၃။ လူသား၏အျခားမ်က္ႏွာစာမ်ားေပ်ာက္ဆုံးျခင္း

ကုိလူ။ ။ ဒီတပတ္ေတာ့ Critical Theory အေၾကာင္းနဲနဲထပ္ေျပာၾကည့္ပါလား
ကုိမူ။ ။ Critical Theory က ၂မ်ိဳးကြဲေနတယ္။ စာေပေ၀ဖန္ေရးဘက္ကုိေလ့လာပုံကတပုိင္း၊ Social Theory အေနနဲ႔ေလ့လာပုံကတပုိင္းေပါ့။ က်ေနာ္တုိ႔က ဖရင့္ဖတ္ေက်ာင္းအေၾကာင္းေျပာေနၾကတာ ဆုိေတာ့စာေပေ၀ဖန္ေရးရွဳေထာင့္ကေလ့လာမွာမဟုတ္ဘူးဆုိတာေတာ့ကနဦးနားလည္ထားၾကရမယ္။
ကုိလူ။ ။ အင္း ခင္ဗ်ား Neo – Marxian ေတြအေၾကာင္းေျပာခ်င္ေနတယ္လုိ႔ေတာ့ အၾကမ္းဖ်င္းနားလည္ ထားပါတယ္။
ကုိမူ။ ။ Habermas တုိ႔ကုိ Neo – Marxian လုိ႔ေျပာလုိ႔ရသလားဆုိတာက်ေနာ္ေတာ့သိပ္မေသခ်ာဘူး။ စာေပဘက္ကေလ့လာမယ္ဆုိရင္လည္း Critical Theory ဟာ Structuralism, Post-structuralism, Deconstruction နဲ႔ Postmodernism စတဲ့စိတ္၀င္စားစရာေတြဘက္ကုိႏြယ္သြားမွာပါ။
ကုိလူ။ ။ စလက္စနဲ႔ Sociology ဘက္ကအပုိင္းကုိပဲ အရင္ေျပာပါဦး။
ကုိမူ။ ။ အဓိက အက်ဆုံးကေတာ့ လူသားကုိဖိႏွိပ္မွဳပုံစံအမ်ဳိးမ်ဳိးကလြတ္ေျမာက္ျပီး ဆင္ျခင္တုံတရားနဲ႔ ျပည့္စုံတဲ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတခုကိုထူေထာင္ဖုိ႔ ရည္ရြယ္တာပါပဲ။ ေဟာ့ကုိင္းမားေရွ႕မွာ ဖရင့္ဖတ္ေက်ာင္းစတင္ ခဲ့သူတခ်ဳိ႕ရွိေပမဲ့ အရမ္းေရွ႕တုိးလြန္းရင္လည္းဒီဘက္ပုိင္းကုိေရာက္ဖုိ႔ကၾကာမယ္။ ေဟာကုိင္းမားေျပာခဲ့တာတခုက လူ႔အဖြဲ႔အစည္းရဲ႕စီးပြားေရးဘ၀၊ လူတဦးခ်င္းရဲ႕စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာ ဖြံ႕ျဖဳိးတုိးတက္မွဳ ကုိယဥ္ေက်းမွဳအ၀န္းအ၀ုိင္းထဲပုံစံကူးေျပာင္းတာေတြ၊ ဒီၾကားကအဆက္အစပ္ကုိေလ့လာတာ၊ သိပၸံ၊ အႏုပညာ၊ ဘာသာတရားဆုိတာေတြအျပင္ ဥပေဒ၊ ကုိယ္က်င့္တရား၊ ဖက္ရွင္၊ အားကစား၊ လူထုသေဘာထား၊ လူေနမွဳပုံစံ ေတြကုိပါေလ့လာတာ၊ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းကုိဘက္ေပါင္းစုံကေလ့လာျပီး သာယာ တဲ့လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတခုကုိတည္ေဆာက္ဖုိ႔စဥ္းစားတာ Critical Theory ပါပဲ။
ကုိလူ။ ။ မာ့က္စ္တုန္းကေတာ့ လူတဦးခ်င္းနဲ႔သူတုိ႔ရဲ႕ လူမွဳဘ၀စိတ္ခံစားမွဳေတြကုိပယ္ထားခဲ့တယ္ေနာ္။
ကူိမူ။ ။ ဒီလုိေျပာလုိ႔ရပါလိမ့္မယ္။ မာ့က္စ္ရဲ႕ Dialectical Materialism (အႏုပ႗ိေလာမရုပ္၀ါဒ) နဲ႔ေတာ့ကြဲသြားတာေပါ့။ သုိ႔ေသာ္ ေဟာ့ကုိင္းမား၊ အာဒုိးႏုိးတုိ႔နဲ႔မတူတဲ့ ဖရင့္ဖတ္ဂုိဏ္းထဲကပဲ နာမည္ၾကီးတေယာက္ရွိေသးတယ္။ သူက Herbert Marcuse (1898 – 1979)။ သူ႔ကုိလည္းထဲ့ေျပာရပါ လိမ့္မယ္။
ကုိလူ။ ။ အေရးၾကီးမယ္ထင္တဲ့အစမွန္သမွ်ေတာ့ဆြဲထုတ္သြားေပါ့ေလ။ က်န္တာေတြကေတာ့ တဦးနဲ႔တဦး စိတ္၀င္စားပုံကုိမူ တည္ျပီး ဆက္ေလ့လာၾကရမွာေပါ့။ ေလ့လာပုံလည္းကြဲႏုိင္ပါတယ္။
ကုိမူ။ ။ မားကူ႔စ္ ကဖရင့္ဖတ္ေက်ာင္းကုိ ၁၉၃၃ မွာစေရာက္တယ္။ သူလည္းဂ်ဳးစပ္ေတာ့ ေဟာ့ကုိင္းမားတုိ႔ အာဒုိးႏုိးတုိ႔နဲ႔အတူတူ အေမရိကားကုိပါသြားတယ္။ သူတုိ႔ေတြနယူးေယာ့က ကုိလံဘီယာတကၠသုိလ္မွာ ဖရင့္ဖတ္ ကုိဆက္အသက္သြင္းၾကတယ္။
ကုိလူ။ ။ သူကအေမရိကန္ေထာက္လွမ္းေရးမွာ၀င္လုပ္ေသးတယ္လုိ႔ၾကားဖူးသလုိပဲ။
ကုိမူ။ ။ ေဟာ့ကုိင္းမားနဲ႔အာဒုိႏုိ ဂ်ာမနီကုိျပန္လာေတာ့ သူကအေမရိကားမွာက်န္ေနခဲ့တယ္။ ခင္ဗ်ားေျပာတဲ့ American Intelligence နဲ႔ State Department အတြက္အလုပ္လုပ္ေပးတာ ဟာေနာက္ပုိင္း သူ႔ေနာက္လုိက္ေတြ ေက်ာင္းသားေတြ အတြက္စိတ္အေႏွာင့္အယွက္ေတာ့ျဖစ္ခဲ့တယ္ဆုိတယ္။ သ႔ူအယူအဆနဲ႔ အေရးအသားေတြဟာ New Left လွဳပ္ရွားမွဳေတြအတြက္ဦးေဆာင္မွဳေပးႏုိင္ခဲ့တယ္။ ဥေရာပမွာနာဇီေတြစစ္ရွဳံးေတာ့ အုပ္ခ်ဳပ္ခံလူတန္းစားကုိ အစြမ္းကုန္ဖိႏွိပ္ခဲ့တဲ့ ဖက္ဆစ္စံနစ္ဟာ က်ဆုံးသြားတယ္ဆုိေပမယ့္ အလုပ္သမား လူတန္းစားဟာ အရင္းရွင္စံနစ္ရဲ႕ သက္ေတာင့္ သက္သာအခုိင္းေစခံဘ၀ (comfortable slavery) ကေနမလြတ္ေျမာက္ခဲ့ၾကဘူး။
ကုိလူ။ ။ လူေတြဟာသူတုိ႔လက္ရွိဘ၀ကုိအမွန္အတုိင္းနားမလည္ႏုိင္ပဲ အရင္းရွင္စံနစ္ရဲ႕ လိမၼာပါးနပ္တဲ့ လွည့္စားမွဳေအာက္မွာကမၻာၾကီးကုိေျပာင္းလဲလုိစိတ္ေတြေပ်ာက္သြားတယ္ဆုိပါေတာ့။
