Wednesday, September 15, 2010

၁၀။ သိပၸံ၊ ဥပေဒ၊ အႏုပညာ၊ အာဏာ၊ ေငြ

ေမာ္ဒန္၀ါဒ (Modernism) ၏ေခါင္းစဥ္ေအာက္တြင္ ေမာ္ဒန္ျဖစ္မွဳ (Modernity) ရွိသည္။ သုိ႔ေသာ္က်ေနာ္တုိ႔ ေမာ္ဒန္၀ါဒကုိျငင္းပယ္ႏုိင္ေသာ္လည္း ေမာ္ဒန္ျဖစ္မွဳကိုမျငင္းပယ္ႏုိင္ပါ။ ထပ္ဆုိရလွ်င္ အႏုပညာသမားတေယာက္သည္ ေမာ္ဒန္အႏုပညာဖန္တီးမွဳကုိေရွာင္လႊဲႏုိင္ေသာ္လည္း ေမာ္ဒန္ျဖစ္မွဳကုိမေရွာင္လႊဲႏုိင္ပါ။ ေမာ္ဒန္ျဖစ္မွဳဆုိသည္မွာ ေမာ္ဒန္ဟု သတ္မွတ္ ထားေသာေခတ္ကာလအပုိင္းအျခားတခုအတြင္းရွိ ထင္ရွားစြာလႊမ္းမုိးထားေသာ စီးပြားေရး၊ ႏုိင္ငံေရး၊ယဥ္ေက်းမွဳ၊အဖြဲ႔အစည္း ႏွင့္ အေတြးအေခၚမ်ားကုိဆုိလုိျခင္းျဖစ္သည္။ ဟာဘားမား၏ဆုိရွယ္သီအုိရီသည္ ေမာ္ဒန္ေခတ္လူမွဳဘ၀ကုိ ေ၀ဖန္ရင္းအေျဖရွာထားျခင္းျဖစ္သည္။ ေမာ္ဒန္နတီထဲတိမ္ျမဳပ္ေနသည့္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း၏ က်င့္၀တ္ပုိင္းကုိျပန္လည္ဆန္းစစ္ေဖာ္ျပ ထားျခင္းလည္းျဖစ္သည္။
အလယ္ေခတ္မွအစျပဳျပီးႏွစ္ဆယ္ရာစုေခတ္ေႏွာင္းပုိင္းအထိ အေနာက္တုိင္းလူ႔အဖြဲ႕အစည္း၏က်ယ္ျပန္႕ေသာ သမုိင္းျဖတ္သန္းမွဳတြင္ ၾကီးမားေသာအေျပာင္းအလဲတခုရွိခဲ့သည္။ ခရစ္ရွယန္ေရွးရုိးစဥ္လာေဟာင္းမွ ခြဲထြက္လုိက္ေသာ ဘာသာေရးအစြဲအလန္းကင္းသည့္ က်င့္၀တ္ပုံစံတခုေပၚထြန္းလာျခင္းျဖစ္သည္။ ထုိအေျပာင္းအလဲေပၚတြင္ ဟာဘားမားက လူမွဳဖြံ႕ျဖဳိးမွဳယုတၱိ ႏွင့္ လူမွဳဆင့္ကဲေျပာင္းလဲမွဳသီအုိရီ တုိ႔ကုိေဖာ္ထုတ္ခဲ့သည္။ တဘက္တြင္ ဆင္ျခင္မွဳေပၚအေျခခံေသာ မ်က္ေမွာက္ေခတ္သဘာ၀သိပၸံပညာသည္ အလယ္ေခတ္၏ အရစၥတုိတယ္အစဥ္အလာႏွင့္ ေနာက္ပုိင္း ခရစ္ရွယန္ ေက်ာင္းေတာ္၏လႊမ္းမုိးမွဳ ကုိေက်ာ္လြန္ျပီး မ်ားစြာ တုိးတက္ခဲ့သည္။
ဟာဘားမားသည္ Validity Claim သုံးခု ကုိ Discourse သုံးမ်ဳိးႏွင့္ သာမက Lifeworld ကုိပါသုံးပုိင္းခြဲျပီးခ်ိတ္ဆက္ထားခဲ့သည္။ Lifeworld သုံးခုမွာ Scientific – Technical, Moral – Legal ႏွင့္ Aesthetic – Expressive တုိ႔ျဖစ္သည္။ Scientific ႏွင့္ဆက္စပ္သည့္ Lifeworld သည္ နည္းပညာႏွင့္ဆုိင္သည့္ လူမွဳဘ၀၊ Moral ႏွင့္ဆက္စပ္သည့္ Lifeworld သည္ ဥပေဒ ႏွင့္ဆုိင္သည့္ လူမွဳဘ၀၊ Aesthetic ႏွင့္ဆက္စပ္သည့္ Lifeworld သည္ အႏုပညာ ႏွင့္ဆုိင္သည့္ လူမွဳဘ၀၊ ဟုညႊန္းဆုိထားျခင္းျဖစ္သည္။ Lifeworld ဆုိသည့္စကားလုံးကုိ အက္မြန္ဟတ္ဆယ္ (Edmund Husserl 1859 – 1938) က လူေတြတဦးႏွင့္တဦး ကူးလူးဆက္ဆံၾကသည့္ေန႔စဥ္ဘ၀ ကုိရည္ရြယ္ျပီး စတင္သုံးစြဲခဲ့သည္။ ဟတ္ဆယ္သည္ထင္ရွားသည့္ဂ်ာမန္ ေတြးေခၚရွင္တဦးျဖစ္ျပီး ဟုိက္ဒက္ဂါ၊ ဆာ့တ္ ႏွင့္ ေနာက္ပုိင္း ဒါရီဒါ အထိပါၾသဇာသက္ေရာက္ခဲ့ သူတဦးျဖစ္သည္။ ဟာဘားမားအသုံးျပဳသည့္ Lifeworld သည္ လူသား၏ Social Life (မိသားစု၊ လူမွဳေရး၊ ပါတီအဖြဲ႔အစည္းမ်ားႏွင့္ မသက္ဆုိင္ေသာႏုိင္ငံေရး၊ စသည္တုိ႔) သက္သက္ကုိရည္ရြယ္သည္။ Lifeworld သည္ဘာသာစကား (တနည္းဆုိေသာ္ Communication) ေပၚတြင္ အေျခခံဆက္ဆံသည္ျဖစ္သျဖင့္ လူမွဳျပႆနာမ်ားကုိ Communicative Action ျဖင့္ ေျဖရွင္းရန္ျဖစ္သည္။ တဆင့္တက္ေသာ္ Validity Claim ႏွင့္ Discourse၊ က်ဳိးေၾကာင္းဆက္သေဘာညီမွဳ တုိ႔ျဖင့္သာ ေျဖရွင္းရန္ျဖစ္သည္။
System တြင္ႏွစ္ပုိင္းရွိျပီး တပုိင္းမွာ အရင္းရွင္စီးပြားေရးစံနစ္၊ က်န္အပုိင္းတြင္ အစုိးရအုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱရား ႏွင့္ပတ္သက္ေနေသာ အဖြဲ႔အစည္းမ်ား ျဖစ္သည္။ အခ်ဳပ္မွာ ေငြ ႏွင့္ အာဏာ သာျဖစ္သည္။ Lifeworld တြင္ Communicative Action ျဖင့္စခန္းသြားသလုိ System တြင္ Instrumental Action ကအခရာက်သည္။ အာဏာႏွင့္ေငြ သည္ လူသား၏ ေန႔စဥ္လူမွဳဘ၀မ်က္ႏွာျပင္၀ယ္ နက္ရွဳိင္းေသာ အေရးအစင္းေၾကာင္းမ်ား ကိုထင္ေစခဲ့သည္။ လူသားကုိ ၾကဳိတင္သိမွတ္ထားေသာ မိမိလုိအပ္ခ်က္ကုိသာ အေလးေပးေစေသာ အမူအက်င့္(Instrumental behavior) ေဘာင္ထဲဆြဲသြင္းခဲ့သည္။ ကုမၸဏီတခုတြင္ စီအီးအုိသည္လည္းေကာင္း၊ စာေရးစာခ်ီ၀န္ထမ္းသည္လည္းေကာင္း ေငြကုိသာမ်က္ႏွာမူထားၾကသည္။ ရည္ရြယ္သည္ျဖစ္ေစ မရည္ရြယ္သည္ျဖစ္ေစ မန္ခ်က္စတာအသင္း အားေပးသူမ်ားသည္ ကလပ္အသင္းရွယ္ယာ၀င္မ်ား ကုိေငြရွာေပးေနသူမ်ားပဲျဖစ္သည္။ သုိ႔ေသာ္ Liveworld တြင္ လူမွဳေပါင္းစည္းမွဳ (Social Integration) ရွိသလုိ System တြင္လည္း စံနစ္ေပါင္းစည္းမွဳ (System Integration) ရွိသည္။စက္မွဳေခတ္ေျပာင္းေတာ္လွန္ေရး ေနာက္ပုိင္း ေမာ္ဒန္လူ႔အဖြဲ႔အစည္းသည္ ပုိမုိက်ယ္၀န္းရွဳပ္ေထြးလာသည္။ လူေတြကပုိျပီးေရႊ႕ေျပာင္း လာႏုိင္ၾကသည္။ လူမွဳေပါင္းစည္းမွဳသည္ပုိျပီးခက္ခဲလာသည္။ ဒါကုိ စီးပြားေရး ႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး (System) အဖြဲ႔အစည္းေတြ ကညက္ေညာေစသည္ ဟုဟာဘားမားကဆုိသည္။ ဒါသည္ပင္ေဟာ့ကုိင္းမားႏွင့္အာဒုိးႏုိးတုိ႔၏ အရင္းရွင္စီးပြားေရးႏွင့္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အဆုိးျမင္မွဳမွ ခြဲထြက္သည့္ သူ၏ သုံးသပ္ခ်က္တခုျဖစ္သည္။
