သု၀ဏအျမန္ရထား (၅)

ကုိတီတူး
တကယ္စီစစ္ျပီးေျပာရမယ္ဆုိရင္ အခုျမန္မာျပည္ကုိအုပ္ခ်ဳပ္ေနတဲ့ အစုိးရကုိ အာဏာရွင္အစုိးရလုိ႔ ယတိျပတ္ ေခၚလုိ႔ေတာ့မရေတာ့ဘူးေပါ့။ ဒီပုံစံမ်ဳိးကုိ ယွဥ္ျပဳိင္ခံအာဏာပုိင္၀ါဒ (Competitive Authoritarianism) လုိ႔ ႏုိင္ငံေရးသိပၸံပညာရွင္အမ်ားစု ကသတ္မွတ္ၾကတယ္။ အေခၚအေ၀ၚေတြကေတာ့သိပ္အေရးမၾကီးလွပါဘူးေလ။ အေရးၾကီးတာက ဒီအေခၚအေ၀ၚနဲ႔ ဒီပုံစံအစုိးရေတြဘယ္လုိ ေပၚလာတာလဲဆုိတာပဲ။ Competitive Authoritarianism ဟာ စစ္ေအးျပီးသြားလုိ႔ ေပၚလာတာပါ။
စစ္ေအးရဲ႕ အုိင္ဒီေယာ္ေလာ္ဂ်ီ တုိက္ပြဲအျပီး ဆုိဗီယက္ ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ ကြန္ျမဴနစ္စံနစ္ဟာ အေမရိကန္ေခါင္းေဆာင္တဲ့ အေနာက္အုပ္စုရဲ႕ လစ္ဘရယ္ဒီမုိကေရစီကုိအရွဳံးေပးခဲ့ရတယ္။ ဒီမွာကမာၻေပၚမွာ ဒီမုိကေရစီ စံနစ္ကုိပဲလုိက္ၾကရဖုိ႔ ျဖစ္လာတယ္။ ဒီမုိကေရစီဟာ တခုတည္းေသာစံသေဘာသက္၀င္လာခဲ့တယ္။ အေနာက္မွာလည္းကြန္ျမဴနစ္ကုိ ႏွိမ္ႏွင္းဖုိ႔ မလုိေတာ့ ဒီမုိကေရစီကုိ ပုိျပီးပရုိမုိးရွင္းလုပ္လာၾကတယ္။ ဇန္းတင္လာၾကတယ္။ ေနာက္တခါ လူေတြပုိကူးသန္း သြားလာႏုိင္ၾကတယ္။ သတင္းမီဒီယာ အစြမ္းထက္လာတယ္။ အင္တာနက္လုိအဆင့္ျမင့္နည္းပညာေတြေပၚလာတယ္။ ဒီမွာ မတရားမွဳေတြ၊ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မွဳေတြဟာ အရင္ေခတ္ေတြကလုိဖုံးအုပ္ထားလုိ႔မရေတာ့ဘူး။ သတင္းေတြဟာ ျမန္ျပီး ျမင္သာလာတယ္။ ဒါေၾကာင့္မုိ႔ ကမာၻေပၚမွာရွိတဲ့ အာဏာရွင္အစုိးရေတြဟာ အေနအစား မေခ်ာင္ၾကေတာ့ဘူး။ အာဏာရွင္ေတြဟာ ေျပာင္းေတာ့မယ္ဆုိေတာ့ ဘယ္လုိသက္သာေအာင္ ေျပာင္းရမလဲလုိ႔ ခ်ိန္လာၾကတယ္။
