ကြန္ဖ်ဴးရွပ္ကအခ်က္၂ခ်က္ေျပာခဲ့တယ္။ တစ္က လူမွဳအစုအေ၀း (Community) ဟာအေျခခံယူနစ္တဲ့။ ႏွစ္ ဒီယူနစ္ထဲလူတဦးခ်င္းစီက၀င္ပူးေပါင္းဖုိ႔ဆုိတာ တန္ဖုိး၂ခုကုိဂရုစုိက္ရမယ္။ ရင္ နဲ႔ လီ လုိ႔ဆုိတယ္။
အိအိ။ ။ အဓိပၸါယ္ေလးလုပ္ပါဦးဆရာၾကီး။ ဘာလဲ ရင္နဲ႔တင္ဆုိတာ။
မိမိ။ ။ ရင္နဲ႔လီ ပါဆုိေနမွ၊ နီးစပ္ေအာင္ေျပာရရင္ ဆႏၵ ren (virtue of care) နဲ႔ မွ်တမွဳ li (virtue of balance) လုိ႔ဆုိတယ္။ အကကုိနမူနာေပးျပီးရွင္းတယ္။ လုိရင္းကေတာ့ လူတေယာက္ဟာသူ႔ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းနဲ႔အဆင္ေျပဖုိ႔အတြက္၊ အဲဒီလူ႔အဖြဲ႔အစည္းရဲ႕အေနအထားေပၚမူတည္ျပီး ဆႏၵကုိမွ်တမွဳနဲ႔ေပါင္းစပ္ေနထုိင္ရမယ္ဆုိတဲ့သေဘာ။ နင္ေျပာခ်င္တာေလွ်ာက္ေျပာလုိ႔မရဘူး။ လြတ္လပ္စြာေဖာ္ထုတ္ ေျပာဆုိပုိင္ခြင့္ဆုိတာ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတည္ျငိမ္မွဳကိုငဲ့ရမယ္ဆုိတာမ်ဳိး။
အိအိ။ ။ တရုတ္ကကြန္ဖ်ဴးရွပ္ဆုိေတာ့ အစၥလမ္ေတြက မုိဟာမက္ေပါ့ေနာ္ ဆရာၾကီး။
မိမိ။ ။ ဟုတ္တယ္။ သူတုိ႔မွာ အူမာ (Umma) ဆုိတာရွိတယ္။ လူမွဳအစုအေ၀းကုိပဲေျပာတာ။ မတူတဲ့ကုိးကြယ္မွဳနဲ႔ယုံၾကည္မွဳေတြ အတူယွဥ္ေနႏုိင္ဖုိ႔ဆုိတာ ကုိယ္ကကုိယ့္အခြင့္အေရးကုိပဲေျပာေနလုိ႔မရဘူး။ လူတုိင္းက ကုိယ့္ယုံၾကည္မွဳ အယူ၀ါဒကုိ ဦးစားေပးျပီးေျပာေန မယ္ဆုိရင္ ကုိယ္လက္ခံထားတဲ့အခ်က္ကုိ သူမ်ားအယူအဆထက္သာတယ္ဆုိတာမ်ဳိးလုပ္ေနရင္ မျဖစ္ဘူး။ ဒီေတာ့ အေပးအယူလုပ္ေနႏုိင္ရမယ္။ သူနဲ႔ကုိယ္နဲ႔ညွိယူရတာ။ ငါ့အခြင့္အေရးငါလြတ္လပ္စြာေဖာ္ထုတ္ေျပာဆုိမယ္ဆုိတာမ်ဳိးမရဘူးတဲ့။ ကမာၻနဲ႔အ၀ွမ္း တေျပးညီလူ႔အခြင့္အေရးဆုိတာမရွိဘူးဆုိတယ္။
အိအိ။ ။ သူတုိ႔ေျပာတာလည္းဟုတ္သလုိလုိပဲေနာ္။
မိမိ။ ။ ေအး။ ဒီလုိသေဘာတူညီမွဳေတြနဲ႔ အေပးအယူတဲ့ျပီး လူ႔အဖြဲ႔အစည္းေတြဟာ တည္ျငိမ္တယ္ သာယာတယ္ ဆုိရင္ ငါလည္းသေဘာတူတာေပါ့။ ဒါေပမယ့္ လူမွဳအစုအေ၀းေတြမွာအဲသလုိထိမ္းေက်ာင္းႏုိင္တဲ့ အစြမ္းမရွိဘူး။ သဘာ၀အရကုိ မ်ဳိးကြဲ ေတြရွိလာရင္ အားသာမွဳတခုကေတာ့လုိလာတာပဲ။ လုိခ်င္လာၾကတာပဲ။
အိအိ။ ။ ဒီေတာ့ လူသားအားလုံးတေျပးညီရွိသင့္တဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးဆုိတာသတ္မွတ္ဖုိ႔လုိလာတယ္လုိ႔ ဆရာၾကီးလက္ခံလုိက္တယ္ေပါ့။
မိမိ။ ။ ဒါေပါ့ဟ။ မဟုတ္ရင္ အားၾကီးတဲ့ေကာင္က အားနည္းတဲ့ေကာင္ကုိ လုံျခဳံေရးတုိ႔ တည္ျငိမ္မွဳတုိ႔ဗန္းျပျပီး ဒါမေျပာနဲ႔ ဟုိဟာမလုပ္နဲ႔ ဒီေကာင္ေတာ့ျပန္လႊတ္လုိ႔မျဖစ္ေသးဘူး ဆုိတာေတြလုပ္ကုန္မွာေပါ့။ အေၾကာင္းျပေကာင္းေအာင္ရွာျပီး အင္အားနဲ႔ထင္ရာလုပ္ေတာ့တာ။
အိအိ။ ။ မွန္လုိက္ေလဆရာၾကီးရယ္။
မိမိ။ ။ ဒီေတာ့ ယေန႔ အာရပ္ကမာၻနဲ႔ေျမာက္အာဖရိက အုံၾကြေတာ္လွန္ေရးေတြမွာ လူ႔အခြင့္အေရးဆုိတာရွိတယ္လုိ႔သတ္မွတ္ရင္ အာဏာရွင္ေတြဟာ တရားဥပေဒေၾကာင္းအရအာဏာပုိင္အစုိးရနဲ႔ ဒီမုိကရက္တစ္လူ႔အဖြဲ႔အစည္း ဆုိတာေတြကုိေရြးရမယ္။ လူ႔အခြင့္အေရးဆုိတာမရွိဘူး။ လူေတြဟာလူမွဳအဖြဲ႔အစည္းေတြ ထဲဒီလုိပဲညွိႏဳွိင္းေနထုိင္သြားၾကရတာပါဆုိရင္ေတာ့ ႏုိင္ငံေရးစားပြဲ၀ုိင္းေပၚမွာအေျဖရွာမလား။ လမ္းေပၚဆႏၵျပပြဲေတြကုိရင္ဆုိင္မလား။ ျပည္တြင္းစစ္လား။ တခုခုေတာ့ေရြးရမွာပဲ။
အိအိ။ ။ ရွင္းတယ္၊ ရွင္းတယ္။ ဆရာၾကီး ကေကာဘာသေဘာက်သလဲ။ ဘယ္ဘက္ကလဲ။
မိမိ။ ။ ငါတခုေျပာခ်င္တယ္။ နင္ကုိယ့္ဘာသာျပန္ေမးၾကည့္။ နင္ကအားၾကီးသူဘက္မွာေရာက္ေနတယ္။ အားနဲသူေတြကုိ လူေတြေမြးလာကတည္းကဘာတန္းတူအခြင့္အေရးမွမရွိဘူး။ အေျခအေနအရဒီလုိပဲအဆင္ေျပသလုိသတ္မွတ္ျပ႒ာန္းတဲ့သေဘာတူညီခ်က္ေတြကုိပဲလက္ခံထားၾကရတာဆုိျပီး သူတုိ႔ကုိ ၾကည့္ေကာင္းေအာင္ေျပာျပီး ကုိယ္ထင္ရာလုပ္ေနတာကုိ တရားတယ္သတ္မွတ္ျပီးေနမလား။ ဒါမွမဟုတ္ ကုိယ္ကအားနဲသူဘက္မွာရွိေနတယ္။ အားၾကီးသူက ေစာေစာကလုိဆင္ေျခေတြေပးျပီး အခုလုိငါတုိ႔ေျပာသလုိေန၊ လြတ္လပ္ခြင့္ဆုိတာမထုိက္ရင္မရေသးဘူး။ အခ်ိန္တန္ေတာ့ ႏြားပိန္ကန္လိမ့္မေပါ့လုိ႔ေျပာျပီး နင္ကထမင္းမ၀လုိ႔အဟာရျပတ္ေနခ်ိန္မွာ သူတုိ႔ကႏုိင္ငံျခားေစ်း၀ယ္ထြက္ ေဆးကုသြားေနတာမ်ဳိးကုိလက္ခံမလား။ ငါ့ရဲ႕ဘယ္တုန္းကမွန္းမသိတဲ့ ဘ၀ေပးကုသုိလ္ပဲ၊ ကံမေကာင္းလုိ႔ဆုိျပီး ဘယ္မွာမွသုံးမရတဲ့အေတြးအေခၚမ်ဳိးနဲ႔ ျငိမ္ခံံေနမလား။ သူမ်ားေတြစလုိ႔အဆင္ေျပတယ္ထင္မွေနာက္က ၀င္ေယာင္မွာလား။ နင္ကငါစမဲ့အခ်ိန္ေစာင့္ေနခ်ိန္မွာ ငါကလည္းနင္စမဲ့အခ်ိန္ေစာင့္ေနလုိ႔ကေတာ့ ေန႔ဘက္ကုန္းလုပ္ ညဘက္ကုိရီးယားကားၾကည့္ျပီး ေသမဲ့အခ်ိန္ေစာင့္ၾကဖုိ႔ပဲ။
ငါတုိ႔ ဒါကုိျပတ္ေအာင္ေတြး၊ ဆုံးျဖတ္၊ တဘက္ဘက္ကတိတိက်က်ရပ္၊ ဒႆနလုိလုိ ။ နတ္ကသလုိလုိ၊ အူေၾကာင္ၾကားအေတြးအေခၚေတြဖယ္ထုတ္။ တကယ္အလုပ္လုပ္ၾကရမဲ့အခ်ိန္ ေရာက္ေနျပီ။
ငါတုိ႔ လူျဖစ္လာရတဲ့အခြင့္အေရးနဲ႔ ဆုံးရွဳံးေနတဲ့ လူသားဂုဏ္ရည္ကုိ ျပန္ရယူဖုိ႔အခ်ိန္ေရာက္ေနျပီ။
KZေက
Ref. Are there natural human rights? IHT May 29’ 2011
အိအိ။ ။ ဟယ္ ဆရာၾကီးပါလား။ ဘယ္ကလွည့္လာတာလဲ။
မိမိ။ ။ နင္တုိ႔အိမ္ပဲတမင္ထြက္လာခဲ့တာ
အိအိ။ ။ အထူးအဆန္းပါလားဆရာၾကီးရယ္။ ဘာမ်ားထူးလုိ႔လဲ။
မိမိ။ ။ ဘာထူးမွာလဲဟာ။ ဒါကဒါပဲေပါ့။
အိအိ။ ။ ဟာ ဆရာၾကီးဟာကလည္း ဘာနားလည္ရမွန္းေတာင္မသိေတာ့ဘူး။
မိမိ။ ။ ဘာနားမလည္စရာရွိသလဲ။ ဒါကဒါပါဆုိေနမွ။ နင္တုိ႔ကလည္းတဆိတ္ရွိနားမလည္တာနဲ႔၊ ပုိ႔စ္ေမာ္ဒန္ေတြဆုိတာနဲ႔၊ ခံစားလုိ႔မရတာနဲ႔။ ဘာေတြေရးမွန္းေျပာမွန္းမသိဘူးဆုိတာနဲ႔။ ဒါဆုိငါျပန္ေတာ့မယ္။
အိအိ။ ။ ဘလုိင္းၾကီးပါလားဆရာၾကီးဟာက။ ကဲပါ ေရာက္လက္စနဲ႔ေတာ့ ေကာ္ဖီေလးဘာေလးေသာက္ရင္း လက္ရွိကမာၻ႕ႏုိင္ငံေရးအေၾကာင္းေလးဘာေလးေျပာသြားပါဦး ဆရာၾကီး။
မိမိ။ ။ နင္တုိ႔ကေတာ့ဒါပဲ။ ေတြ႔ရင္ေမးမယ္ဆုိတာခ်ည္းပဲ။ ငါကလည္းဆရာမလုပ္ရမေနႏုိင္ဆုိတာမ်ဳိးနဲ႔ ေတာ့ေတြ႔ျပီေပါ့။
အိအိ။ ။ အာရပ္အေၾကာင္းေလးစပါလားဆရာၾကီး။
မိမိ။ ။ ယူေအအီးအရင္ကအသြားမ်ားတယ္။ အဘူဒါဘီနဲ႔ဒူဘုိင္းေပါ့။ ခုေတာ့ ကာတာ၊ ေဆာ္ဒီ၊ ဘာရိန္း ေရႊေတြမေရာက္တဲ့ေနရာမရွိ သေလာက္ပါပဲ။ ေစ်းေတြကေတာ့အမ်ဳိးမ်ဳိးေပါ့ဟာ။ သတိထား နင္တုိ႔ဂြင္ရုိက္တဲ့ေကာင္ေတြနဲ႔ေတြ႕ဦးမယ္။
အိအိ။ ။ အာ၊ ဆရာၾကီးကေတာ့လုပ္ေတာ့မယ္။ ရွဳိးေဂ်ာ့မဟုတ္ဘူး။ ဒီမုိကေရစီ၊ ဒီမွဳိကေရစီ။ အေရးထဲလွ်ာေတာင္လိပ္တယ္။
မိမိ။ ။ အံမယ္နင္ကအလာၾကီးပဲ။ ငါကဒါေတြသိပ္သိတာေတာ့မဟုတ္ဘူး။ တတိယလွဳိင္းတုိ႔၊ စတုထၳမလုိင္တုိ႔၊ ပဥၥမမ်ဳိးဆက္တုိ႔ ဆ႒မအာရုံတုိ႔ အလကားဟာေတြပါဟာ။
အိအိ။ ။ လုပ္ပါဆရာၾကီးရယ္။ ဆရာၾကီးရႊီးရင္ နားေထာင္ေကာင္းပါတယ္။ တူနီးရွားကစေျပာပါေနာ္။