ကိုမူ။ ။ ေဟာ့ကုိင္းမားနဲ႔အာဒုိးႏုိး တုိ႔ကဒီအေနအထားမွာ ေတာ္လွန္ေရး ကုိျမင္ၾကည့္လုိ႔မရေတာ့ဘူး။ စိတ္ပ်က္အားေလ်ာ့သြားခဲ့ၾကတယ္။ ဒီသေဘာကုိ The Dialectics of Enlightenment မွာေတြ႔ရတယ္။ သုိ႔ေသာ္ မားကူ႔စ္ကလက္မေလွ်ာ့ဘူး။
ကုိလူ။ ။ လုပ္ပါဦး ခင္ဗ်ား မားကူ႔စ္ၾကီးကေတာ္လွန္ေရးအတြက္ဘယ္လုိေမွ်ာ္လင့္ခ်က္အသစ္ေတြေပးခဲ့သလဲ။
ကုိမူ။ ။ သူကဖရြဳိက္ဒ္ (Sigmund Freud) နဲ႔ မာ့က္စ္ ကုိေရာဖုိ႔လုပ္လာတယ္။ ဖရြဳိက္ဒ္ ကုိျပန္အသက္သြင္း လာတာ ဖရင့္ဖတ္ အတြက္ေတာ့အသစ္မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့မားကူ႔စ္ေလာက္ေတာ့ဘယ္သူမွထဲထဲ၀င္၀င္ မလုပ္ခဲ့ၾကဘူး။
ကုိလူ။ ။ ဖရြဳိက္ကုိေတာ့က်ေနာ္ၾကားဘူးတယ္။ သူက မသိစိတ္ (Unconscious Mind) နဲ႔နာမည္ၾကီးတာပဲ။ Psychoanalysis ပညာရွင္၊ ဒါကုိမာ့က္စ္ ရဲ႕ Materialism နဲ႔ ဘယ္လိုေပါင္းတာလဲ။
ကုိမူ။ ။ ဖရြဳိက္ဒ္ ကေတာ့ရွင္းတယ္။ လူ႔ဘ၀ကုိေမာင္းႏွင္တဲ့အေျခခံအင္အားဟာ လိင္စိတ္ပဲ။ Sexual Desire ဒါအေျခခံပဲ။ လူ႔ယဥ္ေက်းမွဳျမင့္လာတာနဲ႔အမွ် ဒီလိင္စိတ္ဟာ ဖိႏွိပ္ခံလာရတယ္။ ဒါမေရွာင္လြဲႏုိင္ဘူး။ လူ႔အဖြဲ႔စည္း တခုဟာယဥ္ေက်းမွဳျမင့္မားလာေလေလ ဒီလိင္စိတ္ဟာဖိႏွိပ္ခံလာရေလေလပဲ၊ ဒီလုိဆုိတယ္။
ကုိလူ။ ။ ဆုိေတာ့ ယဥ္ေက်းတဲ့လူ႔အဖြဲ႕အစည္းတခုေပးဆပ္ရတဲ့တန္ရာတန္ဖုိးက လိင္စိတ္ဖိႏွိပ္ခံရလို႔ေပၚလာ တဲ့မေပ်ာ္ရႊင္မွဳနဲ႔ စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာနာမက်န္းမွဳပဲလုိ႔ေျပာခ်င္တာလား။
ကိုမူ။ ။ ဒါကုိမားကူ႔စ္ကလက္မခံဘူး။ လူ႔ယဥ္ေက်းမွဳအတြက္လိင္စိတ္ဖိႏွိပ္ခံရတယ္ဆုိတာ မျပည့္စုံတဲ့အခ်ိန္ မွာေတာ့ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္မယ္။ ခုလုိအေနာက္ရဲ႕ၾကြယ္၀ခ်မ္းသာေနခ်ိန္မွာေတာ့ ဒါမလုိအပ္ေတာ့ဘူးလုိ႔ဆုိတယ္။
နည္းပညာ၊ ကုန္ပစၥည္း နဲ႔ ေစ်းေပါတဲ့ေဖ်ာ္ေျဖမွဳပုံစံေတြေၾကာင့္ စစ္ျပီးေခတ္အရင္းရွင္စံနစ္ေအာက္မွာ လူသား ဟာေခတ္ေျပာင္းေတာ္လွန္ေရးေစ့ေဆာ္မွဳေတြေပ်ာက္ဆုံးသြားတယ္၊ ပုိျပီးဖိႏွိပ္ခံရဖုိ႔ျဖစ္လာတယ္။ သူတုိ႔ရဲ႕အေတြ႕အၾကဳံေပၚမွာမူတည္ျပီးေပၚလာတဲ့ ဆႏၵေတြအေပၚမွာကုိ ေ၀ဖန္သုံးသပ္မွဳေတြ ေပ်ာက္ဆုံးလာေတာ့တယ္။ အက်ဳိးဆက္က လူသားဟာ က်ဥ္းေျမာင္းတဲ့ ေန႔စဥ္လူ႔ဘ၀ကုိျဖတ္သန္းျခင္း ဆုိတဲ့ မ်က္ႏွာစာ တဘက္တည္းမွာပဲ သူ႔ဘ၀ကုိေမွ်ာသြားေနေတာ့တယ္။ ေမာ္ဒန္လူ႔အဖြဲ႔အစည္းထဲက ေမာ္ဒန္လူသား ရဲ႕ ေယ်ဘူယ်ပုံစံလုိ႔သူ႔ရဲ႕ထင္ရွား တဲ့ One Dimensional Man (1964) မွာတင္ျပခဲ့တယ္။
ကုိလူ။ ။ ဒါဆုိသူက ကြန္ျမဴနစ္လူ႔အဖြဲ႔အစည္းေကာ၊ အရင္းရွင္လူ႔အဖြဲ႔အစည္း ေကာႏွစ္ခု စလုံးကုိ ေ၀ဖန္ခဲ့တာေပါ့။
ကုိမူ။ ။ ဒါေၾကာင့္သူ႕ကုိလည္းႏွစ္ဘက္စလုံးကျပန္တုိက္ခုိက္ခဲ့ၾကတာေပါ့။ သူကေတာ္လွန္ေရးအတြက္ မာ့က္စ္ေျပာခဲ့တဲ့အလုပ္သမားလူတန္းစားအစား ေက်ာင္းသား၊ အမ်ိဳးသမီး၊ လူမည္း၊ Gay ၊ ဆင္းရဲသားေတြ ကသာ အေတြးအေခၚအရေကာ လွဳပ္ရွားမွဳအရပါ အေရးပါလာခဲ့မယ္ဆုိတယ္။ မာ့က္စ္ရဲ႕ ႏုိင္ငံေရးေဘာဂေဗဒ ထဲကုိဖရြဳိက္ရဲ႕စိတ္သရုပ္ခြဲပညာကိုေပါင္းစပ္ခ်င္တယ္။ ဒါေၾကာင့္မာ့က္စ္၀ါဒီေတြကမၾကဳိက္ၾကဘူး။ တဘက္မွာလည္း လက္ရွိသိပၸံနဲ႔နည္းပညာ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းကုိသူမၾကဳိက္ေပမဲ့ ဒါကုိဘယ္လုိေျဖရွင္းရမလဲဆုိတဲ့ တိက်တဲ့အေတြးအေခၚတခုကိုမေပးႏုိင္ခဲ့ဘူးလုိ႔ ေ၀ဖန္ခံရပါတယ္။
ကုိလူ။ ။ ဟာဘားမားက်ေတာ့သူတုိ႔ေတြနဲ႔ဘာကြာသလဲ၊ သူကခုထိသက္ရွိထင္ရွားရွိေနတာေနာ္။
ကုိမူ။ ။ ဖရင့္ဖတ္ေက်ာင္း၊ ေ၀ဖန္ေရးသီအုိရီ နဲ႔ ဆက္စပ္တဲ့ ႏုိင္ငံေရးေတြးေခၚရွင္ေတြဟာ မာ့က္ကုိလက္ရွိ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းနဲ႔ လုိက္ဖက္တဲ့အေတြးအေခၚတစ္ရပ္ျဖစ္လာေအာင္ျပန္ျပီးအားထုတ္ၾကတာပါပဲ။ ေဟာ့ကုိင္းမားနဲ႔အာဒုိးႏုိး ျပီးေတာ့ သူတုိ႔ရဲ႕ ဥါဏ္အလင္းေခတ္ရဲ႕ဒုိင္ယာလက္တစ္။ မားကူ႔စ္ နဲ႔သူ႔ရဲ႕ မ်က္ႏွာစာတဘက္တည္းရွိေသာလူသား၊ ဒါေတြကုိအၾကမ္းဖ်င္းသိထားမွသာ လက္ရွိသြားေနတဲ့ ဟာဘားမားတုိ႔ လမ္းေၾကာင္းကုိ ပုိနားလည္လာမွာပါ။

