ျပာေျခြခြက္ ၂။ အထုိင္မ်ားေရြ႕ျခင္း

Kripke ဟာက်ေနာ္တုိ႔ေခတ္ရဲ႕ေတြးေခၚရွင္တဦးပါ။ ဖေလာ္ေဆာ္ဖာေတြဟာ သူ႔ရဲ႕ ပညတ္နဲ႔လုိအပ္ခ်က္ အေၾကာင္းကုိေဆြးေႏြးျငင္းခုံေနရဦးမွာပဲ။ ေလာေလာဆယ္မွာ ပညာရွင္ရာခ်ီျပီးသူ႔ရဲ႕လက္ခ်ာသုံးခုတြဲကုိ ႏွစ္ျပီးေလ့လာေနၾကတယ္။ သူ႔ပုိ႔ခ်ခ်က္ေတြဟာ က်ေနာ္တုိ႔နားလည္ထားတဲ့ အဓိပၸါယ္နဲ႔အညႊန္း၊ အထူးသျဖင့္ ကမာၻေလာကၾကီးနဲ႔ဘာသာစကားၾကားဘယ္လုိခိ်တ္ဆက္ထားတယ္ဆုိတာေတြကုိျပန္ျပီးတဲ့မတ္ေပးေနတာပဲ။ Kripke အလုိအရဆုိရင္စကားလုံးေတြဟာကမာၻထဲကအရာ၀ထၳဳေတြနဲ႔ သမုိင္းေၾကာင္းကုိအေျခခံျပီး ဆက္စပ္ထားတယ္ဆုိတယ္။ ဒီေတာ့ ဂ်ဳးလီးယက္ဆီဇာတုိ႔ မုိးဇက္တုိ႔ ဆိုတဲ့နာမည္ေတြဟာလည္း ေရတုိ႔ ေရႊတုိ႔ဆုိတာေတြလုိပဲတဲ့။
သူေျပာတာေတြက ဘာထရန္ရပ္ဆဲတုိ႔ ၀စ္ဂ်င္စတိန္း တုိ႔ေျပာတဲ့ ေဖာ္ျပခ်က္သီအုိရီ (Description Theory) နဲ႔မတူဘူး။ ဘာကြာလဲဆုိတာနမူနာတခုေပးလုိ႔ရပါတယ္။ ဥပမာ ငါးကန္ထဲ ငါေလးႏွစ္ေကာင္ရွိတယ္ဆုိပါေတာ့။ တေကာင္ ကေရြေရာင္မုိ႔ ၀ါ၀ါ၊ ေနာက္တေကာင္ကအစိမ္းေရာင္ရွိလုိ႔႔ စိမ္းစိမ္းပဲဆုိပါေတာ့။ ခင္ဗ်ားကပထမေတာ့ ေရႊေရာင္ရွိတဲ့ငါးေလးကုိ ေတြ႔တာနဲ႔၀ါ၀ါလုိ႔သိေနတယ္။ ဒီလုိနဲ႔ေနလာရင္း ၀ါ၀ါဆုိတဲ့ငါးေလးဟာတခ်ိန္မွာ ေရႊေရာင္ အဆင္းဟာေဖ်ာ့လာျပီး တျဖည္းျဖည္းစိမ္းေရာင္သန္းလာတယ္။ အစိမ္းေရာင္ငါးေလးကေတာ့ ဒါနဲ႔ဆန္႔က်င္ဘက္ ေရႊေရာင္၀င္းလာတယ္။ ဒါေပမဲ့ အရင္ေရႊေရာင္ရွိတဲ့ ငါးေလးနာမည္ဟာ ၀ါ၀ါပဲ၊ သူ႔အေရာင္စိမ္းလာလုိ႔မုိ႔ စိမ္းစိမ္းလုိ႔က်ေနာ္တုိ႔ေျပာင္းမေခၚၾကေတာ့ဘူး။ သူဟာတျခားငါးတေကာင္အျဖစ္ေျပာင္းသြားတာမဟုတ္ဘူး၊ ၀ါ၀ါပဲ၊ ေျပာင္းသြားတာကသူ႔ အေရာင္ပဲျဖစ္တယ္။