မိမိ။ ။ ေအးျငိမ္ျငိမ္နားေထာင္။ ဟုိေမးဒီေမး လူၾကီးမ်က္ႏွာပ်က္ႏုိင္တာမ်ဳိးေတြေရွာင္။ ဒီလုိဟ၊ ဘြဲ႕ရတြန္းလွည္းအေရာင္းသမားေလးရဲ႕လွည္းကုိစည္ပင္ကသိမ္းတယ္ဆုိလား။ ေျပာရရင္ေတာ့ အေျခခံလူ႕အခြင့္အေရးပဲဟ၊ လူေနမွဳစရိတ္ဒါဏ္ကုိကုန္းခံေနရသူေတြအမ်ားၾကီးရွိေနသလုိ၊ ႏုိင္ငံေရးအက်င့္ပ်က္ျခစားမွဳနဲ႔ ေလယာဥ္လေပးစီးႏုိင္တဲ့လူေတြလည္းရွိေနၾကတယ္။ ဒီလုိမေက်နပ္ခ်က္ေတြအျပင္ လြတ္လပ္စြာ ေဖာ္ထုတ္ေျပာဆုိေရးသားခြင့္ဆုိတာေတြမလုပ္ႏုိင္ဘူး။ ျပႆနာက အဲဒီကေန ကုိင္ရုိကုိကူးတယ္။
အိအိ။ ။ သူတုိ႔ေတာ့အဆင္ေျပသြားသား။ ဘင္အလီေကာ မူဘာရက္ေကာ ေအာင္ေဖေနာ္ဆရာၾကီး။
မိမိ။ ။ အဲ ဘာရိန္း၊ ယီမင္၊ ဆီးရီးယားနဲ႔ လစ္ဗ်ားေရာက္ေတာ့ဇတ္လမ္းကတမ်ဳိးေျပာင္းလာတယ္ဟ။ ပြဲကေတာ္ေတာ္နဲ႔မျပတ္ဘူး။ လစ္ဗ်ား၊ ယီမင္ဟာ ျပည္တြင္းစစ္ကုိကူးသြားျပီ။
အိအိ။ ။ ၾကားတယ္ဆရာၾကီး၊ ကဒါဖီဆုိသူ႔တုိင္းျပည္ထဲေတာင္ျပန္ဗုံးၾကဲတယ္ဆုိ။
မိမိ။ ။ ဒီလူကနဂုိထဲကခပ္ေၾကာင္ေၾကာင္။ အရင္ကဆုိ ကဗ်ာေတြဘာေတြေတာင္ေရးဆုိပဲ။ ဟုတ္မွာေပါ့ဟာ ကဗ်ာဆရာဆုိတာေတြကလည္းအနဲနဲ႔အမ်ားေၾကာင္ၾကတာကလား။ အဲအဲ ဘယ္ေရာက္သြားျပီလဲ။ အဲဒီအရွိန္က ေဂ်ာ္ဒန္၊ အုိမန္နဲ႔ ကူ၀ိတ္အထိေရာက္တယ္။ သုိ႔ေသာ္ရုန္းရင္းဆန္ခတ္ ေတာ့မျဖစ္ေတာ့ဘူးေပါ့။ ေရွ႕ကတုိင္ေပးတဲ့ ႏွစ္ခုက တုိ႔အေရးေအာ္ျပီးရင္ ေနာက္ဆုံးတခုကုိ ေအာင္ရမည္ေအာ္ရမယ္ ဆိုတာမ်ဳိးနဲ႔ ျပီးသြားၾကတယ္။
အိအိ။ ။ လုပ္ေတာ့မယ္ဆရာၾကီးကေတာ့။
မိမိ။ ။ ေတာ္လွန္ေရးဆုိတာ မေက်နပ္မွဳကစတာ။ ဒါဘယ္သူျငင္းမလဲ။ မေက်နပ္မွဳဆုိတာက လက္ေတြ႔ဘ၀ကလည္းလာႏုိင္တယ္။ ဆန္ေစ်းၾကီးေတာ့ထမင္းတေန႔ႏွစ္နပ္မစားႏုိင္တာမ်ဳိး။ ျပီးေတာ့စိတ္ကူးသုိ႔ လူမွဳ၀န္းက်င္ေတြကလည္းလာႏုိင္တာပဲ။ ကုိယ္စိတ္ကူးေရးသားေျပာဆုိမွဳကုိလူထဲခ်ျပခြင့္မရတာမ်ဳိး။
အိအိ။ ။ ဟုတ္တယ္။ သူငယ္ခ်င္းတေယာက္ရဲ႕၀ထၳဳစာအုပ္နာမည္ဆုိ ပိတ္ခံရတယ္။
မိမိ။ ။ ဘာမုိ႔လုိ႔ဘာလိမ့္ဟာ။
အိအိ။ ။ ခ်စ္ခ်စ္ကေတာ့ ေန႔ခ်စ္ ညခ်စ္ အခ်ိန္ျပည့္ခ်စ္မွာပဲ တဲ့ ဆရာၾကီး။
မိမိ။ ။ ေအးဟာ ဒီေလာက္ရင္ခုန္ မိန္းေမာဘြယ္ေကာင္းတဲ့ေခါင္းစဥ္က်မွျဖစ္ရပေလ။ ကဲထားေတာ့။ ေစာေစာကေျပာတဲ့အေျခခံေလးေတြဟာ၊ လက္ေတြ႔မေျပလည္မွဳနဲ႔ စိတ္ကူးစိတ္သန္းေတြ ဒီအေျခခံ အခ်က္အလက္ေတြဟာ လူတေယာက္ရယ္လုိ႔ ရခဲတဲ့ ဒုလဘၻမွာ ရပုိင္ခြင့္ေလးေတြပဲ။ လူ႔အခြင့္အေရးဆုိတာ၊ ျပည့္ျပည့္စုံစုံေျပာရရင္ လူသားမွာ ေမြးလာကတည္းက သဘာ၀အေလွ်ာက္ကုိခံစားခြင့္ရွိရမဲ့ အေျခခံလူ႔အခြင့္အေရးေတြဆုိတာတကယ္ရွိသလား မရွိဘူးလား၊ ဒီအေပၚမွာတခ်ဳိ႕သေဘာထားေတြမတူၾကဘူး။
အိအိ။ ။ ဆက္ပါဦးဆရာၾကီး
မိမိ။ ။ ငါတုိ႔ဘယ္ဘက္ရပ္ရင္ေကာင္းမလဲစဥ္းစာၾကည့္ရေအာင္။ ငါတုိ႔မွာလူသားတေယာက္အေနနဲ႔ သဘာ၀အေလွ်ာက္ရပုိင္ခြင့္လူ႔အခြင့္အေရးဆုိတာရွိသလား။ ဒီကစစဥ္းစားမယ္။
အိအိ။ ။ ဟုတ္ကဲ့
မိမိ။ ။ တခ်ဳိ႕က လူ႔အခြင့္အေရးဆုိတာ ဥေရာပ ဥာဏ္အလင္းေခတ္ ရဲ႕တီထြင္မွဳတဲ့ ဒီ႔အရင္ကမရွိဘူးတဲ့။ အခြင့္အေရးတုိ႔ တာ၀န္တုိ႔ဆုိတာ အဲဒီေခတ္ေနာက္ပုိင္း က်မွေပၚလာတဲ့စကားလုံးေတြဆုိတယ္။
အိအိ။ ။ ဒါဆုိ ဒီစကားလုံးေတြက ဂြ်န္ေလာ့ခ္တုိ႔ ေသာမတ္စ္ေဟာ့ဘ္တုိ႔ ရူးဆုိးတုိ႔ ဟ်ဳမ္းတုိ႔ ကန္႔တုိ႔ ကစေျပာ ၾကတာလား။
မိမိ။ ။ ကန္႔ကစစ၊ ဒုတၳာကစစ။ ဘယ္သူကစေျပာေျပာေပါ့ဟာ။ အေတြးအေခၚတခုဟာ ေနာက္က်မွစလုိ႔ ယဥ္ေက်းမွဳမဖြံ႔ျဖဳိးေသးခ်ိန္ကမရွိေသးလုိ႔မုိ႔ လူသားမွာဒီရပုိင္ခြင့္မရွိဘူးဆုိတာေတာ့ဘယ္ျဖစ္သင့္မလဲ။
အိအိ။ ။ အင္းေလ။ လူသားခ်င္းညွာတာမွဳဆုိျပီး၀င္အကူအညီေပးမဲ့ေပၚလစီေတြ၊ မူေတြဟာ ဒီတုိင္းဆုိအလကားျဖစ္ကုန္မွာေပါ့။
မိမိ။ ။ ေအာင္မယ္၊ ညည္းကလဲမေခပါလား။
အိအိ။ ။ ဆရာၾကီးတပည့္ပဲ ဆရာၾကီးရယ္ ဒါေတြဒီလုိေတာ့ရွိတာေပါ့။
မိမိ။ ။ ေရွ႕ဆက္မသြားခင္ရွင္းေအာင္ ဘက္၂ဘက္ရွိေနတယ္ဆုိတာမွတ္ထားဖုိ႔လုိမယ္။ တမ်ဳိးက လူသားရဲ႕ေမြးရာပါအခြင့္အေရးဆုိတာမရွိဘူး။ အခ်ိန္ကာလေဒသေပၚမူတည္ျပီး ယဥ္ေက်းမွဳ ဓေလ့ထုံးတမ္းေတြ အရ လူမွဳသေဘာတူညီခ်က္ (Social Contract) ေပၚမူတည္ျပီးရွိေနတာ။ ဒါက တရုတ္ေတြေျပာေလ့ရွိတာမ်ဳိး။ အာရွတန္ဖုိးတုိ႔၊ အာရွယဥ္ေက်းမွဳဟာ ဖခင္ၾကီးအယူအဆ ဘက္ယိမ္းတယ္ဆုိတာေတြေပါ့။ အစၥလမ္မစ္၀ါဒီ ေတြရဲ႕ဖြင့္ဆုိခ်က္မွာလည္းဒီသေဘာမ်ဳိးဆင္တာေတြရွိတယ္။
အိအိ။ ။ ေနာက္တမ်ဳိးကေတာ့ ယူနီဘာဆယ္လူ႔အခြင့္အေရးေပါ့ေနာ္။
မိမိ။ ။ ဟုတ္တယ္။ က်င္စိန္ေရာ မာမြတ္ေရာ၊ ေမရီေကာ၊ အစၥဘဲေကာ၊ အဗဒူလာေကာ၊ ဖထီးေကာ၊ အမုိးေကာ၊ ဆလုိင္းေကာ၊ ႏုိင္က်င္ထန္းေကာ ဖုိးေခြးေကာ အားလုံးလူ႔အခြင့္ေရးရွိရမယ္။ ငပိစားစား၊ ေပါင္မုန္႔ကုိေထာပတ္သုတ္သုတ္၊ အသားညွပ္ညွပ္၊ ေခါက္ဆြဲျပဳတ္ပဲေသာက္ေသာက္၊
အိအိ။ ။ ရပါျပီဆရာၾကီးရယ္၊ ေမာေနပါဦးမယ္။ လူမ်ဳိးမေရြး ဘာသာမေရြး စားသုံးႏုိင္ပါသည္ ဆုိတာမ်ဳိးေပါ့ေနာ္။
မိမိ။ ။ ဟုတ္တယ္ဟုတ္တယ္။ ငါေျပာတာဆုံးေအာင္နားေထာင္။ နင္၀င္ေျပာတာ ဒန္ေပါက္ ေၾကာ္ညာ နဲ႕တူသြားျပီ။
အိအိ။ ။ ဆရာၾကီး ကုိစကားေထာက္ေပးတာပါ။
မိမိ။ ။ တရုတ္ေတြက ကြန္ဖ်ဴးရွပ္အားကုိးနဲ႔ဒါကုိတင္တာ။ ကြန္ဖ်ဴးရွပ္ကအခ်က္၂ခ်က္ေျပာခဲ့တယ္။ တစ္က လူမွဳအစုအေ၀း (Community) ဟာအေျခခံယူနစ္တဲ့။ ႏွစ္ ဒီယူနစ္ထဲလူတဦးခ်င္းစီက၀င္ပူးေပါင္းဖုိ႔ဆုိတာ တန္ဖုိး၂ခုကုိဂရုစုိက္ရမယ္။ ရင္ နဲ႔ လီ လုိ႔ဆုိတယ္။
အိအိ။ ။ အဓိပၸါယ္ေလးလုပ္ပါဦးဆရာၾကီး။ ဘာလဲ ရင္နဲ႔တင္ဆုိတာ။
မိမိ။ ။ ရင္နဲ႔လီ ပါဆုိေနမွ၊ နီးစပ္ေအာင္ေျပာရရင္ ဆႏၵ ren (virtue of care) နဲ႔ မွ်တမွဳ li (virtue of balance) လုိ႔ဆုိတယ္။ အကကုိနမူနာေပးျပီးရွင္းတယ္။ လုိရင္းကေတာ့ လူတေယာက္ဟာသူ႔ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းနဲ႔အဆင္ေျပဖုိ႔အတြက္၊ အဲဒီလူ႔အဖြဲ႔အစည္းရဲ႕အေနအထားေပၚမူတည္ျပီး ဆႏၵကုိမွ်တမွဳနဲ႔ေပါင္းစပ္ေနထုိင္ရမယ္ဆုိတဲ့သေဘာ။ နင္ေျပာခ်င္တာေလွ်ာက္ေျပာလုိ႔မရဘူး။ လြတ္လပ္စြာေဖာ္ထုတ္ ေျပာဆုိပုိင္ခြင့္ဆုိတာ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတည္ျငိမ္မွဳကိုငဲ့ရမယ္ဆုိတာမ်ဳိး။
အိအိ။ ။ တရုတ္ကကြန္ဖ်ဴးရွပ္ဆုိေတာ့ အစၥလမ္ေတြက မုိဟာမက္ေပါ့ေနာ္ ဆရာၾကီး။
မိမိ။ ။ ဟုတ္တယ္။ သူတုိ႔မွာ အူမာ (Umma) ဆုိတာရွိတယ္။ လူမွဳအစုအေ၀းကုိပဲေျပာတာ။ မတူတဲ့ကုိးကြယ္မွဳနဲ႔ယုံၾကည္မွဳေတြ အတူယွဥ္ေနႏုိင္ဖုိ႔ဆုိတာ ကုိယ္ကကုိယ့္အခြင့္အေရးကုိပဲေျပာေနလုိ႔မရဘူး။ လူတုိင္းက ကုိယ့္ယုံၾကည္မွဳ အယူ၀ါဒကုိ ဦးစားေပးျပီးေျပာေန မယ္ဆုိရင္ ကုိယ္လက္ခံထားတဲ့အခ်က္ကုိ သူမ်ားအယူအဆထက္သာတယ္ဆုိတာမ်ဳိးလုပ္ေနရင္ မျဖစ္ဘူး။ ဒီေတာ့ အေပးအယူလုပ္ေနႏုိင္ရမယ္။ သူနဲ႔ကုိယ္နဲ႔ညွိယူရတာ။ ငါ့အခြင့္အေရးငါလြတ္လပ္စြာေဖာ္ထုတ္ေျပာဆုိမယ္ဆုိတာမ်ဳိးမရဘူးတဲ့။ ကမာၻနဲ႔အ၀ွမ္း တေျပးညီလူ႔အခြင့္အေရးဆုိတာမရွိဘူးဆုိတယ္။
