ကုိလူ။ ။ ေရွ႕ဆက္မသြားခင္ျပီးခဲ့သမွ်ေလးျပန္ေျပာၾကည့္ရေအာင္လား။
ကုိမူ။ ။ က်ေနာ္တုိ႔ေျပာခ်င္တာေလးနဲနဲေတာ့ပုံေပၚလာပုံပဲ။ ေရာမအင္ပါယာျပဳိကြဲအျပီး အလယ္ေခတ္မွာ ဘာသာေရးစစ္ပြဲေတြ၊ ေက်ာင္းေတာ္ကလႊမ္းမုိးမွဳေတြမ်ားေတာ့ အေနာက္တုိင္းလူ႔အဖြဲ႔အစည္းဟာ တခ်ဳိ႕သမုိင္းဆရာမ်ားအလုိအရဆုိ အေမွာင္ေခတ္ထဲျဖတ္သန္းခဲ့ရတယ္။
ကုိလူ။ ။ ျပီးေတာ့ ရီေနးဆန္း အလင္းေရာင္၊ ျပီးေတာ့ Enlightenment (ညာဏ္အလင္းပြင့္ေခတ္) ကစတည္ လုိက္တဲ့ ေမာ္ဒန္ေခတ္။ ခုပုိ႔စ္ေမာ္ဒန္ကေတာ့ေကာ။
ကုိမူ။ ။ ဘာသာေရးယုံၾကည္မွဳအစြန္းေရာက္ခဲ့တဲ့ အလယ္ေခတ္ကုိျပင္ဖုိ႔ Enlightenment ေတြးေခၚရွင္ေတြက ဆင္ျခင္မွဳကိုေရွ႕တန္းတင္ခဲ့ၾကတယ္။ ဆင္ျခင္တုံတရားနဲ႔ျပည့္စုံတဲ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း ဘာသာေရးအစြဲအလန္းကင္းတဲ့လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမ်ဳိးေပါ့။ ဒီမွာေမာ္ဒန္လူ႔အဖြဲ႔အစည္းျဖစ္လာတယ္။
သိပၸံနည္းပညာ ေတြအရမ္းထြန္းကားလာတယ္။ ပုိ႔စ္ေမာ္ဒန္ဆုိတဲ့အသုံးတြင္က်ယ္စျပဳလာတာကုိ ၁၉၆၀ ျပည့္ႏွစ္ေတြမွာစေတြ႔တယ္။ လူသားရဲ႕ ဆင္ျခင္နည္းလမ္းတက်အေတြးအေခၚနဲ႔နည္းနာေတြထက္ေက်ာ္လြန္ျပီး လူ႔အဖြဲ႕အစည္းဟာပုိရွဳပ္ေထြး လာတယ္၊ ဒါေၾကာင့္ အျခားအယူအဆသစ္ေတြကုိရွာေဖြရမယ္။ ေခတ္ကုိအျခားအျမင္ေတြနဲ႔ျမင္တတ္ဖုိ႔လုိလာျပီဆုိျပီး ပုိ႔စ္ေမာ္ဒန္ ဆရာမ်ားက ဆုိလာတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဟာဘာမားဟာ ေမာ္ဒန္မျပီးေသးဆုိတာ ဆင္ျခင္တုံတရားကိုလက္လႊတ္လုိ႔မရဘူးဆုိတာ အခ်က္သုံးခ်က္ကိုရွင္းရင္းရပ္တည္ခဲ့တယ္။
ကုိလူ။ ။ တစ္၊ သူ႔ဘာသာစကားအျမင္မွာအေျခခံတဲ့ အဓိပၸါယ္ကုိနားလည္ျခင္း၊ ဆက္ေတာ့ Validity Claim သုံးမ်ဳိး။ ႏွစ္၊ ဒါကုိတခါသူက စံနစ္ (System) က ဘ၀ကမာၻ (Lifeworld) ကုိလြမ္းမုိးရင္းေပၚလာတဲ့ ရွဳပ္ေထြးမွဳ ေတြေၾကာင့္ လူေတြဟာအျဖစ္အပ်က္ေတြကုိမွန္မွန္ကန္ကန္နားမလည္ႏုိင္ေတာ့ဘူး။ တနည္းဆုိရရင္ ေငြ နဲ႔ အာဏာကုိ အေျခခံထားတဲ့ Instrumental Actions ေတြေၾကာင့္လူဘ၀ဟာ လူမွဳမတည္ျငိမ္မွဳေတြနဲ႔ ရင္ဆုိင္ေနရတယ္။ ဆင္ျခင္မွဳအေျခခံလူ႔အဖြဲ႔အစည္းဟာမျဖစ္ႏုိင္တာမဟုတ္ဘူး။ ေမာ္ဒန္ေခတ္ ရဲ႕ေကာင္းမြန္တဲ့ ႏွဳန္းစံတန္ဖုိးေတြကုိ Communicative Actions သုံးျပီးျပန္လည္တည္ေဆာက္ရမယ္လုိ႔ဆုိတယ္။
