Tuesday, May 17, 2011

၄။ စီသုံးလုံး ႏွင့္ မီးသုံးေထာင့္

ခုပုိ႔စ္သည္
၁။နိဒါန္း ၂။ၾကားခံကာလကုန္ဆုံးျခင္း ၃။ကုိယ္ပုိင္အင္အား၊သီးျခားလူ႔အဖြဲ႔အစည္းမ်ားႏွင့္မဟာဗ်ဴဟာ တုိ႔၏အဆက္ျဖစ္ပါသည္။ ျပာေျခြခြက္ငါးပုိင္းႏွင့္ ကဗ်ာတပုဒ္ၾကားခံသြားသျဖင့္ ျပန္အစေဖာ္ေပးျခင္းပါ။
.........................................
ကုိလူ။ ။ တခုေစာဒကတက္ခ်င္တယ္။ ဒီျပႆနာေတြက ႏုိင္ငံသားေတြခ်င္းမွာရွိေနတာမလား။ ဘယ္ျပင္ပကႏုိင္ငံတခုခု ကလာျပီးအုပ္ခ်ဳပ္ထားလုိ႔ျဖစ္တာမွမဟုတ္တာ။ ကုိယ့္အခ်င္းခ်င္းအခ်ိန္ယူ ညွိႏွဳိင္းလုိက္ရင္ေျပလည္ မလာႏိုင္ဘူးလား။
ကုိမူ။ ။ ဒီအေတြးအေခၚကသဘာ၀ေတာ့က်ပါတယ္။ သုိ႔ေသာ္လက္ေတြ႔မွာ ခင္ဗ်ားဘက္ကဘာအားသာခ်က္ အင္အားခုိင္မာမွဳမရွိဘဲ၊ ဒီလမ္းေၾကာင္းကုိမေမွ်ာ္ကုိးႏုိင္ဘူး။ ျပီးေတာ့ လက္ေတြ႔မွာ ေဆြးေႏြးတယ္ဆုိတာ တရားမွ်တမွဳအတုိင္း ျဖစ္ေအာင္ တဘက္နဲ႔တဘက္ညွိႏွဳိင္းယူၾကတာမ်ဳိးမဟုတ္ဘူး။ သူ႔အက်ဳိးစီးပြားနဲ႔ ကုိယ့္အက်ဳိးစီးပြားကုိ သူ႔အင္အား၊ ကုိယ့္အင္အားထဲမွာ ခ်ိန္ျပီးယူၾကရတာ။ ဒါကုိလည္းသေဘာေပါက္ႏုိင္မွ ဒီေဆြးေႏြးပြဲက တရားမွ်တမွဳမွမရွိပဲဆုိတာမ်ဳိးနဲ႕ေနာက္ပုိင္းလန္ထြက္မသြားမွာ။
ကုိလူ။ ။ ဒါဆုိကုိယ့္အင္အားမေကာင္းပဲ ေဆြးေႏြးဖုိ႔မျဖစ္ႏုိင္ဘူးဆုိခ်င္တာလား။
ကုိမူ။ ။ က်ေနာ္တုိ႔ စီႏွစ္လုံးၾကားကသြားႏုိင္မွ ေနာက္ထပ္စီတလုံးကုိရပါမယ္။ ပူးေပါင္းမွဳ (Cooperation) နည္းတူ ယွဥ္ျပဳိင္မွဳ (Competition) ကလည္းလုိတယ္။ ဒါမွ ၾကားအေျဖတခု (Compromise) ကုိရမယ္။
ကုိလူ။ ။ ကုိယ့္မွာအင္အားနဲေနတဲ့အခါမ်ဳိးဆုိရင္၊ သူ႔မွာ အင္အားၾကီးျပီး အတင္းဖိႏွိပ္ေနတာမ်ဳိးဆုိရင္ ဘယ္လုိ ယွဥ္ျပဳိင္မလဲ။
ကုိမူ။ ။ ဒါေပါ့ ခင္ဗ်ားမွာအင္အားမရွိရင္ ယွဥ္ျပဳိင္လုိ႔လဲမရသလုိ၊ ပူးေပါင္းလုိ႔လည္းမရပါဘူး။ ဒီေတာ့အင္အားလုိခ်င္ရင္တည္ေဆာက္ေပါ့။ သူ႔မွာအင္အားရွိတယ္ဆုိေပမယ့္ စံနစ္တုိင္းမွာ အားနည္းခ်က္ရွိတယ္။ အာဏာရွင္စံနစ္ဟာ ခုိင္မာတဲ့ဖြဲ႔စည္းပုံတခုနဲ႔အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ အစုိးရေတြလုိ သက္ဆုိးမရွည္ပါဘူး။ ကုိယ့္အင္အားကုိတည္ေဆာက္၊ တခ်ိန္တည္းမွာ တဘက္စံနစ္ရဲ႕ အားနည္းခ်က္ကိုျမင္ေအာင္ၾကည့္ျပီး အလုပ္လုပ္တတ္ဖုိ႔လုိတယ္။ လူတဦးခ်င္းစီရဲ႕အင္အားဟာ ဒီလုိအေျခအေနမွာအားကုိးအားထားမျပဳႏုိင္ဘူး။ လူမွဳအသင္းအပင္းေတြ ဖြဲ႔စည္းႏုိင္ရမယ္။
ကုိလူ။ ။ ပုံမွန္မွာကေတာ့ဗ်ာ က်ေနာ္တုိ႔ျမင္ေနတာက ဒီမုိကရက္တစ္အင္အားစုေတြရဲ႕အားနည္းခ်က္ပဲ။ ခုခင္ဗ်ားကတမ်ဳိးဆိုလာျပန္ေတာ့ အာဏာရွင္စံနစ္ရဲ႕အားနည္းခ်က္ဆုိတာေတြကုိေရာ နဲနဲအက်ယ္ေျပာစမ္းပါဦး။
ကုိမူ။ ။ အာခ်ိလိကုိသူ႔အေမက ေမွာ္ျမစ္ထဲႏွစ္ျပီး အႏၱရယ္ေတြမရွိေအာင္လုပ္တုန္းက သူ႔ဖ၀ါးႏွစ္ဘက္က ကုိင္ျပီးႏွစ္ခဲ့ရတယ္။ အာခ်ိလိဟာတကုိယ္လုံးေတာ့ သန္မာ၊ ေဘးကင္းရန္ရွင္းေပမဲ့ ဒီဖ၀ါးႏွစ္ဘက္မွာေတာ့ အားနဲခ်က္ရွိေနခဲ့တယ္။
ကုိလူ။ ။ အင္း ဂရိပုံေဟာဆရာနဲ႔လာေတြ႔ျပီကုိး။ အာခ်ိလိဖေနာင့္ကဘာေတြမ်ားလည္း အက်ဥ္းခ်ဳပ္ေလးေျပာစမ္းပါဦး။
ကုိမူ။ ။ ပထမအခ်က္က အာဏာေၾကာင့္ျဖစ္တာ။ အဖြဲ႔အစည္းကအမိန္႔နဲ႔ေမာင္းႏွင္ေနတာဆုိေတာ့ ေအာက္ေျခမွာတခုခုအဆင္မေျပျဖစ္ေပမယ့္ အထက္ကုိသတင္းအမွားေတြေပးတတ္တယ္။ ဒါကုိမွီျပီးခ်တဲ့ဆုံးျဖတ္ခ်က္အမွားေတြရွိမယ္။ လူနဲစုက ဆုံးျဖတ္ခ်က္အမ်ားၾကီးေပးေနရေတာ့ အမွားအယြင္းေတြမ်ားလာတယ္။ လြန္ကဲတဲ့ထိန္းခ်ဳပ္မွဳႏွင့္စည္းမ်ဥ္းေတြေၾကာင့္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱယား စြမ္းေဆာင္ရည္က်ဆင္းလာတယ္။ အုပ္စုတြင္းအားျပဳိင္မွဳေတြရွိမယ္။ အာဏာရွင္ဆုိေတာ့ ဘာမဆုိလုိရာျပ႒န္းႏုိင္တယ္။ ဒီေတာ့တခုမၾကဳိက္ရင္ေနာက္တခုအလြယ္ေျပာင္းလုိက္တယ္။ အသစ္ျဖစ္လာတဲ့ပုံစံတခုဟာ အေဟာင္းတုန္းကရွိတဲ့အေျခအေနနဲ႔ ဆန္႔က်င္သြားျပီးအလြယ္တကူျပန္ညွိႏွဳိင္း လုပ္ေဆာင္ဖုိ႔ေတြခက္လာတယ္။ ဒါေတြစုေတာ့ လူထုမွာ အက်ပ္ အတည္းေတြ ၾကီးလာတယ္။ အယုံအၾကည္မဲ့ မွဳေတြမ်ားလာတယ္။ ဒါေတြဟာတကုိယ္လုံးသံခ်ပ္ကာ၀တ္စုံနဲ႔ေတာင့္တင္းခုိင္မာေနတဲ့ အာခ်ိလိရဲ႕ဖေနာင့္ေတြပဲ။
ကုိလူ။ ။ ဒါေတြသိတာေတာ့ဟုတ္ပါျပီ။ ဘယ္ပုံအသုံးခ်ျပီး ဘာေတြဆက္လုပ္ရမွာလည္း။