အိအိ။ ။ သူတုိ႔ေျပာတာလည္းဟုတ္သလုိလုိပဲေနာ္။
မိမိ။ ။ ေအး။ ဒီလုိသေဘာတူညီမွဳေတြနဲ႔ အေပးအယူတဲ့ျပီး လူ႔အဖြဲ႔အစည္းေတြဟာ တည္ျငိမ္တယ္ သာယာတယ္ ဆုိရင္ ငါလည္းသေဘာတူတာေပါ့။ ဒါေပမယ့္ လူမွဳအစုအေ၀းေတြမွာအဲသလုိထိမ္းေက်ာင္းႏုိင္တဲ့ အစြမ္းမရွိဘူး။ သဘာ၀အရကုိ မ်ဳိးကြဲ ေတြရွိလာရင္ အားသာမွဳတခုကေတာ့လုိလာတာပဲ။ လုိခ်င္လာၾကတာပဲ။
အိအိ။ ။ ဒီေတာ့ လူသားအားလုံးတေျပးညီရွိသင့္တဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးဆုိတာသတ္မွတ္ဖုိ႔လုိလာတယ္လုိ႔ ဆရာၾကီးလက္ခံလုိက္တယ္ေပါ့။
မိမိ။ ။ ဒါေပါ့ဟ။ မဟုတ္ရင္ အားၾကီးတဲ့ေကာင္က အားနည္းတဲ့ေကာင္ကုိ လုံျခဳံေရးတုိ႔ တည္ျငိမ္မွဳတုိ႔ဗန္းျပျပီး ဒါမေျပာနဲ႔ ဟုိဟာမလုပ္နဲ႔ ဒီေကာင္ေတာ့ျပန္လႊတ္လုိ႔မျဖစ္ေသးဘူး ဆုိတာေတြလုပ္ကုန္မွာေပါ့။ အေၾကာင္းျပေကာင္းေအာင္ရွာျပီး အင္အားနဲ႔ထင္ရာလုပ္ေတာ့တာ။
အိအိ။ ။ မွန္လုိက္ေလဆရာၾကီးရယ္။
မိမိ။ ။ ဒီေတာ့ ယေန႔ အာရပ္ကမာၻနဲ႔ေျမာက္အာဖရိက အုံၾကြေတာ္လွန္ေရးေတြမွာ လူ႔အခြင့္အေရးဆုိတာရွိတယ္လုိ႔သတ္မွတ္ရင္ အာဏာရွင္ေတြဟာ တရားဥပေဒေၾကာင္းအရအာဏာပုိင္အစုိးရနဲ႔ ဒီမုိကရက္တစ္လူ႔အဖြဲ႔အစည္း ဆုိတာေတြကုိေရြးရမယ္။ လူ႔အခြင့္အေရးဆုိတာမရွိဘူး။ လူေတြဟာလူမွဳအဖြဲ႔အစည္းေတြ ထဲဒီလုိပဲညွိႏဳွိင္းေနထုိင္သြားၾကရတာပါဆုိရင္ေတာ့ ႏုိင္ငံေရးစားပြဲ၀ုိင္းေပၚမွာအေျဖရွာမလား။ လမ္းေပၚဆႏၵျပပြဲေတြကုိရင္ဆုိင္မလား။ ျပည္တြင္းစစ္လား။ တခုခုေတာ့ေရြးရမွာပဲ။
အိအိ။ ။ ရွင္းတယ္၊ ရွင္းတယ္။ ဆရာၾကီး ကေကာဘာသေဘာက်သလဲ။ ဘယ္ဘက္ကလဲ။
မိမိ။ ။ ငါတခုေျပာခ်င္တယ္။ နင္ကုိယ့္ဘာသာျပန္ေမးၾကည့္။ နင္ကအားၾကီးသူဘက္မွာေရာက္ေနတယ္။ အားနဲသူေတြကုိ လူေတြေမြးလာကတည္းကဘာတန္းတူအခြင့္အေရးမွမရွိဘူး။ အေျခအေနအရဒီလုိပဲအဆင္ေျပသလုိသတ္မွတ္ျပ႒ာန္းတဲ့သေဘာတူညီခ်က္ေတြကုိပဲလက္ခံထားၾကရတာဆုိျပီး သူတုိ႔ကုိ ၾကည့္ေကာင္းေအာင္ေျပာျပီး ကုိယ္ထင္ရာလုပ္ေနတာကုိ တရားတယ္သတ္မွတ္ျပီးေနမလား။ ဒါမွမဟုတ္ ကုိယ္ကအားနဲသူဘက္မွာရွိေနတယ္။ အားၾကီးသူက ေစာေစာကလုိဆင္ေျခေတြေပးျပီး အခုလုိငါတုိ႔ေျပာသလုိေန၊ လြတ္လပ္ခြင့္ဆုိတာမထုိက္ရင္မရေသးဘူး။ အခ်ိန္တန္ေတာ့ ႏြားပိန္ကန္လိမ့္မေပါ့လုိ႔ေျပာျပီး နင္ကထမင္းမ၀လုိ႔အဟာရျပတ္ေနခ်ိန္မွာ သူတုိ႔ကႏုိင္ငံျခားေစ်း၀ယ္ထြက္ ေဆးကုသြားေနတာမ်ဳိးကုိလက္ခံမလား။ ငါ့ရဲ႕ဘယ္တုန္းကမွန္းမသိတဲ့ ဘ၀ေပးကုသုိလ္ပဲ၊ ကံမေကာင္းလုိ႔ဆုိျပီး ဘယ္မွာမွသုံးမရတဲ့အေတြးအေခၚမ်ဳိးနဲ႔ ျငိမ္ခံံေနမလား။ သူမ်ားေတြစလုိ႔အဆင္ေျပတယ္ထင္မွေနာက္က ၀င္ေယာင္မွာလား။ နင္ကငါစမဲ့အခ်ိန္ေစာင့္ေနခ်ိန္မွာ ငါကလည္းနင္စမဲ့အခ်ိန္ေစာင့္ေနလုိ႔ကေတာ့ ေန႔ဘက္ကုန္းလုပ္ ညဘက္ကုိရီးယားကားၾကည့္ျပီး ေသမဲ့အခ်ိန္ေစာင့္ၾကဖုိ႔ပဲ။
ငါတုိ႔ ဒါကုိျပတ္ေအာင္ေတြး၊ ဆုံးျဖတ္၊ တဘက္ဘက္ကတိတိက်က်ရပ္၊ ဒႆနလုိလုိ ။ နတ္ကသလုိလုိ၊ အူေၾကာင္ၾကားအေတြးအေခၚေတြဖယ္ထုတ္။ တကယ္အလုပ္လုပ္ၾကရမဲ့အခ်ိန္ ေရာက္ေနျပီ။
ငါတုိ႔ လူျဖစ္လာရတဲ့အခြင့္အေရးနဲ႔ ဆုံးရွဳံးေနတဲ့ လူသားဂုဏ္ရည္ကုိ ျပန္ရယူဖုိ႔အခ်ိန္ေရာက္ေနျပီ။
KZေက
Ref. Are there natural human rights? IHT May 29’ 2011
Tuesday, May 17, 2011
၄။ စီသုံးလုံး ႏွင့္ မီးသုံးေထာင့္
ခုပုိ႔စ္သည္
၁။နိဒါန္း ၂။ၾကားခံကာလကုန္ဆုံးျခင္း ၃။ကုိယ္ပုိင္အင္အား၊သီးျခားလူ႔အဖြဲ႔အစည္းမ်ားႏွင့္မဟာဗ်ဴဟာ တုိ႔၏အဆက္ျဖစ္ပါသည္။ ျပာေျခြခြက္ငါးပုိင္းႏွင့္ ကဗ်ာတပုဒ္ၾကားခံသြားသျဖင့္ ျပန္အစေဖာ္ေပးျခင္းပါ။
.........................................
ကုိလူ။ ။ တခုေစာဒကတက္ခ်င္တယ္။ ဒီျပႆနာေတြက ႏုိင္ငံသားေတြခ်င္းမွာရွိေနတာမလား။ ဘယ္ျပင္ပကႏုိင္ငံတခုခု ကလာျပီးအုပ္ခ်ဳပ္ထားလုိ႔ျဖစ္တာမွမဟုတ္တာ။ ကုိယ့္အခ်င္းခ်င္းအခ်ိန္ယူ ညွိႏွဳိင္းလုိက္ရင္ေျပလည္ မလာႏိုင္ဘူးလား။
ကုိမူ။ ။ ဒီအေတြးအေခၚကသဘာ၀ေတာ့က်ပါတယ္။ သုိ႔ေသာ္လက္ေတြ႔မွာ ခင္ဗ်ားဘက္ကဘာအားသာခ်က္ အင္အားခုိင္မာမွဳမရွိဘဲ၊ ဒီလမ္းေၾကာင္းကုိမေမွ်ာ္ကုိးႏုိင္ဘူး။ ျပီးေတာ့ လက္ေတြ႔မွာ ေဆြးေႏြးတယ္ဆုိတာ တရားမွ်တမွဳအတုိင္း ျဖစ္ေအာင္ တဘက္နဲ႔တဘက္ညွိႏွဳိင္းယူၾကတာမ်ဳိးမဟုတ္ဘူး။ သူ႔အက်ဳိးစီးပြားနဲ႔ ကုိယ့္အက်ဳိးစီးပြားကုိ သူ႔အင္အား၊ ကုိယ့္အင္အားထဲမွာ ခ်ိန္ျပီးယူၾကရတာ။ ဒါကုိလည္းသေဘာေပါက္ႏုိင္မွ ဒီေဆြးေႏြးပြဲက တရားမွ်တမွဳမွမရွိပဲဆုိတာမ်ဳိးနဲ႕ေနာက္ပုိင္းလန္ထြက္မသြားမွာ။
ကုိလူ။ ။ ဒါဆုိကုိယ့္အင္အားမေကာင္းပဲ ေဆြးေႏြးဖုိ႔မျဖစ္ႏုိင္ဘူးဆုိခ်င္တာလား။
ကုိမူ။ ။ က်ေနာ္တုိ႔ စီႏွစ္လုံးၾကားကသြားႏုိင္မွ ေနာက္ထပ္စီတလုံးကုိရပါမယ္။ ပူးေပါင္းမွဳ (Cooperation) နည္းတူ ယွဥ္ျပဳိင္မွဳ (Competition) ကလည္းလုိတယ္။ ဒါမွ ၾကားအေျဖတခု (Compromise) ကုိရမယ္။
ကုိလူ။ ။ ကုိယ့္မွာအင္အားနဲေနတဲ့အခါမ်ဳိးဆုိရင္၊ သူ႔မွာ အင္အားၾကီးျပီး အတင္းဖိႏွိပ္ေနတာမ်ဳိးဆုိရင္ ဘယ္လုိ ယွဥ္ျပဳိင္မလဲ။
ကုိမူ။ ။ ဒါေပါ့ ခင္ဗ်ားမွာအင္အားမရွိရင္ ယွဥ္ျပဳိင္လုိ႔လဲမရသလုိ၊ ပူးေပါင္းလုိ႔လည္းမရပါဘူး။ ဒီေတာ့အင္အားလုိခ်င္ရင္တည္ေဆာက္ေပါ့။ သူ႔မွာအင္အားရွိတယ္ဆုိေပမယ့္ စံနစ္တုိင္းမွာ အားနည္းခ်က္ရွိတယ္။ အာဏာရွင္စံနစ္ဟာ ခုိင္မာတဲ့ဖြဲ႔စည္းပုံတခုနဲ႔အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ အစုိးရေတြလုိ သက္ဆုိးမရွည္ပါဘူး။ ကုိယ့္အင္အားကုိတည္ေဆာက္၊ တခ်ိန္တည္းမွာ တဘက္စံနစ္ရဲ႕ အားနည္းခ်က္ကိုျမင္ေအာင္ၾကည့္ျပီး အလုပ္လုပ္တတ္ဖုိ႔လုိတယ္။ လူတဦးခ်င္းစီရဲ႕အင္အားဟာ ဒီလုိအေျခအေနမွာအားကုိးအားထားမျပဳႏုိင္ဘူး။ လူမွဳအသင္းအပင္းေတြ ဖြဲ႔စည္းႏုိင္ရမယ္။
ကုိလူ။ ။ ပုံမွန္မွာကေတာ့ဗ်ာ က်ေနာ္တုိ႔ျမင္ေနတာက ဒီမုိကရက္တစ္အင္အားစုေတြရဲ႕အားနည္းခ်က္ပဲ။ ခုခင္ဗ်ားကတမ်ဳိးဆိုလာျပန္ေတာ့ အာဏာရွင္စံနစ္ရဲ႕အားနည္းခ်က္ဆုိတာေတြကုိေရာ နဲနဲအက်ယ္ေျပာစမ္းပါဦး။
ကုိမူ။ ။ အာခ်ိလိကုိသူ႔အေမက ေမွာ္ျမစ္ထဲႏွစ္ျပီး အႏၱရယ္ေတြမရွိေအာင္လုပ္တုန္းက သူ႔ဖ၀ါးႏွစ္ဘက္က ကုိင္ျပီးႏွစ္ခဲ့ရတယ္။ အာခ်ိလိဟာတကုိယ္လုံးေတာ့ သန္မာ၊ ေဘးကင္းရန္ရွင္းေပမဲ့ ဒီဖ၀ါးႏွစ္ဘက္မွာေတာ့ အားနဲခ်က္ရွိေနခဲ့တယ္။
ကုိလူ။ ။ အင္း ဂရိပုံေဟာဆရာနဲ႔လာေတြ႔ျပီကုိး။ အာခ်ိလိဖေနာင့္ကဘာေတြမ်ားလည္း အက်ဥ္းခ်ဳပ္ေလးေျပာစမ္းပါဦး။