ေဖာ္ျပခ်က္သီအုိရီသာမွန္ရင္ ေရႊေရာင္ငါးသာ ၀ါ၀ါျဖစ္ရမွာျဖစ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ Kripke အတြက္ကေတာ့ ၀ါ၀ါဆုိတဲ့အမည္နာမနဲ႔ အေရာင္ေျပာင္းသြားတဲ့ငါးေလးၾကားမွာ သမုိင္းေၾကာင္းနဲ႔ဆက္ၾကည့္လုိ႔ရတဲ့ နားလည္မွဳရွိေနတယ္။ ၀ါ၀ါဟာ ၀ါ၀ါပဲ ဘာအေရာင္ပဲေျပာင္းသြားသြား။
Kripke ေျပာတာကဒီလုိ၊ ရွင္လင္းခ်က္တခု (ခ်ဲ႕ေျပာရင္ ယုံၾကည္ခ်က္တခု) ဟာ အညႊန္းတခုနဲ႔ခ်ိတ္ဆက္ေပး လုိက္တယ္။ နာမည္တခုကုိ အရာ၀ထၳဳတခုနဲ႕ တြဲေပးလုိက္တယ္။ ဒါေပမဲ့ ရွင္းလင္းခ်က္ကေန အညႊန္းတခုကုိေတာ့ သတ္မွတ္မေပးႏုိင္ဘူး။ က်ေနာ္တုိ႔ရဲ႕ဖြင့္ဆုိခ်က္နဲ႔ယုံၾကည္မွဳေတြေၾကာင့္ ေမာင္ဘဆုိတဲ့နာမည္ျဖစ္ေနတာမဟုတ္ဘူး။ က်ေနာ္တုိ႔ေမာင္ဘအေပၚဘယ္လုိပဲျမင္ျမင္ေမာင္ဘဟာေမာင္ဘပဲ။ စကားလုံးနဲ႔ ျပင္ပအရာ၀ထၳဳၾကားမွာသမုိင္းေၾကာင္းနဲ႔ခ်ီျပီးဆက္စပ္မွဳရွိထားတယ္။
ခန္း ရဲ႕ သိပၸံနည္းပညာေတာ္လွန္ေရးသမုိင္း မွာက်ေတာ့အဲသည္လုိမဟုတ္ဘူး။ ခန္းကပုိနာမည္ၾကီးပါတယ္။ ဒါကလည္းအဲသည္အခ်ိန္က ေပၚျပဴလာယဥ္ေက်းမွဳ နဲ႔ကုိက္ညီလုိ႔လဲျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ အမွန္တရားဆုိတာ ယဥ္ေက်းမွဳတခုကေမြးထုတ္လုိက္တာျဖစ္ျပီး ခင္ဗ်ားဘယ္ေပၚကုိအေျခခံျပီးရပ္ခံသလဲဆုိတာေပၚမူတည္တယ္ ဆုိတာပါပဲ။ ဒီအယူအဆဟာ ပုိ႔စ္ေမာ္ဒန္သမားေတြအတြက္က်မ္းစာလုိျဖစ္လာခဲ့တယ္။
ခန္း ကသူ႔စာအုပ္ထဲမွာသူ႔ကုိယ္ပုိင္းစကားလုံးေတြထဲ့သြင္းထားခဲ့တယ္။ ခန္း ေျပာတာက သိပၸံမွာ ပုံမွန္ နဲ႔ ေတာ္လွန္ ဆုိျပီးႏွစ္ပုိင္းရွိတယ္။ ပုံမွန္သမားေတြမွာအေျခက်ျပီးသား သတ္မွတ္ခ်က္နဲ႔ျပႆနာေျဖရွင္းခ်က္ေတြ ရွိတယ္။ ဒါကုိပဲ အထုိင္လုိ႔ေခၚတာ။ ကမာၻၾကီးဟာ ဒီလုိေၾကာင္းက်ဳိးဆင္ေျခ ေတြးေခၚပုံေတြနဲ႔ အဆင္ေျပေနတယ္။ ဒါေပမဲ့တခ်ိန္မွာ ပုံမွန္ကုိေသြဖီမွဳတခုျဖစ္လာတယ္။ ဒါဟာ အထုိင္တခုရဲ႕တည္ျငိမ္ ေအးခ်မ္းမွဳ ကိုဖ်က္ပစ္လုိက္တယ္။ ဒီေသြဖီမွဳဟာ လက္ေတြ႔စမ္းသတ္ခ်က္တခုရဲ႕ရလဒ္ျဖစ္ခ်င္လည္းျဖစ္မယ္။ အေျပာင္းအလဲ၊ ေတာ္လွန္ေရးတခုျဖစ္လာတယ္။ ေနာက္ေတာ့ ရွိေနတဲ့အထုိင္ဟာပ်က္သြားျပီး ေနာက္ထပ္အထုိင္အသစ္တခုဆီကုိကူးေျပာင္းလာတယ္။
ခန္းသီအုိရီ နဲ႔ပတ္သက္လုိ႔အျငင္းအပြားရဆုံးကေတာ့ သူအသုံးျပဳခဲ့တဲ့စကားလုံးေတြပါပဲ။ အထုိင္ေရြ႕ျခင္း (Paradigm Shift) နဲ႔ စံတခုျဖင့္ႏွဳိင္းယွဥ္မေဖာ္ျပႏုိင္ျခင္း (Incommensurability) ေတြပါ။ အထုိင္တခုမွာရွိေနတဲ့ သိပၸံစာလုံးတခုကို သူ႕ကုိအစားထုိးေနရာယူလာတဲ့ေနာက္အထုိင္တခုမွာသုံးလုိ႔မရဘူးလုိ႔ဆုိတာပါ။ ဒါကုိသက္ေသျပဖုိ႔လည္းသူအမ်ားၾကီးၾကဳိးစားခဲ့တယ္။ ၁၉၆၂ မွာေနာက္ထပ္တည္းျဖတ္ထားတဲ့ သိပၸံနည္းပညာ ေတာ္လွန္ေရးမ်ား၏ ပုံသဏန္ ံစာအုပ္မွာသူဟာ ႏွဳိင္းယွဥ္မေဖာ္ျပႏုိင္ျခင္း (Incommensurability) ကုိ ပုံရိပ္အလွန္ (Gestalt Flip) နဲ႔ခ်ိတ္ျပီးတင္ျပလာတယ္။ (မွတ္ခ်က္။ Gestalt ကဂ်ာမန္ဘာသာပါ။ Shape လုိ႔ဘာသာျပန္ႏုိင္ပါတယ္။ မ်က္ျမင္ပုံရိပ္ေတြနဲ႕ပါတ္သက္ျပီး လူ႔စိတ္ဟာ ဘယ္လုိျမင္တယ္၊ ေတြးတယ္၊ အလုပ္လုပ္တယ္ဆုိတာကုိေလ့လာတာကုိ Gestalt Theory လုိ႔ေခၚတယ္။ ပုံတပုံထဲကုိပဲ တခါၾကည့္ေတာ့အဖြားၾကီးပုံ။ ေနာက္တခါမွာ မိန္းမပ်ဳိေလးလည္စည္းထားတဲ့ပုံေတြ႔ဖူးပါလိမ့္မယ္။ အဲဒါမ်ဳိးကုိ Gestalt Flip လုိ႔ေခၚႏုိင္ပါမယ္။) က်ေနာ္တုိ႔ေလာကကုိဘယ္လုိျမင္သလဲဆုိတာပဲ။