ကုိမူ။ ။ သီအုိရီအရေျပာရင္ေတာ့ မီးၾတိဂံ (Fire Triangle) ဆုိတာရွိတယ္။ ႏုိင္ငံေရးနဲ႔ေတာ့မဆုိင္ဘူး။ သုိ႔ေသာ္နမူနာေပးလုိ႔ရတယ္။ အဆက္အစပ္ရွိေနတယ္။
ကုိလူ။ ။ ဘာလဲ ေလ (Air)၊ ေလာင္စာ (Fuel) နဲ႔ မီးခတ္ျခင္း (Ignition) ကိုေျပာခ်င္တာလား။
ကုိမူ။ ။ ဟုတ္တယ္။ လူေတြေျပာၾကတယ္။ မီးပြားေလးတခ်က္က်တာနဲ႔ ေတာက္ေလာင္ေတာ့မွာပဲဆုိတာ။ က်ေနာ္ကေတာ့ဒီလုိမျမင္ဘူး။ မီးပြားကအျမဲက်ေနတာ။ အေပၚမွာေျပာခဲ့တဲ့ အာဏာရွင္စံနစ္ရဲ႕အားနဲခ်က္ဟာ ေန႔စဥ္ဘ၀ကုိ မီးခတ္ေစတယ္။ သုိ႔ေသာ္ မေတာက္ဘူး။
ကုိလူ။ ။ ဘာလုိေနလုိ႔လည္း။
ကုိမူ။ ။ မွန္တဲ့အခ်ဳိးတခု (Correct ratio) လုိေနတယ္။ ေလနဲ႔ေလာင္စာရဲ႕မွန္တဲ့အခ်ဳိးတခုေပါ့။ ပုံမွန္မွာေတာ့က်ေနာ္တုိ႔၀န္းက်င္မွာ ေလ ပဲရွိတယ္။ အတုိင္းအတာတခုရွိတဲ့လွဳံ႕ေဆာ္မွဳ (ေလာင္စာ) သြင္းမေပးႏုိင္ရင္ ဘာမွျဖစ္လာမွာမဟုတ္ဘူး။ အတုိင္းအတာတခုမွာ ေလထုဟာ ေလာင္စာအေနအထားကုိ ေျပာင္းလာမယ္။ ျပီးရင္ခင္ဗ်ား အခ်ဳိးတခုစရျပီ။
ကိုလူ။ ။ ဒါဆုိ မီးခတ္တာနဲ႔ စေတာက္ျပီဆုိပါေတာ့။
ကုိမူ။ ။ ရုိးရုိးအခ်ဳိးနဲ႔ေတာ့မရဘူး။ က်ေနာ္ေျပာထားတယ္ အခ်ဳိးမွန္ရဖုိ႔လုိတယ္။ ေလမ်ားေနရင္လည္း မေလာင္ဘူး။ ဂ်စ္ကားေတြျမဳိ႕ထဲတက္ေမာင္းမယ္။ အေၾကာ္ခံဆီျဖစ္ေအာင္ ပလတ္စတစ္ထဲ့မယ္။ မတန္တဆတက္ေနတဲ့ အိမ္၊ ေျမ၊ ေရႊေတြလုိက္၀ယ္မယ္။
ကိုလူ။ ။ ဆုိလုိတာက အေျခအေနေတြကုိ သူနဲ႔လုိက္ေလွ်ာညီေထြျဖစ္ဖုိ႔ ျပင္ဆင္ေနထုိင္တယ္ေပါ့။
ကုိမူ။ ။ မွန္တယ္။ ဘြဲ႔ရတေယာက္က ႏုိ္င္ငံျခားထြက္ျပီးအိမ္အကူလုပ္ဖုိ႔ထိကုိစဥ္းစားလာရေတာ့တယ္။ ဒါက်ေနာ္အျပစ္ေျပာေနတာမဟုတ္ဘူး။ ခင္ဗ်ားျမင္သာေအာင္ၾကဳိးစားရွင္းေနတာပါ။ လူရယ္လို႔ျဖစ္လာရင္ လူ႔ဘ၀ထဲရပ္တည္ဖုိ႔အတြက္ အေျခခံစား၀တ္ေနေရးအတြက္ အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းလုပ္ငန္းတခုေတာ့ လုပ္ၾကရတာပဲ။
ကိုလူ။ ။ ေလာင္စာမ်ားေတာ့ေကာဘာျဖစ္တုန္းဗ်။ မ်ားေလေကာင္းေလမဟုတ္လား။
ကုိမူ။ ။ သဘာ၀သိပၸံအရေတာ့မေလာင္ပါဘူး။ က်ေနာ္တုိ႔စဥ္းစားေနတဲ့ကိစၥမွာေတာ့ မင္းမဲ့စရုိက္ေတြ၀င္လာ ႏုိင္တဲ့အထိပြဲၾကမ္းသြားႏုိင္တာမ်ဳိးနဲ႔ နမူနာေပးခ်င္တယ္။
