၄။ လူထုစုေ၀း(သုိ႔) ရီေနးဆန္းေကာင္းကင္မွလစ္ဘရယ္လေရာင္ႏု

ဟာဘားမားကုိ၁၉၂၉ ခုတြင္ဂ်ာမနီႏုိင္ငံ ဒူးဆဲေဒါ့ ျမဳိ႕တြင္ေမြးသည္။ အာဒုိးႏုိး၏ လက္ေထာက္အျဖစ္ (၁၉၅၆ - ၅၉ ) ထိလုပ္ခဲ့သည္။
၁၉၆၄ တြင္ဖရင့္ဖတ္ေက်ာင္း၌ Philosophy ႏွင့္ Sociology ႒ာနတြင္ပါေမာကၡ ျဖစ္သည္။ Starnberg ၏ Max Planck Institute တြင္အတုိင္းအတာတခုထိတာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့ျပီး ဖရင့္ဖတ္ကုိ၁၉၈၂တြင္ျပန္ေရာက္သည္။ အျငိမ္းစားယူသည့္ ၁၉၉၄အထိဖရင့္ဖတ္မွမခြာေတာ့ေပ။ ထင္ရွားသည့္ က်မ္းမွာ The Structural Transformation of the Public Sphere ႏွင့္ The Theory of Communicative Action တုိ႔ျဖစ္သည္။
ပထမစာအုပ္ကုိ ၁၉၆၂တြင္ဂ်ာမာန္ဘာသာႏွင့္ေရးသားခဲ့ေသာ္လည္း အဂၤလိပ္ဘာသာသုိ႔ ၁၉၈၉မွသာျပန္ဆုိႏုိင္ခဲ့သည္။ လူထုစုေ၀း (Public Sphere) သေဘာမွာ ဥေရာပ၏ ျပန္လည္ဆန္းသစ္ကာလ (Renaissance) ကုိအေျခခံသည္။ ေကာ္ဖီဆုိင္မွာကုန္သည္ေတြစုမိျပီးေစ်းကြက္ကုိ စနည္းနာသည္။ ပင္လယ္ကုိျဖတ္ေနတဲ့ဂ်ဳံေတြ ကမ္းကပ္တဲ့အခါျဖစ္ႏုိင္မဲ့ေစ်းေတြကုိ ေဆးလိပ္ေငြ႔ေတြနဲ႔အတူပုံေဖာ္ၾကသည္။ အႏုပညာသမားေတြက လမ္းေဘးကေဖးေလးငါထုိင္ေငး သီခ်င္းကုိဖြင့္ခုိင္းျပီး စာအုပ္ေတြဖတ္ ျပဇတ္ေတြၾကည့္ျပီး ေလပန္းၾကသည္။ ဒီမွာ လူထုကျဖည္းျဖည္းခ်င္းစုမိလာသည္။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱရားကုိထင္ျမင္ခ်က္ ေတြေပးသည္။ အားျပဳိင္သည္။ ယဥ္ေက်းမွဳအေဟာင္းကုိ မႊသည္။ အေတြးအေခၚအေဟာင္းကုိဆြသည္။ ေကာ္ဖီဆုိရင္ခါးခါးေသာက္မိတယ္ ဆုိသည့္အီတာလ်ံေတြ အက္ပရက္ဆုိ၊ မာတီနီ တုိ႔ႏွင့္ျမည္းၾကေသာသတင္းေတြ ကုိေဆြးေႏြးဖုိ႔၊ တရားေထာက္ဖုိ႔၊ နတ္ကရာၾကည့္ေမာဖုိ႔ စုမိေသာ ဘူဇြာလူထုယဥ္ေက်းမွဳသည္ ျပင္သစ္၊ အဂၤလန္၊ ဂ်ာမနီ စသည့္အေနာက္ဥေရာပႏွင့္ အေမရိကားကိုျပန္႔ခဲ့သည္။ ၁၈ႏွင့္၁၉ ရာစုႏွစ္၂ခုနီးပါးၾကာအရွိန္ရွိခဲ့သည္။ ေမာ္ဒန္ေခတ္ဦးကုိဖန္တီးခဲ့သည္။ ဒီမုိကေရစီအေျခခံကုိသြန္းထုခဲ့သည္။ ဒါက ဟာဘားမား၏ႏုစဥ္က Public Sphere ႏွင့္ပတ္သက္ေသာအေတြးအေခၚျဖစ္သည္။