က်ေနာ္တုိ႔ ပုိျမင္သာေအာင္ စစ္ေအးေရွ႕ကုိ နဲနဲေမွ်ာ္ၾကည့္လုိက္ၾကရေအာင္။ ဒုတိယကမာၻစစ္က ၁၉၄၅မွာျပီးတယ္။ ႏုိင္ငံေတြဟာ စာခ်ဳပ္ေတြနဲ႔ အပ်က္အစီးေတြနဲ႔ စစ္ျပီးေခတ္ကုိ ျပန္လည္ထူေထာင္လာၾကရတယ္။ အႏုပညာသည္ေတြရဲ႕ အေတြးအေခၚေတြ ခံစားခ်က္ေတြကုိ ရုိက္ခတ္ခဲ့တယ္။ ေပၚလစီသမားေတြ ႏုိင္ငံေရးသမားေတြဟာ ၆၀ နဲ႔ ၇၀ ခုႏွစ္ေတြမွာ ေခတ္မွီေရး၊ကုိဦးတည္လာတယ္။ နီယုိ မာ့က္စ္ေတြေပၚလာတယ္။ ႏုိင္ငံထူေထာင္ေရးမွာ အစဥ္အလာ အခံအတုိင္း ရွိတဲ့ သမုိင္းနဲ႔ယဥ္ေက်းမွဳကုိ အေျခခံစဥ္းစားလာၾကတယ္။ ၈၀ေနာက္ပုိင္းေရာက္ေတာ့ လက္တင္အေမရိကနဲ႔ ဆပ္ဆာဟာရအာဖရိကႏုိင္ငံေတြ၊ ပုိ႔စ္ကြန္ျမဴနစ္ႏုိင္ငံေတြမွာ ဒီမုိကေရစီေရးေတြေပၚလာခဲ့တယ္။ အဓိက ကမာၻ႕ခ်မ္းသာတဲ့ ႏုိင္ငံၾကီးေတြက အေထာက္အပံ့မရေတာ့လုိ႔ေကာ ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံမေပးေတာ့လု႔ိေကာ အာဏာရွင္ေတြဟာ ျပဳိကြဲခဲ့ရတယ္။ ဒီပုစာၦမွာ ပထမလွဳပ္ခတ္ခါစမသဲကြဲေပမယ့္ အနယ္ထုိင္လုိ႔ အခ်ိန္တခုမွာၾကည့္လုိက္ေတာ့ ခုိင္မာမွဳမရွိတဲ့ ဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံေတြကုိအေျဖအျဖစ္ေတြ႔လုိက္ၾကရတယ္။ ဒီေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔နားလည္ထားရမွာက ဒီမုိကေရစီဆုိတာ အာဏာရွင္ေတြက်ဆုံးသြားတုိင္းသူ႔အလုိလုိျဖစ္လာ ရလာတာမဟုတ္ဘူးဆုိတာပါပဲ။
ေရွ႕က က်ေနာ္ေျပာထားတာနဲ႔ ဆက္ၾကည့္လုိက္ေတာ့ အဏာရွင္ေတြက်ဆုံးသြားေပမယ့္ အာဏာပုိင္၀ါဒဟာ ပုံစံတမ်ဳိးနဲ႔ျပန္လည္လာတယ္။ Competitive Authoritarianism လုိ႔ေခၚလာၾကတယ္။ ဒါျမန္မာတႏုိင္ငံတည္းျဖစ္လာတာမဟုတ္ဘူး။ ကမာၻ႕သမုိင္းေၾကာင္းနဲ႔ဆက္စပ္ေနတာပါ။ စစ္ေအးျပီးလုိ႔ ဘာလင္တံတုိင္းျပဳိလုိ႔ ၆ႏွစ္အတြင္း ၁၉၉၅မွာ ယွဥ္ျပဳိင္ခံအာဏာပုိင္၀ါဒဟာ ႏုိင္ငံ ၃၆ႏုိင္ငံမွာေပၚလာတယ္။ ႏုိင္ငံေရးသိပၸံပညာရွင္ေတြဟာ သူတုိ႔ဒီႏုိင္ငံေတြကုိ ေဒသအလုိက္၊ ယဥ္ေက်းမွဳအလုိက္၊ သမုိင္းေၾကာင္းအလုိက္ ခြဲလို႔တမ်ဳိး၊ ေပါင္းျပီးတခါေပ့ါဗ်ာ သူတုိ႔ ေတြးၾကအေျဖရွာၾကတယ္။ တခ်ဳိ႕ဒီမုိကေရစီျဖစ္ေပမယ့္ တခ်ဳိ႕ဘာလုိ႔ဒီမုိကေရစီ ျဖစ္မသြားတာလဲစဥ္းစားခန္း၀င္ၾကတယ္။
