Wednesday, October 19, 2011

သု၀ဏၰအျမန္ရထား (၇)

ကုိတီတူး

အစကျပန္ၾကည့္ၾကရေအာင္။ က်ေနာ္တုိ႔ဆီမွာ လူထုဆႏၵျပႏုိင္ေျခဟာဖိႏွိပ္ခံထားရတဲ့ၾကားကေန ထုိးထြက္ေနဆဲပဲ။ ဒါကုိ သု၀ဏအားကစားကြင္းထဲက ေဘာလုံးပြဲအႏုိင္ရလုိစိတ္ျပင္းထန္မွဳမွာေတြ႕ခဲ့ရတယ္။ ျမန္မာေတြဟာဘယ္ေနရာမွာမဆုိ ရွဳံးေနတယ္။ သတင္းေတြဖတ္ေတာ့ တရုတ္ကသူ႔ျပည္နယ္ တခုအျဖစ္လုပ္ဖုိ႔ ၾကဳိးစား ေနတယ္တဲ့။ ကုလားကတမ်ဳိး၊ ေအာ္ျမန္မာလား အရင္ကငါတုိ႔ လက္ေအာက္ခံေလလုိ႔ ေျပာခံ ရတာ က်ေနာ္ကုိယ္တုိင္ကုိ သုံးခါထက္မနည္းၾကဳံဖူးတယ္။ စင္ကာပူကုမဏီတခုမွာ က်ေနာ္တုိ႔႒ာန အတြက္ လူတေယာက္ အေရွ႕အလယ္ပုိင္းကုိ ကုိယ္စားလွယ္သေဘာမ်ဳိးအရင္လႊတ္ဖုိ႕လုိေနတယ္။ က်ေနာ္အင္တာဗ်ဴး ျပီး ျမန္မာ အင္ဂ်င္နီယာ တေယာက္ခန္႔လုိက္တယ္။ လစာညိွေတာ့ ျမန္မာမုိ႔ဒီလစာေတာ့ မေပးႏုိင္ဘူးဆုိတဲ့ သေဘာမ်ဳိး HR မန္ေနဂ်ာကေျပာတယ္။ သူက်ေနာ္မ်က္ႏွာပ်က္သြားတာေတြ႔လုိ႔ထင္တယ္ ဒါငါ့အထက္က သေဘာထားလုိ႔ထပ္ေျပာတယ္။

ထုိင္းမွာတခါ က်ေနာ္ပေရာဂ်က္တခုနဲ႔သြားေတာ့ ဒင္နာတခုမွာ အဂၤလိပ္လုိယုိးဒယားသားေတြနဲ႔ ေျပာေတာ့ အနား၀ုိင္းကရဲက က်ေနာ္တုိ႔ ၀ုိင္းက ယပက္လက္ကုိ ဖမာ (ျမန္မာကုိ ထုိင္းကဖမာ လုိ႔ပဲအသံ ထြက္တယ္) လားလုိ႔ ေမးျပီးဘာေတြလည္းမသိဆက္ေျပာေနတယ္။ ေျပာခ်င္တာက ဒီေကာင္ဘာေကာင္ လည္းေပါ့။ ေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမားေတြနဲ႔ အေတြ႔အၾကဳံမ်ားခဲ့တဲ့ ရဲကက်ေနာ့္ကုိ နဲနဲပါးပါး ညွစ္ခ်င္ပုံရပါတယ္။ ဒါက်ေနာ့္ကုိယ့္ပုိင္အေတြ႔အၾကဳံေတြပါ။ ခင္ဗ်ားမွာလည္းရွိပါလိမ့္မယ္။

ယုိးဒယားမွာျမန္မာမေလးေတြလုပ္တဲ့ အဓိကအလုပ္ကေတြထဲကတခုက အႏွိပ္ခန္းပါ။ သူတုိ႔ေတြ ကယပက္လက္ ၁၀၉၊ ၁၁၀ ေတြကုိယူျပီး ေကြ်းထားဖုိ႔၀န္မေလးၾကဘူး။ သူတုိ႔နဲ႔ယူမွ ထုိင္းႏုိင္ငံသား ခံယူ ႏုိင္မယ္။ ဒါမွ က်ီးလန္႔စားစားဘ၀ ကလြတ္မယ္ဆုိတာေတြကေတာ့ အဆင္ေျပတယ္ ေျပာလုိ႔ရတဲ့ ယုိးဒယား ေရာက္ျမန္မာေတြဆီက ဇတ္လမ္းပဲ။ ဒီထက္ဆုိးတာေတြခင္ဗ်ားလည္းၾကားဖူးမွာပါ။ ကဲဒီလုိဇတ္ပ်က္ေနတဲ့ လူမ်ဳိးတမ်ဳိးရဲ႕ဇာတိမာန္ ကုိဘယ္လုိျပန္ထူမတ္မလဲ။

ဆုိေတာ့ လူထုဟာအခြင့္အေရးၾကဳံရင္ ရုန္းၾကလိမ့္ဦးမယ္။ ဒါ ၂၀၁၁ အတြင္းကအေတြ႔အၾကဳံေတြအရ ပဲသုံးသပ္တာပါ။ အုိမန္နဲ႔ေဘာလုံးပြဲအျပင္၊ အာဇာနည္ေန႔ အေလးျပဳပြဲ၊ ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသား လြတ္ေျမာက္ဖုိ႔ ဆုေတာင္းပြဲ၊ နဲ႕ဧရာ၀တီ လွဳပ္ရွားမွဳေတြဟာ ဒီအခ်က္ကုိသက္ေသခံေနပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အာရပ္လွဳိင္းကုိ စီးဖုိ႔ဆုိတဲ့လွဳံေဆာ္ခ်က္မ်ဳိးေတြလုပ္စရာ မလုိပါဘူး။ အေၾကာင္းတုိက္ဆုိင္တာနဲ႔ အျဖစ္အပ်က္တခုဟာ ဆင္ျခင္ ႏုိင္စြမ္းအားကလြတ္သြားတဲ့ ပြိဳင့္တခုထဲ၀င္သြားရင္ ဇတ္ကနဲေထာင္ထြက္ လာႏုိင္စရာရွိပါတယ္။ အေရးၾကီး တာက ခင္ဗ်ားကဘယ္လုိစသလဲဆုိတာထက္ ဘယ္လုိဆုံးသလဲဆုိတာပါ။ ေနာက္ကြယ္မွာ ပါ၀ါေလဟာနယ္ ရွိတတ္ပါတယ္။ ျဖစ္ႏုိင္ရင္ လူထုဆႏၵျပပြဲေတြကုိ ေရွာင္ဖုိ႔ အစုိးရက လူထုဆႏၵထုတ္ေဖာ္ပြဲေတြ စံနစ္တက် လုပ္ဖုိ႔အခြင့္အေရး ေပးေစခ်င္တယ္။

တခုေျပာခ်င္တာက ဘယ္ႏုိင္ငံေရးသိပၸံပညာရွင္ကမွ တူနီးရွားျပႆနာနဲ႔ အာရပ္ေႏြဦးကုိ ၾကဳိတင္ မခန္းမွန္း ႏုိင္ခဲ့ၾကဘူးဆုိတာပဲ။ အဲ ခင္ဗ်ားကြန္မင့္မွာေရးထားတဲ့ ဒုိမီႏုိအက်ဳိးဆက္မ်ဳိးကုိ လုိခ်င္တယ္ ဆုိရင္ ေတာ့ တရုတ္ကဆႏၵျပတဲ့အခါမွာေတာ့ ျဖစ္လာႏုိင္စရာရွိတယ္။ ဟုတ္တယ္ တရုတ္မွာဆႏၵျပရင္ အေျခအေန ေတြ အားလုံး ဟာလုံးလုံးလ်ားလ်ား ေျပာင္းလဲသြားမွာပဲ။ ျဖစ္ႏုိင္ေျခခင္ဗ်ားေမးေနတာလား။ ဟုတ္ျပီ တရုတ္ကို အာရပ္ကမာၻနဲ႔ နဲနဲယွဥ္ ၾကည့္ၾကရေအာင္။

၁၉၉၀ နဲ႔ ၂၀၀၀ ဆယ္စုႏွစ္အတြက္ ကုလသမဂၢကထုတ္တဲ့ လူသားဖြံ႔ျဖဳိးမွဳညႊန္ကိန္း (ပညာ၊ က်န္းမာနဲ႔ ၀င္ေငြကုိအဓိက ထားစီစစ္တာ) မွာ တူနီးရွားဟာ ၃၀%တက္လာျပီး အီဂ်စ္ဟာ ၂၈% တက္လာတယ္။ ႏွစ္ႏုိင္ငံလုံးမွာ တကၠသုိလ္ေက်ာင္းသားေတြနဲ႕ ဘြဲ႔ရပညာတတ္ေတြပိုမ်ားလာတယ္။ အသစ္ျဖစ္ထြန္းလာတဲ့ တုိးတက္တဲ့အေျခအေနေတြဟာ ရွိေနတဲ့ ႏုိင္ငံေရးစံနစ္ေဟာင္းထဲ က်ဥ္းက်ပ္ေနခဲ့တယ္။ ညိေနတယ္၊ လွဳပ္ရွားရတာမလြယ္ဘူး။ အလုပ္ေကာင္းတေနရာရဖုိ႔ အဆက္အသြယ္ ရွိဖုိ႔က အဓိကျဖစ္ေနတယ္။ ဒီေတာ့ ဒီေဘာင္ကုိ ခ်ဲ႕ရေတာ့တယ္။ အာရပ္ ပညာတတ္၊ နည္းပညာနဲ႔အကြ်မ္းတ၀င္ရွိတဲ့ လူလတ္တန္းစား ေတြက ျပီးခဲ့တဲ့ လွဳပ္ရွားမွဳေတြကုိ ဦးေဆာင္ခဲ့တဲ့အဓိကအခ်က္ပဲ။

တရုတ္မွာ ၂၀၁၁ ႏွစ္ဦးက တကၠသုိလ္တခုကထြက္လာတဲ့ အစီရင္ခံစာတခုမွာ ၂၀၁၀အတြင္း လူမွဳမတည္ျငိမ္မွဳ ၇၂ ခုရွိခဲ့ တယ္လု႔ိေဖာ္ျပတယ္။ တရုတ္လုိမီဒီယာကုိ ခ်ဳပ္ထားႏုိင္တဲ့ႏုိင္ငံတႏုိင္ငံမွာ ဒီကိန္းဟာ ဒီထက္ပုိမ်ားႏုိင္ျပီး သတိထားရမဲ့ အေနအထားပဲ။ တရုတ္ေဒသအာဏာပုိင္ေတြဟာလည္း အၾကီးအက်ယ္ ျခစားေနၾကတာပဲ။ က်ေနာ္သိတဲ့ျပည္မၾကီး ကလာတဲ့ တရုတ္ေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ားကုိ နဲနဲပါးပါးစကား ေျပာ ၾကည့္ရင္ တရုတ္မွာေနရာတုိင္းလာဘ္ေပးလာဘ္ယူမကင္း ဘူးဆုိတာပဲ။ ပုိက္ဆံသာေပးႏုိင္ရင္ ဘာမဆုိ အကုန္ လုပ္ႏုိင္တယ္ဆုိတယ္။ ကြန္ဖ်ဴးရွပ္ကုိ ကိုကာကုိလာ တုိက္ျပီး မက္ေဒၚနယ္ေၾကာ္ညာရုိက္ခုိင္းလုိ႔ရတယ္ ဆုိတာ မ်ဳိးေပါ့။

နယ္ေတြမွာလယ္ေတြသိမ္း၊ေျမေတြသိမ္း၊ လူထုကုိ ေနရာေတြေရႊ႕ေျပာင္းျပီး အာဏာပုိင္ေတြက ကုမဏီေတြကုိ လုပ္ကြက္ေတြေပးတယ္။ ကုမဏီေတြဟာေဆာက္ခ်င္သလုိ ေဆာက္တယ္၊ သူတုိ႔စြန္႔ပစ္ပစၥည္း ေတြကုိ စံနစ္တက်ေတြဘာေတြလုပ္မေနဘူး။ လက္ရွိေရေပးေရးစံနစ္ေတြထဲလည္း လစ္ရင္လစ္သလုိ သူတုိ႔ စြန္႔ပစ္ တဲ့ေရေတြ ထဲ့ခ်င္ထဲ့ခ်လုိက္တာမ်ဳိးတဲ့။ ကံၾကီးလုိ႔ ျမစ္ဆုံဆည္ခနရပ္ထားျဖစ္တာ ဆုိေပမယ့္ တရုတ္နဲ႔ လုပ္တဲ့ လုပ္ငန္းမွန္သမွ်ဟာ သတိထားရမွာခ်ည္းပဲ။ သူတုိ႔ဟာ ကုိယ့္ႏုိင္ငံထဲ ေတာင္ထင္ရာလုပ္တာ ဆုိေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ဆီမွာဆုိရင္ ပ်င္းေတာင္ပ်င္းေသးတယ္ေပါ့ဗ်ာ။ တရုတ္မွာ အာဗာတာ ရုပ္ရွင္ ျပေတာ့ ေတာသား ေတြက ေသာက္ေသာက္လဲၾကဳိက္ၾကဆုိတယ္။ သူတုိ႔နယ္ေျမေတြကုိ လုယုဖ်က္စီး ခံရတဲ့ ရုပ္ရွင္ထဲက အျဖစ္ ဟာ သူတုိ႔ဘ၀နဲ႔ တူတာကုိး။

လက္ရွိတရုတ္ခ်မ္းသာမွဳဟာ ကမ္းေျခေဒသ နဲ႔ျမဳိ႕ၾကီးေတြ မွာပဲရွိတယ္။ တရုတ္မွာ ေဒသတခုနဲ႔တခု ဆင္းရဲခ်မ္းသာအရမ္းကြာသြားျပီ။
ဒါေပမယ့္ ပညာရွင္ေတြ ေျပာသလုိေပါ့။ ခုေခတ္မွာ ေတာ္လွန္ေရးကုိ ဆင္းရဲသားေတြကမလုပ္ဘူး၊ လူလတ္တန္းစားပညာတတ္ေတြက ပဲလုပ္မွာဆုိတာကုိ တရုတ္အစုိးရကသိတယ္။ တရုတ္မွာ အာရပ္လုိဘြဲ႕ရျပီး သစ္သီးလွည္းနဲ႔တြန္းေရာင္းရတဲ့ ျပႆနာမ်ဳိးေတြမေပၚေအာင္ထိန္းထားတယ္။ တရုတ္ပညာတတ္ လူလတ္ တန္းစား ဟာ ဆူပါမားကက္ၾကီးေတြထဲ ေပ်ာ္ေနၾကတယ္။ တရုတ္ပညာတတ္ေတြမွာ အလုပ္လက္မဲ့ ေတြရွိတယ္ ဆုိေပမယ့္ အမ်ားစုဟာ လက္ရွိဘ၀ကုိေက်နပ္ေနၾကတယ္။ အုိင္ဖုန္းတုိ႔၊ အုိင္ပက္တုိ႔၊ နာမည္ၾကီး အမွတ္တံဆိပ္ အ၀တ္အစား၊ အသုံးအေဆာင္ ေတြမွာ စေန၊ တနဂၤေႏြေတြ ကုန္သြားၾကတယ္၊

ျပီးေတာ့ တရုတ္မွာ မူဘာရက္တုိ႔ ဘင္အလီတုိ႔ ကဒါဖီတုိ႔လုိ အာဏာကုိေရရွည္စြဲကုိင္ထားတာ မ်ဳိးမရွိေတာ့ဘူး။ ဟူဂ်င္ေတာင္ဟာ ေနာင္ႏွစ္ဆုိရင္ဆင္းေပးျပီ။ ေခါင္းေဆာင္အေျပာင္းအလဲမွာ ေပၚလစီ အကူးအေျပာင္း ေတြရွိတတ္ေတာ့ လူထုကုိနဲနဲေတာ့ေစာင့္ၾကည့္ေစတယ္။ ျပီးေတာ့ PLA (people liberation army) ဟာဘက္ေျပာင္းျပီး လူထုလွဳပ္ရွားမွဳဘက္ကုိ ကူးေျပာင္းဖုိ႔ ဘာအရိပ္အေရာင္မွမရွိဘူး။ ဒီအခ်က္ေတြဟာ တရုတ္မွာလူထုအုံၾကြမွဳေတြ အခိ်န္တုိအတြင္းမွာျဖစ္ဖုိ႔မရွိဘူးလုိ႔ေတာ့ညႊန္ျပေနတာပဲ။ အင္ပါယာဘ၀ကေန တရုတ္ေတြဟာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အိမ္နိမ့္စံအျဖစ္နဲ႔ အေနာက္ရဲ႕ ေက်ာသပ္ရင္သပ္ျခင္းကုိ က်ိတ္မွိတ္ခံလာ ခဲ့တယ္။ ခုေတာ့သူတုိ႔ဟာ ၂၀၀၆မွာ ကမာၻ႕တတိယစီးပြားအင္အားၾကီးႏုိင္ငံ ဂ်ာမနီကုိ ေက်ာ္တက္၊ ၂၀၁၁ မွာ ဂ်ပန္ကုိ ရာဇ၀င္ထဲမွာထားရစ္ခဲ့တယ္။ ဒီႏွဳန္းအတုိင္းသြားရင္ ၂၀၃၀မွာ နံပတ္တစ္ ေနရာကုိ အေမရိကန္ေတြ ဆီကယူၾကလိမ့္မယ္။

ဒါေပမယ့္ တရုတ္အာဏာပုိင္ ေတြဟာ အနာဂတ္ကုိ ထြက္ေျပးေနၾကတယ္။ အရမ္းျဖစ္ခ်င္ေနၾကတယ္။ စီမံကိန္းအမွားေတြ အမ်ားၾကီးလုပ္ခဲ့ၾကတယ္။ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ေတြကုိအမ်ားၾကီးထိခုိက္ေစခဲ့တယ္။ အဲဒီထဲက တခုဟာ အျမန္ရထားလုိင္းေတြပဲ။ တရုတ္အာဏာပုိင္ေတြ ကုမဏီေတြကေနလာဘ္စားျပီး ဒီစီမံကိန္း ေတြကုိ နည္းပညာမေသခ်ာခင္ အလွ်င္အျမန္အေကာင္အထည္ေဖာ္ခဲ့ၾကတယ္။ တရုတ္အျမန္ရထား ႏွစ္စီးဟာ ၂၀၁၁ ဇူလုိင္ က ဗဟုိထိန္းခ်ဳပ္ခန္းကမသိေတာ့ ရထားေတြကုိ သတင္းမေပး ႏုိင္ေတာ့ တခါတိုက္တယ္။ လူေတြ အမ်ားၾကီးေသတယ္။ စက္တင္ဘာမွာ တခါတုိက္ျပန္တယ္။ ျပဳိလဲေနတဲ့ အပ်က္အစီးပုံေတြၾကား မ်က္ရည္ေတြ ၀ဲေနတဲ့ ၀မ္က်ားေပါင္ကုိ ဟီရုိးျဖစ္ေစတဲ့ ဇီခြ်မ္ငလွ်င္ဟာ ဆည္တည္ ေဆာက္ခဲ့တဲ့ အက်ဳိးဆက္လုိ႔ ခုတခ်ဳိ႕ေတြ က ဆုိလာၾကျပီ။

အင္ပါယာအိမ္မက္ကုိ မမက္ပါဘူးလုိ႔ေျပာထားေပမယ့္ တရုတ္စိတ္ထဲမွာဘာရွိသလဲ အားလုံးက စုိးရိမ္ေနၾကရျပီ။ အေရွ႕ေတာင္အာရွမွာ တရုတ္ဟာ ဗီယက္နမ္နဲ႔စစ္ျဖစ္ဘူးတယ္။ ခ်န္ေကရွိတ္တပ္ေတြ ျမန္မာျပည္ထဲ၀င္ဘူးတယ္။ ခုဖိလစ္ပုိင္နဲ႔ ကမ္းလြန္ေရနံမွာ လိပ္ခဲတင္းတင္းရွိတယ္။ ေခတ္မွီမွဳနဲ႔အတူ စြမ္းအင္လုိအပ္ခ်က္ဟာ အရမ္းအေရးၾကီးလာတယ္။ တရုတ္နဂါးဟာ ကမာၻပတ္ျပီးေရနံနဲ႔ ဓါတ္ေငြ႕ေစ်းကြက္ ေတြထဲ၀င္တယ္။ ႏုိင္ငံပုိင္ CNOOC (China National Offshore Oil Cooperation) ဟာအေမရိကန္ကုမဏီ ယူႏုိကယ္ကုိ ၂၀၀၅ မွာ၀ယ္ဖုိ႔ၾကဳိးစားခဲ့တယ္။ ယူႏုိကယ္ဟာ တုိတယ္နဲ႔အတူျမန္မာ ကမ္းလြန္ရတနာမွာ ရွယ္ယာေတြရွိေနပါတယ္။ အာရွအလယ္ပုိင္းမွာရွိတဲ့ ယူႏုိကယ္ရဲ႕က်ယ္ျပန္႔တဲ့ အက်ဳိးစီးပြားဟာ တရုတ္စြမ္းအင္ မဟာဗ်ဴဟာနဲ႔ လုိက္ဖက္ပုံရပါတယ္။ ဒီေတာ့ အေမရိကန္မွာ ဒီမုိကရက္နဲ႔ ရီပတ္ပလီကန္ဟာ ခ်က္ခ်င္းညွိျပီး ယူႏုိကယ္ကုိ အေမရိကန္ကုမဏီခ်င္းျဖစ္တဲ့ ရွယ္ဗရြန္ လက္ထဲ ထဲ့ခဲ့ၾကတယ္။ ဒါ့အျပင္ ခုတရုတ္ေတြ က်ေနာ္တုိ႔ ဆီမွာ ေရကာတာေတြနဲ႔ ကမ္းလြန္သဘာ၀ဓါတ္ေငြ႔ နဲ႔ စြမ္းအင္စီမံကိန္းေတြကုိ ေျခသြက္ လက္သြက္ စာခ်ဳပ္ ေတြခ်ဳပ္ ထားၾကျပီ။

ကမာၻ႔စီးပြားေရးဘက္ကၾကည့္ရင္ တရုတ္ဟာျပည္တြင္းအခက္အခဲေတြကုိ ရင္ဆုိင္ရင္းတျဖည္းျဖည္းနဲ႔ ဒုတိယအခ်မ္းသာ ဆုံးျဖစ္ေနပါျပီ။ သူနဲ႔အတူ G-20 ရဲ႕ေနာက္တက္လာတဲ့ ဘရာဇီး၊ ရုရွား၊ အိႏၵိယ၊ ေတာင္အာဖရိက တုိ႔ဟာတကယ္မ်ား ေနာင္ကမာၻ႔ႏုိင္ငံေရး အခင္းအက်င္းသစ္ကုိ ၾသဇာေညာင္းလာမယ္ဆုိရင္ ႏုိင္ငံေတြရဲ႕ႏုိင္ငံျခားေရးမူ၀ါဒဟာ ေဒါင္ေဒါင္မည္ အမ်ဳိးသား အက်ဳိးစီးပြားကုိပဲ ပုိလုိ႔အေျခခံလာၾကပါလိမ့္မယ္။