KZေက

ေမေရ.....ေမလရဲ႕ေႏြရက္ရွည္

မင္းအေပါ့စြန္႔တဲ့ခြက္ထဲမွာငါေရလာမကူးဘူး
ငါ့ေရကူးကန္ထဲမွာ အေပါ့လာမစြန္႔ပါနဲ႔
မင္းေဆးလိပ္ျပာခြက္ထဲမွာ ငါ ရွဳးရွဳးမသြားဘူး
ငါ ရွဳးရွဳးသြားတဲ့ခြက္ထဲမွာ စီးကရက္အစီခံေတြပစ္မသြားပါနဲ႔
နံရံရဲ႕ဆယ္ေပအျမင့္က စာတေၾကာင္း
ဒီအထိေရာက္ေအာင္လွမ္း ပန္းႏုိင္ရင္
ခင္ဗ်ားကုိ က်ေနာ္တုိ႔ အရံမီးသတ္တပ္ဖြဲ႔ကအလုိရွိေနပါတယ္၊
၀င္းေမာင္ကဗ်ာတပုိင္းတစ ခုတေလာငါသတိရလွ
“၀႗္ဒုကၡဟာေရမီးအစုံအလင္နဲ႔”
အာဏာနဲ႔ေငြဟာ ဂရိဘာသာစကားပဲ
ငါက ျမန္မာလုိကုိ လူနားလည္ေအာင္ ေကာင္းေကာင္းေရးတတ္တာမဟုတ္
မျဖစ္ဘူး ကုိယ္ေကာင္းလွ်င္ေခါင္းမေရြ႕ဘူးဆုိေသာ္လည္း
အနဲဆုံး ဓါတ္ၾကီးေလးပါးေလာက္ေတာ့ ကုိးကြယ္ပါမွ၊
ေမ ၂၀၀၈ ထဲက ရွဳထားတဲ့အသက္
ခုထိျပန္မထြက္ဘူး။