သူညႊန္းသည့္လူထုစုေ၀းမွာ အေပၚလႊာေတြမ်ားသည္။ ေရေပၚဆီစီးပြားေရးသမားေတြ၊ လူေပၚေၾကာ့ေတြခံစားသည့္အႏုပညာ ဖန္တီးသူေတြမွ်သာ၊ အားလုံးကိုျခဳံယူ ေလာက္ေအာင္က်ယ္ျပန္႔မွဳမရွိ စသည္ျဖင့္ေ၀ဖန္ခံရသည္။ သုိ႔ေပမဲ့ဟာဘာမားကဒီ Public Sphere ရဲ႕အက်ဳိးဆက္သည္ စက္မွဳအရင္းရွင္စံနစ္မတုိင္မီ အရင္းရွင္ေခတ္ဦးကုိေမြးဖြားေပးခဲ့ျပီး ဥါဏ္အလင္းပြင့္ေခတ္ ေတြးေခၚရွင္မ်ားအတြက္ လစ္ဘရယ္မ်ဳိးေစ့ကုိခ်ေပးခဲ့သည္ဟုေကာက္ခ်က္ဆြဲသည္။
ဥါဏ္အလင္းေခတ္ေတြးေခၚရွင္ေတြယူဆခဲ့သည့္ ဆင္ျခင္ဥါဏ္ပညာျဖင့္ လြတ္လပ္ျပီးေပ်ာ္ရႊင္ဖြယ္ လူ႔ေဘာင္ကုိဖန္တီးႏုိင္မည္ဆုိသည့္အခ်က္ကုိသူ႔ေရွ႕ကဆရာေတြျဖစ္သည့္ ေဟာ့ကုိင္းမားႏွင့္ အာဒုိႏုိး၊ ေနာက္ဆုံး မားကူ႔စ္ ကပါမွားသည္ဟုဆုိသည္။ ေမာ္ဒန္အရင္းရွင္ေခတ္ႏွင့္ဗ်ဳရုိကေရစီယႏၱရား၏ခုိင္ျမဲသည့္ထိန္းကြပ္္မွဳသည္ဖ်က္စီးဖုိ႔မလြယ္။ မက္စ္၀က္ဘာ (Max Weber) ေျပာခဲ့သလုိ ေၾကာင္းက်ဳိးဆီေလ်ာ္မွဳႏွင့္ထိန္းထားသည့္ သိပံၸႏွင့္ ဆင္ေျခနည္းလမ္းက်အဖြဲ႔အစည္းမ်ားသည္ လူသားကုိ ေမာ္ဒန္ျဖစ္မွဳသံေလွာင္ခ်ဳိင့္ (Iron Cage of Modernity) ထဲကုိပင္ပုိ႔ခဲ့သည္ ဆုိသည့္မွတ္ခ်က္ကုိသူတုိ႔လက္ခံခဲ့ေတာ့သည္။ သူတုိ႔ႏွင့္မတူသည့္အခ်က္မွာ ဟာဘားမားက Reason ကုိမပယ္။ Rationality ကုိမပယ္။ ဆင္ျခင္တုံတရားႏွင့္ျပည့္စုံသည့္ လြတ္လပ္ေသာလူ႔အဖြဲ႔အစည္းသည္ျဖစ္ႏုိင္ေျခရွိသည္ဟုေတာက္ေလ်ာက္လက္ခံထားသူျဖစ္သည္။ ဥါဏ္အလင္းပြင့္ေခတ္ကစတည္ခဲ့သည့္ ေမာ္ဒန္လူ႔အဖြဲ႔အစည္းစီမံကိန္းသည္ မျပီးဆုံးေသး၊ ဆက္ရဦးမည္ဟုဆုိသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ပင္ သူ႔ကုိေပၚထြန္းသမွ် ေတြးေခၚရွင္မ်ားအားလုံးတြင္ အၾကီးျမင့္ဆုံး ဆင္ျခင္တုံတရား၀ါဒီဟုဆိုၾကျခင္းျဖစ္သည္။
The Theory of Communicative Action (၁၉၈၁) ထြက္လာေတာ့ ႏုိင္ငံေရးေတြးေခၚရွင္အသုိင္းအ၀ုိင္းက ဟာဘားမား၏ ျမင့္မားရင့္က်က္လာမွဳကုိလုံးလုံးလ်ားလ်ားအသိအမွတ္ျပဳခဲ့သည္။ Public Sphere ႏွင့္ Communicative Action ၾကား ႏွစ္၂၀နီးပါးကြာဟ မွဳတြင္ဟာဘားမားစံနစ္တက်တင္ျပလာသည္မွာ လူမွဳသီအိုရီ၏ အေရးပါေသာျပႆနာသုံးရပ္ျဖစ္သည္။

က်န္ရွိေနေသာျငီးေငြ႔ဖြယ္ရာမ်ားျဖင့္
သင္ေကာင္းေသာ္လည္းကၽြန္ႏူပ္ဆုိးရပါဦးမည္
KZေက