က်ေနာ္တုိ႔ေကာ ဘာလုပ္ၾကမလဲ။ တရုတ္ကုိကန္တဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံျခားေရးေပၚလစီဟာ အေမွ်ာ္အမွ်င္နဲရာ က်တယ္လုိ႔ အနဲဆုံး ခုေနမွာေျပာႏုိင္ပါလိမ့္မယ္။ ဒါေပမဲ့ မကန္ႏုိင္ရင္ေတာင္ မွီထားဖုိ႔မသင့္ေတာ္ပါဘူး။ က်ေနာ္ တုိ႔ အေနာက္ကုိျပန္ၾကည့္ၾကရမယ္။ အိႏၵိယသြားျပီး ဗုဒၶဂါယာ ဘုရားဖူးတာ ေလးေတြလုပ္သလုိ ေဒသတြင္း အာစီယံနဲ႔ လည္း ခ်ိတ္ထားရပါလိမ့္ဦးမယ္။ အစုိးရကသာ ႏုိင္ငံေရး အက်ဥ္းသားအားလုံးလႊတ္ေပးလုိက္စမ္းပါ။ ျမန္မာႏုိင္ငံ အာစီယံဥကၠ႒ျဖစ္တာ က်ေနာ္တုိ႕အက်ုဳိးစီးပြားပါ။ ေထာက္ခံရမယ္္။

ပိတ္ထားတဲ့ ႏုိင္ငံကုိ ကမာၻၾကီးထဲဖြင့္ထုတ္ပစ္ရမယ္။ ျပည္တြင္းအတုိက္အခံေတြ စုစည္းညီညြတ္ၾကဖုိ႔ ဆုိတာထက္ အတုိက္အခံနဲ႔အစုိးရ၊ တုိင္းရင္းသားအားလုံးစုစည္းညီညြတ္တဲ့ ျပည္ေထာင္စုၾကီး တခုျဖစ္ဖုိ႔ လုိလာ ပါျပီ။ ကုိယ့္ႏုိင္ငံသားခ်င္း မေျပလည္ခင္မွာသေဘာတူထားခဲ့ရတဲ့ စီမံကိန္းအမွားေတြကုိ ျပန္ျပီးခ်င့္ခ်ိန္ျပီးျပင္ဆင္ ပစ္ရပါမယ္။ ပ်က္စီးလာေနတဲ့ ေဂဟစံနစ္ေတြကုိကယ္တင္ရေတာ့မယ္။ ျမန္မာျပည္အသက္ဟာ ၁၅ႏွစ္ေလာက္ ပဲရွိပါေတာ့တယ္။ ၂၀၂၅ ေလာက္အထိ က်ေနာ္တုိ႔သာ ဒီအေျခ အေန ကေန တုိးတက္ေအာင္ မလုပ္ႏုိင္ဘူး ဆုိရင္ ဒီထက္ပုိဆုိးတဲ့ အေျခအေနတခုကုိ ျပန္ေရာက္သြားမယ္ ဆုိရင္ ျမန္မာျပည္ဟာေနာက္တခါ လြတ္လပ္ေရး ကုိ ဆုံးရွဳံးရဖုိ႔ ပါပဲ။ ျမန္မာေတြ ဒလုိင္းလားမားတုိ႔လို ရုန္းကန္ ၾကရပါလိမ့္မယ္။

ဘာေတြလုပ္သင့္သလဲဆုိတာ အေပၚမွာက်ေနာ္တုိ႔အုပ္စုႏွစ္စုခြဲျပီးၾကည့္ခဲ့ျပီးပါျပီ။ ပထမအုပ္စုျဖစ္တဲ့ ႏုိင္ငံေရး အက်ဥ္းသား အားလုံးကုိျပန္လႊတ္ေပးေရးဟာစေနျပီလုိ႔ ယူဆၾကည့္ ခ်င္ပါတယ္။ ႏွစ္မကုန္ခင္ လႊတ္ေပးတာကုိ ျပီးေအာင္ကုိလုပ္ရပါမယ္။ ျပီးရင္အင္အယ္ဒီပါတီ တရား၀င္ျဖစ္ေရး (မွတ္ပုံတင္ေရး)မွာ အစုိးရက ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပုံ အတြင္းထဲကုိ သြင္းတယ္ဆုိရင္ က်ေနာ္တုိ႔ ဘာေတြေဆြးေႏြးဖုိ႔လုိမလဲ။ ဒီေနရာမွာ ဒီမုိကေရစီရဲ႕ အနိမ့္ဆုံး အဆင့္အတန္းကုိေပးဖုိ႔ေတာ့ အနဲဆုံး လုိအပ္ ပါတယ္။ Dahl ေျပာတဲ့ အနိမ့္ဆုံးဒီမုိကေရစီမွာ အခ်က္ေလးခ်က္ ရွိရပါမယ္။
၁။ လြတ္လပ္ ျပီး မွ်တတဲ့ ပုံမွန္ေရြးေကာက္ပြဲေတြရွိရမယ္။
၂။ အရြယ္ေရာက္သူ ႏုိင္ငံသားအားလုံး မဲေပးခြင့္ရွိရမယ္။
၃။ လြတ္လပ္စြာ ေျပာဆုိ၊ ပုံႏွိပ္၊ ထုတ္ေ၀၊ အသင္းအပင္းမ်ားဖြဲ႔စည္းခြင့္ရွိရမယ္။
၄။ ေရြးေကာက္ပြဲအရမဟုတ္ပဲ အခြင့္အေရးတခုနဲ႔ ေရြးခ်ယ္သတ္မွတ္ခံခဲ့ရသူမ်ားမရွိဖုိ႔လုိတယ္။

ေလာေလာဆယ္မွာ နံပါတ္၂ ကလြဲလုိ႔က်န္တာအားလုံးအားနည္းခ်က္ေတြရွိေနပါတယ္။ နံပါတ္ ၃ကုိ ေပးဖုိ႔အားယူေနတယ္လုိ႔က်ေနာ္ထင္ပါတယ္။ နံပါတ္ ၄ ကေတာ့ ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပုံက တပ္မေတာ္သား ၂၅% ကုိျပင္မွ သာရႏုိင္ပါမယ္။ အစုိးရကဒီအခ်က္ဟာျပင္ဆင္သင့္တယ္လုိ႔လက္ခံျပီးသားလုိ႔ထင္ျပီး ညွိႏွဳိင္းစရာဟာ အခ်ိန္ပဲလုိ႔ယူဆပါတယ္။ ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ဒီအခ်က္၄ ခ်က္ျပည့္စံု ေရးနဲ႔ညီမယ္ဆုိရင္ အင္အယ္ဒီ မွတ္ပုံတင္ ေရးဟာမလုပ္ႏုိင္စရာမရွိပါဘူး။ အင္အယ္ဒီဟာ ဒီ၂၅% ေနရာကုိ ၂၀၁၅ မွာ၀င္မျပဳိင္ဘူးဆုိခဲ့ရင္ေတာ့ ပုိမ်ား ညွိရတာလြယ္မလားပဲ။ လက္ရွိအစုိးရဟာ မဲဆႏၵနယ္ရဲ႕ ၂၅% မွာ အဓိကျပဳိင္ဘက္ အင္အယ္ဒီ မပါဘူး ဆုိရင္ နံပါတ္ ၁ ဟာလည္းျဖစ္လာႏုိင္တာပါပဲ။

အေပၚေလးခ်က္နဲ႔ျပည့္စုံတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲကုိ အင္အယ္ဒီသာတရား၀င္ ၀င္ေရာက္ယွဥ္ျပဳိင္ျပီဆုိရင္ ၉၀ရလဒ္ကုိ ေျပာေနစရာမလုိေတာ့ပါဘူး။ ၂၀၁၅ မတုိင္ခင္ၾကားခံကာလမွာ သေဘာတူထားတဲ့ Political Order တခုမရွိပဲ လက္ရွိအစုိးရဟာ စီးပြားေရးကုိ ကုိင္ရင္ ေမာင္ပုံေစာင္းၾကဳိးျပတ္မွာပဲ။ တျပဳိင္နက္တည္းမွာ စီးပြားေရး ပိတ္ဆုိ႔မွဳကုိ တဆင့္ခ်င္းျဖည္ခ်ဖုိ႔ၾကဳိးစားမယ္။ ျပည္တြင္းျငိမ္းခ်မ္းေရးကုိယူထားႏုိင္ရပါမယ္။

ခင္ဗ်ားဟာေတြကေတာ့ ideal ေတြပဲေျပာရင္က်ေနာ္ မျငင္းပါဘူး။ သုိ႔ေသာ္ဒီလုိပဲစိတ္ကူး ၾကည့္ရ မွာပါပဲ။ တုိက္ယူမွရမယ္၊ ေတာင္းယူမွရမယ္ဆုိရင္လည္း တုိက္ၾကေတာင္းၾကေပါ့။ လက္ရွိျဖစ္ထြန္းမွဳကုိ ေနာက္ျပန္သြား တာမ်ဳိးေတာ့မျဖစ္ေစခ်င္ဘူး။ ဒါေပမယ့္ လက္ရွိျဖစ္စဥ္မေတာ္လုိ႔ ဘာအေၾကာင္းေၾကာင့္ ပဲျဖစ္ျဖစ္ လန္က်သြားခဲ့ေသာ္ မူလဒုံရင္းကျပန္စက်ဳိးစားရတာမ်ဳိးမျဖစ္ေအာင္ တေနရာမွာျပန္ထစ္ထားႏုိင္တဲ့ Physical Mechanism တခုလည္းရွိဖုိ႔ လုိအပ္ေနပါတယ္။ အဲဒါဟာဘာျဖစ္သင့္သလဲ။ ႏွစ္ဘက္စလုံးက ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလုပ္လုိသူေတြေသေသခ်ာခ်ာစဥ္းစား ရမဲ့အခ်က္တခ်က္ပါပဲ။

ေဒၚေအာင္ဆန္းၾကည္ေျပာခဲ့တာတခုရွိတယ္။ ဆင္းသြားတဲ့အစုိးရကုိလည္းဘာဒုကၡမွမေပးရဘူးတဲ့။ ဒါဟာ ႏုိင္ငံအာဏာကုိစြန္႔လႊတ္သြားတဲ့ တပ္မေတာ္ေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ႕ပူပန္မွဳဆုိရင္ သူတုိ႔ကုိ က်ေနာ့္ ညာဏ္တထြာနဲ႔ တခုေျပာခ်င္တယ္။ အာဏာရွင္ေတြကုိ အာမခံခ်က္ေပးႏုိင္တာ ဟာေနာက္ထပ္ အာဏာရွင္ မဟုတ္ပါဘူး။ ေကာင္းမြန္တဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပုံစံတခုကသာေပးႏုိင္တာပါ။ အဲဒီပုံစံကုိ အခုရေအာင္ တည္ယူၾက ရေအာင္ပါ။

က်ေနာ္တုိ႔ လူမ်ဳိး ဆင္းရဲတာ၊ သိကၡာမဲ့ေနတာ၊ က်ေနာ္တုိ႔ႏုိင္ငံ က်ေနာ္တု႔ိမသိပဲ အႏုိင္က်င့္ခံရတာ ေရာင္းစားခံရတာၾကာပါျပီ။ က်ေနာ္တုိ႔အခုေျပာင္းမွျဖစ္ေတာ့မယ္။ အခ်ိန္သိပ္မရွိေတာ့ဘူး။ အေျပာင္းအလဲကုိ အစုိးရကလက္ခံျပီး ပူးေပါင္းလုပ္ပါမွ လြယ္မယ္၊ ျမန္မယ္။ အေျခအေနက မလုပ္ရင္မျဖစ္ေတာ့ဘူး။

