၁၂။ Moral Discourse (သုိ႔) သင္ယူမွဳျဖစ္စဥ္ကုိျဖတ္သန္းျခင္း

ကုိမူ။ ။ ေအးဗ်ာ ဒီေနရာမေတာ့က်ေနာ္တုိ႔ပုိ႔စ္ေမာ္ဒန္သမားေတြကုိနဲနဲေျပာဖုိ႔လုိလာတယ္။ ဥပမာ ဖူးကုိ (Michel Foucoult 1926 – 1984) ရဲ႕အလုိအရေတာ့ Conflict ကေတာ့ရွိမွာပဲတဲ့။ ဒါကုိရွင္းထုတ္လုိက္ခ်င္လုိ႔မရ ဘူးတဲ့။ ဟာဘားမားလုိခ်င္တဲ့အားလုံးသေဘာညီလက္ခံႏွဳိင္မွဳ (Consensus) ဆုိတာက တခုခုကိုခ်ဳိးႏွိမ္ပစ္ လုိက္မွရတာမ်ဳိးလုိ႔ဆုိတာကုိး။ လူနဲစုရဲ႕သေဘာထားကုိဖိႏွိပ္ပစ္လုိက္ရတာ မ်ဳိးေတြေပၚလာႏုိင္တယ္ေပါ့။
ကုိလူ။ ။ ခင္ဗ်ားဆုိခ်င္တာက အမ်ဳိးသမီးလွဳပ္ရွားမွဳေတြ၊ လူနည္းစုရပုိင္ခြင့္ေတြ ဒါေတြကုိ Consensus နဲ႔မသြားႏုိင္ဘူးေပါ့။
ကုိမူ။ ။ က်ေနာ္တုိ႔ဂ်ိမ္းဆင္နဲ႔ပုိ႔စ္ေမာ္ဒန္အေၾကာင္းေျပာတုန္းက အလုံးစုံအမွန္တရား (Totality/ Universality) ကုိပုိ႔စ္ေမာ္ဒန္သမားေတြကပယ္တယ္ဆုိတာ ျပန္သတိရေစခ်င္တယ္။ ဒီေတာ့ ဟာဘားမားနဲ႔ ပုိ႔စ္ေမာ္ဒန္နဲ႔လာညိေနတဲ့အထဲဒီတခုလည္းပါတယ္ေပါ့။ ဟာဘားမားက အဆင့္ငါးကေနေျခာက္ကုိ ကူးေျပာင္းတာကုိ သင္ယူမွဳျဖစ္စဥ္ (Learning Process) လုိ႔ဆုိတယ္။ သူကၾကဳိေတာ့ေျပာထားတာပဲမလား။ ေမာ္ဒန္ဟာမျပီးေသးဘူးဆုိတာ။ ဒီအဆင့္ကုိ သင္ယူရင္းျဖတ္သန္းရဦးမယ္ ဆုိတဲ့သေဘာေပါ့။
ကုိလူ။ ။ ဟုတ္ျပီ၊ ဒါဆုိ Ethic နဲ႔ Moral ခြဲတာေလးဘက္လွည့္ပါဦး။
ကုိမူ။ ။ Ethic က အေကာင္းနဲ႔အဆုိးခြဲတယ္။ တန္ဖုိး (Value) ကုိအေျခခံတယ္။ ငါ့အတြက္ ငါတုိ႔အတြက္ ဘာကေကာင္းသလဲေတြးတယ္။ Moral က်ေတာ့ အမွန္နဲ႔အမွားခြဲတယ္။ ႏွဳန္းစံ (Norm) ကုိအေျခခံတယ္။ ဘယ္ဟာအမွန္လဲ၊ ငါဘာလုပ္သင့္သလဲ၊ ဘာေၾကာင့္လဲ ဆုိတာေတြေမးတယ္၊ ေတြးတယ္။
ကုိလူ။ ။ အေကာင္းအဆုိးနဲ႔ အမွားအမွန္ကြာတာေတာ့ဟုတ္ပါျပီ။ တန္ဖုိးနဲ႔ ႏွဳန္းစံကုိဘယ္လုိခြဲတာလည္း။ တန္ဖုိးကုိအေျခမခံတဲ့ စံႏွဳန္းစံထားဆုိတာမ်ဳိးေကာရွိလုိ႔လား။
ကုိမူ။ ။ ဟာဘားမားအဆုိအရေတာ့ Value ဆုိတာ ယဥ္ေက်းမွဳနဲ႔ဆက္စပ္တယ္။ Culture ကလာတာ၊ တဦးခ်င္း၊ အုပ္စုတစုနဲ႔ပုိသက္ဆုိင္တယ္။ ျဖည္းျဖည္းခ်င္းဖြံ႕ျဖဳိးလာတာ။ ဒါေပမဲ့ Normကေတာ့ စံတခုအေနနဲ႔ရွိတယ္။ သတ္မွတ္လုိက္တာ။ ဥပမာဗ်ာ က်ေနာ္တုိ႔ယဥ္ေက်းမွဳမွာ ၾကီးသူကုိငယ္သူကရုိေသတာ၊ ဒါက Value၊ လူၾကီးသူမကဆုံးမရင္လုိက္နာရတာမ်ဳိး။ သက္ၾကီးစကားသက္ငယ္ၾကားတုိ႔ဘာတုိ႔ဟာ ဒီတန္ဖိုးကုိပံ့ပုိး ထားတာမ်ဳိးေပါ့။ စံႏွဳန္းနဲ႔ခ်ဥ္းကပ္တဲ့အခါမ်ဳိးၾကေတာ့ ငယ္တဲ့သူက ဟာဒီလူၾကီးဒီအယူအဆကုိ ဘာစံကုိယူျပီးေျပာတာလဲ၊ သူေျပာတာကုိလက္ခံဖုိ႔ေျခေျချမစ္ျမစ္ဘာရွိသလဲ။ ဒါေတြ၀င္လာတယ္။