KZေက

၂။ သမိုင္းေၾကာင္လိမ္ေလွခါးေပၚက ဒုိင္ယာလက္တစ္

ကုိလူ။ ။ ဖရင့္ဖတ္အေၾကာင္းၾကားေတာ့ၾကားဖူးေနတယ္။ ေမးခ်င္တာေလးေတြလည္းရွိေနတယ္ဗ်။
ဒုိင္ယာလက္တစ္ ကပဲစလုိက္ရေအာင္။ ခင္ဗ်ားရွင္းထားလုိ႔ Thesis ၊ Antithesis နဲ႔ Synthesis ကုိေတာ့သေဘာေပါက္သလုိရွိသြားျပီ။ ဒါေပမဲ့ ခုေခတ္ ပုိ႔စ္ေမာ္ဒန္သမားေတြက Dialectic ကုိေခတ္ကုန္သြား ျပီေျပာေနၾကတယ္ဆုိ။
ကုိမူ။ ။ အင္း ဒီလုိဗ်။ က်ေနာ္တုိ႔ခုသိသေလာက္မွာဒုိင္ယာလက္တစ္ဟာ မရပ္ေတာ့ဘူး။ ခင္ဗ်ား သမူဟ ရျပီးတာနဲ႔ မူလ ျပန္ျဖစ္ျပန္ေရာ။ အဆင့္တခုေတာ့ ျမင့္တက္ ဒါမွမဟုတ္ေျပာင္းသြားတာေတာ့ရွိတာေပါ့ေလ။ ဒီမွာ ေနာက္ပုိင္းေတြးေခၚရွင္ေတြက အျဖစ္အပ်က္အားလုံး သူ႔ဂြင္ထဲကုိသြင္းျပီးရွင္းတယ္။ ဒုိင္ယာလက္တစ္ဟာ အားလုံးကုိခ်ဳပ္ထားတယ္။ သူ႔အျပင္ဖက္ကေနထြက္ေတြးလုိ႔ ရွင္းလုိ႔ေကာ မရႏုိင္ဘူးလား စသည္ျဖင့္ ၾကံဆလာၾကတယ္။
ကုိလူ။ ။ တရုတ္သုိင္းကားထဲကလုိဆုိ စူ႔ထက္စူ လူစြမ္းေကာင္းေတြေပၚလာတာေပါ့။ ဆက္ပါဦး။
ကုိမူ။ ။ အဓိက ကေတာ့ ျပင္သစ္ေတြပဲ၊ Gorges Bataille (ေဂ်ာ့ခ်္ဘာတုိင္းယီ) နဲ႔ Baudrillard (ဘုိးဒရီးယား)ေနာက္ကဆရာကခုေခတ္မွာပုိအေျပာမ်ားလာတယ္။ (နီးစပ္ေအာင္မွန္း အသံထြက္ ထားပါသည္၊ ျပင္သစ္က ILL သုံးလုံးတြဲကုိ ယပက္လက္သံ ယူပါသည္)
ကုိလူ။ ။ Bataille ကုိစေျပာဗ်ာ
ကုိမူ။ ။ သူေျပာတာက ေမာ္ဒန္လူ႔အဖြဲ႔အစည္းဟာ အသုံး၀င္မွဳေနာက္ကုိပဲလုိက္တယ္။ လက္ေတြ႔က်တယ္၊ အသုံးတဲ့တယ္ဆုိရင္ျပီးေရာဆုိပဲ။ အဓိကျခင္းရာ ၂ရပ္ရွိမယ္။ ကုန္ပစၥည္း ထုတ္လုပ္ေရးနဲ႔သုိမွီးေရး (Production and Conservation of goods) လူ႔ဘ၀ရဲ႕ ျပန္လည္ထုတ္လုပ္ျခင္း နဲ႔ ထိမ္းသိမ္းထားျခင္း (Reproduction and Conservation of human life) လုိ႔ဆုိတယ္။ စားသုံးမွဳ (Consumption) ဟာလုိသေလာက္ပဲျဖစ္ရမယ္တဲ့။ ဒါေပမဲ့ သူျမင္တာက စားသုံးမွဳမွာႏွစ္ပိုင္းကြဲေနတယ္။ လူဟာသူ႔ဘ၀ကုိဆက္လက္ေမာင္းႏွင္ဖုိ႔လုိအပ္တဲ့စြမ္းအင္ အတြက္စားသုံးတာကတပုိင္း၊ ေဆာ့ဖုိ႔ ေပ်ာ္ပါးဖုိ႔ စစ္ပြဲ စတာေတြအတြက္ အပုိျဖဳန္းတီးဖုိ႔ (Unproductive Expenditure) သုံးစြဲတာကတပုိင္း၊ လုိ႔ဆုိတယ္။ ဒီလုိ process (မူလမွသည္သမူဟထိျဖစ္စဥ္) ထဲမွာ ျပဳန္းတီးသြားတာေတြဟာ ဒုိင္ယာလက္တစ္လုိ ခုိင္မတ္က်ပ္တည္းတဲ့ အေတြးအေခၚေဘာင္ ထဲကုိျပန္သြင္း လုိ႔မရႏုိင္ဘူးလုိ႔ေကာက္ခ်က္ဆြဲတယ္။ အသုံးအျဖဳန္း (Expenditure) ဟာဒုိင္ယာလက္တစ္ ကုိအာခံတယ္ လုိ႔ဆုိတယ္။
ကုိလူ။ ။ သိပ္မရွင္းဘူး။ ခုတခ်ဳိ႕လူေတြေျပာေနတဲ့ အျဖဴမဟုတ္ရင္အမဲျဖစ္ရမယ္ ဆုိတာမရွိေတာ့ဘူး။ မမွန္တုိင္းမွားရမလား၊ မခ်စ္တုိင္းမုန္းရမွာလားေပါ့။ ဒီလုိဒြိစုံ ႏွစ္ခုၾကားထဲမွာ ျပတ္ျပတ္သားသား ဆန္႔က်င္ဘက္မဟုတ္တဲ့ ဇုန္ေတြ နယ္ေတြ ရွိေနတယ္ဆုိတာကမွ နဲနဲနားလည္သလုိရွိေသးတယ္။
ကုိမူ။ ။ Bataille ကေဟဂယ္ကိုေ၀ဖန္ခဲ့တဲ့ ဒီအပ်ဳိးေပၚမွာ အေျခခံျပီး ဘုိးဒရီးယားက မာ့က္စ္ကုိ ဆက္ေ၀ဖန္တယ္။ Dialectic ဟာခုေခတ္ျပႆနာ ေတြကုိရွင္းဖုိ႔ ေဘာင္က်ဥ္းေနျပီ ဆုိတဲ့သေဘာပဲ၊ သူ႔ရဲ႕ စားသုံးသူလူ႔အဖြဲ႔အစည္း (Consumer’s Society) စာအုပ္မွာ ဘာတုိင္းယီ ရဲ႕ expenditure နဲ႔ waste ကုိရွင္းထားတယ္လုိ႔ဆုိတယ္။
ကုိလူ။ ။ ထားေတာ့ ျဖည္းျဖည္းခ်င္းေတာ့ဇတ္ရည္လည္လာမယ္လုိ႔ယူဆရမွာပဲ။ ဒုိင္ယာလက္တစ္ကုိတျခား ျဖည့္စြက္ေျပာခ်င္တာမ်ားရွိေသးသလား။
ကုိမူ။ ။ ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရးရဲ႕ေၾကြးေၾကာ္သံေတြခင္ဗ်ားမွတ္မိေသးလား။
