Monday, April 9, 2012

ကြန္ျမဴနစ္ေၾကညာစာတမ္း၊ ဘာလင္တံတုိင္း ႏွင့္ တတိယလွဳိင္း

ဇယားတြင္ မာ့က္စ္ကုိ အဓိက ႏွစ္ပုိင္းခြဲသည္။ Revolutionary Marxism ႏွင့္ Western Marxism ျဖစ္သည္။ က်ေနာ္တုိ႔ဆီမွာေတာ့ ေတာ္လွန္ေသာမာ့က္စ္၀ါဒ (RM, Revolutionary Marxism) ကုိသာတေလွ်ာက္လုံးယူခဲ့ သိခဲ့ၾကသည္။ ထုိအပုိင္းတြင္ မာ့က္စ္၊ လီနင္၊ (ထေရာ့စကီ လည္းပါမည္) ႏွင့္ ေမာ္တုိ႔အတြဲကုိထဲ့ႏုိင္သည္။ ကြန္ျမဴနစ္ေၾကညာစာတမ္းသည္ RM ထဲတြင္ အက်ဴံး၀င္သည္။

အေနာက္မာ့က္စ္ ၀ါဒ (WM, Western Marxism) ဆုိသည့္ အသုံး ကုိ စစ္ျပီးေခတ္မွာ မာလုိးပြန္တီ Merleau-Ponty ကစသုံးခဲ့သည္။ သူသည္ ျပင္သစ္ မာ့က္စ္၀ါဒီတဦး ျဖစ္ျပီး ဆာ့တ္၊ ဒီဗုိးဗြားတုိ႔ႏွင့္ ရင္းႏွီးသူတဦးျဖစ္သည္။ အေနာက္မာ့စ္၀ါဒသည္ လီနင္၀ါဒ ႏွင့္ ဒုတိယအင္တာေနရွင္နယ္ (Second International 1889 – 1916) ၏ ဆုိွရွယ္ဒီမုိကေရစီ သီအုိရီပုိင္းသည္ စစ္ျပီးေခတ္ကမာၻကုိ သုံးသပ္ႏုိင္စြမ္း မရွိေတာ့ဟု ယူဆရင္းေပၚထြက္လာ ခဲ့သည္။ မာ့က္စ္ ကုိေနာက္ပုိင္း ဖြံ႔ျဖဳိး လာသည့္ စိတ္သရုပ္ခြဲပညာ (Psychoanalysis) ႏွင့္ ျဖစ္တည္မွဳပဓါန ၀ါဒ (Existentialism) တုိ႔ႏွင့္ ေပါင္းစပ္ဖုိ႔ ၾကဳိးစားခဲ့သည္။

WM ၏အစကုိ Gorge Lukacs ႏွင့္ Antoio Gramsci တုိ႔အထိေရွ႕တုိးျပီးၾကည့္ႏုိင္ေသာ္လည္း အဓိကက်သည့္ ေၾကညာခ်က္ႏွင့္ အယူအဆမ်ားမွာ ဂ်ာမာန္ ဖရင့္ဖတ္ေက်ာင္းႏွင့္ ဒုတိယကမာၻစစ္အျပီး ျပင္သစ္ ျဖစ္တည္မွဳ မာ့က္စ္၀ါဒီမ်ား ကျပဳလုပ္ခဲ့ၾကျခင္းျဖစ္သည္။ မာ့က္စ္၏ ဒုိင္ယာလက္တစ္သည္ ေနာက္ပုိင္းျပႆနာမ်ားအတြက္ မလုံေလာက္ေတာ့သျဖင့္ သူယူခဲ့သည့္ ေဟဂယ္ ေနာက္ကုိ ေျခရာခံလုိက္ၾကည့္ခဲ့ၾကသည္။

အတိအက်ေျပာရလွ်င္ ဖရင့္ဖတ္မွ ေရွ႕ပုိင္း အာဒုိးႏုိး၊ ေဟာ့ကုိင္းမား ႏွင့္ မားကုစ္။ ေနာက္ပုိင္း ဟာဘားမားတုိ႔ကုိ နီယုိမာ့က္စ္၀ါဒီေတြဟု ကံေသကံမ မေျပာႏုိင္ေတာ့ပါ။ မာ့က္စ္၏ အေျခခံအယူအဆမ်ားျဖစ္သည့္ ကုန္ထုတ္ စြမ္းအားစု (Mode of Production)၊ အေျခခံႏွင့္အေပၚထပ္အေဆာက္အဦ (Base and Superstructure)၊ ေတာ္လွန္ေရး၏အဓိကေမာင္းႏွင္အားအျဖစ္အလုပ္သမားလူတန္းစား စသည္ တုိ႔ကုိ သူတုိ႔ကျပန္လည္ ျပင္ဆင္ လက္ခံထားခဲ့ၾကျပီး လူတန္းစား ပဋိပကၡ (Class Struggle) ကုိထဲ့သြင္းမစဥ္းစား ၾကေတာ့ပါ။