ကိုလူ။ ။ နားေထာင္လုိ႔ေတာ့မဆုိးဘူးပဲဗ်။ ဒီေတာ့ အခ်ဳိးမွန္ဖုိ႔ဘာလုပ္ရမလဲ။
ကုိမူ။ ။ ေက်ာ္ၾကားသက္ေရာက္မွဳ (Band Wagon Effect) ကုိနားလည္ဖုိ႔လုိမယ္။ ဒါမွ က်ေနာ္တုိ႔ရဲ႕ လူမွဳအမူအက်င့္မွ်ေျခေတြ ဘယ္လိုေရြ႕သြားသလဲဆုိတာသိျပီးမွ ခင္ဗ်ားေျပာတဲ့အခ်ဳိးမွန္ကိစၥကုိ ဆက္ေျပာလုိ႔ရမယ္။
ကိုလူ။ ။ ေဟ့လူ။ ခုခင္ဗ်ားေျပာေနတာဟာ ခင္ဗ်ားအယူအဆေတြလား။ ပညာရွင္ေတြအယူအဆကုိ ျဖတ္၊ညွပ္၊ကပ္လုပ္ျပီး ဆရာၾကီးစတုိင္ဖမ္းေနတာလား။
ကုိမူ။ ။ အၾကမ္မဖက္လွဳပ္ရွားမွဳနဲ႔ဆုိင္တဲ့စာတမ္းေတြ၊ ဒီမုိကေရစီေရးလွဳပ္ရွားမွဳနဲ႔ဆုိင္တဲ့ သမုိင္းေတြ စာတမ္းေတြ၊ ဂိမ္းသီအုိရီ စာအုပ္စာတမ္းေတြနဲ႔ပါတ္သက္ျပီး ပညာရွင္ေတြေရးသားေ၀ဖန္ ထားတာေတြကုိက်ေနာ္ၾကဳိးစားျပီး ေလ့လာပါတယ္။ က်ေနာ္တန္းလက္ခံႏုိင္တာရွိသလုိ၊ ဘ၀င္မက်ႏုိင္တာေတြလည္းေတြ႕ရပါတယ္။ အဲဒါေတြကုိ က်ေနာ္တုိ႔ျဖတ္သန္းျမင္ေတြ႔လာရတဲ့ သမုိင္းေနာက္ခံေပၚတင္ျပီးဆုံးျဖတ္တာလည္းရွိသလုိ၊ တျခားဆန္႕က်င္ဘက္ သုိ႔ အျပဳိင္အယူအဆ စာအုပ္စာတမ္းေတြရွာျပီးေတာ့လည္း စီစစ္ၾကည့္ပါတယ္။ ျပီးေတာ့က်ေနာ္ခုလုိခင္ဗ်ားနဲ႔ေျပာၾကည့္တာပါပဲ။
ကယ္ရီေကးခ်ားအရုပ္ေတြလုိေပါ့ဗ်ာ။ ခင္ဗ်ားပုံကုိဆြဲတာပဲ ခင္ဗ်ားပုံနဲ႔ေတာ့မတူဘူး။ သုိ႔ေသာ္ခင္ဗ်ားမဟုတ္ဘူးလုိ႔လည္းမေျပာႏုိင္ဘူးေပါ့။ ေျခေျချမစ္ျမစ္ရွိတဲ့ အၾကံဥာဏ္နဲ႔ ေ၀ဖန္ေရးေတြရရင္ က်ေနာ္အေလးတယူျပန္လည္ေဆြးေႏြးဖုိ႔ လက္ခံဖုိ႔အဆင္သင့္ပါ။
ကိုလူ။ ။ ဟုတ္ပါျပီ။ တခုေလာက္ေတာ့ထပ္ေမးပါရေစဦး။ ခုက်ေနာ္ျမင္ေနရသေလာက္က ေတြ႔ဆုံညွိႏွဳိင္းဖုိ႔ ကုိ ခင္ဗ်ားကလက္ခံခ်င္ပုံမရဘူး။ တျခားလမ္းေၾကာင္းတခုကိုဆြဲတင္ခ်င္ေနပုံပဲ။
ကုိမူ။ ။ ေဆြးေႏြးႏုိင္ရင္ေတာ့အေကာင္းဆုံးေပါ့ဗ်ာ။ သုိ႔ေသာ္ ခုေနမွာျဖစ္ဖုိ႔မရွိဘူး။ ျပီးေတာ့ ဒီမုိကေရစီၾကားခံကာလထဲမွာ က်ေနာ္တုိ႔ေရာက္မေနဘူး။ စစ္နဲ႔တပါတီပုံစံေျပာင္းထားတဲ့ ဗဟုိကအာဏာခ်ဳပ္ကုိင္မွဳတမ်ဳိးပဲ။ ဒါကုိရင္ဆုိင္ဖုိ႔ လုိအပ္တဲ့သေဘာတရားနဲ႔ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြကုိ အရင္ရွင္းၾကည့္ေနတာပါ။