တရုတ္ဟာသီအုိရီမရွိတဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပုံသဏာန္တခုကုိစမ္းသတ္ ေနတာပါ။ အဲဒါဟာ ဗဟုိအာဏာ ခ်ဳပ္ကုိင္မွဳ နဲ႔ ေစ်းကြက္စီးပြားေရးပဲ။ ဗဟုိကခ်ဳပ္ကုိင္ျပီး အာဏာကုိ အလြဲသုံးစားလုပ္လုိ႔ရေနေတာ့ စီးပြားေရးမွာ အက်င့္ပ်က္ ျခစားမွဳေတြ ရွိေနတာ မဆန္းပါဘူး။ တရုတ္အစုိးရဟာ နည္းပညာမေသခ်ာေသးခင္ သူ႔ျပည္သူ ေတြစီးနင္းေနတဲ့ ဗဟုိထိမ္းခ်ဳပ္ခန္္းနဲ႔ လြတ္ထြက္သြားတတ္တဲ့ အျမန္ရထားေတြကုိ စမ္းသတ္ ေမာင္းႏွင္ေနဆဲပဲ။

သူ႔ႏုိင္ငံကမာၻ႕အဆင့္တစ္ ႏုိင္ငံျဖစ္လာမလား။ လူမွဳမတည္ျငိမ္မွဳေတြနဲ႔ ျပန္လည္ထြက္သြား မလား ဆုိတာ က်ေနာ္တုိ႔ေတြ႔ၾကရမွာပါ။ ဒါေပမယ့္ ဒီရလဒ္ေပၚမွာ က်ေနာ္တုိ႔ လြတ္လပ္ခြင့္နဲ႔ အခ်ဳပ္အခ်ာ အာဏာကုိ ေလာင္းေၾကးထပ္မထားႏုိင္ဘူး။ က်ေနာ္တုိ႔မွာ ကုိယ့္လြတ္လပ္ခြင့္နဲ႔ ကုိယ့္တန္ဖုိးကုိ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ ဖန္တီးခြင့္၊ သတ္မွတ္ခြင့္ ရေနတယ္ဆုိရင္ အားအားယားယားဗ်ာ ဘာလုိ႔ေဘာလုံးကြင္းထဲသြားျပီး ေအာ္ဆဲေနၾကမွာလဲ။ ဘယ္သူက လမ္းေပၚထြက္ျပီး ဆႏၵျပဖုိ႔ေတြ ေတြးေနမလဲ။

သု၀ဏကြင္းထဲက ေအာ္သံေတြ က်ေနာ္တုိ႔ဘယ္အထိၾကားရဦးမလဲ။

KZေက

References:

- Linkages between politics and economics by Nelson Joan M. Journal of Democracy, October 1994
- Civil-Military Relations and Democracy Edited by Larry Diamond and Marc F. Plattner, The John Hopkins University 1996
- Elections without democracy, The Rise of Competitive Authoritarianism by Steven Levitsky and Lucan A. Way. Cambridge University Press, April 2010
- The impact of the economic crisis, from the G-8 to G-20 by Mark F. Plattner. Journal of Democracy. Jan’ 2011
- Can Europe be saved? By Paul Krugman. International Herald Tribune. Jan 12’ 2011
- Is China next? By Francis Fukuyama. International Herald Tribune. March 15’ 2010
- China’s high-speed politics by David Bandurski. International Herald Tribune. July 28’ 2011

Monday, October 17, 2011

သု၀ဏအျမန္ရထား (၆)

ကုိတီတူး
စက္တင္ဘာ ၂၀၀၈ ကေမႊလုိက္တဲ့ ေလးမင္းဘရားသားဘဏ္ျပႆနာ(ကမာၻ႔ဘဏာေရးအက်ပ္အတည္း) ဟာ ကမာၻၾကီးတခုလုံးကုိတုန္လွဳပ္သြားေစခဲ့တယ္။ ဒါဟာအနာဂတ္မွာ ကမာၻ႔စီးပြားေရးျပႆနာနဲ႔ ေငြေၾကးေစ်းကြက္တခုလုံး ကုိျပန္ျပီး ျပင္ဆင္ဖုိ႔နဲ႔တင္ရပ္ေနမွာမဟုတ္ပဲ ကမာၻ႔ႏုိင္ငံေရးကုိပါရုိက္ခတ္ခ်က္ျဖစ္လာမယ္လို႔ ေလ့လာသူေတြက သုံးသပ္ခဲ့ၾကတယ္။ ေစ်းကြက္ကုိ လႊတ္ေပးထားလုိက္၊ မျမင္ရတဲ့အင္အားစုေတြကသူ႔ဘာသူထိမ္းသြားလိမ့္မယ္ဆုိတဲ့ ဖရီမားကက္ဘုိးေအၾကီး အဒမ္စမစ္ရဲ႕ဓါတ္ပုံဟာ ေလးမင္းဘရားသားဘဏ္ေရွ႕ကအမွဳိက္ပုံးထဲမွာ။ အစုိးရေတြဟာ လြတ္လပ္တဲ့ေစ်းကြက္စီးပြားေရးကုိ၀င္ေရာက္ထိန္းခ်ဳပ္ဖုိ႔လုိလာမယ္။ ဒီမုိကရက္တစ္အစုိးရေတြရဲ႕ အခန္းဟာေမွးမွိန္ လာဖုိ႔ရွိတယ္ဆုိတာေတြကုိပါ တဆက္တည္းသုံးသပ္ခဲ့ၾကတယ္။

တကယ္က်ေတာ့အားလုံးထင္ထားသေလာက္ဆုိး၀ါးမသြားပဲ အေျခအေနေတြဟာထိမ္းႏုိင္သိမ္းႏုိင္ျပန္ျဖစ္လာခဲ့တယ္။ ၂၀၀၈ ေၾကာင့္မုိ႔အက်ပ္အတည္းေတြရွိေပမယ့္ ဒါေၾကာင့္ဒီမုိကရက္တစ္အစုိးရေတြကုိ သူ႔ျပည္သူေတြက လူၾကဳိက္နည္းသြားတာ ေရြးေကာက္ပြဲေတြမွာအေရးနိမ့္သြားတာမ်ဳိးေတာ့သိပ္မေတြ႔ရဘူး။ လတ္ဗီးယားနဲ႔ အုိက္စလန္လုိ ႏုိင္ငံေလးႏွစ္ခုမွာ ဒီမုိကရက္အစုိးရေတြ ရွဳံးသြားတယ္ဆုိေပမယ့္ ကမာၻ႕စီးပြားေရးအက်ပ္အတည္းေၾကာင့္လုိ႔ ေကာက္ခ်က္ ခ်ဖုိ႔ မလုံေလာက္ပါဘူး။
ဒီအက်ပ္အတည္းေၾကာင့္ လက္၀ဲယိမ္းပါတီေတြဟာအသာစီးမရခဲ့တဲ့အျပင္ ဥေရာပႏုိင္ငံအေတာ္မ်ားမ်ားမွာ လက္ယာယိမ္းအစုိးရေတြ အဓိကေအာင္ပြဲခံခဲ့တာေတြ႔ရျပန္တယ္။ ၂၁ရာစုဆုိရွယ္လစ္စံနစ္ထူေထာင္မယ္ဆုိတဲ့ ဟူဂုိးေခ်းဗက္စ္ ရဲ႕ ဗင္နီဇြဲလားကုိၾကည့္ေတာ့လည္း စီးပြားေရးအလားအလာေတြဟာ ဆုိး၀ါးေနတာေတြ႔ရျပန္တယ္။ အႏွစ္ခ်ဳပ္ရရင္ လြတ္လပ္တဲ့ ေစ်းကြက္မွာ အစုိးရေတြရဲ႕အခန္းဟာျပန္ျပီးမ်ားဖုိ႔လုိလာျပီဆုိတဲ့ အသံေတြညံ ထြက္လာခဲ့ေပမယ့္ အရင္းရွင္စံနစ္ၾကီးတခုလုံးကုိစိန္ေခၚတဲ့အေတြးအေခၚနဲ႔ အယူအဆေတြထြက္မလာခဲ့ဘူး။

ဆန္႔က်င္ဘက္ အေနနဲ႔ ဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံေတြအစား အာဏာရွင္ႏုိင္ငံေတြမွာသာ ဒီစီး ပြားပ်က္ကပ္ေၾကာင့္ပုိ အခက္ေတြ႔ေစႏုိင္တယ္ လုိ႔ေတာင္ေျပာၾကပါေသးတယ္။
ဘာလုိ႔လဲဆုိေတာ့ လက္ရွိအာဏာရွင္ပုံစံအုပ္ခ်ဳပ္ေနတဲ့ တရုတ္နဲ႔ရုရွားမွာ ဘာအုိင္ဒီေယာ္ေလာ္ဂ်ီမွမရွိဘူး။ သူတုိ႔ဟာ သူတုိ႔ႏုိင္ငံကုိစီးပြားေရးတုိးတက္မွဳနဲ႔ခ်ဳပ္ကုိင္ထားတာမုိ႔ ကမာၻ႕စီးပြားပ်က္ကပ္ ဟာသူတုိ႔ကုိသာ ပုိဆုိးေစလိမ့္မယ္ လုိ႔တခ်ဳိ႕စီးပြားေရးပညာရွင္ေတြက ေကာက္ခ်က္ေပးခဲ့တာျဖစ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ လက္ေတြ႔အျဖစ္အပ်က္ေတြကလည္း ဒီထင္ျမင္ခ်က္ေတြကုိ မွားေၾကာင္းသက္ေသျပခဲ့တယ္။ တကယ္တမ္း ျပီးခဲ့တဲ့ စီးပြားပ်က္ကပ္ဟာ ဘယ္လုိအစုိးရက အုပ္ခ်ဳပ္ေနတာလည္းနဲ႕မဆုိင္တာကုိေတြ႔ရတယ္။

တရုတ္ဟာ အက်ပ္အတည္းကေန ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ျပန္ ထြက္လာႏုိင္တယ္။ ရုရွားဟာေတာ္ေတာ္ပ်ာယာခတ္သြားခဲ့တယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာ အေနာက္ကဒီမုိကေရစီ ခ်ံပီယံႏုိင္ငံၾကီးေတြဟာ အၾကီးအက်ယ္အထိနာခဲ့ေပမယ့္ အားေကာင္းလာတဲ့ေစ်းကြက္ဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံေတြျဖစ္တဲ့ ဘရာဇီး၊ အိႏၵိယနဲ႔ အင္ဒုိနီးရွား မွာေတာ့ဟန္ေတာင္မပ်က္ခဲ့ဘူး။

ေသခ်ာျပန္ၾကည့္ေတာ့ ဒီစီးပြားပ်က္ကပ္ဟာ ဇုံအလုိက္အထိနာခဲ့တာပဲျဖစ္တယ္။ ေျမာက္အေမရိက၊ ဥေရာပ (ျပည့္၀ဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံေတြ) နဲ႔ ယူရုိေအရွ (ကြန္ျမဴနစ္လြန္ဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံေတြနဲ႔ ယွဥ္ျပဳိင္ခံအာဏာပုိင္ႏုိင္ငံေတြ) ေတြကုိ
ဆုိးဆုိး၀ါး၀ါးသက္ေရာက္ခဲ့ျပီး တရုတ္နဲ႔အားေကာင္းကာစ ဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံေတြမွာအစြန္းခတ္ရုံမွ်သာျဖစ္ခဲ့တယ္။ ေနာက္တမ်ဳိးေျပာရရင္ ျပည့္၀ဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံၾကီးေတြရဲ႕(အေနာက္ရဲ႕) စုေပါင္းဦးေဆာင္မွဳအခန္းဟာအားနည္းေနတယ္ ဆုိတာပဲ။ G-20 တက္လာတာဟာ ဒီအခ်က္ကုိ သက္ေသျပလုိက္တာပဲ။

