၆။ ဟာဘားမားျပန္လည္ဆင္ျခင္ထားေသာ လူမွဳသီအုိရီ၏ အေရးပါေသာျပႆနာမ်ား

ကုိလူ။ ။ လူမွဳသိပၸံ (Social Science) မွာရွိတဲ့အဓိပၸါယ္ဆုိတာကုိဘယ္လုိနားလည္သလဲကစတာဆိုတဲ့ ပထမအခ်က္ကုိရွင္းပါဦး
ကုိမူ။ ။ သိပၸံဆုိတာက စမ္းသတ္ခ်က္ တမ်ဳိးအေနနဲ႔နားလည္ထားတာ။ ဒါေပမဲ့ လူမွဳသိပၸံ မပါပဲ သဘာ၀သိပၸံ (Natural Science)တခုထဲနဲ႔ လူ႔အျပဳအမူကုိနားလည္ဖုိ႔ဆုိတာမျဖစ္ႏုိင္ဘူးး။ လူ႕အျပဳအမူဆုိတာက သူ႔ကုိယ္ပုိင္အေတြ႕အၾကဳံနဲ႔လည္းဆုိင္တယ္။ သဘာ၀သိပၸံက ဥပမာ ခင္ဗ်ားေျပးတာကုိ (လွဳပ္ရွားမွဳကုိ) physics နဲ႔ရွင္းျပႏုိင္တာရွိတယ္၊ တနာရီဘယ္ႏွစ္မုိင္ႏွဳန္း၊ ဒါေပမဲ့ဘာလုိ႔ေျပးတာလဲ အားကစားလုပ္တာလား ေနာက္ကလုိက္ေနလုိ႔လား စတဲ့အဓိပၸါယ္၀င္ လာတဲ့အခါ ျပဳသူရဲ႕႔အေနအထားကုိနားလည္ဖုိ႔လုိလာတယ္။
ကုိလူ။ ။ အျပဳအမူတခုရဲ႕အဓိပၸါယ္ရွိမွဳဆုိတာ ျပဳသူရဲ႕အေတြ႔အၾကဳံ စိတ္ခံစားမွဳ။ ဆင္ေျခေပၚမွာလာတည္တယ္ လုိ႔ဆုိခ်င္တာေပါ့။
ကုိမူ။ ။ တကယ္တမ္းကေတာ့ အျပဳအမူတခုကုိ ျပင္ပကျမင္တဲ့အျမင္တခုတည္းနဲ႔မဆုံးျဖတ္ႏုိင္ဘူး။ ေနာက္ကြယ္ကအေၾကာင္းရင္းကုိ ဆုပ္မိရမယ္။ ဒီအျပဳအမူကုိ အဓိပၸါယ္ေဖၚဖုိ႔ရာမွာ ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာသူဟာ ျပဳသူရဲ႕စိတ္အေျခအေန၊ ရည္ရြယ္ခ်က္ စတာေတြကုိဖမ္းမိႏုိင္တဲ့ အေျခခံလည္းရွိရမယ္လုိ႔ဟာဘားမားကဆုိတယ္။
ကုိလူ။ ။ ေနာက္အခ်က္ကေကာဘာမ်ားပါလိမ့္။
ကုိမူ။ ။ ဆုိရွယ္သီအုိရစ္ေတြေလ့လာေနခဲ့တာတခုရွိတယ္။ လူသားဟာ ဘာလုိ႔သူ႔ကုိခ်ဳပ္ေႏွာင္ေနတဲ့ ထိမ္းခ်ဳပ္ဖုိ႔ ဖန္တီးေနတဲ့ ဒီအဖြဲ႔အစည္း စည္းမ်ဥ္း ဥပေဒေတြကုိ လက္ခံၾကရတာလဲတဲ့။
ကုိလူ။ ။ အမွန္အတုိင္း မျမင္ႏုိင္ၾကလုိ႔၊ false belief တခုရွိေနတာကုိး။
ကုိမူ။ ။ ဒီေလာက္ေတာ့မလြယ္ဘူးထင္တယ္။ အမွားကုိမွားပါတယ္လုိ႔ရွင္းလုိ႔အမွားမွန္းသိသြားတဲ့အထိ ဆက္လက္ခံထားေနတာေတြရွိတယ္။ Critical Thinking မွာဒီကိစၥအက်ယ္ရွိတယ္။ ထားပါေတာ့ လူမွဳျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးဆုိတာက ဒါမွားေနတယ္ ဒါအမွန္ ဒီလုိေလးျပန္ျပင္လုိက္ နဲ႔ေတာ့မရဘူး။ ပေလတုိေျပာသလုိဆုိ အကန္းမ်က္စိထဲ အလင္းေရာင္ကုိေလာင္းထည့္ျပီး ဘယ္ျပန္ျမင္မလဲေပါ့