ကုိမူ။ ။ ပထမအခ်က္က အာဏာေၾကာင့္ျဖစ္တာ။ အဖြဲ႔အစည္းကအမိန္႔နဲ႔ေမာင္းႏွင္ေနတာဆုိေတာ့ ေအာက္ေျခမွာတခုခုအဆင္မေျပျဖစ္ေပမယ့္ အထက္ကုိသတင္းအမွားေတြေပးတတ္တယ္။ ဒါကုိမွီျပီးခ်တဲ့ဆုံးျဖတ္ခ်က္အမွားေတြရွိမယ္။ လူနဲစုက ဆုံးျဖတ္ခ်က္အမ်ားၾကီးေပးေနရေတာ့ အမွားအယြင္းေတြမ်ားလာတယ္။ လြန္ကဲတဲ့ထိန္းခ်ဳပ္မွဳႏွင့္စည္းမ်ဥ္းေတြေၾကာင့္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱယား စြမ္းေဆာင္ရည္က်ဆင္းလာတယ္။ အုပ္စုတြင္းအားျပဳိင္မွဳေတြရွိမယ္။ အာဏာရွင္ဆုိေတာ့ ဘာမဆုိလုိရာျပ႒န္းႏုိင္တယ္။ ဒီေတာ့တခုမၾကဳိက္ရင္ေနာက္တခုအလြယ္ေျပာင္းလုိက္တယ္။ အသစ္ျဖစ္လာတဲ့ပုံစံတခုဟာ အေဟာင္းတုန္းကရွိတဲ့အေျခအေနနဲ႔ ဆန္႔က်င္သြားျပီးအလြယ္တကူျပန္ညွိႏွဳိင္း လုပ္ေဆာင္ဖုိ႔ေတြခက္လာတယ္။ ဒါေတြစုေတာ့ လူထုမွာ အက်ပ္ အတည္းေတြ ၾကီးလာတယ္။ အယုံအၾကည္မဲ့ မွဳေတြမ်ားလာတယ္။ ဒါေတြဟာတကုိယ္လုံးသံခ်ပ္ကာ၀တ္စုံနဲ႔ေတာင့္တင္းခုိင္မာေနတဲ့ အာခ်ိလိရဲ႕ဖေနာင့္ေတြပဲ။
ကုိလူ။ ။ ဒါေတြသိတာေတာ့ဟုတ္ပါျပီ။ ဘယ္ပုံအသုံးခ်ျပီး ဘာေတြဆက္လုပ္ရမွာလည္း။
ကုိမူ။ ။ သီအုိရီအရေျပာရင္ေတာ့ မီးၾတိဂံ (Fire Triangle) ဆုိတာရွိတယ္။ ႏုိင္ငံေရးနဲ႔ေတာ့မဆုိင္ဘူး။ သုိ႔ေသာ္နမူနာေပးလုိ႔ရတယ္။ အဆက္အစပ္ရွိေနတယ္။
ကုိလူ။ ။ ဘာလဲ ေလ (Air)၊ ေလာင္စာ (Fuel) နဲ႔ မီးခတ္ျခင္း (Ignition) ကိုေျပာခ်င္တာလား။
ကုိမူ။ ။ ဟုတ္တယ္။ လူေတြေျပာၾကတယ္။ မီးပြားေလးတခ်က္က်တာနဲ႔ ေတာက္ေလာင္ေတာ့မွာပဲဆုိတာ။ က်ေနာ္ကေတာ့ဒီလုိမျမင္ဘူး။ မီးပြားကအျမဲက်ေနတာ။ အေပၚမွာေျပာခဲ့တဲ့ အာဏာရွင္စံနစ္ရဲ႕အားနဲခ်က္ဟာ ေန႔စဥ္ဘ၀ကုိ မီးခတ္ေစတယ္။ သုိ႔ေသာ္ မေတာက္ဘူး။
ကုိလူ။ ။ ဘာလုိေနလုိ႔လည္း။
ကုိမူ။ ။ မွန္တဲ့အခ်ဳိးတခု (Correct ratio) လုိေနတယ္။ ေလနဲ႔ေလာင္စာရဲ႕မွန္တဲ့အခ်ဳိးတခုေပါ့။ ပုံမွန္မွာေတာ့က်ေနာ္တုိ႔၀န္းက်င္မွာ ေလ ပဲရွိတယ္။ အတုိင္းအတာတခုရွိတဲ့လွဳံ႕ေဆာ္မွဳ (ေလာင္စာ) သြင္းမေပးႏုိင္ရင္ ဘာမွျဖစ္လာမွာမဟုတ္ဘူး။ အတုိင္းအတာတခုမွာ ေလထုဟာ ေလာင္စာအေနအထားကုိ ေျပာင္းလာမယ္။ ျပီးရင္ခင္ဗ်ား အခ်ဳိးတခုစရျပီ။
ကိုလူ။ ။ ဒါဆုိ မီးခတ္တာနဲ႔ စေတာက္ျပီဆုိပါေတာ့။
ကုိမူ။ ။ ရုိးရုိးအခ်ဳိးနဲ႔ေတာ့မရဘူး။ က်ေနာ္ေျပာထားတယ္ အခ်ဳိးမွန္ရဖုိ႔လုိတယ္။ ေလမ်ားေနရင္လည္း မေလာင္ဘူး။ ဂ်စ္ကားေတြျမဳိ႕ထဲတက္ေမာင္းမယ္။ အေၾကာ္ခံဆီျဖစ္ေအာင္ ပလတ္စတစ္ထဲ့မယ္။ မတန္တဆတက္ေနတဲ့ အိမ္၊ ေျမ၊ ေရႊေတြလုိက္၀ယ္မယ္။
ကိုလူ။ ။ ဆုိလုိတာက အေျခအေနေတြကုိ သူနဲ႔လုိက္ေလွ်ာညီေထြျဖစ္ဖုိ႔ ျပင္ဆင္ေနထုိင္တယ္ေပါ့။
ကုိမူ။ ။ မွန္တယ္။ ဘြဲ႔ရတေယာက္က ႏုိ္င္ငံျခားထြက္ျပီးအိမ္အကူလုပ္ဖုိ႔ထိကုိစဥ္းစားလာရေတာ့တယ္။ ဒါက်ေနာ္အျပစ္ေျပာေနတာမဟုတ္ဘူး။ ခင္ဗ်ားျမင္သာေအာင္ၾကဳိးစားရွင္းေနတာပါ။ လူရယ္လို႔ျဖစ္လာရင္ လူ႔ဘ၀ထဲရပ္တည္ဖုိ႔အတြက္ အေျခခံစား၀တ္ေနေရးအတြက္ အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းလုပ္ငန္းတခုေတာ့ လုပ္ၾကရတာပဲ။
ကိုလူ။ ။ ေလာင္စာမ်ားေတာ့ေကာဘာျဖစ္တုန္းဗ်။ မ်ားေလေကာင္းေလမဟုတ္လား။
ကုိမူ။ ။ သဘာ၀သိပၸံအရေတာ့မေလာင္ပါဘူး။ က်ေနာ္တုိ႔စဥ္းစားေနတဲ့ကိစၥမွာေတာ့ မင္းမဲ့စရုိက္ေတြ၀င္လာ ႏုိင္တဲ့အထိပြဲၾကမ္းသြားႏုိင္တာမ်ဳိးနဲ႔ နမူနာေပးခ်င္တယ္။
ကိုလူ။ ။ နားေထာင္လုိ႔ေတာ့မဆုိးဘူးပဲဗ်။ ဒီေတာ့ အခ်ဳိးမွန္ဖုိ႔ဘာလုပ္ရမလဲ။
ကုိမူ။ ။ ေက်ာ္ၾကားသက္ေရာက္မွဳ (Band Wagon Effect) ကုိနားလည္ဖုိ႔လုိမယ္။ ဒါမွ က်ေနာ္တုိ႔ရဲ႕ လူမွဳအမူအက်င့္မွ်ေျခေတြ ဘယ္လိုေရြ႕သြားသလဲဆုိတာသိျပီးမွ ခင္ဗ်ားေျပာတဲ့အခ်ဳိးမွန္ကိစၥကုိ ဆက္ေျပာလုိ႔ရမယ္။
ကိုလူ။ ။ ေဟ့လူ။ ခုခင္ဗ်ားေျပာေနတာဟာ ခင္ဗ်ားအယူအဆေတြလား။ ပညာရွင္ေတြအယူအဆကုိ ျဖတ္၊ညွပ္၊ကပ္လုပ္ျပီး ဆရာၾကီးစတုိင္ဖမ္းေနတာလား။
ကုိမူ။ ။ အၾကမ္မဖက္လွဳပ္ရွားမွဳနဲ႔ဆုိင္တဲ့စာတမ္းေတြ၊ ဒီမုိကေရစီေရးလွဳပ္ရွားမွဳနဲ႔ဆုိင္တဲ့ သမုိင္းေတြ စာတမ္းေတြ၊ ဂိမ္းသီအုိရီ စာအုပ္စာတမ္းေတြနဲ႔ပါတ္သက္ျပီး ပညာရွင္ေတြေရးသားေ၀ဖန္ ထားတာေတြကုိက်ေနာ္ၾကဳိးစားျပီး ေလ့လာပါတယ္။ က်ေနာ္တန္းလက္ခံႏုိင္တာရွိသလုိ၊ ဘ၀င္မက်ႏုိင္တာေတြလည္းေတြ႕ရပါတယ္။ အဲဒါေတြကုိ က်ေနာ္တုိ႔ျဖတ္သန္းျမင္ေတြ႔လာရတဲ့ သမုိင္းေနာက္ခံေပၚတင္ျပီးဆုံးျဖတ္တာလည္းရွိသလုိ၊ တျခားဆန္႕က်င္ဘက္ သုိ႔ အျပဳိင္အယူအဆ စာအုပ္စာတမ္းေတြရွာျပီးေတာ့လည္း စီစစ္ၾကည့္ပါတယ္။ ျပီးေတာ့က်ေနာ္ခုလုိခင္ဗ်ားနဲ႔ေျပာၾကည့္တာပါပဲ။
ကယ္ရီေကးခ်ားအရုပ္ေတြလုိေပါ့ဗ်ာ။ ခင္ဗ်ားပုံကုိဆြဲတာပဲ ခင္ဗ်ားပုံနဲ႔ေတာ့မတူဘူး။ သုိ႔ေသာ္ခင္ဗ်ားမဟုတ္ဘူးလုိ႔လည္းမေျပာႏုိင္ဘူးေပါ့။ ေျခေျချမစ္ျမစ္ရွိတဲ့ အၾကံဥာဏ္နဲ႔ ေ၀ဖန္ေရးေတြရရင္ က်ေနာ္အေလးတယူျပန္လည္ေဆြးေႏြးဖုိ႔ လက္ခံဖုိ႔အဆင္သင့္ပါ။
ကိုလူ။ ။ ဟုတ္ပါျပီ။ တခုေလာက္ေတာ့ထပ္ေမးပါရေစဦး။ ခုက်ေနာ္ျမင္ေနရသေလာက္က ေတြ႔ဆုံညွိႏွဳိင္းဖုိ႔ ကုိ ခင္ဗ်ားကလက္ခံခ်င္ပုံမရဘူး။ တျခားလမ္းေၾကာင္းတခုကိုဆြဲတင္ခ်င္ေနပုံပဲ။
ကုိမူ။ ။ ေဆြးေႏြးႏုိင္ရင္ေတာ့အေကာင္းဆုံးေပါ့ဗ်ာ။ သုိ႔ေသာ္ ခုေနမွာျဖစ္ဖုိ႔မရွိဘူး။ ျပီးေတာ့ ဒီမုိကေရစီၾကားခံကာလထဲမွာ က်ေနာ္တုိ႔ေရာက္မေနဘူး။ စစ္နဲ႔တပါတီပုံစံေျပာင္းထားတဲ့ ဗဟုိကအာဏာခ်ဳပ္ကုိင္မွဳတမ်ဳိးပဲ။ ဒါကုိရင္ဆုိင္ဖုိ႔ လုိအပ္တဲ့သေဘာတရားနဲ႔ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြကုိ အရင္ရွင္းၾကည့္ေနတာပါ။
ကိုလူ။ ။ ေအာ္၊ ဒါမွအာဏာရွင္ကုိလက္ေတြ႔က်က်ရင္ဆုိင္ဖုိ႔ မဟာဗ်ဳဟာခ်မွတ္ႏုိင္မယ္လုိ႔ခင္ဗ်ား ဆုိခ်င္တာလား။
ကုိမူ။ ။ ေရရွည္ မဟာဗ်ဳဟာ လုိ႔ေျပာလာျပီဆုိရင္ အာဏာရွင္တုိက္ဖ်က္ေရးဆုိတာထက္ ဒီမုိကေရစီတည္ေဆာက္ေရး အထိပါၾကဳိျမင္ထားဖုိ႔ေတာ့လုိမယ္။ ေရွ႕မွာက်ေနာ္တုိ႔ေျပာခဲ့တယ္။ အာဏာရွင္စံနစ္ကုိ ရင္ဆုိင္ဖုိ႔အျပင္ ဒီမုိကေရစီၾကားခံကာလနဲ႔ ေပါင္းစည္းေရးအခက္အခဲေတြကုိပါ ၾကဳိမတြက္ထားရင္ အာဏာရွင္စံနစ္ဟာျပဳိက်သြားျပီးခါမွ ပုံစံတမ်ဳိးနဲ႔ျပန္ပတ္လာႏုိင္တယ္။ ဒီမုိကေရစီ ေရးအခက္အခဲေတြကုိပါၾကဳိတြက္ထားတဲ့ ဗ်ဳဟာမွာ ပုိျပီးလွဳပ္ရွားရလြယ္တဲ့အဆင့္ကစလုိ႔ရေစတယ္။ ႏွစ္ခုသတိထားဖုိ႔လုိတယ္။ တခုက ဒီသေဘာကုိနားမလည္တဲ့ တက္ၾကြလွဳပ္ရွားသူေတြဘက္က ေ၀ဖန္သံေတြရွိလာႏုိင္တယ္။ ေနာက္တခုက ေရရွည္မဟာဗ်ဳဟာ ရွိေနယုံနဲ႔မျပီးေသးဘူး။ ဒီေက်ာရုိးေပၚမွာပဲ ျဖစ္လာႏုိင္ေျခအစီအစဥ္ (Contingency Plan) နဲ႔ အေရးေပၚတုန္႔ျပန္အစီအစဥ္ (Emergency Response Plan) ေတြလည္းရွိဖ႔ုိလုိတယ္။
KZေက
၁။နိဒါန္း ၂။ၾကားခံကာလကုန္ဆုံးျခင္း ၃။ကုိယ္ပုိင္အင္အား၊သီးျခားလူ႔အဖြဲ႔အစည္းမ်ားႏွင့္မဟာဗ်ဴဟာ တုိ႔၏အဆက္ျဖစ္ပါသည္။ ျပာေျခြခြက္ငါးပုိင္းႏွင့္ ကဗ်ာတပုဒ္ၾကားခံသြားသျဖင့္ ျပန္အစေဖာ္ေပးျခင္းပါ။
.........................................