G-20 ဆုိတာအာရွစီးပြားပ်က္ကပ္ျဖစ္တဲ့ ၁၉၉၀ ေနာက္ပုိင္းႏွစ္ေတြအျပီးမွာေပၚလာတာ။ အဲဒီအခ်ိန္ဆရာၾကီးက G-8 (အဂၤလန္၊ ျပင္သစ္၊ ဂ်ာမနီ၊ အီတလီ၊ အေမရိကန္၊ ကေနဒါ၊ ဂ်ပန္နဲ႔ ရုရွား)။ ေနာက္ဆုံးက ငနဲရုရွားက ပထမ ၇ႏုိင္ငံ G-7 ကေနသြင္းလုိက္လုိ႔ပါလာျပီး G-8 ျဖစ္လာတာ။ G-20 ပထမထိပ္သီးအစည္းအေ၀းကုိ ၂၀၀၈ ႏုိ၀င္ဘာမွာပဲ ၀ါရွင္တန္မွာက်င္းပခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ တကယ္အေရးပါလာတာက ၂၀၁၀ ကေနဒါမွာလုပ္တဲ့အစည္းအေ၀းက်မွ။ ကမာၻ႕စီးပြားေရးကုိထိထိေရာက္ေရာက္ျပန္လုပ္ဖုိ႔ဆုိရင္ G-8 ဟာမလုံေလာက္ဘူးဆုိတာ အေနာက္က လက္ခံလုိက္တဲ့သေဘာပဲ။ G-8 ကေန G-20 ကုိနန္းတင္လုိက္တယ္ဆုိပါေတာ့။ ဘာေၾကာင့္လဲ G-20 ကုိေလ့လာၾကည့္ရေအာင္။

ပထ၀ီအေနအထားကစၾကည့္ရင္ ကမာၻၾကီးရဲ႕ေဒသတုိင္းကစူပါပါ၀ါ တႏုိင္ငံေတာ့အနဲဆုံးပါတယ္။ အဂၤလန္၊ျပင္သစ္၊ဂ်ာမနီ၊အီတလီ၊အီးယူ (ဥေရာပ၊ G-8ႏုိင္ငံေဟာင္းေတြနဲ႔အသစ္ဖြဲ႕လုိက္တဲ့ ဥေရာပသမဂၢ။ ဒီမွာၾကည့္ရင္ ဥေရာပသမဂၢဟာယူနီယံအဆင့္ကုိမွန္းထားသေလာက္မေရာက္ႏုိင္ေသးတာေတြ႔ရမယ္။သူသာစုစည္းမိရင္ တႏုိင္ငံခ်င္းစီ ဘာလုိ႔ထဲ့ေနဦးမလဲ)။ တရုတ္၊အိႏၵိယ၊အင္ဒုိနီးရွား၊ဂ်ပန္၊ေတာင္ကုိရီးယား (အာရွ၊ ႏုိင္ငံသစ္ေတြနဲ႔ G-8 ေဟာင္းဂ်ပန္)။ အာဂ်င္တီးနား၊ ဘရာဇီး၊ မကၠစီကုိ (ေတာင္အေမရိက)။ အေမရိကန္၊ ကေနဒါ (ေျမာက္အေမရိက၊ G-8ႏုိင္ငံေဟာင္းေတြ)။ ေဆာ္ဒီအာေရဗ်၊ တူရကီ (အေရွ႕အလယ္ပုိင္း)။ ေတာင္အာဖရိက (အာဖရိက)။ ၾသစေတးသွ် (ပစိဖိတ္) နဲ႔ ရုရွား (အရင္ဆုိဗီယက္ႏုိင္ငံေဟာင္း၊ ယူရုိေအးရွ၊ ပုိ႔စ္ကြန္ျမဴနစ္၊ G-8 လက္ေဟာင္း) ဆုိျပီးေတြ႔ၾကရမယ္။ အသစ္ G-20 မွာ ခင္ဗ်ားသတိထားၾကည့္ရင္ ဒီမုိကေရစီအင္အားစုဟာေလွ်ာ့က်မသြားေသးဘူး။ တရုတ္နဲ႔ ေဆာ္ဒီပဲ (ရုရွားကအေဟာင္းမုိ႔ထဲ့မေျပာတာ) ခုထိကုိ ေျဗာင္ပဲဗ်ာ အာဏာရွင္ပုံစံအုပ္ခ်ဳပ္ေနဆဲပဲ။

က်န္ႏုိင္ငံေတြဟာ ဒီမုိကေရစီကုိအနဲနဲ႔အမ်ားက်င့္သုံးႏုိင္ၾကတာခ်ည္းပဲ။
G-20 ဟာ ကမာၻ႔လူဦးေရရဲ႕ သုံးပုံႏွစ္ပုံရွိတယ္။ ဒါေပမယ့္ခု ဥေရာပနဲ႔ဂ်ပန္မွာေမြးႏွဳန္းက်တယ္။ တက္မယ္ထင္ရတဲ့ အေမရိကန္နဲ႔ကေနဒါမွာလည္းမတက္ဘူး။ ဒီအတုိင္းသြားရင္ ၂၀၅၀မွာ G-20 ထဲက ျပည့္၀ဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံေတြရဲ႕ စုစုေပါင္းလူဦးေရဟာ ကမာၻရဲ႕ရွစ္ပုံတပုံေလာက္ပဲရွိေတာ့မယ္လုိ႔ခန္းမွန္းၾကတယ္။

တဆက္တည္းစီးပြားေရးကုိၾကည့္ေတာ့ G-20 ဟာ ကမာၻ႕ဂ်ီဒီပီရဲ႕ ၈၈ရာႏွဳန္းရွိတယ္။ အရင္ G-7 အေဟာင္းနဲ႔ အီးယူ၊ ၾသစေတးသွ် က အဲဒီ၈၈ထဲက ၆၆ရာႏွဳန္းေလာက္ရွိတယ္။ တရုတ္က ၁၁ ရာႏွဳန္းေလာက္ရွိျပီး က်န္ႏုိင္ငံေတြက ၁၁ ရာႏွဳန္းေလာက္ရွိတယ္။
ဆုိေတာ့ ျပည့္၀ဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံေတြဟာ ကမာၻ႕စီးပြားေရးရဲ႕သုံးပုံႏွစ္ပုံေတာ့ရွိေနဆဲပဲ။ ဒါေပမယ့္ ၂၀၀၈ ဘဏာေရးအက်ပ္အတည္းကာလမွာ ေစ်းကြက္ထဲေငြေတြ ထုိးသြင္း တဲ့နည္း (stimulus package) နဲ႔ကုစားရာမွာ ဒီႏုိင္ငံေတြဟာဘတ္ဂ်က္လုိေငြေတြအၾကီး အက်ယ္ျပေနၾကျပီ္။ အက်ဳိးဆက္ကေတာ့ အေမရိကန္ရဲ႕ အုိဘားမားဒီမုိကရက္အစုိးရဟာ ျပီးခဲ့တဲ့ၾသဂတ္နဲ႔စက္တင္ဘာမွာ သူ႔ေခ်းေငြကန္႕သတ္ခ်က္ (debt ceiling) ကုိ ထပ္ျမွင့္ဖုိ႔ လႊတ္ေတာ္ထဲမဲခြဲတာေနာက္ဆုံးအခ်ိန္မွာႏုိင္ခဲ့ေပမယ့္ ကမာၻကအေမရိကန္ရဲ႕စီးပြားေရးအရ ဦးေဆာင္ႏုိင္မွဳကုိ ေမးခြန္းထုတ္ခဲ့ၾကတယ္။ အေမရိကန္ေငြေၾကးခုိင္မာမွဳနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔အညႊန္းကိန္းဟာ ေအသုံးလုံးကေနက်ခဲ့တယ္။ သူ႔ေငြေၾကးေဒၚလာဟာ ေလေလွ်ာ့သြားတဲ့ပူေပါင္းလုိ ေ၀့လည္ေ၀့လည္နဲ႔ တအိအိက်ေနခဲ့တယ္။

ဥေရာပေကာသူလည္းဘာထူးသလဲ။ ဂရိျပႆနာရွင္းလုိ႔မႏုိင္ေသးဘူး။ ေနာက္မွာ ေပၚတူကီ၊ ျပီးေတာ့ အရင္G-7 ကအီတလီ တုိ႔ဟာႏုိင္ငံတြင္းစီးပြားေရးအတြက္အေတာ္ရုန္းကန္ေနရတဲ့အခ်ိန္ေတြပါ။ ဟုတ္တယ္ အေမရိကန္ ဟာ ေငြေၾကးေစ်းကြက္ကုိလႊတ္ထားမိတဲ့ဒါဏ္ကုိခါးစီးခံေနရသလုိ၊ ဥေရာပဟာ အခ်ိန္မတုိင္ခင္ ယူရုိေငြေၾကးအထုိင္ခ်ခဲ့မွဳေတြ၊ (ယူရုိႏုိင္ငံအားလုံးယူရုိေငြသုံးတာဟာ အဖြဲ႔၀င္တႏုိင္ငံအက်ပ္အတည္းျဖစ္ရင္ ေငြေၾကးေပၚလစီကုိမျပင္ႏုိင္ဘူး။ ဘဏ္တုိးႏွဳန္းကုိ တႏုိင္ငံခ်င္းစီမကစားႏုိင္ၾကေတာ့ဘူး။ ယူရုိဗဟုိဘဏ္ကထိမ္းလုိက္ျပီ။ ဒီေတာ့စီးပြားေရးေကာင္းတဲ့ဂ်ာမနီ၊ ျပင္သစ္၊ စတဲ့ႏုိင္ငံေတြရဲ႕အေထာက္အပံ့ကုိ ျပႆနာတက္ေနတဲ့ႏုိင္ငံေတြ ကေမွ်ာ္ရေတာ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ခ်မ္းသာတဲ့ႏုိင္ငံေတြကလည္းေပးခ်င္တုိင္မေပးႏုိင္ဘူး၊ သူ႔ျပည္သူကရွိေသးတယ္။ ခင္ဗ်ားကအစုိးရကုိေပးတဲ့အခြန္နဲ႔အစုိးရက တရုတ္ျပည္ကိုသြားအကူအညီေပးရင္ၾကဳိက္မလား။ ဒီသေဘာပဲ။) ဥေရာပဟာ ေၾကြးျမီကိစၥေတြ၊ လူမွဳဖူလုံေရးစီမံခ်က္ေတြနဲ႔ ပိေနျပီ။ သူတုိ႔ျပည္သူေတြဟာ ခ်ဳိးျခံေခ်ြတာပါဆုိတာေတြ သိပ္လက္မခံႏုိင္ၾကဘူး။ ခုသုံးေနတာေတြဟာလူသားရဲ႕ေမြးရာပါအခြင့္အေရးေတြအတြက္လုိ႔ျမင္ထားၾကျပီ။ ဒီခံစားခြင့္ေတြကို အေလွ်ာ့အတင္းမလုပ္ခ်င္ေတာ့ဘူး။ ခ်ဳပ္ေတာ့ သူတုိ႔လူဦးေရက်တဲ့ႏွဳန္းကုိ ေက်ာ္ျပီး ေရွ႕ႏွစ္ေတြမွာသူတုိ႔စီးပြားေရးေတြ က်ေတာ့မွာျမင္သာေနျပီ။ ဒါဆုိကမာၻ႕စီးပြားေရးမွာ ဆရာၾကီးေတြကဘယ္သူေတြ ျဖစ္လာမလဲဆုိေတာ့ အားလုံးက ထြန္းသစ္စေစ်းကြက္ဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံေတြကိုေစာင္းငဲ့ၾကည့္လာၾကရတယ္။ G-20 မွာ တကယ္ေတာ့ တရုတ္ကအစြာဆုံး၊ ရုရွားနဲ႔ေဆာ္ဒီက ေရနံႏုိင္ငံေရးကုိဆက္ကစားလိမ့္မယ္။ က်န္တဲ့ႏုိင္ငံေတြ ကေကာ။ ဒီေမးခြန္းရဲ႕အေျဖဟာ ၂၁ရာစုကမာၻၾကီးရဲ႕ဒီမုိကေရစီနဲ႔ အာဏာပုိင္၀ါဒေတြရဲ႕အားစမ္းပြဲရဲ႕ အေျဖလည္းျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။