ဒါ့အျပင္ Norm (စံႏွဳန္း) တခုသတ္မွတ္ဖုိ႔ဆုိတာ ဆက္စပ္ပတ္သက္သူအားလုံး လက္ခံလုိက္နာ ႏုိင္တာမ်ဳိးျဖစ္ရမယ္။ ဥပမာ၊ လူတေယာက္တေယာက္ကုိ ကတိက၀တ္ေပးျပီးမေဖာက္ဖ်က္ရဘူး ဆုိတာ ကုိယ္က်င့္အရ၊ တန္ဖုိးအရေကာင္းေပမဲ့အားလုံးက်င့္သုံးဖုိ႔မလြယ္ကူဘူး။ ခင္ဗ်ားဟာကတိေပးျပီးလုိ႔ကေတာ့ ဘယ္ေတာ့မွမဖ်က္ဘူးဆုိတာက သိပ္ေကာင္းတဲ့တန္ဖုိးတခုေပါ့။ ဒါေပမဲ့ စံႏွဳန္းတခုအေနနဲ႔ တျခားသူအားလုံး လုိက္နာက်င္သုံးရမယ္လုိ႔ေတာ့သတ္မွတ္လုိ႔မျဖစ္ေခ်ဘူး။ သုိ႔ေသာ္ သူတပါးအသက္မသတ္ရဖူး ဆုိတာက်ေတာ့ ႏွဳန္းစံအေနနဲ႔ကုိလက္ခံျပီးက်င့္သုံးသင့္တာမ်ဳိးျဖစ္တယ္။
ကုိလူ။ ။ ဒီေတာ့ Ethic ကအခ်က္အလက္တခု ရဲ႕ခုိင္မာမွဳဟာ ဆက္စပ္ပတ္သက္မွဳ၊ အေျခအေနတခုေပၚမွီခုိမွဳ ေတြနဲ႔ဆုိင္ျပီး Moral က်ေတာ့ ဘယ္ေပၚမွဳမမွီခိုေတာ့ဘူး၊ သူခ်ည္းပဲမွန္ကန္ျပည့္စုံမွဳရွိေနတယ္။ Conditional နဲ႔ Unconditional ကြာသြားတယ္။ Relative နဲ႔ Absolute ကြာလာတယ္ ေပါ့။
ကုိမူ။ ။ အတိအက်ပဲ။ သီအုိရီအရေတာ့ Ethic က ကုိယ့္လုပ္ေဆာင္ခ်က္ကေနထြက္လာတဲ့အက်ဳိးဆက္ေတြ ကိုမူတည္ျပီးေကာင္းဆုိး (မွားမွန္) ခြဲတဲ့ Theological ျဖစ္ျပီး Moral ကေတာ့ ခင္ဗ်ားဘယ္လုိတာ၀န္ေတြ ကုိယူတယ္ဘာေတြ လုပ္တယ္ဆုိတဲ့အခ်က္ကိုမူတည္ျပီး မွားမွန္ခြဲတယ္။ Deontological လုိ႔ဆုိတယ္။ နည္းလမ္းကုိၾကည့္တာနဲ႔ ရလဒ္ကုိၾကည့္တာ ႏွစ္ခုကြဲသြားတယ္။
ကိုလူ။ ။ ခင္ဗ်ားအလုံးၾကီးေတြနဲနဲေလွ်ာ့ပါေလ။ ခုေလာက္ဆုိရင္ ဟာဘားမားဟာ Ethical Discourse ထက္စာရင္ Moral Discourse ကုိပုိဦးစားေပးတယ္ဆုိတာက်ေနာ္ရိပ္မိသြားပါျပီ။
ကုိမူ။ ။ ဟုတ္တယ္၊ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတခုမွာ ဆက္စပ္ပတ္သက္ေနတဲ့သူ (agent) အားလုံးလက္ခံ လုိက္နာႏုိင္တဲ့ စံႏွဳန္းေတြရွိရမယ္။ သတ္မွတ္ရမယ္။ ဒါေတြနဲ႔ conflict ေတြကုိရွင္းရမယ္။ ဒီလုိမရွင္းႏုိင္ေသးတာဟာ အဲဒီလူ႔အဖြဲ႔အစည္းဟာ Post-conventional Morality ရဲ႕အဆင့္ေျခာက္ ကုိမေရာက္ေသးလုိ႔ပဲ။ ေရွ႕အပတ္ကေျပာတာနဲ႔ျပန္ဆက္စပ္ရရင္ ကုိယ္က်င့္ဖြံ႕ျဖဳိးမွဳရဲ႕ အဆင့္ငါးကေန ေျခာက္ကုိ ကူးေျပာင္းဖုိ႔လုပ္ေနတဲ့ သင္ယူမွဳျဖစ္စဥ္ကုိ Moral Discourse နဲ႔ျဖတ္ေက်ာ္ရမယ္ဆုိတာ ဟာဘားမား အယူအဆပဲ။
Moral Discourse တုိ႔ Ethical Discourse တုိ႔ဆုိတာ ေတြကုိဟာဘားမားေရွ႕ကဆရာသမားေတြ ေျပာခဲ့ဘူးတာမရွိဘူး။ သူကစတာပဲ။ က်ေနာ္တုိ႔ ခုေျပာတာလည္း သေဘာေလး ငုံံမိတယ္ဆုိရုံသာပါ။ ခင္ဗ်ားစိတ္၀င္စားရင္ ကန္႔ ကစျပီး ေလ့လာေစခ်င္တယ္။

KZေက