ဖဲသုံးခ်ပ္သမားက ဂ်ဳိကာကုိလွန္ျပျပီး အလယ္မွာေနရာခ်လုိက္တယ္။ ခင္ဗ်ားကဖဲသုံးခ်ပ္သမားဘယ္လုိလွည့္စားလုိက္တယ္ရွင္းမျပဘဲ (သုိ႔) ေသခ်ာနားလည္ေအာင္ရွင္းမျပႏုိင္ပဲ ထုိးသားရဲ႕မ်က္ျမင္ယုံၾကည္မွဳကုိေက်ာ္ျပီး ညာဘက္စြန္ကုိထုိးလုိ႔ဘယ္လုိသြားနားခ်မလဲ။
ကုိလူ။ ။ ဒါေၾကာင့္ပဲ ဘယ္ေနရာမွားေနသလဲ ဒါကုိဘယ္လုိျပဳျပင္ေပးရမလဲဆုိတာက မာ့က္စ္ဆုိရွယ္သီအုိရီဆရာေတြအတြက္ လက္ေတြ႔ျပႆနာတရပ္ျဖစ္လာတာကုိး။
ကုိမူ။ ။ ဟာဘားမားက အမွားကုိလက္ခံတာ (illusion of ideology) နဲ႔ ဒါကုိေ၀ဖန္တာ (ideology criticism) ကုိ Communicative နဲ႔ Instrumental Action ဆုိျပီး ခြဲျပီးရွင္းတယ္။ လူေတြဟာ အမ်ားစုထင္ေနသလုိ က်ဳိးေၾကာင္းဆီေလ်ာ္မွဳမရွိလုိ႔ က်ဳိးေၾကာင္းတက် မေတြးတတ္လုိ႔ ဒီလုိလက္ခံေနၾကတာမဟုတ္ဘူးတဲ့။ စီးပြားေရးနဲ႔အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစံနစ္ေတြက သူတုိ႔ရဲ႕ဆင္ေျခနည္းလမ္းတက် အျမင္ေပၚကုိမွားယြင္းယူဆျဖစ္ေအာင္ကုိ လမ္းေၾကာင္း ေပးခံရတာလုိ႔ ဆုိတယ္။
ကုိလူ။ ။ တတိယအခ်က္ကေကာ၊
ကုိမူ။ ။ Social Order နဲ႔ဆုိင္တယ္။ ဒီ လူမွဳအစီအစဥ္ ကုိစဥ္းစားတဲ့သူေတြကေတာ့ အမ်ားၾကီးေပါ့။ ဒီအထဲ Thomas Hobbes လည္းအပါအ၀င္ပဲ။ တေယာက္နဲ႔တေယာက္မသိတဲ့၊ မေရတြက္ႏုိင္တဲ့ လူမ်ားစုၾကီးထဲက လူတဦးခ်င္းစီရဲ႕လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြ ကေန တိက်တဲ့ သေဘာတူညီမွဳတခုဘယ္လုိ ထြက္လာႏုိင္မလဲ။
ကုိလူ။ ။ ဥပေဒနဲ႔ထိန္းရမွာေပါ့။ ဥပမာ ယာဥ္စည္းကမ္း လမ္းစည္းကမ္း ေတြရွိလုိ႔မုိ႔ေပါ့။ မဟုတ္ရင္တေန႔တေန႔ တုိက္ခုိက္ေနၾကမွာပဲ။
ကုိမူ။ ။ ေဟာ့ဘ္ ကေတာ့ဒီ့ထက္နဲနဲပုိျပင္းထန္တယ္။ ဥပေဒနဲ႔ လုပ္ပုိင္ခြင့္နဲ႔ ပါ၀ါအျပည့္ရွိတဲ့အုပ္ခ်ဳပ္သူက မလုိက္နာရင္ ေသခ်ာတဲ့ ျပစ္ဒါဏ္ခံရႏုိင္တယ္ဆုိတဲ့ အခ်က္နဲ႔ လူမွဳအစီအစဥ္တခုကုိေဖာ္ေဆာင္ရမယ္ဆုိတယ္။
ကုိလူ။ ။ ဒါေပမဲ့ ျပႆနာက အျပစ္လုပ္လုိ႔ခံရမဲ့အခ်က္ထက္ စည္းကမ္းေဖာက္လုိ႔ ရမဲ့အက်ဳိးအျမတ္က ပုိၾကီးေနရင္ လူေတြျပစ္မွဳက်ဳးလြန္တာ က်ဳိးေၾကာင္းဆီေလွ်ာ္တယ္ေျပာႏုိင္တာပဲ။
