အတုဖန္တီးျခင္းအႏုပညာ၊ သိျမင္မွဳေျမပုံ ႏွင့္ ပုိ႔စ္ေမာ္ဒန္ပုစာၦမ်ား

ယူတုိပီယာအယူအဆကုိမျငင္းလုိေသာ္လည္း ပု႔ိစ္ေမာ္ဒန္စိတ္ကူးယဥ္ႏုိင္ငံေတာ္ကုိလုံး၀ျဖစ္ႏုိင္ေျခမရွိဟုလည္း ဆုိသည္။ အရင္းရွင္ယဥ္ေက်းမွဳကစိတ္ကူးမယဥ္ဖုိ႔လက္ေတြ႔က်ဖုိ႔ကုိသင္ၾကားေပးျပီးသားျဖစ္သည္။ သုိ႔ေသာ္ စိတ္ကူးမရွိပဲ လက္ေတြ႔ဘယ္လုိက်ရမည္နည္း။ reality အသစ္တခုကုိရွာဖုိ႔စိတ္ကူးကပဲအရင္စရမည္။ ဒီစိတ္ကူးမ်ဳိးဘယ္သူေတြေပးႏုိင္မလဲ။ ဂ်ိမ္းဆင္အလုိအရ သူကအကဲဒမစ္သမားေတြထက္စာရင္အႏုပညာသမား ကုိပုိအားကုိးသည္။ ဆုိေတာ့စိတ္ကူးအသစ္အဆန္းေတြရဖုိ႔ postmodern art ေတြကုိေလ့လာသည္။
ဒီမွာတင္ပုိ႔စ္ေမာ္ဒန္အႏုပညာေတြမွာ စံနစ္တခုထဲမွာေနျပီးဒီစံနစ္ခ်ိနဲ႔ေအာင္အားထုတ္မွဳေတြကုိေဖာ္ျပတာ ေတြ႔ရသည္။ လက္ရွိလူ႔အဖြဲ႔အစည္းထဲျဖစ္ပ်က္ေနတာေတြကုိပုံၾကီးခ်ဲ႕ျပသည္။ အတုပုံရိပ္ေတြဖန္တီးသည္။
နမူနာအေနျဖင့္ အႏုပညာသမားတေယာက္က ျပတုိက္တခုထဲတီရွပ္ေတြျပထားသည္။ ျပတုိက္ကအမွတ္တရေရာင္းတဲ့တီရွပ္ေတြလုိပဲျဖစ္သည္။ ေသခ်ာၾကည့္လွ်င္အႏုပညာသမားေရာ ျပတုိက္ပါ ႏွစ္ဘက္စလုံးအတုျပဳထားတာပဲျဖစ္သည္။ အႏုပညာသမားကျပတုိက္လုပ္ပုံကုိအတုျပဳသည္။ ျပတုိက္ကေရာ သူတုိ႔ျပတုိက္ကနာမည္ၾကီးအႏုပညာရွင္ေတြရဲ႕လက္ရာကိုအတုျပဳျပီးတီရွပ္ေပၚတင္ထားတာပဲျဖစ္သည္။ တခ်ဳိ႕ပုိ႔စ္ေမာ္ဒန္သမားေတြကခုလုိအတုျပဳဖန္တီးျခင္းသည္ လက္ရွိလူ႔အဖြဲ႔အစည္းထဲအတုဖန္တီးမွဳေတြမ်ား ေနေၾကာင္းေဖာ္ျပရာေရာက္သည္။ ျပပြဲၾကည့္သူေတြကုိသူတုိ႔ေနထုိင္သည့္ လက္ရွိလူမွဳ၀န္းက်င္ကုိ ျမင္သာေစသည္ဟုယူဆၾကသည္။ ဒါသည္ပင္ သည္လူ႔အဖြဲ႔အစည္း၏အႏွစ္မဲ့မွဳထဲက ရုန္းထရန္တြန္းအား ေပးေစမည္ျဖစ္သည္။ ထုိမွတဆင့္ အသစ္တခုစုစည္းျဖစ္တည္လာမည္ဆုိသည္။
ဒီလုိဆုိေတာ့လည္းလြယ္ေပသားေပါ့။ သုိ႔ေသာ္အတြင္းအႏွစ္သားမဲ့ေနသည့္လူ႕အဖြဲ႕အစည္းကေန ယူတုိပီယာႏုိင္ငံေတာ္ကုိဘယ္လုိကူးေျပာင္းမလဲ။ အနဲဆုံးဘယ္လုိအေျခခံေပးမလဲ။ ဒီေမးခြန္းအတြက္ဂ်ိမ္းဆင္မွာအေျဖမရွိ။ တကယ္ေတာ့ရွင္းလင္းျမင္သာတဲ့အယူအဆ အေတြးအေခၚ ခုထိမရွိေသး။ ပထမဆုံးအဆင့္ကုိလုိက္လွ်င္လက္ရွိကုိယ္ဘယ္ေနရာမွာရွိသလဲဆုိတာနားလည္ဖုိ႔ျဖစ္သည္။