ကုိလူ။ ။ တခုေစာဒကတက္ခ်င္တယ္။ ဒီျပႆနာေတြက ႏုိင္ငံသားေတြခ်င္းမွာရွိေနတာမလား။ ဘယ္ျပင္ပကႏုိင္ငံတခုခု ကလာျပီးအုပ္ခ်ဳပ္ထားလုိ႔ျဖစ္တာမွမဟုတ္တာ။ ကုိယ့္အခ်င္းခ်င္းအခ်ိန္ယူ ညွိႏွဳိင္းလုိက္ရင္ေျပလည္ မလာႏိုင္ဘူးလား။
ကုိမူ။ ။ ဒီအေတြးအေခၚကသဘာ၀ေတာ့က်ပါတယ္။ သုိ႔ေသာ္လက္ေတြ႔မွာ ခင္ဗ်ားဘက္ကဘာအားသာခ်က္ အင္အားခုိင္မာမွဳမရွိဘဲ၊ ဒီလမ္းေၾကာင္းကုိမေမွ်ာ္ကုိးႏုိင္ဘူး။ ျပီးေတာ့ လက္ေတြ႔မွာ ေဆြးေႏြးတယ္ဆုိတာ တရားမွ်တမွဳအတုိင္း ျဖစ္ေအာင္ တဘက္နဲ႔တဘက္ညွိႏွဳိင္းယူၾကတာမ်ဳိးမဟုတ္ဘူး။ သူ႔အက်ဳိးစီးပြားနဲ႔ ကုိယ့္အက်ဳိးစီးပြားကုိ သူ႔အင္အား၊ ကုိယ့္အင္အားထဲမွာ ခ်ိန္ျပီးယူၾကရတာ။ ဒါကုိလည္းသေဘာေပါက္ႏုိင္မွ ဒီေဆြးေႏြးပြဲက တရားမွ်တမွဳမွမရွိပဲဆုိတာမ်ဳိးနဲ႕ေနာက္ပုိင္းလန္ထြက္မသြားမွာ။
ကုိလူ။ ။ ဒါဆုိကုိယ့္အင္အားမေကာင္းပဲ ေဆြးေႏြးဖုိ႔မျဖစ္ႏုိင္ဘူးဆုိခ်င္တာလား။
ကုိမူ။ ။ က်ေနာ္တုိ႔ စီႏွစ္လုံးၾကားကသြားႏုိင္မွ ေနာက္ထပ္စီတလုံးကုိရပါမယ္။ ပူးေပါင္းမွဳ (Cooperation) နည္းတူ ယွဥ္ျပဳိင္မွဳ (Competition) ကလည္းလုိတယ္။ ဒါမွ ၾကားအေျဖတခု (Compromise) ကုိရမယ္။
ကုိလူ။ ။ ကုိယ့္မွာအင္အားနဲေနတဲ့အခါမ်ဳိးဆုိရင္၊ သူ႔မွာ အင္အားၾကီးျပီး အတင္းဖိႏွိပ္ေနတာမ်ဳိးဆုိရင္ ဘယ္လုိ ယွဥ္ျပဳိင္မလဲ။
ကုိမူ။ ။ ဒါေပါ့ ခင္ဗ်ားမွာအင္အားမရွိရင္ ယွဥ္ျပဳိင္လုိ႔လဲမရသလုိ၊ ပူးေပါင္းလုိ႔လည္းမရပါဘူး။ ဒီေတာ့အင္အားလုိခ်င္ရင္တည္ေဆာက္ေပါ့။ သူ႔မွာအင္အားရွိတယ္ဆုိေပမယ့္ စံနစ္တုိင္းမွာ အားနည္းခ်က္ရွိတယ္။ အာဏာရွင္စံနစ္ဟာ ခုိင္မာတဲ့ဖြဲ႔စည္းပုံတခုနဲ႔အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ အစုိးရေတြလုိ သက္ဆုိးမရွည္ပါဘူး။ ကုိယ့္အင္အားကုိတည္ေဆာက္၊ တခ်ိန္တည္းမွာ တဘက္စံနစ္ရဲ႕ အားနည္းခ်က္ကိုျမင္ေအာင္ၾကည့္ျပီး အလုပ္လုပ္တတ္ဖုိ႔လုိတယ္။ လူတဦးခ်င္းစီရဲ႕အင္အားဟာ ဒီလုိအေျခအေနမွာအားကုိးအားထားမျပဳႏုိင္ဘူး။ လူမွဳအသင္းအပင္းေတြ ဖြဲ႔စည္းႏုိင္ရမယ္။
ကုိလူ။ ။ ပုံမွန္မွာကေတာ့ဗ်ာ က်ေနာ္တုိ႔ျမင္ေနတာက ဒီမုိကရက္တစ္အင္အားစုေတြရဲ႕အားနည္းခ်က္ပဲ။ ခုခင္ဗ်ားကတမ်ဳိးဆိုလာျပန္ေတာ့ အာဏာရွင္စံနစ္ရဲ႕အားနည္းခ်က္ဆုိတာေတြကုိေရာ နဲနဲအက်ယ္ေျပာစမ္းပါဦး။
ကုိမူ။ ။ အာခ်ိလိကုိသူ႔အေမက ေမွာ္ျမစ္ထဲႏွစ္ျပီး အႏၱရယ္ေတြမရွိေအာင္လုပ္တုန္းက သူ႔ဖ၀ါးႏွစ္ဘက္က ကုိင္ျပီးႏွစ္ခဲ့ရတယ္။ အာခ်ိလိဟာတကုိယ္လုံးေတာ့ သန္မာ၊ ေဘးကင္းရန္ရွင္းေပမဲ့ ဒီဖ၀ါးႏွစ္ဘက္မွာေတာ့ အားနဲခ်က္ရွိေနခဲ့တယ္။
ကုိလူ။ ။ အင္း ဂရိပုံေဟာဆရာနဲ႔လာေတြ႔ျပီကုိး။ အာခ်ိလိဖေနာင့္ကဘာေတြမ်ားလည္း အက်ဥ္းခ်ဳပ္ေလးေျပာစမ္းပါဦး။
ကုိမူ။ ။ ပထမအခ်က္က အာဏာေၾကာင့္ျဖစ္တာ။ အဖြဲ႔အစည္းကအမိန္႔နဲ႔ေမာင္းႏွင္ေနတာဆုိေတာ့ ေအာက္ေျခမွာတခုခုအဆင္မေျပျဖစ္ေပမယ့္ အထက္ကုိသတင္းအမွားေတြေပးတတ္တယ္။ ဒါကုိမွီျပီးခ်တဲ့ဆုံးျဖတ္ခ်က္အမွားေတြရွိမယ္။ လူနဲစုက ဆုံးျဖတ္ခ်က္အမ်ားၾကီးေပးေနရေတာ့ အမွားအယြင္းေတြမ်ားလာတယ္။ လြန္ကဲတဲ့ထိန္းခ်ဳပ္မွဳႏွင့္စည္းမ်ဥ္းေတြေၾကာင့္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱယား စြမ္းေဆာင္ရည္က်ဆင္းလာတယ္။ အုပ္စုတြင္းအားျပဳိင္မွဳေတြရွိမယ္။ အာဏာရွင္ဆုိေတာ့ ဘာမဆုိလုိရာျပ႒န္းႏုိင္တယ္။ ဒီေတာ့တခုမၾကဳိက္ရင္ေနာက္တခုအလြယ္ေျပာင္းလုိက္တယ္။ အသစ္ျဖစ္လာတဲ့ပုံစံတခုဟာ အေဟာင္းတုန္းကရွိတဲ့အေျခအေနနဲ႔ ဆန္႔က်င္သြားျပီးအလြယ္တကူျပန္ညွိႏွဳိင္း လုပ္ေဆာင္ဖုိ႔ေတြခက္လာတယ္။ ဒါေတြစုေတာ့ လူထုမွာ အက်ပ္ အတည္းေတြ ၾကီးလာတယ္။ အယုံအၾကည္မဲ့ မွဳေတြမ်ားလာတယ္။ ဒါေတြဟာတကုိယ္လုံးသံခ်ပ္ကာ၀တ္စုံနဲ႔ေတာင့္တင္းခုိင္မာေနတဲ့ အာခ်ိလိရဲ႕ဖေနာင့္ေတြပဲ။
ကုိလူ။ ။ ဒါေတြသိတာေတာ့ဟုတ္ပါျပီ။ ဘယ္ပုံအသုံးခ်ျပီး ဘာေတြဆက္လုပ္ရမွာလည္း။
ကုိမူ။ ။ သီအုိရီအရေျပာရင္ေတာ့ မီးၾတိဂံ (Fire Triangle) ဆုိတာရွိတယ္။ ႏုိင္ငံေရးနဲ႔ေတာ့မဆုိင္ဘူး။ သုိ႔ေသာ္နမူနာေပးလုိ႔ရတယ္။ အဆက္အစပ္ရွိေနတယ္။
ကုိလူ။ ။ ဘာလဲ ေလ (Air)၊ ေလာင္စာ (Fuel) နဲ႔ မီးခတ္ျခင္း (Ignition) ကိုေျပာခ်င္တာလား။
ကုိမူ။ ။ ဟုတ္တယ္။ လူေတြေျပာၾကတယ္။ မီးပြားေလးတခ်က္က်တာနဲ႔ ေတာက္ေလာင္ေတာ့မွာပဲဆုိတာ။ က်ေနာ္ကေတာ့ဒီလုိမျမင္ဘူး။ မီးပြားကအျမဲက်ေနတာ။ အေပၚမွာေျပာခဲ့တဲ့ အာဏာရွင္စံနစ္ရဲ႕အားနဲခ်က္ဟာ ေန႔စဥ္ဘ၀ကုိ မီးခတ္ေစတယ္။ သုိ႔ေသာ္ မေတာက္ဘူး။
ကုိလူ။ ။ ဘာလုိေနလုိ႔လည္း။
ကုိမူ။ ။ မွန္တဲ့အခ်ဳိးတခု (Correct ratio) လုိေနတယ္။ ေလနဲ႔ေလာင္စာရဲ႕မွန္တဲ့အခ်ဳိးတခုေပါ့။ ပုံမွန္မွာေတာ့က်ေနာ္တုိ႔၀န္းက်င္မွာ ေလ ပဲရွိတယ္။ အတုိင္းအတာတခုရွိတဲ့လွဳံ႕ေဆာ္မွဳ (ေလာင္စာ) သြင္းမေပးႏုိင္ရင္ ဘာမွျဖစ္လာမွာမဟုတ္ဘူး။ အတုိင္းအတာတခုမွာ ေလထုဟာ ေလာင္စာအေနအထားကုိ ေျပာင္းလာမယ္။ ျပီးရင္ခင္ဗ်ား အခ်ဳိးတခုစရျပီ။
ကိုလူ။ ။ ဒါဆုိ မီးခတ္တာနဲ႔ စေတာက္ျပီဆုိပါေတာ့။
ကုိမူ။ ။ ရုိးရုိးအခ်ဳိးနဲ႔ေတာ့မရဘူး။ က်ေနာ္ေျပာထားတယ္ အခ်ဳိးမွန္ရဖုိ႔လုိတယ္။ ေလမ်ားေနရင္လည္း မေလာင္ဘူး။ ဂ်စ္ကားေတြျမဳိ႕ထဲတက္ေမာင္းမယ္။ အေၾကာ္ခံဆီျဖစ္ေအာင္ ပလတ္စတစ္ထဲ့မယ္။ မတန္တဆတက္ေနတဲ့ အိမ္၊ ေျမ၊ ေရႊေတြလုိက္၀ယ္မယ္။
ကိုလူ။ ။ ဆုိလုိတာက အေျခအေနေတြကုိ သူနဲ႔လုိက္ေလွ်ာညီေထြျဖစ္ဖုိ႔ ျပင္ဆင္ေနထုိင္တယ္ေပါ့။
ကုိမူ။ ။ မွန္တယ္။ ဘြဲ႔ရတေယာက္က ႏုိ္င္ငံျခားထြက္ျပီးအိမ္အကူလုပ္ဖုိ႔ထိကုိစဥ္းစားလာရေတာ့တယ္။ ဒါက်ေနာ္အျပစ္ေျပာေနတာမဟုတ္ဘူး။ ခင္ဗ်ားျမင္သာေအာင္ၾကဳိးစားရွင္းေနတာပါ။ လူရယ္လို႔ျဖစ္လာရင္ လူ႔ဘ၀ထဲရပ္တည္ဖုိ႔အတြက္ အေျခခံစား၀တ္ေနေရးအတြက္ အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းလုပ္ငန္းတခုေတာ့ လုပ္ၾကရတာပဲ။
ကိုလူ။ ။ ေလာင္စာမ်ားေတာ့ေကာဘာျဖစ္တုန္းဗ်။ မ်ားေလေကာင္းေလမဟုတ္လား။
ကုိမူ။ ။ သဘာ၀သိပၸံအရေတာ့မေလာင္ပါဘူး။ က်ေနာ္တုိ႔စဥ္းစားေနတဲ့ကိစၥမွာေတာ့ မင္းမဲ့စရုိက္ေတြ၀င္လာ ႏုိင္တဲ့အထိပြဲၾကမ္းသြားႏုိင္တာမ်ဳိးနဲ႔ နမူနာေပးခ်င္တယ္။
ကိုလူ။ ။ နားေထာင္လုိ႔ေတာ့မဆုိးဘူးပဲဗ်။ ဒီေတာ့ အခ်ဳိးမွန္ဖုိ႔ဘာလုပ္ရမလဲ။
ကုိမူ။ ။ ေက်ာ္ၾကားသက္ေရာက္မွဳ (Band Wagon Effect) ကုိနားလည္ဖုိ႔လုိမယ္။ ဒါမွ က်ေနာ္တုိ႔ရဲ႕ လူမွဳအမူအက်င့္မွ်ေျခေတြ ဘယ္လိုေရြ႕သြားသလဲဆုိတာသိျပီးမွ ခင္ဗ်ားေျပာတဲ့အခ်ဳိးမွန္ကိစၥကုိ ဆက္ေျပာလုိ႔ရမယ္။
ကိုလူ။ ။ ေဟ့လူ။ ခုခင္ဗ်ားေျပာေနတာဟာ ခင္ဗ်ားအယူအဆေတြလား။ ပညာရွင္ေတြအယူအဆကုိ ျဖတ္၊ညွပ္၊ကပ္လုပ္ျပီး ဆရာၾကီးစတုိင္ဖမ္းေနတာလား။