ကုိမူ၊ ။ က်ေနာ္တုိ႔ ဥပေဒ စည္းမ်ဥ္းေတြကုိခ်ဳိးေဖာက္လုိ႔အက်ဳိးရွိတယ္ဆုိဦး၊ လူနည္းစုက ဒီစံေတြကုိေသြဖီျပီး ကုိယ္က်ဳိးရွာ ၾကတယ္ဆုိဦး၊ လူမ်ားစုလုိက္နာၾကမယ္ဆုိရင္ အဲဒီလူ႔အဖြဲ႔အစည္းမွာ စုေပါင္းကုိယ္က်င့္သိစိတ္ (Collective moral consciousness) တခုရွိလာမယ္။ ဒါဆုိရင္ဒီလူ႔အဖြဲ႔အစည္းဟာ လုံျခဳံမွဳ ရွိတယ္လုိ႔ေတာ့ေျပာႏုိင္ပါတယ္။
ကုိလူ။ ။ ဟာဘားမားအယူအဆကေကာဘယ္လုိမ်ားလဲ။
ကုိမူ။ ။ သူကဒီလုိဆုိတယ္။ လူေတြရဲ႕ျပဳမူေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြဟာအေျခခံမွာ ဘာသာစကားနဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္ထားၾကတာတဲ့။ လူေတြဘာသာစကားအသုံးျပဳျပီး တဦးနဲ႔တဦးဆက္သြယ္တုိင္းမွာ သူတုိ႔အျပဳအမူေတြ (စကားလုံးေတြ) ဟာ ဆင္ေျခေကာင္းေတြေပၚအေျခခံတာပါလုိ႔ အနည္းနဲ႔အမ်ား ေဖာ္ထုတ္ၾကတာပါပဲ။
ကုိလူ။ ။ အင္း မုိးေလးနဲနဲေအးလုိ႔ ေဆးျဖစ္၀ါးျဖစ္ကေလး လုပ္လုိက္တာပါဆုိတာမ်ဳိးေပါ့။
ကုိမူ။ ။ ဒါကုိ ဟာဘားမားက validity claim လုိ႔ဆုိတယ္။ လူအဖြဲ႔အစည္းထဲက လူတဦးတေယာက္အတြက္ သူ႔ရဲ႕လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြဟာ ေကာင္းမြန္တဲ့အေျခခံရွိတယ္၊ အက်ဳိးသင့္အေၾကာင္းသင့္ျဖစ္တယ္လို႔ သက္ေသျပႏုိင္ရင္၊ ဒီအေလ့အက်င့္ေနရာယူလာရင္ ဒါဟာ လူမွဳအစီအစဥ္ စတင္လာတာလုိ႔ဆုိတယ္။ ျပစ္ဒါဏ္နဲ႔ ဘာသာေရးဓေလ့ထုံးစံေတြနဲ႔ တျခားကုိယ္က်င့္စံေတြေပၚတုိက္ရုိက္မမွီခုိဘူးလုိ႔ဆုိတယ္။
ကုိလူ။ ။ ဟာဘားမား ဟာ Rationality နဲ႔ Reason ကုိ ပဲကုိင္ထားတာပဲဗ် ေနာ။
ကုိမူ။ ။ ပထမအခ်က္ Understanding of Meaning မွာ ျပဳသူ (Agent) ရဲ႕ က်ဳိးေၾကာင္းဆီေလွ်ာ္မွဳနဲ႔ ဆုံးျဖတ္သူ (Interpreter) ရဲ႕ ဆင္ျခင္ႏုိင္စြမ္း ကုိယူထားတယ္။ ဒုတိယအခ်က္မွာ Ideology တခုကိုလက္ခံရာမွာ Rationality ပုံမေပၚ ရတာဟာ စီးပြားေရးနဲ႔အုပ္ခ်ဳပ္ေရးရုိက္ခတ္မွဳေၾကာင့္လုိ႔ တင္ျပတယ္။ ေနာက္ဆုံး Good reasons ေတြေပၚအေျခခံတဲ့ လူမွဳအစီအစဥ္ ကုိစဥ္းစားေစတာပါပဲ။ ခင္ဗ်ားမျငီးေငြ႔ေသးဘူးဆုိရင္ ေရွ႕မွာ သူ႔ရဲ႕ဒီအယူအဆေတြကုိပုိျပီးနားလည္ေအာင္အားထုတ္ၾကတာေပါ့ေလ။

KZေက