ဒီလုိက်ေနာ္နားလည္တာမွန္လား။
ကုိမူ။ ။ ဟုတ္ပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ ဟာဘားမားရဲ႕ကုိယ္က်င့္ပုိင္းအယူအဆကုိဆက္ၾကမယ္။ သူက ကေလးဘ၀ကစလုိ႔ လူေတြရဲ႕ ကုိယ္က်င့္ဖြံ႔ျဖဳိးမွဳသီအုိရီကုိ Lawrence Kohlberg (1927 – 1987) ဆုိတဲ့ Developmental Psychologist တေယာက္ဆီကယူတယ္။ ဒီမွာ အပုိင္းသုံးပုိင္းရွိျပန္တယ္။ Pre-conventional, The conventional နဲ႔ Post-conventional လုိ႔ဆုိတယ္။ တပုိင္းကုိတခါ ၂ဆင့္ျပန္ခြဲလုိက္ေတာ့ စုစုေပါင္း ေျခာက္ဆင့္ရွိသြားတယ္။ ပထမပုိင္း Pre-conventional Moral ရဲ႕ အဆင့္တစ္ မွာ ျပစ္ဒါဏ္၊ ရုိေသမွဳ နဲ႔ တျခားသူကုိ မထိခုိက္ေစတာကစတယ္။ႏွစ္ က်ေတာ့ကုိယ့္ရဲ႕ကိုယ္ပုိင္အက်ဳိးစီးပြားကုိ ျဖည့္စီးေပးႏုိင္ မဲ့နည္းလမ္းတခု အျဖစ္ျမင္တာ၊ တျခားသူေတြ ကုိလည္း ဒီလမ္းပဲလုိက္ေစခ်င္တာ။
ကုိလူ။ ။ ဆက္ပါဦး
ကုိမူ။ ။ ဒုတိယပုိင္း Conventional Morality က်ေတာ့ အဆင့္ ၃ နဲ႔ ၄ ျဖစ္လာျပီ။ သုံးမွာ လူေကာင္းျဖစ္ေစဖုိ႔၊ လိမၼာယဥ္ေက်းတဲ့ အမ်ဳိးေကာင္းသား၊ အမ်ိဳးသမီးေကာင္းေလးေတြျဖစ္လာဖုိ႔၊ စည္းကမ္းေတြလုိက္နာတာ၊ ေမွ်ာ္လင့္ထားသလုိျဖစ္ေစတာ၊ တျခားသူေတြတြက္စုိးရိမ္ပူပန္တတ္လာတာ။ တခါ အဆင့္ေလးမွာ တာ၀န္ယူတာ၊ ကုိယ့္၀န္းက်င္နဲ႔ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းရဲ႕ လူမွဳက်င့္၀တ္နဲ႔ျဖစ္စဥ္ ေတြကုိထိမ္းသိမ္းတာ ေတြပါလာတယ္။
ကုိလူ။ ။ အပုိင္းတစ္ရဲ႕အဆင့္၂ဆင့္မွာ Morality ဆုိတာကုိသင္ယူေနတုန္းပဲရွိေသးတယ္္။ အပုိင္းႏွစ္ရဲ႕ အဆင့္သုံးနဲ႔ေလးေရာက္ေတာ့မွက်င့္သုံးဖုိ႔သေဘာ၀င္လာတယ္လုိ႔က်ေနာ္ေတာ့ျမင္တယ္။ Post-conventional ကုိေျပာပါဦး။