System သည္ Lifeworld အထုိင္ေပၚတြင္တည္ေဆာက္ရမည္ျဖစ္သည္။ မိသားစု၊လူမွဳေရး၊ယဥ္ေက်းမွဳ ဘ၀သည္သာ ဦးစားေပးျဖစ္ရမည္။ ေငြေၾကးႏွင့္ ဗ်ဳရုိကေရစီအုပ္ခ်ဳပ္ေရး (System) က Lifeworld ကုိျပန္ျပီး ခ်ဳပ္ကုိင္ထားဖုိ႔မဟုတ္ေပ။ သုိ႔ေသာ္ လက္ေတြ႔တြင္ ေငြ ႏွင့္ အာဏာသည္ မိသားစု၊ယဥ္ေက်းမွဳ တန္ဖုိးမ်ားမွဖယ္ခြာလာခဲ့ျပီး ၎တုိ႔ကုိ လက္ေအာက္ခံအျဖစ္ကုိပင္ေရာက္ေအာင္ပင္သိမ္းသြင္းလာခဲ့သည္။ အက်ဳိးဆက္မွာ ဟာဘားမားစကားျဖင့္ဆုိရေသာ္ လူမွဳေ၀ဒနာမ်ား (Social Pathologies) ေပၚထြန္းလာခဲ့သည္။ လူသားခ်င္းျပန္လွန္နားလည္မွဳမ်ားေလွ်ာ့က်လာျခင္း၊ လူမွဳစုစည္းမွဳမ်ားေျပေလွ်ာ့လာျခင္း၊ ေခတ္ထဲကူကယ္ရာမဲ့ႏွင့္သူစိမ္းဆန္ေသာအေတြ႔အၾကဳံမ်ားခံစားလာရျခင္း၊ တာ၀န္ယူလုိစိတ္မရွိေတာ့ျခင္း ႏွင့္ လူမွဳမတည္ျငိမ္မွဳမ်ား မွာ Lifeworld ကုိ System ကၾကီးစုိးျခင္းေရာဂါ၏ထင္ရွားေသာလကၡဏာမ်ားျဖစ္သည္။
သုိ႔ျဖင့္ ဟာဘားမားကုိေ၀ဖန္သူမ်ားက ဗဟုိလက္၀ဲယိမ္း ဂ်ာမန္ဆုိရွယ္ဒီမုိကေရစီဟုဆုိျပီး Constitutional Welfare State ကုိအဆုိျပဳလုိရင္းဟုဆုိခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ တကယ္ေတာ့ ဟာဘားမားအေနျဖင့္ ေမာ္ဒန္ေခတ္ထဲ ဘာေတြမွားေနသလဲႏွင့္ ဘာေၾကာင့္မွားေနတာလဲဟု ေထာက္ျပအေျဖရွာလုိရင္းသာျဖစ္သည္။ ေမာ္ဒန္လူ႔အဖြဲ႔အစည္းထဲ လူသားကုိဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္ထားတဲ့ စံနစ္ေတြဘာလုိ႔ရပ္တည္ေနႏုိင္တာလဲ။ လူတဦးခ်င္းစီ၏ကုိယ္က်ဳိးစီးပြားအေျခခံလုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားေၾကာင့္မဟုတ္။ ရွဳတ္ေထြးေ၀၀ါးလြန္းေသာ Instrumental Reasoning ပုံစံမ်ားေၾကာင့္ဟုဆုိသည္။ ေငြ ႏွင့္ အာဏာလႊမ္းမုိးထားေသာ စံနစ္ေၾကာင့္ဟုဆုိသည္။ ဆုိေတာ့ ဒီ ေစ်းကြက္အရင္းရွင္စီးပြားေရး ႏွင့္ အစုိးရအုပ္ခ်ဳပ္မွဳပုံစံကုိ ပယ္ဖ်က္ပစ္ဖုိ႔မဟုတ္ေပ။ သုိ႔ေသာ္ဘယ္ပုံထိမ္းသိမ္းထားမလဲ။ ဒါက လူမွျပႆနာဆုိတာထက္ ႏုိင္ငံေရး ႏွင့္ပုိသက္ဆုိင္လာေသာကိစၥျဖစ္သည္။
System အမွားဟုဆုိကတည္းက အစုိးရယႏၱရားသည္ပင္ျပႆနာကုိယ္တုိင္ျဖစ္ျပီး ျပႆနာကို ေျဖရွင္းႏုိင္လိမ့္မည္မဟုတ္ေပ။ ဟာဘာမားအေျဖက Public Sphere ကုိျပန္လည္အသက္သြင္းဖုိ႔ျဖစ္သည္။ ႏုိင္ငံေရးအရႏုိးၾကားေသာ၊ အၾကမ္းမဖက္ေသာ၊ တဦးခ်င္းစီ၏ကုိယ္က်င့္တန္ဖုိးကုိယုံၾကည္ေသာ လူမွဳ၀န္းက်င္ကုိ လူသားခ်င္းဆက္သြယ္ေဆာင္ရြက္မွဳမ်ား (Communicative Actions) ျဖင့္ျပန္လည္ အသက္သြင္းဖုိ႔ပင္ျဖစ္သည္။