ကိုလူ။ ။ ေအာ္၊ ဒါမွအာဏာရွင္ကုိလက္ေတြ႔က်က်ရင္ဆုိင္ဖုိ႔ မဟာဗ်ဳဟာခ်မွတ္ႏုိင္မယ္လုိ႔ခင္ဗ်ား ဆုိခ်င္တာလား။
ကုိမူ။ ။ ေရရွည္ မဟာဗ်ဳဟာ လုိ႔ေျပာလာျပီဆုိရင္ အာဏာရွင္တုိက္ဖ်က္ေရးဆုိတာထက္ ဒီမုိကေရစီတည္ေဆာက္ေရး အထိပါၾကဳိျမင္ထားဖုိ႔ေတာ့လုိမယ္။ ေရွ႕မွာက်ေနာ္တုိ႔ေျပာခဲ့တယ္။ အာဏာရွင္စံနစ္ကုိ ရင္ဆုိင္ဖုိ႔အျပင္ ဒီမုိကေရစီၾကားခံကာလနဲ႔ ေပါင္းစည္းေရးအခက္အခဲေတြကုိပါ ၾကဳိမတြက္ထားရင္ အာဏာရွင္စံနစ္ဟာျပဳိက်သြားျပီးခါမွ ပုံစံတမ်ဳိးနဲ႔ျပန္ပတ္လာႏုိင္တယ္။ ဒီမုိကေရစီ ေရးအခက္အခဲေတြကုိပါၾကဳိတြက္ထားတဲ့ ဗ်ဳဟာမွာ ပုိျပီးလွဳပ္ရွားရလြယ္တဲ့အဆင့္ကစလုိ႔ရေစတယ္။ ႏွစ္ခုသတိထားဖုိ႔လုိတယ္။ တခုက ဒီသေဘာကုိနားမလည္တဲ့ တက္ၾကြလွဳပ္ရွားသူေတြဘက္က ေ၀ဖန္သံေတြရွိလာႏုိင္တယ္။ ေနာက္တခုက ေရရွည္မဟာဗ်ဳဟာ ရွိေနယုံနဲ႔မျပီးေသးဘူး။ ဒီေက်ာရုိးေပၚမွာပဲ ျဖစ္လာႏုိင္ေျခအစီအစဥ္ (Contingency Plan) နဲ႔ အေရးေပၚတုန္႔ျပန္အစီအစဥ္ (Emergency Response Plan) ေတြလည္းရွိဖ႔ုိလုိတယ္။

KZေက

Monday, May 2, 2011

ျပာေျခြခြက္။ ၅။ အနက္ေကာက္ယူအားျပဳိင္ပြဲ


၅။ အနက္ေကာက္ယူအားျပဳိင္ပြဲ
စတီဖင္၀ိန္းဘတ္ (Steven Weinberg)က နယူးေယာ့ စာအုပ္ရီဗ်ဳးမွာ ခန္းနဲ႔သူ႔ပါရာဒုိင္းအေရြ႕အေၾကာင္းကုိ ေျခေျချမစ္ျမစ္ေရးခဲ့ျပီးပါျပီ။ ႏုိဗယ္ဆုရရူပေဗဒပညာရွင္ဟာ ခန္းယူဆထားတဲ့သိပၸံပညာနဲ႔ တကယ့္လက္ေတြ႔ သိပၸံပညာၾကားကကြာျခားခ်က္ကုိထုတ္ျပခဲ့ပါတယ္။ ခန္းရဲ႕သီအုိရီေတြဟာ သူနားလည္ထားတဲ့သိပၸံပညာနဲ႔ကုိက္ ညီမွဳမရွိဘူးလုိ႔လည္းဆုိခဲ့တယ္။ ခန္းရဲ႕ေနာက္ပုိင္းအေရးအသားေတြဟာ သိပၸံပညာနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ ျပီးေျမာက္ေအာင္ျမင္မွဳရခဲ့တာေတြအေပၚ သံသယပါတဲ့ေကာက္ခ်က္ေတြပဲ။ ဒီေကာက္ခ်က္ေတြဟာ ခန္းကုိ သိပၸံပညာရဲ႕သိျမင္နားလည္မွဳကုိ ဓမၼဒိ႒ာန္က်မွဳနဲ႔မျမင္ပဲ လူမွဳတည္ေဆာက္မွဳအေနနဲ႔ျမင္တဲ့ အေတြးအေခၚပညာရွင္၊ သမုိင္းပညာရွင္၊ လူမွဳေဗဒပညာရွင္ေတြၾကားမွာ သူရဲေကာင္းျဖစ္ေစခဲ့တယ္။ ၀ိန္းဘတ္က ဒါေတြကုိ ဖတ္ရျမင္ရတာ စိတ္အေႏွင့္အယွက္ျဖစ္ရတယ္လုိ႔ဆုိတယ္။ သိပၸံဆုိင္ရာသီအုိရီေတြကို လူမွဳတည္ေဆာက္မွဳနဲ႔ေရာျမင္တာဟာ ဒီမိုကေရစီနဲ႔ေဘ့စ္ေဘာ ဘာမွမကြဲျပားသလုိပဲ လုိ႔လည္းဆုိတယ္။