ဒီ့အတြက္က်ေနာ္တုိ႔နဲ႔ပုိ႔စ္ေမာ္ဒန္အရင္းရွင္ေခတ္ေႏွာင္းရဲ႕အဆက္အစပ္ကုိမွ်ျပီးနားလည္ႏိုင္မည့္ပုံရိပ္ေတြရွိဖုိ႔လုိသည္။ ပုံရိပ္ေတြကလမ္းညႊန္ေျမပုံလုိေခတ္ထဲက်ေနာ္တုိ႔ဘယ္ေနရာမွာရွိသလဲေဖာ္ျပႏုိင္တာမ်ဳိး ျဖစ္ရမည္။
ပုိ႔စ္ေမာ္ဒန္ယဥ္ေက်းမွဳကက်ေနာ္တုိ႔ဘ၀ေတြထဲထုိးေဖာက္စိမ့္၀င္လာရာမွာယဥ္ေက်းမွဳနဲ႔ဘ၀ တသားတည္းက် ျပီလုိ႔ပင္ေျပာႏုိင္သည္။ ဒါေၾကာင့္ဘ၀အေတြ႔အၾကဳံလမ္းညြန္ေျမပုံကုိရဖုိ႔ယဥ္ေက်းမွဳကုိေျခရာခံရမည္။
ဒီေျမပုံမွာအခ်က္သုံးခုကုိဆက္စပ္ေပးႏုိင္ရမည္။ ပထမ မီဒီယာနဲ႔ပုံရိပ္ေတြ၊ ဒုတိယ ေႏွာင္းအရင္းရွင္ေခတ္ရဲ႕ ကုန္ထုတ္လုပ္မွဳပုံစံ၊ ေနာက္ဆုံးအခ်က္အေနနဲ႔ ဒီအရင္းရွင္ေခတ္ေႏွာင္းအတြင္းမွာပဲ သက္ဆုိင္ရာ စီးပြားေရးအဆင့္တခုကုိ ကုိယ္စားျပဳမဲ့ လူတဦးခ်င္းစီရဲ႕အေတြ႔အၾကဳံ၊ ဒီသုံးမ်ဳိးခ်ိတ္ဆက္ေပးႏုိင္ဖုိ႔လုိပါမည္။ ေကာင္းျပီ အသိပညာေပးေျမပုံ အခ်က္သုံးခ်က္ခ်ိတ္ဆက္မွဳေတြကေန က်ေနာ္တုိ႔ဘာေတြသိဖုိ႔လုိလာမလဲ။ အရင္းရွင္ေခတ္ေႏွာင္းရဲ႕ကုန္ထုတ္မွဳပုံစံကုိလူနည္းစုကပုိင္ဆုိင္ျပီး လူ႔အဖြဲ႔အစည္းကုိ ပုံေဖာ္ဖုိ႔ၾကဳိးစားေနတာကုိသိလာမည္။ က်ေနာ္တုိ႔မွာကုိယ့္ဘ၀ကုိယ္ ကုိင္တြယ္ထိန္းေက်ာင္းဖုိ႔အခြင့္အလမ္း နည္းေနတာ သိလာမည္။ တကယ္တမ္းေရြးခ်ယ္ခြင့္နဲ႔ပုိင္ဆုိင္မွဳဆုိတာေတြကဟုတ္ထင္ျမင္မွားမွဳေတြ ဆုိတာနားလည္လာမည္။ ယေန႔လက္ေတြ႔ဘ၀အေျခအေနကုိနားလည္လာမွသာ အနာဂတ္ကုိဘယ္လုိပုံေဖာ္မလဲကြဲျပားေပလိမ့္မည္။ ဒါေတြကဂ်ိမ္းဆင္ရဲ႕ေခတ္သစ္တခုအတြက္သိျမင္မွဳေျမပုံ (cognitive map) ကုိရဖုိ႕ ပုိ႔စ္ေမာ္ဒန္ေခတ္အေပၚ စီစစ္ေ၀ဖန္ခ်က္ေတြျဖစ္သည္။ သုိ႔ေသာ္သူ႔ေ၀ဖန္စီစစ္မွဳဟာ ကြဲျပားျခားနားမွဳေတြကုိစုစည္းေပးေစဖုိ႔မဟုတ္။ အေျခအေနေတြကုိ transcoding လုပ္ေနတဲ့နမူနာျဖစ္စဥ္တခုလုိ႔ဆုိသည္။
ဒီသိျမင္မွဳေျမပုံကုိစိတ္ကူးဖုိ႔ရာမွာ ပု႔ိစ္ေမာ္ဒန္ေခတ္၊ သူ႕အက်ယ္အ၀န္းနဲ႔အကန္႔အသတ္ေတြကုိ လက္ခံထားရမည္။ ပုိ႔စ္ေမာ္ဒန္ျဖစ္မွဳထဲကကုိပဲ စိတ္ကူးယဥ္ႏုိင္ငံေတာ္ ျဖစ္ႏုိင္ေျခေတြကုိေဖာ္ထုတ္ႏုိင္ရမည္။ မလုိအပ္ပဲ ယဥ္ေက်းမွဳမ်ားဆက္စပ္စရာမလုိပဲ ယွဥ္တြဲဖြံ႕ျဖဳိးႏုိင္ရမည္။ ခုထိေတာ့ေျမပုံလမ္းစကုိမမွန္းဆႏုိင္ေသး။
တယ္လီေဗးရွင္းနဲ႔ေစ်း၀ယ္ကုန္တုိက္ၾကီးေတြ၊ ပုိ႔စ္ေမာ္ဒန္ယဥ္ေက်းမွဳမွာ က်ေနာ္တုိ႔တကယ္ သေဘာက် ေနထုိင္ေနၾကတာလား။

KZေက