ကုိမူ။ ။ အၾကမ္မဖက္လွဳပ္ရွားမွဳနဲ႔ဆုိင္တဲ့စာတမ္းေတြ၊ ဒီမုိကေရစီေရးလွဳပ္ရွားမွဳနဲ႔ဆုိင္တဲ့ သမုိင္းေတြ စာတမ္းေတြ၊ ဂိမ္းသီအုိရီ စာအုပ္စာတမ္းေတြနဲ႔ပါတ္သက္ျပီး ပညာရွင္ေတြေရးသားေ၀ဖန္ ထားတာေတြကုိက်ေနာ္ၾကဳိးစားျပီး ေလ့လာပါတယ္။ က်ေနာ္တန္းလက္ခံႏုိင္တာရွိသလုိ၊ ဘ၀င္မက်ႏုိင္တာေတြလည္းေတြ႕ရပါတယ္။ အဲဒါေတြကုိ က်ေနာ္တုိ႔ျဖတ္သန္းျမင္ေတြ႔လာရတဲ့ သမုိင္းေနာက္ခံေပၚတင္ျပီးဆုံးျဖတ္တာလည္းရွိသလုိ၊ တျခားဆန္႕က်င္ဘက္ သုိ႔ အျပဳိင္အယူအဆ စာအုပ္စာတမ္းေတြရွာျပီးေတာ့လည္း စီစစ္ၾကည့္ပါတယ္။ ျပီးေတာ့က်ေနာ္ခုလုိခင္ဗ်ားနဲ႔ေျပာၾကည့္တာပါပဲ။
ကယ္ရီေကးခ်ားအရုပ္ေတြလုိေပါ့ဗ်ာ။ ခင္ဗ်ားပုံကုိဆြဲတာပဲ ခင္ဗ်ားပုံနဲ႔ေတာ့မတူဘူး။ သုိ႔ေသာ္ခင္ဗ်ားမဟုတ္ဘူးလုိ႔လည္းမေျပာႏုိင္ဘူးေပါ့။ ေျခေျချမစ္ျမစ္ရွိတဲ့ အၾကံဥာဏ္နဲ႔ ေ၀ဖန္ေရးေတြရရင္ က်ေနာ္အေလးတယူျပန္လည္ေဆြးေႏြးဖုိ႔ လက္ခံဖုိ႔အဆင္သင့္ပါ။
ကိုလူ။ ။ ဟုတ္ပါျပီ။ တခုေလာက္ေတာ့ထပ္ေမးပါရေစဦး။ ခုက်ေနာ္ျမင္ေနရသေလာက္က ေတြ႔ဆုံညွိႏွဳိင္းဖုိ႔ ကုိ ခင္ဗ်ားကလက္ခံခ်င္ပုံမရဘူး။ တျခားလမ္းေၾကာင္းတခုကိုဆြဲတင္ခ်င္ေနပုံပဲ။
ကုိမူ။ ။ ေဆြးေႏြးႏုိင္ရင္ေတာ့အေကာင္းဆုံးေပါ့ဗ်ာ။ သုိ႔ေသာ္ ခုေနမွာျဖစ္ဖုိ႔မရွိဘူး။ ျပီးေတာ့ ဒီမုိကေရစီၾကားခံကာလထဲမွာ က်ေနာ္တုိ႔ေရာက္မေနဘူး။ စစ္နဲ႔တပါတီပုံစံေျပာင္းထားတဲ့ ဗဟုိကအာဏာခ်ဳပ္ကုိင္မွဳတမ်ဳိးပဲ။ ဒါကုိရင္ဆုိင္ဖုိ႔ လုိအပ္တဲ့သေဘာတရားနဲ႔ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြကုိ အရင္ရွင္းၾကည့္ေနတာပါ။
ကိုလူ။ ။ ေအာ္၊ ဒါမွအာဏာရွင္ကုိလက္ေတြ႔က်က်ရင္ဆုိင္ဖုိ႔ မဟာဗ်ဳဟာခ်မွတ္ႏုိင္မယ္လုိ႔ခင္ဗ်ား ဆုိခ်င္တာလား။
ကုိမူ။ ။ ေရရွည္ မဟာဗ်ဳဟာ လုိ႔ေျပာလာျပီဆုိရင္ အာဏာရွင္တုိက္ဖ်က္ေရးဆုိတာထက္ ဒီမုိကေရစီတည္ေဆာက္ေရး အထိပါၾကဳိျမင္ထားဖုိ႔ေတာ့လုိမယ္။ ေရွ႕မွာက်ေနာ္တုိ႔ေျပာခဲ့တယ္။ အာဏာရွင္စံနစ္ကုိ ရင္ဆုိင္ဖုိ႔အျပင္ ဒီမုိကေရစီၾကားခံကာလနဲ႔ ေပါင္းစည္းေရးအခက္အခဲေတြကုိပါ ၾကဳိမတြက္ထားရင္ အာဏာရွင္စံနစ္ဟာျပဳိက်သြားျပီးခါမွ ပုံစံတမ်ဳိးနဲ႔ျပန္ပတ္လာႏုိင္တယ္။ ဒီမုိကေရစီ ေရးအခက္အခဲေတြကုိပါၾကဳိတြက္ထားတဲ့ ဗ်ဳဟာမွာ ပုိျပီးလွဳပ္ရွားရလြယ္တဲ့အဆင့္ကစလုိ႔ရေစတယ္။ ႏွစ္ခုသတိထားဖုိ႔လုိတယ္။ တခုက ဒီသေဘာကုိနားမလည္တဲ့ တက္ၾကြလွဳပ္ရွားသူေတြဘက္က ေ၀ဖန္သံေတြရွိလာႏုိင္တယ္။ ေနာက္တခုက ေရရွည္မဟာဗ်ဳဟာ ရွိေနယုံနဲ႔မျပီးေသးဘူး။ ဒီေက်ာရုိးေပၚမွာပဲ ျဖစ္လာႏုိင္ေျခအစီအစဥ္ (Contingency Plan) နဲ႔ အေရးေပၚတုန္႔ျပန္အစီအစဥ္ (Emergency Response Plan) ေတြလည္းရွိဖ႔ုိလုိတယ္။
KZေက
Monday, May 2, 2011
ျပာေျခြခြက္။ ၅။ အနက္ေကာက္ယူအားျပဳိင္ပြဲ
၅။ အနက္ေကာက္ယူအားျပဳိင္ပြဲ
စတီဖင္၀ိန္းဘတ္ (Steven Weinberg)က နယူးေယာ့ စာအုပ္ရီဗ်ဳးမွာ ခန္းနဲ႔သူ႔ပါရာဒုိင္းအေရြ႕အေၾကာင္းကုိ ေျခေျချမစ္ျမစ္ေရးခဲ့ျပီးပါျပီ။ ႏုိဗယ္ဆုရရူပေဗဒပညာရွင္ဟာ ခန္းယူဆထားတဲ့သိပၸံပညာနဲ႔ တကယ့္လက္ေတြ႔ သိပၸံပညာၾကားကကြာျခားခ်က္ကုိထုတ္ျပခဲ့ပါတယ္။ ခန္းရဲ႕သီအုိရီေတြဟာ သူနားလည္ထားတဲ့သိပၸံပညာနဲ႔ကုိက္ ညီမွဳမရွိဘူးလုိ႔လည္းဆုိခဲ့တယ္။ ခန္းရဲ႕ေနာက္ပုိင္းအေရးအသားေတြဟာ သိပၸံပညာနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ ျပီးေျမာက္ေအာင္ျမင္မွဳရခဲ့တာေတြအေပၚ သံသယပါတဲ့ေကာက္ခ်က္ေတြပဲ။ ဒီေကာက္ခ်က္ေတြဟာ ခန္းကုိ သိပၸံပညာရဲ႕သိျမင္နားလည္မွဳကုိ ဓမၼဒိ႒ာန္က်မွဳနဲ႔မျမင္ပဲ လူမွဳတည္ေဆာက္မွဳအေနနဲ႔ျမင္တဲ့ အေတြးအေခၚပညာရွင္၊ သမုိင္းပညာရွင္၊ လူမွဳေဗဒပညာရွင္ေတြၾကားမွာ သူရဲေကာင္းျဖစ္ေစခဲ့တယ္။ ၀ိန္းဘတ္က ဒါေတြကုိ ဖတ္ရျမင္ရတာ စိတ္အေႏွင့္အယွက္ျဖစ္ရတယ္လုိ႔ဆုိတယ္။ သိပၸံဆုိင္ရာသီအုိရီေတြကို လူမွဳတည္ေဆာက္မွဳနဲ႔ေရာျမင္တာဟာ ဒီမိုကေရစီနဲ႔ေဘ့စ္ေဘာ ဘာမွမကြဲျပားသလုိပဲ လုိ႔လည္းဆုိတယ္။
တုိးတက္မွဳနဲ႔ပါတ္သက္လုိ႔လည္းသူဟာ ခန္းအယူအဆကုိသေဘာမေတြ႔ျပန္ဘူး။ ခန္းကေျပာတယ္။ သီအုိရီေတြဟာ သိပၸံနည္းပညာေတာ္လွန္ေရးတခုျပီးမွဖြ႔ံျဖဳိးလာတယ္ဆုိတာကလည္းအဓိပၸါယ္မရွိဘူးတဲ့။ ဒါကဘာကုိေျပာတာနဲ႔တူေနသလဲဆုိေတာ့ ဒီနည္းပညာေတာ္လွန္ေရးတခုမျဖစ္ခင္မွာကိုပဲသိရမဲ့ဟာေတြက သိထားျပီးသလုိျဖစ္ေနတယ္လုိ႔ဆုိတယ္။ ၁၉၉၂ က သူ ဟားဗတ္မွာေပးတဲ့လက္ခ်ာတခုအရဆုိရင္ သိပၸံသီအုိရီတခုဟာ အမွန္တရားနဲ႔နီးကပ္လာတယ္ဆုိတာ ဘာကိုဆုိလုိတယ္ လုိ႔ေျပာရမွန္းမသိဘူးလုိ႔ေတာင္ သူမွတ္ခ်က္ေပးခဲ့တယ္။
ဒါေတာင္ ၀ိန္းဘတ္မေျပာခဲ့တာတခုရွိေနပါေသးတယ္။ တကယ္သာ အထုိင္ေတြ (ပါရာဒုိင္းေတြ) ဟာသာ စံတခုထဲကေနယွဥ္ထုိးေျပာဖုိ႔မျဖစ္ႏုိင္ဘူးဆုိရင္ ဒီစံတခုနဲ႔ႏွဳိင္းယွဥ္မေဖာ္ျပႏုိင္ျခင္းဆုိတဲ့ စကားလုံးကုိဘာလုိ႔ သုံးဖုိ႔လုိဦးမလဲ။ ဟစ္ပါးစုရဲ႕သက္ေသျပခ်က္ေတြကုိ ပုိက္သာဂုိရဂုိဏ္းသားေတြကနားမလည္(ႏုိင္)ဘူးဆုိရင္ ဘာေၾကာင့္သူ႔ကုိသတ္ပစ္ဖုိ႔လုိေနေသးလဲ။
၀ိန္းဘတ္ဟာ (က်ေနာ့္လုိပဲ) ခန္းရဲ႕သိပၸံပညာေတာ္လွန္ေရးဆုိတာဘာလဲ (What are scientific revolution?) ထဲကနမူနာတခုကုိေျပာတယ္ ဒီထဲ အရစၥတုိတယ္၊ ပုံရိပ္အလွန္တုိ႔နဲ႔ပတ္သက္တာေတြ ပါလာတယ္။ သူ႔သေဘာထားက က်ဳပ္ေျပာတာေတြခင္ဗ်ားနားလည္ဖုိ႔မလြယ္ဘူး၊ ေျပာတာသာလက္ခံထားလုိက္စမ္းပါ ဆုိတာမ်ဳိးပဲ။
“က်ေနာ္ (ခန္း) အရစၥတုိတယ္ရဲ႕အေရးအသားကုိ၁၉၄၇ ေႏြမွာဖတ္တယ္။ တကၠသုိလ္မွာ ရူပေဗဒ တက္ေနတဲ့အခ်ိန္၊ စက္မွဳပညာဖြံ႔ျဖဳိးမွဳနဲ႔ပါတ္သက္တဲ့ေလ့လာမွဳတခုကုိသိပၸံသမားမဟုတ္သူေတြအတြက္ စာတမ္းတခုေရးေနတဲ့အခ်ိန္ေပါ့။ က်ေနာ္စားပြဲမွာထုိင္ ေရွ႕မွာအရစၥတုိတယ္ရဲ႕ ရူပေဗဒဆုိတဲ့စာအုပ္ၾကီးဖြင့္ လက္ထဲမွာေလးေရာင္စုံခဲတံနဲ႔။ ျပဴတင္းေပါက္ကုိ အေၾကာင္းမဲ့ ေမ်ာျပီး က်ေနာ္ေငးၾကည့္ေနခဲ့တယ္။ ရုတ္တရက္ ဟုိတစဒီတစရွိေနတဲ့စိတ္ကူးေတြဟာသူ႔ဘာသာသူစုမိျပီးပုံစံအသစ္တမ်ဳိးထြက္လာတယ္။ အရစၥတုိတယ္ဟာ ရူပေဗဒကုိေသျခာသိျမင္နားလည္သူလုိ႔က်ေနာ္ လက္ခံလုိက္တယ္။ အိပ္မက္ ဆန္ဆန္ပုံစံ မ်ဳိးေတာ့လည္းမဟုတ္ဘူး။ သူေျပာခဲ့တာေတြကုိဘာေၾကာင့္ေျပာတာလဲ၊ သူ႔ၾသဇာဘယ္ေလာက္ရွိခဲ့သလဲ ဆုိတာကုိသေဘာေပါက္လုိက္တယ္။ ပထမဘယ္လုိမွလက္ခံလုိ႔မျဖစ္ႏုိင္တဲ့ေဖာ္ျပခ်က္၊ အယူအဆေတြဟာ အစဥ္အလာခုိင္ခုိင္မာမာလက္ခံေနတဲ့ေဘာင္ထဲမွာ အလြန္ဆုံးနဲနဲပါးပါးခၽြတ္ေခ်ာ္ႏုိင္တယ္ သတိထားရမယ္ ဆုိတာေလာက္ပဲ ျဖစ္လာေတာ့တယ္။ ဒီလုိရုတ္တရက္ျပန႔္ၾကဲေနတဲ့စိတ္ကူးေတြစုစည္းမိျပီး အသိတခုရတဲ့အေတြ႕အၾကဳံမ်ဳိးဟာ သိပၸံညာေတာ္လွန္ေရးရဲ႕ပထမလကၡဏာရပ္ပဲျဖစ္တယ္။” (မွတ္ခ်က္။ ခန္းဟာ ရုတ္တရက္ညာဏ္ရျပီး အရစၥတုိတယ္ကုိနားလည္သြားတယ္လုိ႔ေျပာခ်င္တဲ့သေဘာ။ လူတေယာက္ဟာအခ်က္အလက္တခုကို အလင္းပြင့္ျပီးရတယ္ဆုိတာ တျခားလူကုိဘယ္လုိလက္ခံ ေအာင္ရွင္းမလဲ။ သိပၸံမွာဒါကုိဘယ္လုိသက္ေသျပမလဲ။ ငါညာဏ္ပြင့္ျပီးရတဲ့ကိစၥ မင္းဘယ္လုိနားလည္မလဲ၊ ဒီအတုိင္းသာလက္ခံလုိက္ဆုိတာမ်ဳိးျဖစ္ေနတယ္)