တူရကီ။ သူကေတာ့ဒီမုိကေရစီေျပာတယ္။ ဒါေပမယ့္ ႏုိင္ငံေရးနဲ႔ လူမွဳလြတ္လပ္ခြင့္ေတြတစိတ္တပုိင္းပဲ ရွိေသးတယ္ လုိ႔ဖရီးဒမ္းေဟာက္စ္ကသတ္မွတ္တယ္။ ဘရာဇီး၊ အိႏၵိယ၊ အင္ဒုိနီးရွား နဲ႕ေတာင္အာဖရိက တုိ႔ဟာ ျပည့္၀ဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံ ေတြကုိ ပုံစံယူျပီးတည္ေဆာက္ေနတာ မဟုတ္ဘူး။ ကုိလုိနီႏုိင္ငံေဟာင္းေတြျဖစ္လုိ႔ အရင္က်ြန္ျပဳခဲ့သူႏုိင္ငံၾကီးေတြကို အခြင့္ရရင္ တန္ျပန္ ေလ့ရွိတယ္။ ဘရာဇီးနဲ႔ တူရကီဟာ အီရန္အစုိးရကုိအကာအကြယ္ေပးတာေမ့ထားလုိ႔မရဘူး။ ဘရာဇီးဟာ ေခ်ဗက္စ္နဲ႔က်ဴးဘားကုိလည္းနီးနီးကပ္ကပ္ဆက္ဆံတယ္။ တူရကီဟာ ဟားမားစ္ေတြကုိေထာက္ခံတယ္။ အုိစမာဘင္လာဒင္နဲ႔တုန္းကလည္းဟုိလုိလုိဒီလုိလုိဆုိတာမ်ဳိးရွိခဲ့တယ္။ ေတာင္အာဖရိက ကဇင္ဘာေဘြကုိၾကည့္ခဲ့သလုိ။ အိႏၵိယဟာ တရုတ္ဘက္နီးစပ္သြားမယ္ဆုိတဲ့အေၾကာင္းျပခ်က္နဲ႔ ျမန္မာ့ဒီမုိကေရစီေရးကုိေျပာရေလာက္ေအာင္ အားမေပးေတာ့ဘူး။

စီးပြားေရးအရ၊ ႏုိင္ငံေရးအရ၊ ႏုိင္ငံတကာမွာကစားေနတဲ့ႏုိင္ငံျခားေရးေပၚလစီေတြကုိ က်ေနာ္တုိ႔အၾကမ္းဖ်င္းေတာ့ ျမင္ျပီယူဆတယ္။ ၂၀၀၈ စီးပြားေရးအက်ပ္အတည္းဟာ ၃ႏွစ္ျပည့္လုိ႔ ခုလုိအခ်ိန္မွာ စီးပြားေရးျပႆနာေတြဟာ အလုံးစုံကုစားႏုိင္ေသးတာမဟုတ္ပဲ ျပန္လည္လာႏုိင္တဲ့ အေျခအေနေတြကုိစုိးရိမ္ေနၾကရျပီ။ ဒီရုိက္ခတ္ခ်က္ဟာ စီးပြားေရးပိတ္ဆုိ႔မွဳခံထားရတဲ့က်ေနာ္တုိ႔ဆီကုိဘယ္လုိမ်ားသက္ေရာက္မလဲ။ ေစ်းကြက္ဖြင့္မယ္ဆုိဘယ္လုိဖြင့္မလဲ။ ဇုံေပၚမူတည္ျပီးကစားမလား။ က်ေနာ္တုိ႔ထားသင့္တဲ့ႏုိင္ငံျခားေရးေပၚလစီဟာဘာျဖစ္သင့္သလဲ။ ခုအေျခအေနမွာအေကာင္းဆုံး လုပ္ႏုိင္တာေတြဟာဘာရွိမလဲ။ ဘယ္လုိေရရွည္ေရတုိအစီအမံေတြထားဖုိ႔လုိမလဲ။

အမ်ဳိးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးဟာ စိတ္ကူယဥ္လား၊ လက္ေတြ႔နဲ႔နီးစပ္လာျပီလား။ ဥပါယ္တံမွ်င္ေတြလား။ ဟုတ္တယ္ဆုိရင္ေကာဘာေတြလုပ္ဖုိ႔လုိမလဲဆုိတာ တရုတ္အေၾကာင္းနဲနဲေျပာရင္းအဆုံးသတ္ၾကရေအာင္။

ဆက္ပါမည္
KZေက

Tuesday, October 11, 2011

သု၀ဏႏွင့္ပါတ္သက္၍

ၠကုိတီတူး
သု၀ဏ၅မွာခင္ဗ်ားကြန္မင့္ေတြဖတ္ရတယ္။
က်ေနာ္ျပန္ေရးဖုိ႔ရွိပါတယ္။ က်ေနာ္သု၀ဏကုိ နံပါတ္ ၇ မွာသိမ္းႏုိင္မယ္ထင္တယ္။ ျပန္ေရးခ်င္တာတခ်ဳိ႕လည္းေနာက္ပုိ႔စ္ေတြထဲပါသြားမယ္ထင္တယ္။

ျပီးေတာ့သု၀ဏဟာက်ေနာ့္အတြက္က်ေတာ့ ဟုိး ၃လပုိင္းေလာက္ကတည္းကေရးလာတဲ့
နိဒါန္း၊ ၾကားခံကာလကုန္ဆုံးျခင္း၊ ကိုယ္ပုိင္အင္အား သီးျခားအဖြဲ႔အစည္းမ်ားႏွင့္မဟာဗ်ဴဟာ၊ စီသုံးလုံးနဲ႔မီးသုံးေထာင့္ဆုိတာေတြနဲ႔လည္းဆက္စပ္ေနပါတယ္။

က်ေနာ့္အေတြးထဲမွာေတာ့ ဒါေတြဟာလုံးဟာဆက္စပ္ေနတာပါ။
တခုရွိတာက က်ေနာ္ေရးေနတဲ့အခ်ိန္အတြင္းမွာျမန္မာႏုိင္ငံေရးဟာေျပာင္းေနတယ္။ က်ေနာ္ေရးတဲ့အခ်ိန္ၾကာေတာ့ စာေရးပုံေလယူေလသိမ္းေတြကေရးခ်ိန္မုဒ္ေပၚမူတည္ျပီးေျပာင္းသလုိ ေဇာင္းေပးေရးခ်င္တာေတြကလည္းအေျခအေနေတြအရေျပာင္းေနပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္ယုံၾကည္ထားတဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံေရးျပန္ေကာင္းလာဖုိ႔နဲ႔ ႏုိင္ငံျပန္လည္ထူေထာင္ေရးအတြက္သြားရမဲ့နည္းနာေတြကေတာ့မေျပာင္းလဲသေလာက္ရွိေနပါတယ္။
ေနာက္ဆုံးပုိ႔စ္မွာအဲဒီအခ်က္ကုိပီျပင္ေအာင္အားထုတ္ျပီးေရးသြားႏုိင္မယ္ေမွ်ာ္လင့္မိတယ္။
ေလာေလာဆည္ ခင္ဗ်ားေရးတဲ့ ကြန္မင့္ေတြကုိက်ေနာ္လက္ခံျခင္း၊ ျငင္းဆန္ျခင္းထက္စာရင္ ခုလုိအျပဳသေဘာ စံနစ္တက်ျပန္လည္ေဆြးေႏြးလာတာဟာ က်ေနာ့္အတြက္ေတာ့အားတခုပါ။

အျခားၾကဳံလုိ႔ပဲျဖစ္ေစ၊ တမင္ပဲျဖစ္ေစ ဒီပုိ႔စ္ေတြကုိ ဖတ္ေနသူေတြလည္းခုလုိေရးလာမယ္ဆုိက်ေနာ့္မွာဆင္ျခင္ႏုိင္စရာ၊ ျပန္လည္ေဆြးေႏြးစရာေတြရွိလာလိမ့္မယ္လုိ႔လည္းယုံၾကည္ပါတယ္။

ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ဗ်ာ။

ခင္မင္လွ်က္
KZေက

Friday, October 7, 2011

သု၀ဏအျမန္ရထား (၅)