ကုိလူ။ ။ လြတ္လပ္ေရး (freedom)။ ညီမွ်ေရး(equality) နဲ႔ ညီရင္းအကုိျဖစ္ေရး (fraternity)။ အေရးထဲခင္ဗ်ားကသမုိင္းစာေမးပြဲလာစစ္ေနျပန္ပါျပီ။
ကုိမူ။ ။ ဟုတ္ျပီ။ လြတ္လပ္ျခင္းဆုိရာမွာ ပုဂၢလိက (individual) သေဘာကကပ္ပါလာတယ္။ ညီမွ်ျခင္းက်ေတာ့ ႏုိင္ငံေတာ္ရဲ႕(state) အခန္းကပါလာတယ္။ ဒီမွာ ညီရင္းအကုိျဖစ္ျခင္းက်ေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ ဘယ္ထဲသြင္းရင္ေကာင္းမလဲ
ကုိလူ။ ။ သူက အဖြဲ႔အစည္းသေဘာထဲသြင္းရမယ္ထင္တယ္။ Community အဲ ၾကီးလာရင္ေတာ့ Society ေပါ့။ တဦးခ်င္းနဲ႔ႏုိင္ငံေတာ္ရဲ႕ၾကားမွာရွိမယ္။ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း ျငိမ္းခ်မ္းမွ ညီညြတ္မွ ညီရင္းအကုိျဖစ္ႏုိင္မယ္မဟုတ္လား။
ကုိမူ။ ။ ခုအဂၤလန္မွာ ေလဘာနဲ႔ကြန္ဆာေဗးတစ္မွာ ေလဘာကလက္၀ဲယိမ္းေတာ့ ႏုိင္ငံေတာ္ခ်ဳပ္ကုိင္မွဳကုိအားသာတယ္။ Equilityကုိအသားေပးတယ္။ ကြန္ဆာေဗးတစ္ေတြက လက္ယာသမားေတြ တဦးခ်င္းလြတ္လပ္ခြင့္ကိုပုိအခြင့္ေပးတယ္။ Freedomေပါ့။ မတူၾကဘူး၊ တူတာက ဒုိင္ယာလက္တစ္ကုိသူတုိ႔သုံးတဲ့ အခါ စတည္တဲ့ Thesis (မူလ) ေတြမွာ ေလဘာက freedom ညီမွ်ျခင္း၊ ကြန္ဆာေဗးတစ္က equility လြတ္လပ္ျခင္း။ ျပီးေတာ့ antithesis က်ေတာ့ႏွစ္ဘက္စလုံးက fraternity ကုိယူက်တယ္။
ကုိလူ။ ။ ကြန္ျမဴနတီကုိ တဦးခ်င္းအတြက္ ႏုိင္ငံေတာ္အတြက္ ဘုံဆန္႔က်င္ဘက္ယူျပီး သမူဟကုိ ရွာတယ္တဲ့လား။
ကုိမူ။ ။ ဒါအခု အဂၤလန္၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ျဖစ္လာတဲ့ ေဒးဗစ္ကင္မရြန္းရဲ႕အၾကံေပးတဦးျဖစ္တဲ့ Danny Kruger ရဲ႕ ၂၀၀၆ က စာတမ္း။ Right Dialectic ထဲကအယူအဆပါ။ Community ၊ Society ရွင္းေအာင္ေျပာရရင္ ခုအေျပာမ်ားလာတဲ့ Civil Society (အရပ္ဘက္လူ႔အဖြဲ႕အစည္း) ဒီနယ္ကုိရတဲ့သူ ႏုိင္ငံေတာ္ရွဳေထာင့္ကပဲၾကည့္ၾကည့္ လူတဦးခ်င္းရွဳေထာင့္ကပဲၾကည့္ၾကည့္ ေအာင္ပြဲရမယ္လုိ႔ဆုိတယ္။
ကုိလူ။ ။ ခင္ဗ်ားဆုိခ်င္တာက အၾကံေပးေကာင္းလုိ႔ ဒုိင္ယာလက္တစ္ပုိင္လုိ႔ ကင္မရြန္း၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ ျဖစ္တယ္ ေျပာခ်င္တာလား
ကုိမူ။ ။ မဟုတ္ဘူး။ တဘက္နဲ႔တဘက္ထိပ္တုိက္ေတြ႔ေနတဲ့ binary politics မွာကုိယ္က၀င္တုိးခြင့္ မသာတဲ့အခါ ၾကားနယ္တခုမွာ၀င္ခုိရတတ္တယ္။ တတ္ႏုိင္သမွ်ေရွ႕ကုိၾကဳိေတြးျပီး ၾကဳိအထုိင္ခ်ထားဖုိ႔လုိတယ္။ အခ်ိန္ေရြးခ်ယ္တတ္ဖုိ႔လုိတယ္ဗ်ာ။ ခင္ဗ်ားေျပာေစခ်င္တဲ့ ျမန္မာ့ႏုိင္ငံေရးမွာ အဓိကလုိေနတာ Fraternity ပဲ။ ညီရင္းအကုိျဖစ္ေရးပဲ။ အဖြဲ႔အစည္းေတြရဲ႕ အတြင္းစည္းမွာေကာ အျပင္စည္းမွာပါ လုိေနတာ။ ဖက္ဒရယ္စည္းမွာေရာ ႏုိင္ငံေတာ္စည္းမွာေရာလုိေနတာ ဒါပဲ။
လူမွဳေရးကုိၾကားခံလုိက္တဲ့ ႏုိင္ငံေရးတခုရွိလာေတာ့မယ္။ ႏုိင္ငံေတာ္ဘက္ကဒါကုိ ကုိယ့္ႏုိင္ငံရဲ႕ ေရရွည္အက်ိဳးကုိေမွ်ာ္ကုိးျပီး Civil Society ရဲ႕အင္အားၾကီးထြားဖုိ႔ကုိခြင့္ျပဳရမယ္။ အႏုစိတ္ႏုိင္ငံေရး Micropolitics နယ္ကုိက်ယ္ေစရမယ္။ Community ဘက္ကျပန္ၾကည့္ရင္ရည္ရြယ္ခ်က္ကေတာ့အတူတူပဲ။ ဒီမုိကေရစီပန္းတုိင္ကုိသြားခ်င္တာ။ ဒါေပမဲ့ ဂြင္ကေျပာင္းသြားျပီ။ ကုိယ္ရပ္ရမဲ့ ground ကေျပာင္းသြားသလုိ ကုိယ္ျဖည္ရမဲ့ frame ကလည္းေျပာင္းေနျပီ။ ေနာက္အေရးၾကီးတဲ့ ကြဲလြဲခ်က္တခုလည္းရွိေနတယ္။
ကုိလူ။ ။ ဆက္ပါဦး
ကုိမူ။ ။ က်ေနာ္တုိ႔ဆီမွာ တျခားႏုိင္ငံေတြလုိတဦးခ်င္းစီကလြတ္လပ္ခြင့္ကုိေျပာတယ္ ဆုိတာမွန္ေပမဲ့ State က က်ေတာ့ Equility ကုိေျပာတာမဟုတ္ဘူး။ Stability ကုိေျပာေနတာ။ ဒါကုိလည္းသတိမလစ္ေစခ်င္ဘူး။