ညာဏ္ေတြ စ်ာန္ေတြကုိက်ေနာ္တုိ႔ဘယ္လုိလုပ္ရွင္းၾကမလဲ။ တဆိတ္ လူၾကီးမင္းခင္ဗ်ား က်ေနာ္ေတာ့ လုိက္လုိ႔မမွီေတာ့ဘူး ဆုိျပီး ၀ိန္းဘတ္က ခန္းကိုေျဖရွင္းခ်က္ေတာင္းတယ္။ အရစၥတုိတယ္သိပၸံကုိခုေခတ္ အာရုံနဲ႔ ခန္း ဘယ္လုိမ်ားခံစားလုိက္ႏုိင္တာလဲ။ ဒီလုိသာဆုိဟုိးလြန္ခဲ့တဲ့ေခတ္ ၂၀၀၀ေလာက္ကစျပီး သြားနဲ႔ပါတ္သက္တဲ့ ေဆးသိပၸံနယ္မွာလည္း တုိးတက္မွဳေတြရွိခဲ့တယ္လုိ႔ေျပာရမလုိပါပဲ။ ဘာထရန္ရပ္ဆဲေျပာတာတခုကိုျပန္ကုိးကားရရင္ အရစၥတုိတယ္က မိန္းမေတြဟာ ေယာက်ာၤးေတြထက္္ သြားအေခ်ာင္းေရနဲတယ္လုိ႔ဆုိခဲ့တယ္။ မိန္းမႏွစ္ေယာက္ရခဲ့ဘူးတဲ့အရစၥတုိတယ္ဟာ သူ႔မိန္းမေတြရဲ႕သြားေတြကို ေရၾကည့္ခဲ့ဖုိ႔ေကာင္းတယ္။ ဒီလုိတိတိက်က်မခုိင္မာပဲေျပာတာထက္စာရင္ မိန္းမေရ မင္းသြားေတြ ကုိယ္ေရေနတုန္း ပါးစပ္ေတာက္ေလွ်ာက္ဖြင့္ထားေပးပါကြာ လုိ႔ပဲေျပာဖုိ႔ေကာင္းတယ္။ (မွတ္ခ်က္။ အရစၥတုိတယ္ရဲ႕ ရူပေဗဒသေဘာတခ်ဳိ႕ ဟာ ခုေခတ္သိပၸံသမားေတြအတြက္လက္ခံႏုိင္ပုံမရဘူး၊ ဒါကုိခန္းက တခဏညာဏ္အလင္းပြင့္ျပီး သိျမင္ခဲ့တယ္လုိ႔ေျပာခဲ့ပုံရတယ္။ ဒါေၾကာင့္စာေရးသူက အရစၥတုိတယ္မွားေျပာခဲ့တဲ့ သြားအေရအတြက္အေၾကာင္းကုိျပန္ကုိးကားျပီး ခုိင္မာမွဳမရွိတဲ့အခ်က္အလက္ေတြကုိ ထင္သလုိယူတယ္ဆုိျပီး ခန္းကိုတြယ္တဲ့သေဘာပါ။ ျပီးေတာ့ဒီလုိမေရမရာသိတဲ့အသိကုိပဲ သိပၸံပညာေတာ္လွန္ေရး သုိ႔ အသိသစ္အတြက္ ပထမဆုံးအဆင့္ဆုိတာမ်ဳိးလုပ္ထားတာကုိ သူူဘ၀င္က်ပုံမေပၚဘူး)
ေနာ္တန္၀ိုက္စ္ (Norton Wise) ဟာပရင္စတန္မွာ ေဒါက္တာဘြဲ႔ယူခဲ့တယ္။ ခန္း ရ၀ျပည့္ႏွစ္ေတြက လုပ္ခဲ့တဲ့ သိပၸံပညာသမုိင္းနဲ႔အေတြးအေခၚ ႒ာနဒါရုိက္တာ ေနရာကုိ ၉၁ ကေန ၂၀၀၀ ထိလုပ္ခဲ့တယ္။ က်ေနာ္ဟာသူနဲ႔ ညေနေပါင္းမ်ားစြာစကားေျပာခဲ့ဘူးတယ္။ ခန္းအေၾကာင္းေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကုိ ေ၀ဖန္ခဲ့ၾကဘူးတယ္။ သူနဲ႔မေတြ႔တာႏွစ္ ၄၀ေလာက္ရွိျပီဆုိေပမယ့္ က်ေနာ့္အတြက္ေတာ့အခ်ိန္ကာလဟာရပ္ေနသလုိပါ။ သူ႔သမီးအမႊာေလးႏွစ္ေယာက္ေတာင္ခုဆုိ ၄၀ ေက်ာ္ျပီေပါ့။
ေနာ္တန္ဟာ က်ေနာ့္ထက္ေတာ့ပုိႏွစ္လုိဘြယ္ေကာင္းတာအမွန္ပါ။ က်ေနာ္တုိ႔စကား၀ုိင္းမွာ သူ႔ပြင့္လင္း ရုိးသားမွဳကုိ က်ေနာ္သတိျပဳမိခဲ့တယ္။
ေနာ္တန္။ ။ ခင္ဗ်ား သူေဆးလိပ္ေသာက္တဲ့ပုံစံကုိမွတ္မိေသးလား။ စီးကရက္တလိပ္ကုိသူမီးစညွိမယ္။ ျပီးရင္စကားစေျပာမယ္။ စကားတ၀က္ေလာက္မွာ စီးကရက္ကုိ တ၀က္က်ဴိးေလာက္တဲ့အထိဆက္ဖြာမယ္။ ျပီးေတာ့ သူေျပာတာကုိအစကျပန္ေျပာမယ္။ ဒါသူနဲ႔ပါတ္သက္လုိ႔ က်ေနာ္မွတ္မိေနတဲ့ပုံရိပ္တခုပဲ။
ေမာရစ္။ ။ က်ေနာ္မွတ္မိတာေတာ့ အစီခံေတြနဲ႔ျပာေတြေတာင္လုိပုံေနတာပဲ။
ေနာ္တန္။ ။ စီမီနာတခုထဲမွာမလား။
ေမာရစ္။ ။ အင္း ဟုတ္တယ္
ေနာ္တန္။ ။ က်ေနာ္ လည္းဒါကုိမွတ္မိတယ္။ သူ႔လုိေဆးလိပ္ေသာက္တဲ့သူေတာ့ တခါမွမေတြ႔ဖူးဘူး။ ဒါနဲ႔ပဲသူေသတဲ့အထိျဖစ္တာပဲ။
ေမာရစ္။ ။ က်ေနာ္လည္းတခါတခါေဆးလိပ္ရဲ႕ဆြဲေဆာင္မွဳကိုေတြးမိတယ္။ စီးကရက္သမားေတြအတြက္ ကမာၻၾကီးဟာရုိးရုိးရွင္းရွင္းသုံးပုိင္းကြဲသြားတယ္။ ခင္ဗ်ားရယ္၊ စီးကရက္ရယ္၊ ဒါကလြဲတဲ့ တျခားအရာေတြရယ္ပဲ။
ေနာ္တန္။ ။ အင္း၊ သူေဆးလိပ္ေသာက္တာက က်ေနာ့္အတြက္ေတာ့ ေဆြးေႏြးပြဲေတြရဲ႕နက္ရွဳိင္းမွဳ ကိုေဖာ္ျပတာပဲ။ ေဆြးပြဲေတြကတခုျပီးတခု၊ စျပီဆုိတာနဲ႔လူတုိင္းဟာ ေပါ့ေပါ့ပါးပါးမရွိေတာ့ဘူး။ သိသာတာတခုကေတာ့ ခန္းဟာသူေျပာခ်င္တာေတြကုိေတာ့ေလးေလးနက္နက္ျဖစ္ေအာင္ ေသေသခ်ာခ်ာ ျပင္လာတယ္။ တျခားသူေတြကုိလဲေမွ်ာ္လင့္ထားတယ္။ ဒါေပမယ့္သူျပင္လာတာေတြကုိ အေသအခ်ာဖတ္ျပီး စိစစ္တဲ့သူကအနည္းအက်ဥ္းပါ။ ျပီးေတာ့ခင္ဗ်ားဟာ အယူအဆတခုကုိ ခ်က္ခ်င္း လက္ခံရင္လက္ခံလိမ့္မယ္။ ဒါမ်ဳိးကျဖစ္ခဲတယ္။ တနည္းနည္းနဲ႔ေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ ျပန္ျပီး ခ်ဲလင့္လုပ္ၾကတယ္။ ျပီးေတာ့ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ရန္ဘက္ေတြလုိျဖစ္ၾကရတယ္။ တခါတခါက်ေတာ့အရမ္းစိတ္အေႏွာင့္အယွက္ျဖစ္ၾကရတယ္။ သူမေသခင္ထိပဲ က်ေနာ္တုိ႔ဟာ အေၾကာင္းအရာတခုခုေပၚေကာက္ယူၾကတာမွာ အျပိဳင္အဆုိင္လုိသေဘာထားခဲ့ၾကတယ္။
ေမာရစ္။ ။ ေမွ်ာ္လင့္မထားတာမ်ဳိးပဲ။
ေနာ္တန္။ ။ ပထမ စျဖစ္တာက ၀ီလွ်ံေသာ္မဆင္ရဲ႕အေစာပုိင္းလွ်ပ္စစ္သံလုိက္သခ်ာၤအပုိင္းမွာ။ သူက က်ေနာ့္ဆုိလုိရင္းကုိအျပတ္ျငင္းထဲ့လုိက္တယ္။ ဒါမျဖစ္ႏုိင္ဘူးတဲ့။ ဒါ ေသာ္မဆင္တည္ေဆာက္ခဲ့တဲ့အဆင့္ေတြ အတုိင္းသြားတာမဟုတ္လုိ႔တဲ့။ ဒါရူပေဗဒသမားတေယာက္ရဲ႕အားလုံးကုိျခဳံၾကည့္တဲ့အျမင္မ်ဳိးတဲ့။ ေနာက္ပုိင္းမွ သိတဲ့အျမင္ကုိအေျခခံျပီးျပန္အဓိပၸါယ္ဖြင့္ထားတာလုိ႔ေျပာတယ္။ က်ေနာ္လည္းဒီတခုေတာ့ အေသအခ်ာ ျပင္ဆင္သြားေတာ့ အေသးစိတ္ျပန္ေျပာႏုိင္ခဲ့တယ္။ အဲဒီမွာတေယာက္နဲ႔တေယာက္အျပန္အလွန္ ေလးစားမွဳရခဲ့တယ္။ သူဟာေက်ာင္းသားေတြဆီကသူ႔အသိကုိစံနစ္တက်ေ၀ဖန္တုိက္ခုိက္တာမ်ဳိးကုိလုိခ်င္တာ။ တခ်ဳိ႕အတြက္ေတာ့အဆင္ေျပေပမယ့္ တခ်ဳိ႕မေတာ့ကပ္ဆုိက္သလုိေပါ့။
ေမာရစ္။ ။ ခင္ဗ်ားက ျပဳိင္ဘက္လုိ႔သုံးတယ္ေနာ္။ က်ေနာ့္အေတြ႕အၾကဳံအရေတာ့ ျခိမ္းေျခာက္ခံရတဲ့အထိပဲ။
ေနာ္တန္။ ။ အင္း
ေမာရစ္။ ။ က်ေနာ္ ပရင္စတန္ကိုစေရာက္ေတာ့ Kripke လက္ခ်ာေတြမတက္ဖုိ႔အထိ ရာဇသံေပးခံရတာ။
ေနာ္တန္။ ။ က်ေနာ္ေတာ့လုံး၀မၾကားမိဖူးဘူး။ အဆန္းပဲ။
ေမာရစ္။ ။ ဟုတ္တယ္။ ခင္ဗ်ားဆုိသြားခ်င္မွသြားမွာ။
ေနာ္တန္။ ။ အင္း ေသခ်ာတာေပါ့။ ခင္ဗ်ားေတာ့သြားတာပဲမလား။
ေမာရစ္။ ။ ဟုတ္တယ္။
က်ေနာ္တုိ႔ေဆြးေႏြးတာ Butterfield နဲ႔ Whiggishness ဘက္ကုိေရာက္သြားတယ္။
(မွတ္ခ်က္။ ။Herbert Butterfield သည္အဂၤလိပ္သမုိင္းဆရာ၊ Whiggishness သည္ ဘတ္တာဖီး၏ The Whig Interpretation of History, 1931 စာအုပ္မွယူထားျခင္းျဖစ္သည္။ အတိတ္ကုိ လက္ရွိအျမင္ႏွင့္ၾကည့္ျပီးဆုံးျဖတ္ရာ သမုိင္းသည္တဆင့္ျပီး တဆင့္ျမင့္တက္ေျပာင္းလဲလာသည္ ဆုိသည့္အျမင္ကုိရေစသည္။ မူရင္းမွာ ႏုိင္ငံေရး၊ အထူးသျဖင့္ အဂၤလန္ ပါလီမန္ဒီမုိကေရစီ သုိ႔ေရာက္ရန္သမုိင္းသည္ဆင့္ကဲတုိးတက္ေျပာင္းလဲလာရသည္ဆုိသည့္အျမင္ျဖစ္သည္။ ထုိအျမင္၏အားနည္းခ်က္တခုမွာ သမုိင္းကုိအေကာင္းျမင္ျဖင့္ၾကည့္ျခင္းျဖစ္သည္။ အတိတ္တြင္ရွိခဲ့သည့္ အမွားႏွင့္ အျခားပုိေကာင္းမြန္ႏုိင္သည့္အေနအထားမ်ားကို စိစစ္မွဳလုပ္စရာ မလုိသကဲ့သုိ႔ ျဖစ္သြားသည္။ ထုိႏုိင္ငံေရးစကားလုံးကုိ သိပၸံသမုိင္းအတြက္ကူးေျပာင္းသုံးစြဲျခင္းျဖစ္သည္။ ဆန္႔က်င္ဘက္အျမင္တခုမွာ Cultural Pessimism ျဖစ္သည္)