ဒီမွာ ဒီမုိကေရစီကုိသြားေနတဲ့ႏုိင္ငံေတြရဲ႕ အတြင္းနဲ႔အျပင္အပုိင္းႏွစ္ပုိင္းခြဲျပီးေလ့လာၾကတယ္။ အဓိကအေနနဲ႔ အတြင္းဆုိတာ သက္ဆုိင္ရာႏုိင္ငံေတြရဲ႕ ဖြဲ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒ (Constitution)၊ Institution (အသင္းအပင္း အဖြဲ႔အစည္း) ေတြနဲ႔ ေခါင္းေဆာင္မွဳအခန္း (Leadership) ေတြကုိ ျပန္ေလ့လာၾကတယ္။ အျပင္ဆုိတာမွာ အေနာက္နဲ႔နီးစပ္မွဳ၊ တြန္းအား (West linkage and West leverage) ေတြကုိ ယွဥ္ၾကည့္ၾကတယ္။
အေနာက္နဲ႔နီးစပ္မွဳဆုိတာက အေနာက္နဲ႔ စီးပြားဖက္၊ သံတမန္အဆက္အသြယ္၊ နည္းပညာအဆက္အစပ္၊ လူမွဳေရး (ေရြ႕ေျပာင္းေနထုိင္၊ခရီးသြား)၊ အရပ္ဘက္လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမ်ားဆက္ႏြယ္မွဳ ေတြၾကားက ထိေတြ႔မွဳေတြကုိဆုိတာပါ။ ဒီနီးစပ္မွဳနဲတဲ့အခါ ႏုိင္ငံတကာနဲ႔အဆက္အစပ္ကနဲသြားတယ္။ တုိင္းျပည္တျပည္မွာ ႏုိင္ငံသားေတြဟာ လူမသိသူမသိ ဖိႏွိပ္ခံေနရမယ္။ အစုိးရတရပ္ရဲ႕အာဏာအလြဲသုံးစားလုပ္မွဳေတြဟာ ႏုိင္ငံတကာမွာမျမင္သာဘူး။ ႏုိင္ငံတကာအဖြဲ႔အစည္းေတြ၊ အင္ဂ်ီအုိ၊ ဘဏ္ စတာေတြနဲ႔က်ယ္က်ယ္ ျပန္႔ျပန္႔ခ်ိတ္မိထားတာဟာ အာဏာပုိင္အစုိးရတရပ္ ကိုထင္ရာမလုပ္ရဲေအာင္ဖိအားေပးထားတာမ်ဳိးပဲ။ ျပည္သူေတြႏုိင္ငံတကာအသိအျမင္ေတြပုိရေစတယ္။ ေနာက္ဆုံးမေတာ့ အစုိးရထဲကျပန္လည္ ျပင္ဆင္ေရးသမားေတြကုိ စိတ္ဓတ္ပုိင္းဆုိင္ရာအားေပးရာေရာက္ေစတယ္။