ဆက္ပါမည္
KZေက

၁။ ပြင့္သစ္စ ဖရင့္ဖတ္ေက်ာင္းေတာ္

ဖရင့္ဖတ္ေက်ာင္းေတာ္ကုိမိတ္ဆက္လွ်င္ ေဟဂယ္ (၁၇၇၀-၁၈၃၈)ႏွင့္ ကားလ္မာက့္စ္(၁၈၁၈-၁၈၈၃) ကုိခ်န္ထားလုိ႔မရ။ နာမည္ေက်ာ္ဒုိင္ယာလက္တစ္ကုိေဟဂယ္ကစခဲ့ျပီး မာ့က္စ္က ကမာၻေက်ာ္ေစခဲ့သည္။
Thesis, Antithesis ႏွင့္ Synthesis ကုိျမန္မာပညာရွင္တုိ႔က မူလ၊ပဋိမူလႏွင့္ သမူဟ ဟုဘာသာျပန္ခဲ့ၾကသည္။
အဆုိတခုကုိဆန္႔က်င္ဘက္အယူအဆႏွင့္ထိပ္တုိက္ေတြ႔ေစျပီး၊ ထုိႏွစ္ခုျငင္းဆန္တြန္းတုိက္ျပီးေနာက္၊ စုစည္းျပီးအေတြးအေခၚသစ္တခုကုိရမည္၊ ယင္းစုစည္းမိေသာ Synthesis သည္ မူလ (thesis) ျပန္ျဖစ္လာျပီး ပဋိမူလ (antithesis) ႏွင့္ျပန္ေတြ႔၊ ျပီးတဖန္ထုိႏွစ္ခုေပါင္းစပ္ရင္း Synthesis ျဖစ္ျပန္၊ ဒီလုိႏွင့္သမုိင္းသည္ဆင့္ကဲတုိးတက္လာခဲ့သည္ဆုိသည္၊
ေဟဂယ္၏ဒုိင္ယာလက္တစ္တြင္ မာ့က္စ္က Class Struggle ကုိထဲ့ေပးခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ေဟဂယ္သည္ ဆာ့တ္ကုိ ဖယ္လုိက္လွ်င္ မ်က္ေမွာက္ပု႔ိစ္ေမာ္ဒန္ေခတ္တြင္ ထိပ္ကေျပးေနသည့္ ျပင္သစ္အေတြးအေခၚ ပညာရွင္မ်ားကို အမ်ားဆုံး ၾသဇာေညာင္းခဲ့သူတဦးျဖစ္ျပီး မာ့က္စ္ ဟူဆုိလုိက္လွ်င္အေနာက္တကမာၻလုံး ဖိမ့္ဖိမ့္တုန္ေစခဲ့သူ ေတြးေခၚပညာရွင္တဦးအျဖစ္သိရွိထားၾကသည္၊
ဆက္စပ္ျပီးေျပာရေသာ္ သမုိင္းကုိနိဂုံးခ်ဳပ္ျပီဆုိေသာ ဖူကူယားမားသည္ ေဟဂယ္လီယန္မာ့က္စစ္(Hegelian – Marxist) ျဖစ္သည္။
ဖရင့္ဖတ္ေက်ာင္းကုိစသူက မက္စ္ေဟာကုိင္းမား (Max Horkheimer 1895 – 1973) ျဖစ္သည္။ ပထမကမာၻစစ္အျပီး စီးပြားပ်က္ကပ္ျဖစ္ျပီး ၁၉၃၀ ျပည့္မ်ားတြင္ Critical Theory ကုိစခဲ့သည္။ အထက္မွာဆုိခဲ့ေသာ ေဟဂယ္ႏွင့္ မာ့က္စ္ ၏ ဒုိင္ယာလက္တစ္ကုိအျခားဘာသာရပ္မ်ားျဖစ္သည့္ စိတ္သရုပ္ခြဲပညာ၊မႏုႆေဗဒ၊လူမွဳေဗဒဘာသာ ရပ္မ်ားႏွင့္ စုစည္းပုံေဖာ္ဖုိ႔ၾကဳိးစားျခင္းျဖစ္သည္။
Critical Theory ကုိအဓိကပုံေဖာ္သည့္သြင္ျပင္ေလးခ်က္ မွာ Interdisciplinary, Reflective, Dialectical နဲ႔ Critical တုိ႔ျဖစ္သည္။ ဖရင့္ဖတ္ေက်ာင္းေတာ္သားမ်ားက က်င့္၀တ္၊ ဘာသာတရား၊ သိပၸံ၊ က်ဳိးေၾကာင္းဆင္ျခင္ မွဳစသည္ တုိ႔ကုိ ဘက္ေပါင္းစုံ၊ နယ္ပယ္ေပါင္းစုံ (Interdisciplinary) မွေလ့လာခဲ့ၾကသည္။ ထုိေခတ္အခါက တြင္က်ယ္ေနသည့္ သဘာ၀သိပၸံကုိ လက္ေတြ႔အေတြ႔အၾကဳံ သိပၸံနည္းက်စမ္းသတ္ခ်က္မ်ားျဖင့္သာ မွန္ကန္စြာ နားလည္ႏုိင္သည္ဆုိသည့္ (Empirical Approach) မွခြဲထြက္ခဲ့ျခင္းလည္းျဖစ္သည္။ Critical Theory သည္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတခုကုိ ထုိလူ႔အဖြဲ႔အစည္းအတြင္းရွိ လူမွဳ၀န္းက်င္ (Social Context ၊ ဆုိလုိသည္မွာ ယဥ္ေက်းမွဳ၊ ပတ္၀န္းက်င္၊အဖြဲ႔အစည္း၊ လူ) တြင္းမွာပင္ ထင္ဟပ္နားလည္(Reflective) ႏုိင္စြမ္းရွိရမည္၊
Knowledge ႏွင့္ပါတ္သက္ျပီး အခ်က္အလက္ေတြကုိ အေသမယူပဲ ေရွ႕မွာရွင္းခဲ့သည္ Dialectics သေဘာအရ စဥ္ဆက္လွဳပ္ရွားေျပာင္းလဲေနသည့္ျဖစ္စဥ္တခုအျဖစ္ယူခဲ့သည္။ ေနာက္ဆုံးအခ်က္တြင္ Critical Theory သည္Critical ျဖစ္ဖုိ႔ပင္။ လက္ရွိလူ႔အဖြဲ႔အစည္းကုိနားလည္ေနယုံနဲ႔မျပီး၊ ဘာေတြမွားေနသလဲ ႏွင့္ ဘယ္လုိျပင္ ရမလဲ သိရမည္။ ဒႆန ကုိလက္ေတြ႔အသုံးခ်ဖုိ႔ျဖစ္သည္။
ဂ်ာမဏီမွာနာဇီေတြဓါးထက္လာေတာ့ ဂ်ဳးစပ္သည့္ ေဟာကုိင္းမား ဂ်နီဗာကုိေျပးသည္။ ေနာက္ ဥေရာပစစ္မီးကိုပါေရွာင္ရင္း အေမရိကားကုိေရာက္သည္။ အဲဒီအခ်ိန္ ဟုိမွာ ဖုိ႔ဒ္ကရွိႏွင့္ေနျပီ။ ဖုိ႔ဒ္ရဲ႕ကြန္ေဗယာပတ္လမ္း ေပၚမွာအလုပ္သမားေတြ အုံနဲ႔က်င္းနဲ႔လုပ္သည့္ ထုနဲ႔ထည္နဲ႔ထုတ္လုပ္ေရးကရွိႏွင့္ေနျပီ၊ စက္မွဳအရင္းရွင္စံနစ္ကရွိႏွင့္ေနျပီ။ စားသုံးသူယဥ္ေက်းမွဳ၊ စာအုပ္ထုတ္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းၾကီးေတြနဲ႔ မီဒီယာကအရွိန္စရေနျပီ။ ေဟာလိ၀ုဒ္ကဒုတိယ တန္းစားရုပ္ရွင္ကားေတြက လူေတြရဲ႕တကယ့္ေပ်ာ္ရႊင္မွဳ ကုိမ်က္ေျချဖတ္ေနျပီ။ ဒါကုိ ေဟာကုိင္းမားႏွင့္ သူ႔သူငယ္ခ်င္း သီအုိေဒါအာဒုိႏုိ (Theodor W Adorno 1903 – 1969) တုိ႔က Cultural Industry လုိ႔ေခၚခဲ့ၾကသည္။
အေမရိကန္ အေတြ႕အၾကဳံေတြကသူတုိ႔ႏွစ္ေယာက္ေပၚမ်ားစြာရုိက္ခတ္ခဲ့သည္။စက္မွဳယဥ္ေက်းမွဳသည္ လူသားကုိစစ္မွန္သည့္ ေပ်ာ္ရႊင္သာယာမွဳကုိထင္ေယာင္ျမင္မွားေစခဲ့သည္ဟုသူတုိ႔ေကာက္ခ်က္ခ်သည္။ ဒီအေျခခံမွာ သူတုိ႔ႏွစ္ဦး၏ ထင္ရွားသည့္ The Dialectic of Enlightenment (1947) ထြက္လာခဲ့သည္။
ႏွစ္ဆယ္ရာစုစက္မွဳနဲ႔ဗ်ဳရုိကရက္ ေမာ္ဒန္ကမာၻကုိ လူသား၏ ဆင္ျခင္နည္းလမ္းတက် ေတြးေခၚမွဳျဖင့္ တည္ေဆာက္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ေခတ္မွီသိပၸံပညာ သခ်ာႍစသည္တုိ႔က ေရွးေဟာင္းပုံျပင္ေတြနဲ႔ ဘာသာေရးအစြဲအလမ္းေတြကုိဖယ္ထုတ္ခဲ့သည္။ ၁၈ရာစုဥါဏ္အလင္းေခတ္ေတြးေခၚရွင္ေတြျဖစ္သည့္ ရုဳးဆုိး ေဗာ္တဲယား ကန္႔ တုိ႔က လူသားကုိသဘာ၀တရား ကေနလြတ္ေျမာက္ျပီးလြတ္လပ္ေစရမည္ဆုိသည္။ သုိ႔ေသာ္လက္ေတြ႔တြင္ သိပၸံ နည္းပညာႏွင့္ဆင္ျခင္နည္းက် ေတြးေခၚမွဳေတြက လူသားကုိသဘာ၀တရားဆီမွ လြတ္္ေျမာက္မွဳမေပးႏုိင္ခဲ့။ သဘာ၀အရင္းအျမစ္မ်ားၾကြယ္၀ေသာ္လည္း ဆင္းငဲငတ္မြတ္မွဳကမလြတ္ေသး၊ ကုိယ္က်င့္တရားေတြတုိးတက္ လာသည္ဆုိေသာ္လည္း အာဏာရွင္စံနစ္ႏွင့္ညွင္းပန္းႏွိပ္စက္မွဳ အၾကမ္းဖက္မွဳေတြကမေပ်ာက္ကြယ္ေသး၊ ႏွစ္ငါးဆယ္ေက်ာ္ၾကာခဲ့ေသာ္လည္း ဖရင့္ဖတ္ေခတ္ဦး ေက်ာင္းေတာ္သားႏွစ္ဦး၏ The Dialectic of Enlightenment သည္မ်က္ေမွာက္ကမာၻကုိ ေကာင္းစြာထင္ဟပ္ ေနဆဲပင္ျဖစ္သည္။ ဒီသမုိင္းေနာက္ခံတီးလုံး တြင္ဖရင့္ဖတ္ဒုတိယမ်ဳိးဆက္ ျဖစ္သည့္ ဂ်ာဂန္ဟာဘားမား (Jurgen Habermas, 1929 - ) ေအာ္ပရာကုိၾကည့္ၾကရဖုိ႔ျဖစ္လာပါသည္။