ေမာရစ္။ ။ ခင္ဗ်ားမေျပာေပမဲ့ ခန္းဆီမွာစာသင္လာခဲ့ရေတာ့ Whiggishness ဆုိတာဟာခင္ဗ်ားလွ်ာဖ်ားေပၚမွာ ရွိေနမွာပဲ။ ေသာ္မဆင္ အေၾကာင္းခင္ဗ်ားတုိ႔ျငင္းၾကတာဒါနဲ႔လည္းပါတ္သက္မယ္။ က်ေနာ္တိတိက်က်ေလး သိခ်င္တယ္။ ခင္ဗ်ားဟာ မၾကာေသးခင္ကမွ ရူပေဗဒနဲ႔ ပီအိပ္ခ်္ဒီ ရတာဆုိေတာ့ ရူပေဗဒသမားတေယာက္ လုိေတြးမွာပဲ။ သမုိင္းဆရာတေယာက္လုိေတာ့ေတြးမွာမဟုတ္ဘူး။ (မွတ္ခ်က္။ သိပၸံမွမဟုတ္အေၾကာင္းအရာ တခုကုိ ေျဖရွင္း ဖုိ႔ၾကဳိးစားတဲ့အခါ က်ေနာ္တုိ႔ဟာ ကုိယ္သိျပီးသားအခ်က္ေတြအားလုံးကုိ ထဲ့သြင္းစဥ္းစား ၾကတယ္။ ဒီမွာေျပာလုိရင္းက ႏ်ဴတန္ရဲ႕မက္ကင္းနစ္ကုိ အုိင္စတုိင္းကုိနားလည္ျပီးမွ သိထားတဲ့အခ်က္ေတြနဲ႔ စဥ္းစားရင္ ႏ်ဴတန္ဘယ္လုိစဥ္းစားျပီးဘာေျပာခ်င္တာလဲဆိုတဲ့ ဆုိလုိရင္းကုိ ရဖုိ႔မလြယ္ဘူး။ သုိ႔ေသာ္ႏ်ဴတန္အေၾကာင္းစဥ္းစားေနစဥ္မွာသမုိင္းအရအုိင္းစတုိင္းကေနာက္ကမုိ႔သူ႔ကုိထဲ့ေတြးလုိ႔မျဖစ္ဘူး ဆုိတာမ်ဳိး ရူပေဗဒသမားကလုပ္ဖုိ႔သတိရမယ္မထင္ဘူးဆုိလုိသည္)
ေနာ္တန္။ ။ အတိအက်ပဲ။
ေမာရစ္။ ။ အဲဒါၾကီးကေတာ့ေတာ္ေတာ္ဆုိးတယ္ဗ်ာ။ ဘယ္လုိရွင္းျပရမွန္းေတာင္မသိဘူး။ Whiggishness ၀င္ေနတယ္လုိ႔စြပ္ဆြဲခ်က္ဟာ ၾကိမ္နဲ႔ႏွက္ခံရသလုိပဲ။
ေနာ္တန္။ ။ ဟုတ္တယ္။ တေယာက္ေယာက္အျမင္နဲ႔ေတြးေခၚႏုိင္စြမ္းကုိ ပ်က္ေအာင္ ဒီတံဆိပ္ကပ္ျပီး တြယ္ေတာ့တာပဲ။
ေမာရစ္။ ။ ၾကိမ္တေခ်ာင္းနဲ႔၊ တုတ္တုိနဲ႔ ေပါ့။
ေနာ္တန္။ ။ က်ေနာ္လည္းပုံစံတမ်ဳိးနဲ႔ျပန္ေလ့လာခဲ့ရတယ္။ ၀ါက်ေတြတျခားနည္းနဲ႔အသစ္ျပန္ေရး၊ စာလုံးေတြကုိ တေၾကာင္းခ်င္းတေၾကာင္းခ်င္းျပန္စိစစ္ၾကည့္ရေတာ့တာပဲ။
ေမာရစ္။ ။ ဘာလဲ၊ အေသးစိတ္ဖတ္ျခင္း (Close Reading) လား။
ေနာ္တန္။ ။ ဟုတ္တယ္။
အေသးစိတ္ဖတ္ျခင္း။ ဒါကုိဘာနဲ႔ျငင္းမလဲ။ အေသးစိတ္နားလည္ေအာင္ဖတ္တယ္ဆုိတာ တကယ္ေကာင္းတာကုိး။ ဒါေပမယ့္ ဒါဟာ Incommensurability နဲ႔ဆန္႔က်င္ဘက္ပဲ။ စာတပုိဒ္ကိုသာေစ့ေစ့စပ္စပ္ဖတ္၊ ဒါဆုိက်ေနာ္တုိ႔နားလည္မယ္လုိ႔အေသးစိတ္ဖတ္ျခင္းကဆုိတယ္။ Incommensurability (စံတခုႏွင့္ႏွဳိင္းယွဥ္မေဖာ္ျပႏုိင္ျခင္း) ကအထုိင္တခုထဲမွာေရးထားတဲ့စာ၊ အယူအဆ တခုကို အျခားအထုိင္တခုကေန နားလည္ဖုိ႔မျဖစ္ႏုိင္ဘူးဆုိတယ္မလား။
ဒီမွာ Kripke ကုိျပန္သတိရဖုိ႔ျဖစ္လာတယ္။ ဘာေၾကာင့္သူနဲ႔ဆီေလွ်ာ္ရသလဲဆုိေတာ့ သူ႔ရဲ႕ ပညတ္နဲ႔လုိအပ္ခ်က္က စကားလုံးနဲ႔အရာ၀ထၳဳၾကား အတိတ္နဲ႔လက္ရွိၾကားမွာ ဆက္စပ္ေပးလုိ႔ပဲ။ သူကဒီလုိမေျပာေပမဲ့လည္း သူဟာ သမုိင္းေတြးေခၚရွင္ေတြထဲကတေယာက္ပါ။ က်ေနာ္တုိ႔ဟာအတိတ္က အထူးအဆန္းေတြကုိယုံၾကည္ႏုိင္တယ္။ ျပန္ျပီးကုိးကားႏုိင္တယ္။ ဓမၼဒိ႒ာန္က်တဲ့အမွန္တရားတခု၊ သမုိင္းတခု ဟာရွိေနတယ္။ ခရစ္မတုိင္မီ ၆ ရာစုေလာက္ကယုံၾကည္မွဳေတြကုိ၊ အဲဒီေခတ္သခ်ာၤပညာရွင္ေတြကုိ က်ေနာ္တုိ႔လက္လွမ္းမမွီဘူးဆုိဦးေတာ့၊ နားလည္ဖုိ႔ ခက္ခဲတယ္ဆုိဦးေတာ့၊ ဟစ္ပါးစုပဲျဖစ္ျဖစ္သူ႔ေခတ္ျပဳိင္ တေယာက္ေယာက္ကပဲျဖစ္ျဖစ္ √2 လုိ႔ေျပာလာရင္ ဒါက်ေနာ္တုိ႔ေျပာခ်င္တဲ့ √2 နဲ႔အတူတူပါပဲ။
ငါးေလး၀ါ၀ါဥပမာကုိျပန္ၾကည့္ပါ။ အခ်ိန္ေတြေျပာင္းသြားလုိ႔ ၀ါ၀ါနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔က်ေနာ္တုိ႔လက္ခံထားတာေတြ ေျပာင္းသြားတယ္ဆုိဦးေတာ့ (၀ါ၀ါဟာအေရာင္ေျပာင္းသြားတယ္ဆုိဦးေတာ့) ၀ါ၀ါဆုိ က်ေနာ္တုိ႔သူ႔ကုိညႊန္းတာပါ။ ခုအထုိင္တခုမွာရွိတဲ့၀ါ၀ါ၊ ေနာက္အထုိင္တခုေျပာင္းသြားလုိ႔၀ါ၀ါမဟုတ္ေတာ့ဘူး ဆုိတာမ်ဳိးမဟုတ္ဘူး။ ကေလးတေယာက္က ကမာၻၾကီးျပားတယ္ေျပာတယ္။ က်ေနာ္ကလုံးတယ္ေျပာတယ္။ ျပားတယ္၊ မဟုတ္ဘူး လုံးတယ္၊ ျပားတယ္ဗ်ာ၊ လုံးတယ္ကြာ၊ ဒီလုိအျငင္းအခံုက်ေတာ့ ခန္းသေဘာက က်ေနာ္တုိ႔ဟာ မတူတဲ့အထုိင္ႏွစ္ခုမွာရွိေနလုိ႔ က်ေနာ္ျမင္တဲ့ ကမာၻကုိ ကေလးျမင္တဲ့ကမာၻနဲ႔ယွဥ္ၾကည့္လုိ႔မရဘူးလုိ႔ေျပာတယ္။ ဘုံအညႊန္းေဘာင္မရွိဘူးတဲ့။ ဒါေပမယ့္၊ ေနဦးေနဦး၊ က်ေနာ္တုိ႔မွာ တကယ့္ကမာၻၾကီးရွိေနတယ္။ အဲဒါဟာျပားလား။ လုံးလား။ ဘာမွမဟုတ္ဘူးလား၊ တခုခုေတာ့ျဖစ္ရမွာေပါ့။ တခုမွမဟုတ္ေတာ့ရင္ ဒါ အဲလစ္ ကေလးကုိ Humpty Dumpty ေျပာသလုိျဖစ္လိမ့္မယ္။ ဒါမွမဟုတ္ရင္ ျပာေျခြခြက္ ျငင္းခုံမွဳေပါ့။ ေက်းဇူးျပဳျပီး သိထားဖုိ႔လုိတာက ဒါဥာဏ္စမ္းသက္သက္ေမးခြန္းမဟုတ္ဘူး။ က်ေနာ္တုိ႔ရဲ႕ရွဳပ္ေထြးတဲ့ေန႔စဥ္ဘ၀ ဟာသဘာ၀ တရားရဲ႕ေရြးခ်ယ္မွဳလား၊ ဘုရားသခင္ဖန္တီးတာလားဆုိတဲ့ ကြဲျပားခ်က္ကုိသိဖုိ႔လုပ္ေနတာလည္းမဟုတ္ဘူး။ ကမာၻၾကီးပူေႏြးလာမွဳလည္းမဟုတ္ဘူး။ ဒါဟာသိပၸံဆုိင္ရာအမွန္တရားအေၾကာင္းပါ။ ဒါကုိတန္ဖုိးခ်ဖုိ႔မဟုတ္ဘူး၊ ဒီ့အတြက္ တာ၀န္တခ်ဳိ႕ကုိခြဲယူဖုိ႔ပါ။
တကယ္သာ တဦးဦးကသာ အမွန္တရားဟာ ပုဂၢလဓိ႒ာန္၊ ၾကည့္သူေပၚမွာပဲတည္တယ္။ ဒါမွမဟုတ္ တျခားမွီရာတခုခုစီမွာသာတည္တယ္လုိ႔ဆုိရင္၊ ရာဇ၀တ္မွဳတခုရဲ႕အျပစ္ရွိျခင္းမရွိျခင္းကုိဘာနဲ႔တုိင္းတာမလဲ။ ခင္ဗ်ားမက်ဴးလြန္တဲ့ရာဇ၀တ္မွဳတခုေၾကာင့္ခင္ဗ်ားကုိျပစ္ဒါဏ္ခ်ခံရပါျပီတဲ့၊ ဘာေျပာမလဲ။ ဒီမွာ အခ်က္အလက္ကတခုပဲ၊ ခင္ဗ်ားက်ဴးလြန္သလား၊ မလြန္ဘူးလား။ ဒါပဲ။
ခင္ဗ်ားကုိလွ်ပ္စစ္ကုလားထုိင္မွာခ်ည္ေႏွာင္ေနျပီ။ ခင္ဗ်ားမွာဘာအျပစ္မွမရွိဘူး။ အဲဒီအခ်ိန္တေယာက္ေယာက္ အျပစ္ရွိတယ္မရွိဘူးဆုိတာ သူနဲ႔ဆုိင္ရာဆုိင္ရာ အညႊန္းတခုေပၚမွာမူတည္တာပဲလုိ႔ေျပာလာရင္ ခင္ဗ်ားဘာျပန္ေျပာမလဲ။ ငါမလုပ္ဘူး၊ သက္ေသေတြအားလုံးရွိတယ္လုိ႔ေအာ္မလား။ ဂ်ဳရီလူၾကီးက အမွဳတခုကုိ မင္းျမင္တဲ့ပါရာဒုိင္းနဲ႔ ငါလက္ခံထားတဲ့ပါရာဒုိင္းကမတူဘူး။ မတူတဲ့ ပါရာဒုိင္းႏွစ္ခုၾကားမွာ ငါတုိ႔အမွန္ေတြကုိ ယွဥ္ၾကည့္လုိ႔မရဘူး။ ငါျမင္တာငါဆုံးျဖတ္မယ္ဆုိရင္ လက္ခံမလား။
သမုိင္းမွာျဖစ္ခဲ့တဲ့အခ်က္အလက္တခုရဲ႕တိက်မွဳဟာအျမဲတမ္းဆုိသလုိ ႏွဳိင္းရမွန္ကန္မွဳနဲ႔သြားေရာေထြးပါတယ္။ မတူတဲ့သေဘာတရားႏွစ္ခုပါ။ ေရွးကစစ္ပြဲတပြဲ တကယ္ျဖစ္ခဲ့တဲ့ရက္စြဲနဲ႔ေနရာအတိအက်ကုိ ေျပာဖုိ႔ခက္ႏုိင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒါဟာအဲဒီမွာစစ္မျဖစ္ခဲ့ဘူးလုိ႔ေတာ့ဆုိလုိတာမဟုတ္ပါဘူး။ အယ္ပီ ဟတ္တေလ ေရးခဲ့သလုိေပါ့။ အတိတ္ကာလဆုိတာ ႏုိင္ငံျခားတုိင္းျပည္တခုပါပဲ။ သူတုိ႔တျခားက်ေနာ္တုိ႔နဲ႔ မတူတာေတြလုပ္ၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဟုိးမားစာထဲက ေနလုံးၾကီး ဟာ အဲလီေယာ့ေျပာတဲ့ ေနပါပဲ။ ေရြ႕ေနတဲ့အရာ၀ထၳဳေတြရဲ႕ လွ်ပ္စစ္ဒုိင္းနမစ္အေၾကာင္း အုိင္စတုိင္းနဲ႔ႏ်ဴတန္သာေဆြးေႏြးၾကရင္ သေဘာတရားမွာသာမတူတာရွိႏုိင္ေပမယ့္ တေယာက္ေျပာတဲ့ လွ်ပ္စစ္ဒုိင္းနမစ္ဟာ ေနာက္တေယာက္ မွာလည္းဒါပါပဲ။ အတိတ္ဟာ ႏုိင္ငံျခားတုိင္းျပည္တခု၊ ဒါေပမယ့္အဲဒီမွာေျပာတဲ့ဘာသာစကားကုိ နားမလည္ႏုိင္ ဘူးလုိ႔ေတာ့ က်ေနာ္မယုံၾကည္ပါဘူး။
Ref. Ashtray by Errol Morris, IHT March 6/7/8/9/10’ 2011
ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။
KZေက
Subscribe to:
Posts (Atom)