ကုိတီတူး
တကယ္စီစစ္ျပီးေျပာရမယ္ဆုိရင္ အခုျမန္မာျပည္ကုိအုပ္ခ်ဳပ္ေနတဲ့ အစုိးရကုိ အာဏာရွင္အစုိးရလုိ႔ ယတိျပတ္ ေခၚလုိ႔ေတာ့မရေတာ့ဘူးေပါ့။ ဒီပုံစံမ်ဳိးကုိ ယွဥ္ျပဳိင္ခံအာဏာပုိင္၀ါဒ (Competitive Authoritarianism) လုိ႔ ႏုိင္ငံေရးသိပၸံပညာရွင္အမ်ားစု ကသတ္မွတ္ၾကတယ္။ အေခၚအေ၀ၚေတြကေတာ့သိပ္အေရးမၾကီးလွပါဘူးေလ။ အေရးၾကီးတာက ဒီအေခၚအေ၀ၚနဲ႔ ဒီပုံစံအစုိးရေတြဘယ္လုိ ေပၚလာတာလဲဆုိတာပဲ။ Competitive Authoritarianism ဟာ စစ္ေအးျပီးသြားလုိ႔ ေပၚလာတာပါ။
စစ္ေအးရဲ႕ အုိင္ဒီေယာ္ေလာ္ဂ်ီ တုိက္ပြဲအျပီး ဆုိဗီယက္ ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ ကြန္ျမဴနစ္စံနစ္ဟာ အေမရိကန္ေခါင္းေဆာင္တဲ့ အေနာက္အုပ္စုရဲ႕ လစ္ဘရယ္ဒီမုိကေရစီကုိအရွဳံးေပးခဲ့ရတယ္။ ဒီမွာကမာၻေပၚမွာ ဒီမုိကေရစီ စံနစ္ကုိပဲလုိက္ၾကရဖုိ႔ ျဖစ္လာတယ္။ ဒီမုိကေရစီဟာ တခုတည္းေသာစံသေဘာသက္၀င္လာခဲ့တယ္။ အေနာက္မွာလည္းကြန္ျမဴနစ္ကုိ ႏွိမ္ႏွင္းဖုိ႔ မလုိေတာ့ ဒီမုိကေရစီကုိ ပုိျပီးပရုိမုိးရွင္းလုပ္လာၾကတယ္။ ဇန္းတင္လာၾကတယ္။ ေနာက္တခါ လူေတြပုိကူးသန္း သြားလာႏုိင္ၾကတယ္။ သတင္းမီဒီယာ အစြမ္းထက္လာတယ္။ အင္တာနက္လုိအဆင့္ျမင့္နည္းပညာေတြေပၚလာတယ္။ ဒီမွာ မတရားမွဳေတြ၊ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မွဳေတြဟာ အရင္ေခတ္ေတြကလုိဖုံးအုပ္ထားလုိ႔မရေတာ့ဘူး။ သတင္းေတြဟာ ျမန္ျပီး ျမင္သာလာတယ္။ ဒါေၾကာင့္မုိ႔ ကမာၻေပၚမွာရွိတဲ့ အာဏာရွင္အစုိးရေတြဟာ အေနအစား မေခ်ာင္ၾကေတာ့ဘူး။ အာဏာရွင္ေတြဟာ ေျပာင္းေတာ့မယ္ဆုိေတာ့ ဘယ္လုိသက္သာေအာင္ ေျပာင္းရမလဲလုိ႔ ခ်ိန္လာၾကတယ္။
က်ေနာ္တုိ႔ ပုိျမင္သာေအာင္ စစ္ေအးေရွ႕ကုိ နဲနဲေမွ်ာ္ၾကည့္လုိက္ၾကရေအာင္။ ဒုတိယကမာၻစစ္က ၁၉၄၅မွာျပီးတယ္။ ႏုိင္ငံေတြဟာ စာခ်ဳပ္ေတြနဲ႔ အပ်က္အစီးေတြနဲ႔ စစ္ျပီးေခတ္ကုိ ျပန္လည္ထူေထာင္လာၾကရတယ္။ အႏုပညာသည္ေတြရဲ႕ အေတြးအေခၚေတြ ခံစားခ်က္ေတြကုိ ရုိက္ခတ္ခဲ့တယ္။ ေပၚလစီသမားေတြ ႏုိင္ငံေရးသမားေတြဟာ ၆၀ နဲ႔ ၇၀ ခုႏွစ္ေတြမွာ ေခတ္မွီေရး၊ကုိဦးတည္လာတယ္။ နီယုိ မာ့က္စ္ေတြေပၚလာတယ္။ ႏုိင္ငံထူေထာင္ေရးမွာ အစဥ္အလာ အခံအတုိင္း ရွိတဲ့ သမုိင္းနဲ႔ယဥ္ေက်းမွဳကုိ အေျခခံစဥ္းစားလာၾကတယ္။ ၈၀ေနာက္ပုိင္းေရာက္ေတာ့ လက္တင္အေမရိကနဲ႔ ဆပ္ဆာဟာရအာဖရိကႏုိင္ငံေတြ၊ ပုိ႔စ္ကြန္ျမဴနစ္ႏုိင္ငံေတြမွာ ဒီမုိကေရစီေရးေတြေပၚလာခဲ့တယ္။ အဓိက ကမာၻ႕ခ်မ္းသာတဲ့ ႏုိင္ငံၾကီးေတြက အေထာက္အပံ့မရေတာ့လုိ႔ေကာ ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံမေပးေတာ့လု႔ိေကာ အာဏာရွင္ေတြဟာ ျပဳိကြဲခဲ့ရတယ္။ ဒီပုစာၦမွာ ပထမလွဳပ္ခတ္ခါစမသဲကြဲေပမယ့္ အနယ္ထုိင္လုိ႔ အခ်ိန္တခုမွာၾကည့္လုိက္ေတာ့ ခုိင္မာမွဳမရွိတဲ့ ဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံေတြကုိအေျဖအျဖစ္ေတြ႔လုိက္ၾကရတယ္။ ဒီေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔နားလည္ထားရမွာက ဒီမုိကေရစီဆုိတာ အာဏာရွင္ေတြက်ဆုံးသြားတုိင္းသူ႔အလုိလုိျဖစ္လာ ရလာတာမဟုတ္ဘူးဆုိတာပါပဲ။
ေရွ႕က က်ေနာ္ေျပာထားတာနဲ႔ ဆက္ၾကည့္လုိက္ေတာ့ အဏာရွင္ေတြက်ဆုံးသြားေပမယ့္ အာဏာပုိင္၀ါဒဟာ ပုံစံတမ်ဳိးနဲ႔ျပန္လည္လာတယ္။ Competitive Authoritarianism လုိ႔ေခၚလာၾကတယ္။ ဒါျမန္မာတႏုိင္ငံတည္းျဖစ္လာတာမဟုတ္ဘူး။ ကမာၻ႕သမုိင္းေၾကာင္းနဲ႔ဆက္စပ္ေနတာပါ။ စစ္ေအးျပီးလုိ႔ ဘာလင္တံတုိင္းျပဳိလုိ႔ ၆ႏွစ္အတြင္း ၁၉၉၅မွာ ယွဥ္ျပဳိင္ခံအာဏာပုိင္၀ါဒဟာ ႏုိင္ငံ ၃၆ႏုိင္ငံမွာေပၚလာတယ္။ ႏုိင္ငံေရးသိပၸံပညာရွင္ေတြဟာ သူတုိ႔ဒီႏုိင္ငံေတြကုိ ေဒသအလုိက္၊ ယဥ္ေက်းမွဳအလုိက္၊ သမုိင္းေၾကာင္းအလုိက္ ခြဲလို႔တမ်ဳိး၊ ေပါင္းျပီးတခါေပ့ါဗ်ာ သူတုိ႔ ေတြးၾကအေျဖရွာၾကတယ္။ တခ်ဳိ႕ဒီမုိကေရစီျဖစ္ေပမယ့္ တခ်ဳိ႕ဘာလုိ႔ဒီမုိကေရစီ ျဖစ္မသြားတာလဲစဥ္းစားခန္း၀င္ၾကတယ္။
ဒီမွာ ဒီမုိကေရစီကုိသြားေနတဲ့ႏုိင္ငံေတြရဲ႕ အတြင္းနဲ႔အျပင္အပုိင္းႏွစ္ပုိင္းခြဲျပီးေလ့လာၾကတယ္။ အဓိကအေနနဲ႔ အတြင္းဆုိတာ သက္ဆုိင္ရာႏုိင္ငံေတြရဲ႕ ဖြဲ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒ (Constitution)၊ Institution (အသင္းအပင္း အဖြဲ႔အစည္း) ေတြနဲ႔ ေခါင္းေဆာင္မွဳအခန္း (Leadership) ေတြကုိ ျပန္ေလ့လာၾကတယ္။ အျပင္ဆုိတာမွာ အေနာက္နဲ႔နီးစပ္မွဳ၊ တြန္းအား (West linkage and West leverage) ေတြကုိ ယွဥ္ၾကည့္ၾကတယ္။
အေနာက္နဲ႔နီးစပ္မွဳဆုိတာက အေနာက္နဲ႔ စီးပြားဖက္၊ သံတမန္အဆက္အသြယ္၊ နည္းပညာအဆက္အစပ္၊ လူမွဳေရး (ေရြ႕ေျပာင္းေနထုိင္၊ခရီးသြား)၊ အရပ္ဘက္လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမ်ားဆက္ႏြယ္မွဳ ေတြၾကားက ထိေတြ႔မွဳေတြကုိဆုိတာပါ။ ဒီနီးစပ္မွဳနဲတဲ့အခါ ႏုိင္ငံတကာနဲ႔အဆက္အစပ္ကနဲသြားတယ္။ တုိင္းျပည္တျပည္မွာ ႏုိင္ငံသားေတြဟာ လူမသိသူမသိ ဖိႏွိပ္ခံေနရမယ္။ အစုိးရတရပ္ရဲ႕အာဏာအလြဲသုံးစားလုပ္မွဳေတြဟာ ႏုိင္ငံတကာမွာမျမင္သာဘူး။ ႏုိင္ငံတကာအဖြဲ႔အစည္းေတြ၊ အင္ဂ်ီအုိ၊ ဘဏ္ စတာေတြနဲ႔က်ယ္က်ယ္ ျပန္႔ျပန္႔ခ်ိတ္မိထားတာဟာ အာဏာပုိင္အစုိးရတရပ္ ကိုထင္ရာမလုပ္ရဲေအာင္ဖိအားေပးထားတာမ်ဳိးပဲ။ ျပည္သူေတြႏုိင္ငံတကာအသိအျမင္ေတြပုိရေစတယ္။ ေနာက္ဆုံးမေတာ့ အစုိးရထဲကျပန္လည္ ျပင္ဆင္ေရးသမားေတြကုိ စိတ္ဓတ္ပုိင္းဆုိင္ရာအားေပးရာေရာက္ေစတယ္။
တြန္းအားဆုိတာကေတာ့ အကူအညီေပးတာေတြရပ္လုိက္တာ၊ စီးပြားေရးပိတ္ဆု႔ိတာ၊ စစ္ေရးအရ၀င္ေရာက္အကူအညီ ေပးတာေတြကုိဆုိလုိပါတယ္။ ဒီဖိအားေတြဟာ ေဟတီ၊ပနားမားနဲ႔ ဆာဘီးယားမွာ အာဏာရွင္ေတြကုိျဖဳတ္ခ်ခဲ့တယ္။ ကင္ညာ၊ မာလာ၀ီနဲ႔ နီဂါဂြာရာမွာ အာဏာရွင္ေတြဟာဒီမုိကေရစီလမ္းေၾကာင္းကုိေဖာ္ေဆာင္ေပးခဲ့ရတယ္။ အီေကြေဒါ၊ ဂြာတီမာလာနဲ႔ ပါရာေဂြးမွာ စစ္တပ္အာဏာသိမ္းမွဳေတြကုိေရွာင္ႏုိင္ခဲ့တယ္။ ဒုိမီနီကန္ရီပတ္ဘလစ္နဲ႔ ယူကရိန္းမွာ ေရြးေကာက္ပြဲမသမာမွဳေတြကုိျပန္စီစစ္ႏုိင္ခဲ့တယ္။
ဒါေပမယ့္ ႏုိင္ငံတကာဖိအားတခုတည္းနဲ႔အလုပ္မျဖစ္တဲ့အေၾကာင္းေတြ ရွိပါတယ္။ ဖိအားေပးခံရတဲ့ ႏုိင္ငံတႏုိင္ငံခ်င္းစီရဲ႕ အင္အားနဲ႔ ခံႏုိင္ရည္ေတြမွာမူတည္ျပီး ထိေရာက္မွဳကြာပါတယ္။ ျပီးေတာ့ အေနာက္အင္အားၾကီးႏုိင္ငံေတြရဲ႕ႏုိင္ငံျခားေရး ေပၚလစီ ေတြနဲ႔လည္းဆုိင္တာေတြ႔ရပါမယ္။ အေမရိကန္က ေဆာ္ဒီနဲ႔ အီဂ်စ္ကုိသိပ္မထိခ်င္ဘူး။ ရုရုားက အာေမးနီးယား၊ ဘီလာရုစ္နဲ႔ ယူကရိန္းကုိကာထားတယ္။ ျပင္သစ္က်ေတာ့ ကင္မရြန္း၊ ဂါဘြန္၊ အုိင္ဗရီကုိ႔စ္ ကုိ သူ႔ၾသဇာေအာက္ပဲ ဒီအတုိင္းဆက္ရွိခ်င္တယ္။ ေတာင္အာဖရိက က ဇင္ဘာေဘြက နာမည္ၾကီး အာဏာရွင္ မူဂါဘီကုိ အကူအညီေပးတယ္။