ျပင္သစ္ ၁၉၆၈ ေမလ အေရးအခင္း ျဖစ္သည့္အခ်ိန္၊ ျမန္မာေမာ္ဒန္ေခတ္ဦး (၁၉၇၀ အေစာပုိင္း) ကာလမ်ား ကတည္းကပင္ အေနာက္တြင္အယူအဆပုိင္းအရ RM သည္အားနဲခဲ့ျပီးျဖစ္သည္။ ၁၉၈၉ ဘာလင္တံတုိင္း အျပဳိတြင္ တကမာၻလုံးအတုိင္းအတာႏွင့္ေျပာရေလာက္ေအာင္မရွိေတာ့ပါ။ ၁၉၈၀ျပည့္ႏွစ္မ်ား ဟန္တင္တန္ ဆုိခဲ့ေသာ တတိယဒီမုိကေရစီလွဳိင္းႏွင့္ တန္ျပန္အာဏာရွင္လွဳိင္းမ်ား၏ ႏုိင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး အကဲျဖတ္ခ်က္ မ်ားတြင္ RM ကုိ မည္သူမွ်မကုိးကားၾကေတာ့ပါ။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆုိေသာ္ ဆုိခဲ့ပါအာဏာရွင္ ေတာ္လွန္ေရး မ်ားအားလုံးသည္ မာ့က္စ္အုိင္ဒီယုိလုိဂ်ီကုိမွီျပီးေပၚခဲ့ျခင္းမဟုတ္ေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ ထုိ႔အျပင္ ဆုိဗီယက္ အကြဲႏွင့္ အေရွ႕ဥေရာပ အားလုံးကြန္ျမဴနစ္ အာဏာရွင္စံနစ္တခုကုိပင္တခန္းရပ္ေစခဲ့သည္။ ကြန္ျမဴနစ္ေၾကညာ စာတမ္းသည္ လည္းေကာင္း ေတာ္လွန္ေသာ မာ့က္စ္၀ါဒသည္လည္ေကာင္း ထုိကတည္းက ဇတ္သိမ္း ခဲ့ျပီး ျဖစ္သည္။

ပုိ႔စ္ေမာ္ဒန္ ႏွင့္ဆက္စပ္ျပီး WM ကုိေျခရာခံစရာမ်ားရွိေနႏုိင္ပါေသးသည္။ သုိ႔ေသာ္ အစဥ္အလာ မာ့က္စ္၀ါဒီ မ်ားႏွင့္ လမ္းခြဲခဲ့ေသာ WM ႏွင့္ ဖရင့္ဖတ္ဂုိဏ္းသားမ်ားကုိပင္ ၁၉၆၈ ေမလ ျပင္သစ္ေက်ာင္းသား အေရးအခင္း တြင္ပါ၀င္ ခဲ့ၾကေသာဖူးကုိးတုိ႔ ကေနာက္ပုိင္းတြင္ လက္မခံၾကေတာ့။ ဒီအေၾကာင္းကုိ FV စာတမ္းႏွင့္ မပတ္သက္ သျဖင့္ အက်ယ္မသြားေတာ့ပါ။

ကုိးကား

Introducing Critical Theory, a graphic guide by Stuart Sim and Borin Van Loon, 2001

Foucault, Marxism and History by Mark Poster 1984

ဖရင့္ဖတ္ေက်ာင္းေတာ္တြင္ျမစ္ဖ်ားခံခဲ့ေသာေခတ္ျပဳိင္ႏုိင္ငံေရးအေတြးအေခၚမ်ား။ ေက်ာ္ေဇာခုိင္ စံပယ္ျဖဴ ၂၀၁၀


3 comments:

  1. အေနာက္က FV (Free Verse) ႏွင့္ ျမန္မာ ေခတ္ေပၚကဗ်ာျဖစ္ထြန္းမွဳကုိ စာတမ္းသဖြယ္ ျပဳစုေရးသားေနေသာ မိတ္ေဆြတဦးက ကြန္ျမဴနစ္ေၾကညာစာတမ္းႏွင့္ ယေန႔ေခတ္အဆက္အစပ္ကုိ နဲနဲေလာက္ေရးေပးပါဟုဆုိလာသျဖင့္ လြန္ခဲ့ေသာ သုံး ေလးလခန္႔က ေရးခဲ့တာေလးကုိ ဘေလာ့ျပန္ေရးရန္ စိတ္ကူးျဖင့္ ျပန္အစပ်ဳိးေဖာ္ျပလုိက္ျခင္းျဖစ္ပါသည္။

    ReplyDelete
  2. တတိယ အင္တာေနရွယ္နယ္နဲ႕ ေ၀ါစတြီး လွဳပ္ရွားမွဳအေၾကာင္းေတြလည္း ေရးပါအုံး ...

    ReplyDelete
  3. ေရးတာေပါ့ကုိေအာင္
    က်ေနာ့္မွာတျခားအာရုံက်ေနတာေလးေတြလည္းရွိေနေသးတယ္။

    ReplyDelete