တြန္းအားဆုိတာကေတာ့ အကူအညီေပးတာေတြရပ္လုိက္တာ၊ စီးပြားေရးပိတ္ဆု႔ိတာ၊ စစ္ေရးအရ၀င္ေရာက္အကူအညီ ေပးတာေတြကုိဆုိလုိပါတယ္။ ဒီဖိအားေတြဟာ ေဟတီ၊ပနားမားနဲ႔ ဆာဘီးယားမွာ အာဏာရွင္ေတြကုိျဖဳတ္ခ်ခဲ့တယ္။ ကင္ညာ၊ မာလာ၀ီနဲ႔ နီဂါဂြာရာမွာ အာဏာရွင္ေတြဟာဒီမုိကေရစီလမ္းေၾကာင္းကုိေဖာ္ေဆာင္ေပးခဲ့ရတယ္။ အီေကြေဒါ၊ ဂြာတီမာလာနဲ႔ ပါရာေဂြးမွာ စစ္တပ္အာဏာသိမ္းမွဳေတြကုိေရွာင္ႏုိင္ခဲ့တယ္။ ဒုိမီနီကန္ရီပတ္ဘလစ္နဲ႔ ယူကရိန္းမွာ ေရြးေကာက္ပြဲမသမာမွဳေတြကုိျပန္စီစစ္ႏုိင္ခဲ့တယ္။
ဒါေပမယ့္ ႏုိင္ငံတကာဖိအားတခုတည္းနဲ႔အလုပ္မျဖစ္တဲ့အေၾကာင္းေတြ ရွိပါတယ္။ ဖိအားေပးခံရတဲ့ ႏုိင္ငံတႏုိင္ငံခ်င္းစီရဲ႕ အင္အားနဲ႔ ခံႏုိင္ရည္ေတြမွာမူတည္ျပီး ထိေရာက္မွဳကြာပါတယ္။ ျပီးေတာ့ အေနာက္အင္အားၾကီးႏုိင္ငံေတြရဲ႕ႏုိင္ငံျခားေရး ေပၚလစီ ေတြနဲ႔လည္းဆုိင္တာေတြ႔ရပါမယ္။ အေမရိကန္က ေဆာ္ဒီနဲ႔ အီဂ်စ္ကုိသိပ္မထိခ်င္ဘူး။ ရုရုားက အာေမးနီးယား၊ ဘီလာရုစ္နဲ႔ ယူကရိန္းကုိကာထားတယ္။ ျပင္သစ္က်ေတာ့ ကင္မရြန္း၊ ဂါဘြန္၊ အုိင္ဗရီကုိ႔စ္ ကုိ သူ႔ၾသဇာေအာက္ပဲ ဒီအတုိင္းဆက္ရွိခ်င္တယ္။ ေတာင္အာဖရိက က ဇင္ဘာေဘြက နာမည္ၾကီး အာဏာရွင္ မူဂါဘီကုိ အကူအညီေပးတယ္။
က်ေနာ္တုိ႔ဆီမွာ ႏုိင္ငံတကာ ဆုိၾကပါစုိ႔ အေနာက္နဲ႔ နီးစပ္မွဳနဲခဲ့သလုိ၊ အေနာက္ကေပးတဲ့ဖိအားဟာလည္းမွန္မွန္ကန္ကန္ မရခဲ့ဘူး။ ဒါ့အျပင္ ျမန္မာ အာဏာရွင္အစုိးရကုိတရုတ္က ဗီတုိနဲ႔ အျမဲေစာင့္ေရွာက္ခဲ့တယ္။ ေကာင္းျပီ ဒီေတာ့ ျပည္တြင္းကုိ ၀င္ၾကည့္ၾကမယ္။ မထမဆုံးႏုိင္ငံတကာမွာ ႏုိင္ငံတခ်ဳိ႕ရဲ႕ ျပည္တြင္းေရးမွာ အစုိးရနဲ႔ အတုိက္အခံအင္အားစု ေတြကုိ ယွဥ္ထုိးၾကည့္ၾကရေအာင္။ ေဂ်ာ္ဂ်ီယာမွာ ရဲေတြကုိ လစာ၃လမေပးႏုိင္ဘူး။ သမၼတရွီဗာနာေဇဟာ အရင္ ဆုိဗီယက္ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ၾကီးျဖစ္ခဲ့တယ္ဆုိေပမယ့္ ဆႏၵျပပြဲကုိဘယ္လုိတားႏုိင္ေတာ့မလဲ။ ကာဇက္စတန္မွာ လူငါးေသာင္းေလာက္ဆႏၵျပတာ အစုိးရျပဳတ္သြားတယ္။ ေဟတီမွာသူပုန္လက္နက္ကုိင္အင္အားက ၂၀၀ေလာက္ရွိတယ္။ ခ်ီတက္လာျပီဆုိရုံရွိေသးတယ္ ရဲေတြကယူနီေဖာင္းခ်ြတ္လဲေနၾကျပီ။
ဒီလုိအားနဲတဲ့အစုိးရမ်ဳိးရွိသလုိ ထစ္ကနဲဆုိ အူေၾကာင္ၾကား လာမလုပ္နဲ႔ဆုိတဲ့ အစိုးရေတြလည္းရွိေနတယ္။ အဇာဘုိင္ဂ်န္နဲ႔စစ္ႏုိင္ျပီးခါစ အာေမးနီးယားစစ္တပ္ဟာ ၉၆ ေရြးေကာက္ပြဲကုိ ဆႏၵျပတဲ့ လူတသိန္းေက်ာ္ကုိ မုိးေပၚေထာင္မပစ္ခဲ့ဘူး။ ဇင္ဘာေဘြမွာ ၂၀၀၀ ေရြးေကာက္ပြဲမသမာမွဳကို ဆႏၵျပဖို႔ၾကဳိးစားတဲ့ အစီအစဥ္ကုိ လွဳိ႕၀ွက္ရဲအဖြဲ႔က လက္ဦးမွဳယူျပီး ရက္ရက္စက္စက္ႏွိမ္ႏွင္းခဲ့တယ္။ ၉၈ က မေလးမွာ အတုိက္အခံေခါင္းေဆာင္ အန္နာအီဘရာဟမ္ကုိဖမ္းေတာ့ ျမင့္တက္လာတဲ့လူထုဒီေရကုိ ရဲကစံနစ္တက်နဲ႔ျပတ္ျပတ္သားသား ႏွိပ္ကြပ္ခဲ့တယ္။ ဆာဘီးယားမွာ နာမည္ၾကီးမီလုိစီဗစ္ဟာ ျပည္သူကုိ ေလးၾကိမ္တိတိစစ္တပ္နဲ႔ျဖဳိခြင္းခဲ့တယ္။ ေနာက္ဆုံးစီးပြားေရး က်လြန္းျပီး အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပါ၀ါကုိ ထိန္းမထားႏုိင္လြန္းလုိ႔သာျပဳတ္က်သြားခဲ့တာ။
ကဲ ဟန္တင္တန္ ပဲကုိးကားရဦးေတာ့မွာပဲ။ သူတခါေျပာခဲ့တာရွိတယ္ဗ်။ အဖြဲ႔အစည္းဆုိတာ ႏုိင္ငံေရးတည္ျငိမ္မွဳရဲ႕ အုတ္ျမစ္ပဲ တဲ့။ အဖြဲ႔အစည္းမွာ အဓိကေလ့လာစရာ ၂ မ်ဳိးပဲရွိတယ္။ အစုိးရနဲ႔ ပါတီအဖြဲ႔အစည္းေတြပဲ။ ယွဥ္ျပဳိင္ခံ အာဏာပုိင္အစုိးရ တခုျဖစ္ဖုိ႔ဆုိတာကလည္းအလြယ္ေလးမွတ္လုိ႔လား။ အတုိက္အခံအင္အားစုကိုအျမဲ ေလ့လာေနရတယ္။ ဘယ္သူ႔ကုိထဲ့ထားျပီး ဘယ္သူ႔ကုိလွန္ထားရမလဲသိရတယ္။ အတြင္းစည္းထဲမွာလည္းကုိယ့္ကုိ သစၥာခံ ဘယ္သူျမဲမလဲတြက္ဆရတယ္။ ဘယ္သူ႔ကုိရွင္းထုတ္ရမလဲ တိက်ရတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာ ႏုိင္ငံေရးပါတီေတြ၊ မီဒီယာ နဲ႔အစုိးရမဟုတ္တဲ့အဖြဲ႔အစည္းေတြ။ ျပီးေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲ၊ တရားဥပေဒျပဳအဖြဲ႕၊ တရားရုံး စတဲ့အဖြဲ႔အစည္ေတြ အားလုံးကုိကုိယ္သေဘာက်လည္ပတ္ေစတဲ့ အဖြဲ႔အစည္းတခုရဲ႕ရုပ္ပုိင္းတည္ေဆာက္ပုံကုိ ခ်ိန္ဆရတယ္။ အားေကာင္းတဲ့အစုိးရနဲ႔ပါတီဟာ အတုိက္အခံေတြရဲ႕ ျပင္းထန္တဲ့စိန္ေခၚမွဳ ေတြကုိ ထိမ္းထားႏုိင္တယ္ဆုိတာ သေဘာေပါက္ ထားဖုိ႔လုိပါတယ္။ ယွဥ္ျပဳိင္ခံအစုိးရမွာ သူ႔ပါတီဟာလည္းအရမ္းအခရာက်လာတယ္။ အာဏာရွင္သက္သက္ မဟုတ္ေလေတာ့ ဒီမုိကရက္တစ္အဖြဲ႔အစည္းနဲ႔လုပ္ထုံးလုပ္နည္းေတြကုိက်င့္သုံးျပရတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲေတြဟာ အစုိးရကုိအျမဲခက္ခဲေစတယ္။ ကုိယ့္ပါတီအားေကာင္းမွမဲဆြယ္တာ၊ မဲ၀ယ္တာ၊ စည္းရုံးတာ၊ ကမ္းပိန္းလုပ္တာေတြလုပ္ႏုိင္မယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲႏုိင္ရုံနဲ႔မျပီး လႊတ္ေတာ္ထဲလဲလႊမ္းမုိးထားႏုိင္ဖုိ႔လုိတယ္။ ဒါမွဥပေဒျပဳအဖြဲ႔ ကုိကုိင္ထားႏုိင္မယ္။ ယွဥ္ျပဳိင္ခံအာဏာပုိင္အစုိးရတရပ္ဟာ ပါတီအင္အားေတာင့္ဖုိ႔ အင္အားသုံးအႏုိင္ယူဖုိ႔၊ ဒါမွမဟုတ္ စီးပြားေရးအထုိက္အေလွ်ာက္ပြင့္လန္းလာမွဳစတာေတြနဲ႔ သူ႔အာဏာကုိထိမ္းဖုိ႔ၾကဳးိစားေလ့ရွိတယ္။
အတုိက္အခံေတြဘက္ကုိၾကည့္ရင္ သူတုိ႔ရဲ႕အားေကာင္းမွဳဟာ ာအတုိက္အခံအင္အားစုျခင္းညီညြတ္ဖုိ႔၊ သူတုိ႔အဖြဲ႔အစည္းရဲ႕ ေတြရဲ႕လွဳပ္ရွားႏုိင္ခြင့္ ေကာင္းဖုိ႔၊ (Political mobilization) ဆႏၵျပဳထုတ္ေဖာ္ခြင့္ေတြရဖုိ႔၊ (Protests) အရပ္ဖြဲ႔လူ႔အဖြဲ႔အစည္း (Civil Society) ေတြအားေကာင္းဖုိ႔ ဆုိတာေတြမွာတည္ပါတယ္။ အတုိက္အခံအင္အားစုဟာဒီအခ်က္ေတြရဲ႕အားကုိလုံး၀ေလွ်ာ့မတြက္ထားဖုိ႔လုိပါတယ္။ အမ်ဳိးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးေခါင္းစဥ္ေအာက္မွာပဲ အေပၚကအခ်က္သုံးခ်က္ကုိပါးနပ္စြာေပါင္းစပ္ ေပးတတ္ဖုိ႔လုိပါတယ္။