ကုိမူ။ ။ အဆင့္ငါးေရာက္ေတာ့ Morality ဆုိတာလူ႔အဖြ႔ဲအစည္းရဲ႕ အေျခခံမွန္ကန္မွဳ၊ တန္ဖုိး၊ ဥပေဒနဲ႔ေလွ်ာ္ညီတဲ့ စည္းမ်ဥ္းေတြလုိ႔သိျမင္ရမယ္လုိ႔ဆုိလာတယ္။ လူမ်ားစုၾကီးရဲ႕သေဘာထားနဲ႔ မကုိက္ညီဘူးဆုိရင္ေတာင္မွ လူနည္းစုရဲ႕တန္ဖုိးထားပုံနဲ႔စံေတြကုိ ကာကြယ္ရမယ္ဆုိတယ္။ ေနာက္ဆုံးအဆင့္ေျခာက္မွာ Morality ကုိ အားလုံးဆက္စပ္လက္ခံႏုိင္တဲ့ယူနီဘာဆယ္ အေျခခံႏွဳန္းစံတန္ဖုိး အျဖစ္နားလည္လက္ခံထားဖုိ႔ပဲျဖစ္တယ္။ တရားမွ်တမွဳအေျခခံစည္းမ်ဥ္းေတြ၊ ညီမွ်မွဳ နဲ႔ လူ႔ဂုဏ္သိကၡာကုိ ေလးစားသိမွတ္ျပဳဖုိ႔ထိပါလာတယ္။
ကုိလူ။ ။ ဟုတ္ျပီေလ။ သူကဒီ Morality ေျခာက္ဆင့္ကေနဘာကိုဆက္ေျပာခ်င္တာလဲ။
ကုိမူ။ ။ သူက Moral နဲ႔ Ethic ဆုိျပီးခြဲေျပာတယ္၊ တကယ္ေတာ့ ၁၉၈၀ ျပည့္ႏွစ္ေတြထိသူလည္း ဒီႏွစ္ခုကုိ လွယ္သုံးေနတာပါ။ ၁၉၉၁ ေနာက္ပုိင္းေရာက္လာမွသာစခြဲျပီး ေျပာလာတာ။ ဆုိေတာ့ကာ သူက Moral Discourse ကေန Ethical Discourse ဆုိျပီးခြဲလုိက္တယ္။ ေလာေလာဆယ္တဆင့္ျဖတ္ျပီးခ်ဳပ္လုိက္ရင္ေတာ့ ျပည့္စုံတဲ့လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတခုကုိရဖုိ႔ဆုိတာ Post-Conventional Morality ထိေရာက္ေအာင္ သြားႏုိင္ရမယ္ လုိ႔ဆုိတာေပါ့ေလ။
ကုိလူ။ ။ က်ေနာ္ၾကားဖူးတာေပါ့ဗ်ာ။ Moral နဲ႔ပါတ္သက္ျပီး ယူနီဘာဆယ္စံ ထိေရာက္ေအာင္စခဲ့တာ ကန္႔ (Immanuel Kant 1724 – 1804) လုိ႔ဆုိတယ္။ ဟာဘားမားနဲ႔ဘာေတြကြာလုိ႔လဲ။
ကုိမူ။ ။ ဟာဘာမားအလုိအရ ကန္႔ဟာ Monological ျဖစ္ေနတယ္ေပါ့။ လူတဦးခ်င္းစီရဲ႕ လြတ္လပ္ခြင့္ ကုိပုိဦးစားေပးလုိက္တယ္။ တဦးတေယာက္ေပၚအားျပဳထားတဲ့အျမင္ကေနဘယ္လုိယူနီဘာဆယ္ အဆင့္ကုိသြားလုိ႔ရမလဲေပါ့။ ဟာဘားမားေ၀ဖန္တာပါ။ ကန္႔က အဆင့္ငါးမွာရပ္ေနတယ္၊ အဆင့္ေျခာက္ထိမေရာက္ေသးဘူး၊ Dialogical မျဖစ္ေသးဘူး ဆုိတယ္။ တကယ္ေတာ့ကုိယ္က်င့္ဆုိတာက ခင္ဗ်ားတေယာက္တည္းနဲ႔ကုိက္ညီျပီး လက္ခံထားတာမ်ဳိးကုိေျပာလုိ႔မရဘူးေလ။ လူမွဳ၀န္းက်င္၊ လူ႔ေဘာင္ေလာက၊ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း စတာေတြအားလုံးနဲ႔ သေဘာညီဖုိ႔လုိတာပဲမဟုတ္လား။
ကုိလူ။ ။ ဒါဆုိသူတုိ႔အေနာက္တုိင္းလူ႔အဖြဲ႔အစည္းဟာ အဆင့္ငါးထိေတာ့ေရာက္ေနျပီေပါ့။ အဆင့္ေျခာက္ကုိ မကူးေျပာင္းႏုိင္ေသးဘူးလုိ႔ဆုိခ်င္တာလား။
KZေက
No comments:
Post a Comment