က်ေနာ္ေတာ့ သူေျပာတာကုိ သေဘာမေတြ႔ႏုိင္ဘူး။ ပုံရိပ္အလွန္မွာက်ေတာ့က်ေနာ္တုိ႔ဟာ ယုန္လားဘဲလားဆုိတဲ့ ေ၀၀ါးမွဳမ်ဳိးမျဖစ္ဘူး (ပုံကုိၾကည့္ပါ)။ သူတုိ႔ႏွစ္ေကာင္ကုိတခ်ိန္တည္းမွာမျမင္ရဘူးဆုိတာေတာင္မွ ဘာမွဇေ၀ဇ၀ါမျဖစ္ၾကဘူး၊ ယုန္ဟာယုန္ ဘဲဟာဘဲပဲ။ ဒါေပမဲ့ ခန္းက်ေတာ့ သိပၸံေတာ္လွန္ေရးတခုျဖစ္ခင္မွာ က်ေနာ္တုိ႔ဟာ ယုန္ကုိဘဲထင္ေနၾကတယ္ (မိန္းမပ်ဳိေလးကုိအဖြားၾကီးထင္ေနၾကတယ္) လုိ႔ဆုိတယ္။
ဒါဟာ က်ေနာ္တုိ႔ရဲ႕ အမွန္တရားေပၚထင္ျမင္ယူဆပုံလား၊ အမွန္တရားကုိယ္တုိင္ပဲလား။ ဘဲေတြဟာယုန္ျဖစ္လာၾကတယ္လား။ ျပႆနာကဒီလုိစတာ။
၁၉၆၉ က်ေတာ့ ခန္းဟာ ႏွဳိင္းယွဥ္မေဖာ္ျပႏုိင္ျခင္းကုိ ဘာသာေဗဒနဲ႔ဆက္စပ္ျပန္တယ္။ မတူတဲ့အထုိင္ႏွစ္ခုမွာရွိေနတဲ့ လူေတြဟာ မတူတဲ့ဘာသာစကားကုိေျပာၾကတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အထုိင္တခုမွာရွိေနတဲ့ သိပၸံဘာသာစကားကုိ တျခားအထုိင္တခုမွာဘာသာျပန္ျပီး သုံးဖုိ႔မျဖစ္ ႏုိ္င္ဘူး လုိ႔ ခန္း ကဆုိတယ္။ ကုိပါးနီးကပ္ကုိ ကမာၻကေရြ႕ျပီး ေနကရပ္ေနတာေျပာလုိ႔အရွဳးေျပာတဲ့သူေတြရွိတယ္။ အဲသည္လုိေျပာတဲ့သူေတြအတြက္က ကမာၻဆုိတာရပ္ေနတာ၊ ကုိပါးနီးကပ္က်ေတာ့ ကမာၻကိုေရြ႕တယ္ေျပာယုံ မဟုတ္ဘူး၊ ဒါဟာ နကၡတ္ေဗဒနဲ႔ရူပေဗဒကုိပုံစံအသစ္နဲ႔ျပန္ၾကည့္တာ။
ဒီေတာ့ ဒါကုိအထုိင္ႏွစ္ခု၊ ကမာၻႏွစ္ခု သူ႔ယူဆခ်က္နဲ႔သူပဲလုိ႔ေျပာလုိ႔ျဖစ္မလား။ က်ေနာ္ ခန္းကုိျငင္းဖုိ႔ၾကဳိးစားတယ္။ စံတခုျဖင့္ႏွဳိင္းယွဥ္ေဖာ္မျပႏုိင္ျခင္းဟာ သူ႔ဘာသူကုိအေျခမခုိင္ဘူး။ ခန္းေျပာသလုိ အေျခအေနႏွစ္ခုဟာ ႏွဳိင္းယွဥ္ေဖာ္ျပဖို႔မျဖစ္ႏုိင္ဘူးဆုိရင္ ဘာလုိ႔ဒီစကားလုံးကုိသုံးဖုိ႔ရွိေသးလဲ။
ေဖာ္ျပခ်က္သမားေတြက နာမည္ကုိသူနဲ႔သက္ဆုိင္တဲ့အညႊန္းနဲ႔တြဲျပီးထားႏုိင္တယ္။ ခန္းအယူအဆကေတာ့ ေဖာ္ျပခ်က္ေတြဟာသူအမ်ဳိးအစားတူရာစုေတြနဲ႔ထပ္ညႊန္းဖြင့္ဆုိလုိ႔မဆုံးႏုိင္ေအာင္ျဖစ္ေတာ့မယ္။