ခုျပီးခဲ့သမွ် ဒီမုိကေရစီေရးအေတြ႔အၾကဳံေတြကုိ ေသခ်ာျပန္စမ္းစစ္ႏုိင္ဖုိ႔လုိပါတယ္။ စစ္ပြဲေတြ ဆႏၵျပမွဳေတြ အၾကမ္းဖက္ႏွိမ္ႏွင္းမွဳေတြရွိခဲ့တဲ့ အာဏာရွင္အစုိးရေတြရဲ႕ ဖိႏွိပ္မွဳအေမြေတြဟာ ယွဥ္ျပဳိင္ခံအာဏာပုိင္အစုိးရ ေတြဆီကုိ ေရာက္တတ္ေလ့ရွိပါတယ္။ ဧရာ၀တီလွဳပ္ရွားမွဳကေနထြက္ေပၚလာတဲ့ လက္ရွိသမၼတ ရဲ႕ျပည္သူ႔ဆႏၵကုိလွဳိက္ေလွ်ာခဲ့တာ၊ အတုိက္အခံနဲ႔ညွိႏွဳိင္းေဆြးေႏြးဖုိ႔လက္ကမ္းခဲ့တာေတြဟာ ျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထရွိတာမ်ဳိးေတာ့မဟုတ္ပါဘူး။ အားေပးသင့္ၾကဳိဆုိသင့္တာမ်ဳိးပဲျဖစ္ပါတယ္။ ႏုိင္ငံေဘးကပ္ေနတဲ့ အင္အားၾကီးတရုတ္ႏုိင္ငံကုိ ထိန္းညွိဖုိ႔ လက္ရွိအစုိးရရဲ႕ အေမရိကန္နဲ႔နီးစပ္ဖုိ႔ၾကဳိးစားမွဳဟာလည္း အေနာက္နီးစပ္မွဳနဲ႔တြန္းအားကုိသြယ္၀ုိက္အားေကာင္းလာေစ မွာလည္းျဖစ္ပါတယ္။ အက်ဥ္းသားလြတ္ေျမာက္ေရး၊ တႏုိင္ငံလုံးအတုိင္းအတာနဲ႕ပါတီတရား၀င္လွဳပ္ရွားခြင့္ရေရး၊ ဟာအတုိက္အခံကုိအင္အားျဖည့္တင္းရာေရာက္သလုိ၊ စီးပြားေရးပိတ္ဆုိ႔မွဳေတြကုိ ေျဖရွင္းတာေတြဟာလည္း မလုပ္မျဖစ္လုပ္ၾကရမွာပါ။
တခ်ိန္တည္းမွာ ဒီမုိကေရစီတတိယလွဳိင္းစီးခဲ့တဲ့ႏုိင္ငံေတြရဲ႕ ၾကားခံကာလ (transition period) နဲ႔ ေပါင္းစည္းကာလ (Consolidation period) ကုိသတိမထားမိသူေတြဟာ ခုစတုထၳလွဳိင္းလုိ႔တခ်ဳိ႕ေခၚလာၾကတဲ့ အာရပ္ေႏြဦးကုိ အေသအခ်ာေလ့လာရင္ ဘယ္လုိအခက္အခဲေတြျဖစ္လာဖုိ႔ရွိေသးလည္းဆုိတာျမင္လာမွာပါ။
ကမာၻ႕ႏုိင္ငံေရးလက္ရွိျမင္ကြင္းက်ယ္အာရပ္ေႏြဦးကေနျမန္မာႏုိင္ငံေရးလက္ေတြ႔အေနအထားကုိခင္ဗ်ားခ်င့္ခ်ိန္ ႏုိင္ျပီဆုိ ေနာက္ထပ္ ကမၻာေပၚလတ္တေလာတေျမ႕ေျမ႕ေလာင္က်ြမ္းေနတဲ့အေျခအေနတခုကို ေနာက္တပတ္မွာ ခ်ိန္ဆၾကည့္ရေအာင္။ က်ေနာ္တုိ႔ဆီဘယ္လုိရုိက္ခတ္မွဳရွိလာမလဲဆုိတာ။
ဆက္ပါမည္
KZေက
Ref. Elections without Democracy; The rise of competitive authoritarianism by Steven Levitsky and Lucan A. Way ။ April 2002