ဆက္ပါမည္
KZေက

PLAY: ARt froM mYanmaR toDay ကအျပန္

စေနေန႔က က်ေနာ္တုိ႔ Osage ကိုေရာက္ပါတယ္
က်ေနာ္နဲ႔ သရပါ ဘေလာ့ဆရာ ၂ေယာက္ခ်ိန္းျပီးသြားၾကတယ္
နဲနဲေတာ့ရွာရတယ္ က်ေနာ္ စလုံးကုိသိပ္မသြားတတ္လုိ႔လဲျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္
Dhoby Ghaut ဘူတာ က The Cathay ရုပ္ရွင္ရုံကုိသိတဲ့သူေတြလြယ္ေအာင္ရွာႏုိင္ပါလိမ့္မယ္
Link မွာျပထားတဲ့ပုံထဲက အတုိင္း Handy လမ္းဘက္ကဆုိ အထစ္ ၁၄၀ ရွိတဲ့ေလွကားကုိတက္ရပါမယ္
Sophia road ဘက္ကဆုိရင္ လမ္းကုန္းျမင့္ေလးအတုိင္းတက္ရပါလိမ့္မယ္
က်ေနာ္တုိ႔ေတာ့ Sophia လမ္းကုိမရွာႏုိင္တာနဲ႔ ေနာက္လည္းမက်ခ်င္လုိ႔
အထစ္ ၁၄၀တက္ခဲ့ပါတယ္။ သြားရက်ိဳးနပ္ပါတယ္။
Panel Discussion မွာ ထြန္း၀င္းေအာင္က သူ႔ဆလုိက္ရွဳိးကိုစျပပါတယ္
သူလက္ရာ သူ႔အမ်ဳိးသမီး (၀ါႏု) လက္ရာ နဲ႕သူ႔သူငယ္ခ်င္းတခ်ဳိ႕လက္ရာေတြပါတယ္
တခ်ဳိ႕ဟာ အသိအမွတ္ျပဳရေလာက္ေအာင္အားထုတ္ထားတာပါ။ သူတုိ႔ႏွစ္ေယာက္စလုံးငယ္ေသးေတာ့
ေရွ႕မွာဆက္ျပီးအမ်ားၾကီးလုပ္ႏုိင္ပါလိမ့္ဦးမယ္
ျပီးေတာ့ NTU က ပေရာ္ဖက္ဆာက ျမန္မာ့ေခတ္ျပဳိင္ art နဲ႔သူ႔ဆက္စပ္မွဳေတြကုိရွင္းပါတယ္
အမ်ဳိးသမီးပါ။ မယ္လင္ဒါ တဲ႔ ျမန္မာ artist ေတြနဲ႔ရင္းႏွီးကြ်မ္း၀င္တာေတြ႔ရတယ္
ျပီးေတာ့ ပုိပုိ။ သူက အပုိင္း ၄ ပုိင္းခြဲျပီး သူ႔ presentation ကုိလုပ္ပါတယ္
ကုိလုိနီမတုိင္မီ၊ ကုိလုိနီအျပီး၊ ၂၆ ႏွစ္ျပည္ႏွင္ခံႏွစ္မ်ား၊ ၈၀ျပည့္ႏွစ္မ်ားေနာက္ပုိင္း၊
အဖြင့္စတက္လာတဲ့ ေရႊတိဂုံဘုရား ကုိျငမ္းဆင္ထားတာေတြနဲ႔ ျဖတ္ရုိက္ထားတဲ့ ဓါတ္ပုံနဲ႔တင္
သူ႔တင္ျပပုံဟာအသက္၀င္လာခဲ့တယ္။
ျမန္မာျပည္ က artist တခ်ဳိ႕ရဲ႕ လက္ရာေတြ (Performance, Installation, Videos, Documentary, ....) ေတာ္ေတာ္ပါပါတယ္
ေနာက္ဆုံး စင္ကာပူလူမ်ဳိး Conceptual Artist တေယာက္က နဲနဲေျပာ ျပီးေမးခြန္းတခ်ဳိ႕ ပုိပုိကုိေမးျပီး discussion ျပီးပါတယ္
ကုိပုိပုိ အႏုပညာလက္ရာက ေခါင္မုိးေပၚမွာ မုိးရြာခ်လိုက္ေတာ့ ပ်က္သြားတယ္ ျပန္လုပ္ရပါလိမ့္ဦးမယ္
သူ႔ဟာ က project ဆုိေတာ့ၾကာဦးမယ္ ၂ လေလာက္ေနရလိမ့္မယ္ က်န္တဲ့သူေတြက တနဂႍေႏြျပန္ၾကမယ္ေျပာတယ္
Discussion ျပီးေတာ့ ဦးေအာင္ျမင့္ က Performance လုပ္ပါတယ္။
ဒီစေနမွာ ပုိပုိ discussion ထပ္ရွိပါမယ္။ သြားအုံးမယ္လုိ႔ေတာ့အားယူထားပါတယ္၊
ျပပြဲကေတာ့ ၂၀ရက္ေန႔ထိရွိမယ္။
ဓါတ္ပုံတခ်ဳိ႕ရုိက္လာခဲ့တယ္ ေနာက္ရက္ေတြမွာတင္ေပးပါမယ္
သုိ႔ေသာ္ ကုိယ္တုိင္သြားၾကည့္ႏုိင္ရင္ပုိမေကာင္းေပဘူးလားဗ်ာ
လမ္းေပ်ာက္ေနရင္ သုိ႔ ျပပြဲမသြားခင္သိခ်င္တာေလးေတြရွိရင္
လူၾကီးမင္းမရွိတဲ့ ၆၃၃၇ ၉၉၀၉ ကုိဆက္သြယ္ေမးျမန္းႏုိင္ပါတယ္။

KZေက

PLAY: ARt froM mYanmaR toDay

အိပ္ခါနီးမွ facebook မွာ ကုိေမာ္ႏုိင္ေအာင္ ဆီက
message ကုိမဖတ္ရေသးတာသတိရမိတယ္
ေအာက္က link ကုိ၀င္လုိ႔မရရင္ မန္႔ေပးေစလုိပါတယ္
PLAY: art from myanmar today ျပပြဲကုိ စင္ကာပူမွာဒီစေနဖြင့္ပြဲလုပ္ပါလိမ့္မယ္
စိတ္၀င္စားသူမ်ားလက္မလြတ္သင့္တဲ့ပြဲမ်ဳိးပါ
ေၾကာ္ညာနဲ႔တင္ ၀မ္းသုံးခါသြားတယ္ ဆုိတာဒါမ်ဳိးလုိ႔သေဘာေပါက္သြားပါတယ္္
အၾကာၾကီးေတာ့မလုပ္နဲ႔ေပါ့ ေရေပါေပမဲ့ေလတုိက္တယ္၊ (လင့္ကုိၾကည့္ျပီးရင္က်ေနာ္က်ီစယ္တာကုိရိပ္မိပါလိမ့္မယ္)
http://www.osagegallery.com/ecard166.html
ၾကည့္ရခ်ည္ေသးရဲ႕ ေမာ္ဒန္ေတြ ေမာ္ေၾကးနီေတြ ပုိ႔စ္ပလက္တီနမ္ေတြ