က်ေနာ္တုိ႔ဆီမွာ ႏုိင္ငံတကာ ဆုိၾကပါစုိ႔ အေနာက္နဲ႔ နီးစပ္မွဳနဲခဲ့သလုိ၊ အေနာက္ကေပးတဲ့ဖိအားဟာလည္းမွန္မွန္ကန္ကန္ မရခဲ့ဘူး။ ဒါ့အျပင္ ျမန္မာ အာဏာရွင္အစုိးရကုိတရုတ္က ဗီတုိနဲ႔ အျမဲေစာင့္ေရွာက္ခဲ့တယ္။ ေကာင္းျပီ ဒီေတာ့ ျပည္တြင္းကုိ ၀င္ၾကည့္ၾကမယ္။ မထမဆုံးႏုိင္ငံတကာမွာ ႏုိင္ငံတခ်ဳိ႕ရဲ႕ ျပည္တြင္းေရးမွာ အစုိးရနဲ႔ အတုိက္အခံအင္အားစု ေတြကုိ ယွဥ္ထုိးၾကည့္ၾကရေအာင္။ ေဂ်ာ္ဂ်ီယာမွာ ရဲေတြကုိ လစာ၃လမေပးႏုိင္ဘူး။ သမၼတရွီဗာနာေဇဟာ အရင္ ဆုိဗီယက္ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ၾကီးျဖစ္ခဲ့တယ္ဆုိေပမယ့္ ဆႏၵျပပြဲကုိဘယ္လုိတားႏုိင္ေတာ့မလဲ။ ကာဇက္စတန္မွာ လူငါးေသာင္းေလာက္ဆႏၵျပတာ အစုိးရျပဳတ္သြားတယ္။ ေဟတီမွာသူပုန္လက္နက္ကုိင္အင္အားက ၂၀၀ေလာက္ရွိတယ္။ ခ်ီတက္လာျပီဆုိရုံရွိေသးတယ္ ရဲေတြကယူနီေဖာင္းခ်ြတ္လဲေနၾကျပီ။
ဒီလုိအားနဲတဲ့အစုိးရမ်ဳိးရွိသလုိ ထစ္ကနဲဆုိ အူေၾကာင္ၾကား လာမလုပ္နဲ႔ဆုိတဲ့ အစိုးရေတြလည္းရွိေနတယ္။ အဇာဘုိင္ဂ်န္နဲ႔စစ္ႏုိင္ျပီးခါစ အာေမးနီးယားစစ္တပ္ဟာ ၉၆ ေရြးေကာက္ပြဲကုိ ဆႏၵျပတဲ့ လူတသိန္းေက်ာ္ကုိ မုိးေပၚေထာင္မပစ္ခဲ့ဘူး။ ဇင္ဘာေဘြမွာ ၂၀၀၀ ေရြးေကာက္ပြဲမသမာမွဳကို ဆႏၵျပဖို႔ၾကဳိးစားတဲ့ အစီအစဥ္ကုိ လွဳိ႕၀ွက္ရဲအဖြဲ႔က လက္ဦးမွဳယူျပီး ရက္ရက္စက္စက္ႏွိမ္ႏွင္းခဲ့တယ္။ ၉၈ က မေလးမွာ အတုိက္အခံေခါင္းေဆာင္ အန္နာအီဘရာဟမ္ကုိဖမ္းေတာ့ ျမင့္တက္လာတဲ့လူထုဒီေရကုိ ရဲကစံနစ္တက်နဲ႔ျပတ္ျပတ္သားသား ႏွိပ္ကြပ္ခဲ့တယ္။ ဆာဘီးယားမွာ နာမည္ၾကီးမီလုိစီဗစ္ဟာ ျပည္သူကုိ ေလးၾကိမ္တိတိစစ္တပ္နဲ႔ျဖဳိခြင္းခဲ့တယ္။ ေနာက္ဆုံးစီးပြားေရး က်လြန္းျပီး အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပါ၀ါကုိ ထိန္းမထားႏုိင္လြန္းလုိ႔သာျပဳတ္က်သြားခဲ့တာ။
ကဲ ဟန္တင္တန္ ပဲကုိးကားရဦးေတာ့မွာပဲ။ သူတခါေျပာခဲ့တာရွိတယ္ဗ်။ အဖြဲ႔အစည္းဆုိတာ ႏုိင္ငံေရးတည္ျငိမ္မွဳရဲ႕ အုတ္ျမစ္ပဲ တဲ့။ အဖြဲ႔အစည္းမွာ အဓိကေလ့လာစရာ ၂ မ်ဳိးပဲရွိတယ္။ အစုိးရနဲ႔ ပါတီအဖြဲ႔အစည္းေတြပဲ။ ယွဥ္ျပဳိင္ခံ အာဏာပုိင္အစုိးရ တခုျဖစ္ဖုိ႔ဆုိတာကလည္းအလြယ္ေလးမွတ္လုိ႔လား။ အတုိက္အခံအင္အားစုကိုအျမဲ ေလ့လာေနရတယ္။ ဘယ္သူ႔ကုိထဲ့ထားျပီး ဘယ္သူ႔ကုိလွန္ထားရမလဲသိရတယ္။ အတြင္းစည္းထဲမွာလည္းကုိယ့္ကုိ သစၥာခံ ဘယ္သူျမဲမလဲတြက္ဆရတယ္။ ဘယ္သူ႔ကုိရွင္းထုတ္ရမလဲ တိက်ရတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာ ႏုိင္ငံေရးပါတီေတြ၊ မီဒီယာ နဲ႔အစုိးရမဟုတ္တဲ့အဖြဲ႔အစည္းေတြ။ ျပီးေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲ၊ တရားဥပေဒျပဳအဖြဲ႕၊ တရားရုံး စတဲ့အဖြဲ႔အစည္ေတြ အားလုံးကုိကုိယ္သေဘာက်လည္ပတ္ေစတဲ့ အဖြဲ႔အစည္းတခုရဲ႕ရုပ္ပုိင္းတည္ေဆာက္ပုံကုိ ခ်ိန္ဆရတယ္။ အားေကာင္းတဲ့အစုိးရနဲ႔ပါတီဟာ အတုိက္အခံေတြရဲ႕ ျပင္းထန္တဲ့စိန္ေခၚမွဳ ေတြကုိ ထိမ္းထားႏုိင္တယ္ဆုိတာ သေဘာေပါက္ ထားဖုိ႔လုိပါတယ္။ ယွဥ္ျပဳိင္ခံအစုိးရမွာ သူ႔ပါတီဟာလည္းအရမ္းအခရာက်လာတယ္။ အာဏာရွင္သက္သက္ မဟုတ္ေလေတာ့ ဒီမုိကရက္တစ္အဖြဲ႔အစည္းနဲ႔လုပ္ထုံးလုပ္နည္းေတြကုိက်င့္သုံးျပရတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲေတြဟာ အစုိးရကုိအျမဲခက္ခဲေစတယ္။ ကုိယ့္ပါတီအားေကာင္းမွမဲဆြယ္တာ၊ မဲ၀ယ္တာ၊ စည္းရုံးတာ၊ ကမ္းပိန္းလုပ္တာေတြလုပ္ႏုိင္မယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲႏုိင္ရုံနဲ႔မျပီး လႊတ္ေတာ္ထဲလဲလႊမ္းမုိးထားႏုိင္ဖုိ႔လုိတယ္။ ဒါမွဥပေဒျပဳအဖြဲ႔ ကုိကုိင္ထားႏုိင္မယ္။ ယွဥ္ျပဳိင္ခံအာဏာပုိင္အစုိးရတရပ္ဟာ ပါတီအင္အားေတာင့္ဖုိ႔ အင္အားသုံးအႏုိင္ယူဖုိ႔၊ ဒါမွမဟုတ္ စီးပြားေရးအထုိက္အေလွ်ာက္ပြင့္လန္းလာမွဳစတာေတြနဲ႔ သူ႔အာဏာကုိထိမ္းဖုိ႔ၾကဳးိစားေလ့ရွိတယ္။
အတုိက္အခံေတြဘက္ကုိၾကည့္ရင္ သူတုိ႔ရဲ႕အားေကာင္းမွဳဟာ ာအတုိက္အခံအင္အားစုျခင္းညီညြတ္ဖုိ႔၊ သူတုိ႔အဖြဲ႔အစည္းရဲ႕ ေတြရဲ႕လွဳပ္ရွားႏုိင္ခြင့္ ေကာင္းဖုိ႔၊ (Political mobilization) ဆႏၵျပဳထုတ္ေဖာ္ခြင့္ေတြရဖုိ႔၊ (Protests) အရပ္ဖြဲ႔လူ႔အဖြဲ႔အစည္း (Civil Society) ေတြအားေကာင္းဖုိ႔ ဆုိတာေတြမွာတည္ပါတယ္။ အတုိက္အခံအင္အားစုဟာဒီအခ်က္ေတြရဲ႕အားကုိလုံး၀ေလွ်ာ့မတြက္ထားဖုိ႔လုိပါတယ္။ အမ်ဳိးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးေခါင္းစဥ္ေအာက္မွာပဲ အေပၚကအခ်က္သုံးခ်က္ကုိပါးနပ္စြာေပါင္းစပ္ ေပးတတ္ဖုိ႔လုိပါတယ္။
ခုျပီးခဲ့သမွ် ဒီမုိကေရစီေရးအေတြ႔အၾကဳံေတြကုိ ေသခ်ာျပန္စမ္းစစ္ႏုိင္ဖုိ႔လုိပါတယ္။ စစ္ပြဲေတြ ဆႏၵျပမွဳေတြ အၾကမ္းဖက္ႏွိမ္ႏွင္းမွဳေတြရွိခဲ့တဲ့ အာဏာရွင္အစုိးရေတြရဲ႕ ဖိႏွိပ္မွဳအေမြေတြဟာ ယွဥ္ျပဳိင္ခံအာဏာပုိင္အစုိးရ ေတြဆီကုိ ေရာက္တတ္ေလ့ရွိပါတယ္။ ဧရာ၀တီလွဳပ္ရွားမွဳကေနထြက္ေပၚလာတဲ့ လက္ရွိသမၼတ ရဲ႕ျပည္သူ႔ဆႏၵကုိလွဳိက္ေလွ်ာခဲ့တာ၊ အတုိက္အခံနဲ႔ညွိႏွဳိင္းေဆြးေႏြးဖုိ႔လက္ကမ္းခဲ့တာေတြဟာ ျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထရွိတာမ်ဳိးေတာ့မဟုတ္ပါဘူး။ အားေပးသင့္ၾကဳိဆုိသင့္တာမ်ဳိးပဲျဖစ္ပါတယ္။ ႏုိင္ငံေဘးကပ္ေနတဲ့ အင္အားၾကီးတရုတ္ႏုိင္ငံကုိ ထိန္းညွိဖုိ႔ လက္ရွိအစုိးရရဲ႕ အေမရိကန္နဲ႔နီးစပ္ဖုိ႔ၾကဳိးစားမွဳဟာလည္း အေနာက္နီးစပ္မွဳနဲ႔တြန္းအားကုိသြယ္၀ုိက္အားေကာင္းလာေစ မွာလည္းျဖစ္ပါတယ္။ အက်ဥ္းသားလြတ္ေျမာက္ေရး၊ တႏုိင္ငံလုံးအတုိင္းအတာနဲ႕ပါတီတရား၀င္လွဳပ္ရွားခြင့္ရေရး၊ ဟာအတုိက္အခံကုိအင္အားျဖည့္တင္းရာေရာက္သလုိ၊ စီးပြားေရးပိတ္ဆုိ႔မွဳေတြကုိ ေျဖရွင္းတာေတြဟာလည္း မလုပ္မျဖစ္လုပ္ၾကရမွာပါ။
တခ်ိန္တည္းမွာ ဒီမုိကေရစီတတိယလွဳိင္းစီးခဲ့တဲ့ႏုိင္ငံေတြရဲ႕ ၾကားခံကာလ (transition period) နဲ႔ ေပါင္းစည္းကာလ (Consolidation period) ကုိသတိမထားမိသူေတြဟာ ခုစတုထၳလွဳိင္းလုိ႔တခ်ဳိ႕ေခၚလာၾကတဲ့ အာရပ္ေႏြဦးကုိ အေသအခ်ာေလ့လာရင္ ဘယ္လုိအခက္အခဲေတြျဖစ္လာဖုိ႔ရွိေသးလည္းဆုိတာျမင္လာမွာပါ။
ကမာၻ႕ႏုိင္ငံေရးလက္ရွိျမင္ကြင္းက်ယ္အာရပ္ေႏြဦးကေနျမန္မာႏုိင္ငံေရးလက္ေတြ႔အေနအထားကုိခင္ဗ်ားခ်င့္ခ်ိန္ ႏုိင္ျပီဆုိ ေနာက္ထပ္ ကမၻာေပၚလတ္တေလာတေျမ႕ေျမ႕ေလာင္က်ြမ္းေနတဲ့အေျခအေနတခုကို ေနာက္တပတ္မွာ ခ်ိန္ဆၾကည့္ရေအာင္။ က်ေနာ္တုိ႔ဆီဘယ္လုိရုိက္ခတ္မွဳရွိလာမလဲဆုိတာ။
ဆက္ပါမည္
KZေက
Ref. Elections without Democracy; The rise of competitive authoritarianism by Steven Levitsky and Lucan A. Way ။ April 2002