KZေက

4 comments:

  1. ကိုလြင္ေျပာသလို အလုပ္ေလးနည္းနည္းေလ်ာ့ၿပီး လာဖတ္သြားပါတယ္ :)

    ReplyDelete
  2. ဖတ္ရတာ တကယ္ေကာင္းပါတယ္၊ အမ်ားစု နားလည္ႏုိင္
    ေအာင္ ဇယားကြက္နဲ႕ ျပရင္ ပုိေကာင္းမလားလုိ႕၊ ဘေလာ့ေပၚ
    မွာ ဇယားကြက္ ဘယ္လုိ တင္ရမလဲဆုိတာ က်ေနာ္လည္း
    မကြ်မ္းက်င္ဘူး း)၊ စနစ္နဲ႕ စနစ္လက္ေအာက္ခံ လူ႕အဖြဲ႕အစည္း
    စီးဆင္းပုံေတြက တခါတေလ ဖတ္ရင္းနဲ႕ မ်က္စိလည္သြားမွာ
    ဆုိးလုိ႕ပါ၊ အခုလုိ ေရးေပးတာ ေက်းဇူးဗ်ာ။

    ReplyDelete
  3. ဖတ္ရတာ ေကာင္းလိုက္တာဗ်ာ ။ System က Life World ကုိ ၾကီးစုိးလာတယ္ဆုိတဲ့အပုိင္းမွာက်ေတာ့ ကုိယ္ေတြက တစ္ပုိင္းတစ္စေလာက္ပဲျဖတ္ျပီး ဖတ္ရလုိ.လားေတာ့မသိဘူး..........နည္းနည္းေလး နားေဝးသြားတယ္ ။ အဓိက,က ေငြေၾကးက လႊမ္းမိုးလာတာကုိ သိနုိင္ျမင္နုိင္ဖုိ. လြယ္ကူေပမယ့္ အစုိးရယႏၱယားက လႊမ္းမုိးခ်ဳပ္ကုိင္လာတယ္ ဆုိတဲ့အခ်က္ကုိက်ေတာ့ ျမင္ရတာ နည္းနည္းခက္သြားတယ္ ။
    မိမိတုိ.ရဲ. ေရႊျပည္ၾကီးနဲ.ေတာ့သြားနႈိင္းလုိ. မျဖစ္နုိင္ေပဘူးလုိ.ထင္သဗ်ာ ။ ကုိယ္ေတြဆီကေတာ့ ဒါၾကီးက အစကတည္းက ရွင္းေနျပီးသားမုိ.ပါ ။
    "အေမးႏြားေက်ာင္းသား" လုိ.ပဲ သေဘာထားပါဗ်ာ ။

    ReplyDelete
  4. အလုပ္ေလွ်ာ့ထားေသာကုိတင္မင္းထက္ :) ႏွင့္ဇယားရွဳပ္ခ်င္ေသာကုိေအာင္ :) တုိ႕ကုိေက်းဇူးတင္ရင္း
    ေကာင္းတယ္ဆုိျပီး ၾကည္ႏူးမေနေသာ
    T2A ကုိစာျပန္ခဲ့ပါသည္။ :(

    ReplyDelete