KZေက

မွီ ျဖစ္ႏုိင္ေျခ

အားလပ္ရက္အပန္းေျဖစခန္းတခုကုိမသြားခင္တရက္မွာ ကုိမင္းကသူ႔ပန္းပင္ေတြအတြက္ အိမ္နီးခ်င္းတေယာက္ကုိ မွာတယ္။ က်ေနာ့္အပင္ကေလးေတြနဲနဲၾကည့္ျပီး ေရေလာင္းေပးပါလား။ ဒီရက္ပုိင္းေန႔လည္ဘက္ေနပူလြန္းေတာ့အပင္ေတြကညေရာက္တဲ့အထိအရင္လုိျပန္လန္းမလာဘူး။ က်ေနာ္မၾကာပါဘူး၊တပတ္ အလြန္ဆုံးဆယ္ရက္ေပါ့။
သူစိတ္ပူမယ္ဆုိလည္းပူစရာ ေရသာမေလာင္းလုိ႔ကေတာ့ပန္းပင္ေတြဟာ ၉၀%ေလာက္ေသဖုိ႔ရွိေနတာကုိး၊ ေရေလာင္းတာေတာင္ မွ ၂၀%မေသခ်ာဘူး။ ေသႏုိင္ေသးတယ္။ သုိ႔ေပမယ့္ အိမ္နီးနားခ်င္း ကလည္း ေမ့ေနဖုိ႔က ၃၀% ေလာက္ရွိျပန္ေရာ။ ဒီေနရာမွာေမးခြန္းသုံးခုေလာက္ေမးၾကည့္ခ်င္ပါတယ္။
၁) အဲဒီအပတ္အတြင္းပန္းပင္ေလးေတြေသသြားဖုိ႔ ျဖစ္ႏုိင္ေျခဘယ္ေလာက္ရွိသလဲ
၂) ကုိမင္းျပန္လာတဲ့အခ်ိန္မွာ ပန္းပင္ေလးေတြကေသေနျပီဆုိရင္ေကာ၊ သူ႔အိမ္နီးနားခ်င္းကေရေလာင္းေပးဖုိ႔ ေမ့ေနမဲ့ ျဖစ္ႏုိင္ေျခဘယ္ေလာက္လဲ
၃) အိမ္နီးနားခ်င္းကေရေလာင္းဖုိ႔မ်ားေမ့ေနရင္ ကုိမင္းျပန္လာတဲ့အခ်ိန္မွာပန္းပင္ေလးေတြေသေနဖုိ႔ျဖစ္ႏုိင္ေျခ ဘယ္ေလာက္ရွိေလမလဲ
ေမးခြန္းေတြကဆင္သလုိရွိေနတယ္၊ အထူးသျဖင့္ ၂ နဲ႔ ၃ ေပါ့။ တကယ္ေသခ်ာဖတ္ၾကည့္လုိက္ရင္ ေမးခြန္း ၃အတြက္အေျဖက ၉၀% လုိ႔ေပးထားျပီးသားပါ။ ဒါဆုိ ၁ နဲ႔ ၂ ကုိဘယ္လုိ လုပ္ၾကမလဲ။ ရွဳပ္သလုိျဖစ္သြားရတာက က်ေနာ္တုိ႔မွာ အေျခအေနေတြေပၚမူတည္ျပီး ျဖစ္ႏုိင္ေျခ ရာခုိင္ႏွဳန္းေတြကုိ ေပါင္းစပ္စဥ္းစားဖုိ႔ၾကဳံလာရလုိ႔ပါ။ သခ်ာႍ မွာေတာ့ဒါကို Conditional Probability လုိ႔ေခၚပါတယ္။
ေကာင္းျပီေလ တကယ္စိတ္၀င္စားသူေတြအတြက္ ေအာက္ကေမးခြန္းေလးကုိပဲအရင္ ေျဖၾကည့္ ေစခ်င္ပါတယ္။ နားလည္ရလြယ္ေစမယ္လုိ႔အာမခံပါတယ္ဗ်ာ။ ဒီလုိ
အမ်ဳိးသမီးေတြမွာရင္သားကင္ဆာျဖစ္ႏုိင္ေျခက ၀.၈% လုိ႔ သုေတသန တခုကဆုိတယ္။ တကယ္ေရာဂါရွိသူတဦးကုိစက္နဲ႔စစ္ၾကည့္ရင္ ထြက္လာတဲ့အေျဖက ၉၀% ပဲမွန္တယ္။ ေရာဂါမရွိပဲလည္း ရွိတယ္ဆုိျပီး မွားအေျဖေပးတာက ၇%ေလာက္ရွိေနျပန္ေရာ။ ဒါဆုိ Positive လုိ႔အေျဖထြက္တဲ့ အမ်ဳိးသမီးတေယာက္ရဲ႕ေရာဂါျဖစ္ႏုိင္ေျခဘယ္ေလာက္ရွိသလဲ။
(ကဲ ခဏေလးနားျပီးစဥ္းစားၾကည့္မယ္။ ျပီးေတာ့အေျဖမွန္မမွန္တုိက္ၾကည့္ၾကတာေပါ့)
ဒီေမးခြန္းကုိ ဂ်ာမန္ဆရာ၀န္ ၂၄ ေယာက္ကုိေမးၾကည့္တာ အေျဖဟာ ၁ ကေန ၉၀ အတြင္းထဲမွာရွိတယ္ (၀ါးတားတားေတြ၊ ဒါေၾကာင့္ဂ်ာမန္ေကာင္ေတြစစ္ရွဳံးတာေနမွာ) အေမရိကန္ဆရာ၀န္ေတြေမးၾကည့္ေတာ ၁၀၀မွာ ၉၅ ေယာက္ ေလာက္ က ၇၅% ပတ္၀န္းက်င္မွာေျဖၾကတယ္။ (အေမရိကန္ေတြဟာ ဟိတ္ၾကီးဟန္ၾကီး အေျဖၾကီးၾကီးသေဘာက်သူေတြကုိး)
အတင္းေျပာျပီးသြားျပီဆုိေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔အေျဖေလးေတြတုိက္ၾကရေအာင္။ ၉% တဲ့။
အတူရွင္းၾကတာေပါ့၊ ဒီလုိလုပ္ ၀.၈% အတြက္ လူ ၁၀၀၀ မွာ ၈ ေယာက္ကေရာဂါျဖစ္ႏုိင္ေျခရွိတယ္လုိ႔ ယူလုိက္ၾကမယ္။
၁။ ျဖစ္ႏုိင္တဲ့ ၈ ေယာက္ကုိစစ္ၾကည့္ရင္ (၈X၉၀%= ၇ ေယာက္) မွာအမွန္အတုိင္းအေျဖထြက္မယ္။
၂။ မျဖစ္ႏုိင္တဲ့ ၉၉၂ ေယာက္က မွားျပီး (၉၉၂X၇%= ၇၀ ေယာက္) မွာ ေရာဂါရွိတယ္လုိ႔အေျဖရလိမ့္မယ္။
၃။ စုစုေပါင္းစစ္ၾကည့္လုိ႔ positive ေတြ႔ရမဲ့ ၇၇ ေယာက္ (၇+၇၀) မွာ တကယ္ေရာဂါရွိေနတာက ရ ေယာက္
ဆုိေတာ့ အေျဖက 7/77 *100 = 9 % လုိ႔ရလာပါတယ္။
ျဖစ္ႏုိင္ေျခေတြ ဟာတကယ္အတိအက်ျဖစ္လာမွာေတြမဟုတ္ပါဘူး။ ေခါင္းပန္းလွန္လုိ႔ ေခါင္းက်ဖုိ႔ ၅၀% ရွိတယ္ဆုိတာ ဘယ္သူမွမျငင္းေပမဲ့ ၁၀ ခါလွန္ရင္ေခါင္း ၅ခါက်မလားဆုိျပန္ေတာ့ ဘယ္ေျပာလုိ႔ရပါ့မလဲ။ ဘ၀မွာျဖစ္ႏုိင္ေျခေတြကုိစဥ္းစားရတဲ့အခ်ိန္ေတြရွိပါတယ္။ မုိးေလ၀သကစလုိ႔ လူမွဳေခတ္ေျပာင္းခ်ိန္မ်ားအဆုံး Probability ေတြရွိေနပါတယ္။ ဘ၀မွာအေျခအေနေတြကုိထဲ့သြင္းတြက္ခ်က္ရတာမ်ဳိးေတြလည္းရွိပါတယ္။ သူစဥ္းစားသလုိကုိယ္မစဥ္းစားႏုိင္တာ၊ သူ၀ယ္တုန္းကေစ်းကုိကုိယ္၀ယ္ေတာ့မရေတာ့တာ condition ေတြမတူလုိ႔ ေျပာင္းသြားလုိ႔ပါ။ Conditional Probability ကုိ သခ်ာႍသမားေတြက Bayes’ Theorem နဲ႔ ရွင္းရမယ္လုိ႔နားလည္ထားပါလိမ့္မယ္။ က်ေနာ့္ရည္ရြယ္ခ်က္ကဒီညီမွ်ျခင္းေတြနဲ႔ ပုံေသနည္းေတြကိုေျပာဖုိ႔မဟုတ္ပါဘူး။
တစကၠန္႔ခ်င္း တနာရီခ်င္း တေန႔ခ်င္း အားလုံးဟာေျပာင္းေနပါတယ္၊ နည္းလမ္း နဲ႔ တန္ဖုိးေတြကုိ ဆုပ္ကုိင္ထားဖုိ႔လုိတဲ့အခ်ိန္ေတြရွိပါတယ္။ အေသေတာ့မျဖစ္ပါေစနဲ႔၊ မဟုတ္ရင္ လူသားရဲ႕သဘာ၀က်တဲ့ ရုိးစင္းစြာ ေတြးေခၚ ခံစားႏုိင္တဲ့ အေျခခံရပုိင္ခြင့္၊ နဲ႔ အလွတရား ကိုဆုံးရွဳံးရမွာပါ။

ခ်စ္ခင္စြာျဖင့္
KZေက
Chances are (Steven Strogatz) IHT 25 April 2010 လည္းနဲနဲပါတယ္။