(မွတ္ခ်က္။ ကမ္းနားလမ္းဆုိတာ ျမစ္ေဘးကလမ္းကုိေခၚတာ၊ ႏွစ္ေတြၾကာလာလုိ႔ကုန္းေျမတင္ျပီး ျမစ္ေကာသြားလည္း ဒီလမ္းဟာ ကမ္းနားလမ္းပဲ၊ ဖြင့္ဆုိခ်က္ (ကမ္းနားလမ္းေဘးမွာရွိလုိ႔) နဲ႔ ကမ္းနားလမ္း (အမည္နာမည္) ၾကားမွာ သမုိင္းေနာက္ခံခ်ိတ္ဆက္မွဳရွိေနတယ္။ ျမစ္ေကာသြားတယ္ဆုိဦး တခုခုေျပာင္းလဲသြားလည္း ကမ္းနားလမ္းဆုိတာကေတာ့ကမ္းနားလမ္းပဲ။ ဒါက Kripke ရဲ႕အယူအဆ။ ဘာထရန္ရပ္ဆဲတုိ႔ က်ေတာ့ တေနရာမွာကမ္းဖုိ႔ျပီးေနာက္တေနရာျမစ္ေၾကာင္းေပၚသြားရင္ အဲဒီျမစ္အသစ္ေဘးကလမ္းဟာ ကမ္းနားလမ္းပဲ။ ဖြင့္ဆုိခ်က္နဲ႔အမည္ကုိတခါတည္းကပ္ထားတာမ်ဳိး၊ ခု ခန္း က်ေတာ့ အရင္ျမစ္ေဘးကလမ္းနဲ႔ ခုျမစ္မရွိေတာ့တဲ့လမ္းႏွစ္ခုၾကားမွာ အထုိင္ကေျပာင္းသြားျပီ။ ဒီေတာ့ ကမ္းနားလမ္းလုိ႔သုံးရင္ ျမစ္ရွိစဥ္ကကမ္းနားလမ္းလား၊ ျမစ္မရွိေတာ့တဲ့ ကမ္းနားလမ္းလား ခြဲေျပာဖုိ႔ျဖစ္လာတယ္။ ဘာလုိ႔လဲဆုိေတာ့ ဒီႏွစ္ခုၾကားမွာ ယွဥ္ထုိးေဖာ္ျပလုိ႔မရေတာ့ဘူး (Incommensurable)။ အတိတ္ကေျပာခဲ့တဲ့ကမ္းနားလမ္းနဲ႔ခုရွိေနတဲ့ကမ္းနားလမ္းၾကား အမည္တူႏွစ္ခုမွာကုိပဲ ဆုိလုိရင္းေတြမတူေတာ့ဘူး။ သီးျခားစီျဖစ္သြားျပီ။ စကားလုံးတခု အဓိပၸါယ္တခုကို သူနဲ႔ပဲပတ္သက္တဲ့ အထုိင္တခုထဲမွာပဲဖြင့္ဆုိတယ္။ အဲဒီအထုိင္နဲ႕ပဲသက္ဆုိင္တယ္ဆုိတဲ့အတြက္ တခ်ဳိ႕က Relativism လုိ႔ဆုိတယ္)
ခန္း ရဲ႕အယူအဆဟာ အႏၱရာယ္ရွိလာတယ္။ အမွန္တရားကုိျငင္းဆုိတဲ့ အထိကုိျဖစ္လာတဲ့အေတြးအေခၚပဲ။ ဒီလုိဆုိလည္း ခန္းအယူအဆကုိရွင္းပစ္လုိက္ေပါ့ဆုိေတာ့၊ မျဖစ္ေသးျပန္ဘူး။ က်ေနာ္တုိ႔ဟာ အထုိင္ေတြနဲ႔ အထုိင္အေရြ႕ေတြကုိ ေနရာတုိင္းမွာေတြ႕ေနရတာမဟုတ္လား။ ႏွဳိင္းရ၀ါဒ (Relativism) ဟာရွိေနတယ္။

ျပာေျခြခြက္

၃။ ဆင္ေျခနည္းလမ္းတက်မေဖာ္ထုတ္ႏုိင္ေသာကိန္းမ်ား

ဆက္ပါမည္
KZေက