တုိးတက္မွဳနဲ႔ပါတ္သက္လုိ႔လည္းသူဟာ ခန္းအယူအဆကုိသေဘာမေတြ႔ျပန္ဘူး။ ခန္းကေျပာတယ္။ သီအုိရီေတြဟာ သိပၸံနည္းပညာေတာ္လွန္ေရးတခုျပီးမွဖြ႔ံျဖဳိးလာတယ္ဆုိတာကလည္းအဓိပၸါယ္မရွိဘူးတဲ့။ ဒါကဘာကုိေျပာတာနဲ႔တူေနသလဲဆုိေတာ့ ဒီနည္းပညာေတာ္လွန္ေရးတခုမျဖစ္ခင္မွာကိုပဲသိရမဲ့ဟာေတြက သိထားျပီးသလုိျဖစ္ေနတယ္လုိ႔ဆုိတယ္။ ၁၉၉၂ က သူ ဟားဗတ္မွာေပးတဲ့လက္ခ်ာတခုအရဆုိရင္ သိပၸံသီအုိရီတခုဟာ အမွန္တရားနဲ႔နီးကပ္လာတယ္ဆုိတာ ဘာကိုဆုိလုိတယ္ လုိ႔ေျပာရမွန္းမသိဘူးလုိ႔ေတာင္ သူမွတ္ခ်က္ေပးခဲ့တယ္။
ဒါေတာင္ ၀ိန္းဘတ္မေျပာခဲ့တာတခုရွိေနပါေသးတယ္။ တကယ္သာ အထုိင္ေတြ (ပါရာဒုိင္းေတြ) ဟာသာ စံတခုထဲကေနယွဥ္ထုိးေျပာဖုိ႔မျဖစ္ႏုိင္ဘူးဆုိရင္ ဒီစံတခုနဲ႔ႏွဳိင္းယွဥ္မေဖာ္ျပႏုိင္ျခင္းဆုိတဲ့ စကားလုံးကုိဘာလုိ႔ သုံးဖုိ႔လုိဦးမလဲ။ ဟစ္ပါးစုရဲ႕သက္ေသျပခ်က္ေတြကုိ ပုိက္သာဂုိရဂုိဏ္းသားေတြကနားမလည္(ႏုိင္)ဘူးဆုိရင္ ဘာေၾကာင့္သူ႔ကုိသတ္ပစ္ဖုိ႔လုိေနေသးလဲ။
၀ိန္းဘတ္ဟာ (က်ေနာ့္လုိပဲ) ခန္းရဲ႕သိပၸံပညာေတာ္လွန္ေရးဆုိတာဘာလဲ (What are scientific revolution?) ထဲကနမူနာတခုကုိေျပာတယ္ ဒီထဲ အရစၥတုိတယ္၊ ပုံရိပ္အလွန္တုိ႔နဲ႔ပတ္သက္တာေတြ ပါလာတယ္။ သူ႔သေဘာထားက က်ဳပ္ေျပာတာေတြခင္ဗ်ားနားလည္ဖုိ႔မလြယ္ဘူး၊ ေျပာတာသာလက္ခံထားလုိက္စမ္းပါ ဆုိတာမ်ဳိးပဲ။
“က်ေနာ္ (ခန္း) အရစၥတုိတယ္ရဲ႕အေရးအသားကုိ၁၉၄၇ ေႏြမွာဖတ္တယ္။ တကၠသုိလ္မွာ ရူပေဗဒ တက္ေနတဲ့အခ်ိန္၊ စက္မွဳပညာဖြံ႔ျဖဳိးမွဳနဲ႔ပါတ္သက္တဲ့ေလ့လာမွဳတခုကုိသိပၸံသမားမဟုတ္သူေတြအတြက္ စာတမ္းတခုေရးေနတဲ့အခ်ိန္ေပါ့။ က်ေနာ္စားပြဲမွာထုိင္ ေရွ႕မွာအရစၥတုိတယ္ရဲ႕ ရူပေဗဒဆုိတဲ့စာအုပ္ၾကီးဖြင့္ လက္ထဲမွာေလးေရာင္စုံခဲတံနဲ႔။ ျပဴတင္းေပါက္ကုိ အေၾကာင္းမဲ့ ေမ်ာျပီး က်ေနာ္ေငးၾကည့္ေနခဲ့တယ္။ ရုတ္တရက္ ဟုိတစဒီတစရွိေနတဲ့စိတ္ကူးေတြဟာသူ႔ဘာသာသူစုမိျပီးပုံစံအသစ္တမ်ဳိးထြက္လာတယ္။ အရစၥတုိတယ္ဟာ ရူပေဗဒကုိေသျခာသိျမင္နားလည္သူလုိ႔က်ေနာ္ လက္ခံလုိက္တယ္။ အိပ္မက္ ဆန္ဆန္ပုံစံ မ်ဳိးေတာ့လည္းမဟုတ္ဘူး။ သူေျပာခဲ့တာေတြကုိဘာေၾကာင့္ေျပာတာလဲ၊ သူ႔ၾသဇာဘယ္ေလာက္ရွိခဲ့သလဲ ဆုိတာကုိသေဘာေပါက္လုိက္တယ္။ ပထမဘယ္လုိမွလက္ခံလုိ႔မျဖစ္ႏုိင္တဲ့ေဖာ္ျပခ်က္၊ အယူအဆေတြဟာ အစဥ္အလာခုိင္ခုိင္မာမာလက္ခံေနတဲ့ေဘာင္ထဲမွာ အလြန္ဆုံးနဲနဲပါးပါးခၽြတ္ေခ်ာ္ႏုိင္တယ္ သတိထားရမယ္ ဆုိတာေလာက္ပဲ ျဖစ္လာေတာ့တယ္။ ဒီလုိရုတ္တရက္ျပန႔္ၾကဲေနတဲ့စိတ္ကူးေတြစုစည္းမိျပီး အသိတခုရတဲ့အေတြ႕အၾကဳံမ်ဳိးဟာ သိပၸံညာေတာ္လွန္ေရးရဲ႕ပထမလကၡဏာရပ္ပဲျဖစ္တယ္။” (မွတ္ခ်က္။ ခန္းဟာ ရုတ္တရက္ညာဏ္ရျပီး အရစၥတုိတယ္ကုိနားလည္သြားတယ္လုိ႔ေျပာခ်င္တဲ့သေဘာ။ လူတေယာက္ဟာအခ်က္အလက္တခုကို အလင္းပြင့္ျပီးရတယ္ဆုိတာ တျခားလူကုိဘယ္လုိလက္ခံ ေအာင္ရွင္းမလဲ။ သိပၸံမွာဒါကုိဘယ္လုိသက္ေသျပမလဲ။ ငါညာဏ္ပြင့္ျပီးရတဲ့ကိစၥ မင္းဘယ္လုိနားလည္မလဲ၊ ဒီအတုိင္းသာလက္ခံလုိက္ဆုိတာမ်ဳိးျဖစ္ေနတယ္)
ညာဏ္ေတြ စ်ာန္ေတြကုိက်ေနာ္တုိ႔ဘယ္လုိလုပ္ရွင္းၾကမလဲ။ တဆိတ္ လူၾကီးမင္းခင္ဗ်ား က်ေနာ္ေတာ့ လုိက္လုိ႔မမွီေတာ့ဘူး ဆုိျပီး ၀ိန္းဘတ္က ခန္းကိုေျဖရွင္းခ်က္ေတာင္းတယ္။ အရစၥတုိတယ္သိပၸံကုိခုေခတ္ အာရုံနဲ႔ ခန္း ဘယ္လုိမ်ားခံစားလုိက္ႏုိင္တာလဲ။ ဒီလုိသာဆုိဟုိးလြန္ခဲ့တဲ့ေခတ္ ၂၀၀၀ေလာက္ကစျပီး သြားနဲ႔ပါတ္သက္တဲ့ ေဆးသိပၸံနယ္မွာလည္း တုိးတက္မွဳေတြရွိခဲ့တယ္လုိ႔ေျပာရမလုိပါပဲ။ ဘာထရန္ရပ္ဆဲေျပာတာတခုကိုျပန္ကုိးကားရရင္ အရစၥတုိတယ္က မိန္းမေတြဟာ ေယာက်ာၤးေတြထက္္ သြားအေခ်ာင္းေရနဲတယ္လုိ႔ဆုိခဲ့တယ္။ မိန္းမႏွစ္ေယာက္ရခဲ့ဘူးတဲ့အရစၥတုိတယ္ဟာ သူ႔မိန္းမေတြရဲ႕သြားေတြကို ေရၾကည့္ခဲ့ဖုိ႔ေကာင္းတယ္။ ဒီလုိတိတိက်က်မခုိင္မာပဲေျပာတာထက္စာရင္ မိန္းမေရ မင္းသြားေတြ ကုိယ္ေရေနတုန္း ပါးစပ္ေတာက္ေလွ်ာက္ဖြင့္ထားေပးပါကြာ လုိ႔ပဲေျပာဖုိ႔ေကာင္းတယ္။ (မွတ္ခ်က္။ အရစၥတုိတယ္ရဲ႕ ရူပေဗဒသေဘာတခ်ဳိ႕ ဟာ ခုေခတ္သိပၸံသမားေတြအတြက္လက္ခံႏုိင္ပုံမရဘူး၊ ဒါကုိခန္းက တခဏညာဏ္အလင္းပြင့္ျပီး သိျမင္ခဲ့တယ္လုိ႔ေျပာခဲ့ပုံရတယ္။ ဒါေၾကာင့္စာေရးသူက အရစၥတုိတယ္မွားေျပာခဲ့တဲ့ သြားအေရအတြက္အေၾကာင္းကုိျပန္ကုိးကားျပီး ခုိင္မာမွဳမရွိတဲ့အခ်က္အလက္ေတြကုိ ထင္သလုိယူတယ္ဆုိျပီး ခန္းကိုတြယ္တဲ့သေဘာပါ။ ျပီးေတာ့ဒီလုိမေရမရာသိတဲ့အသိကုိပဲ သိပၸံပညာေတာ္လွန္ေရး သုိ႔ အသိသစ္အတြက္ ပထမဆုံးအဆင့္ဆုိတာမ်ဳိးလုပ္ထားတာကုိ သူူဘ၀င္က်ပုံမေပၚဘူး)
ေနာ္တန္၀ိုက္စ္ (Norton Wise) ဟာပရင္စတန္မွာ ေဒါက္တာဘြဲ႔ယူခဲ့တယ္။ ခန္း ရ၀ျပည့္ႏွစ္ေတြက လုပ္ခဲ့တဲ့ သိပၸံပညာသမုိင္းနဲ႔အေတြးအေခၚ ႒ာနဒါရုိက္တာ ေနရာကုိ ၉၁ ကေန ၂၀၀၀ ထိလုပ္ခဲ့တယ္။ က်ေနာ္ဟာသူနဲ႔ ညေနေပါင္းမ်ားစြာစကားေျပာခဲ့ဘူးတယ္။ ခန္းအေၾကာင္းေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကုိ ေ၀ဖန္ခဲ့ၾကဘူးတယ္။ သူနဲ႔မေတြ႔တာႏွစ္ ၄၀ေလာက္ရွိျပီဆုိေပမယ့္ က်ေနာ့္အတြက္ေတာ့အခ်ိန္ကာလဟာရပ္ေနသလုိပါ။ သူ႔သမီးအမႊာေလးႏွစ္ေယာက္ေတာင္ခုဆုိ ၄၀ ေက်ာ္ျပီေပါ့။
ေနာ္တန္ဟာ က်ေနာ့္ထက္ေတာ့ပုိႏွစ္လုိဘြယ္ေကာင္းတာအမွန္ပါ။ က်ေနာ္တုိ႔စကား၀ုိင္းမွာ သူ႔ပြင့္လင္း ရုိးသားမွဳကုိ က်ေနာ္သတိျပဳမိခဲ့တယ္။
ေနာ္တန္။ ။ ခင္ဗ်ား သူေဆးလိပ္ေသာက္တဲ့ပုံစံကုိမွတ္မိေသးလား။ စီးကရက္တလိပ္ကုိသူမီးစညွိမယ္။ ျပီးရင္စကားစေျပာမယ္။ စကားတ၀က္ေလာက္မွာ စီးကရက္ကုိ တ၀က္က်ဴိးေလာက္တဲ့အထိဆက္ဖြာမယ္။ ျပီးေတာ့ သူေျပာတာကုိအစကျပန္ေျပာမယ္။ ဒါသူနဲ႔ပါတ္သက္လုိ႔ က်ေနာ္မွတ္မိေနတဲ့ပုံရိပ္တခုပဲ။
ေမာရစ္။ ။ က်ေနာ္မွတ္မိတာေတာ့ အစီခံေတြနဲ႔ျပာေတြေတာင္လုိပုံေနတာပဲ။
ေနာ္တန္။ ။ စီမီနာတခုထဲမွာမလား။
ေမာရစ္။ ။ အင္း ဟုတ္တယ္
ေနာ္တန္။ ။ က်ေနာ္ လည္းဒါကုိမွတ္မိတယ္။ သူ႔လုိေဆးလိပ္ေသာက္တဲ့သူေတာ့ တခါမွမေတြ႔ဖူးဘူး။ ဒါနဲ႔ပဲသူေသတဲ့အထိျဖစ္တာပဲ။
ေမာရစ္။ ။ က်ေနာ္လည္းတခါတခါေဆးလိပ္ရဲ႕ဆြဲေဆာင္မွဳကိုေတြးမိတယ္။ စီးကရက္သမားေတြအတြက္ ကမာၻၾကီးဟာရုိးရုိးရွင္းရွင္းသုံးပုိင္းကြဲသြားတယ္။ ခင္ဗ်ားရယ္၊ စီးကရက္ရယ္၊ ဒါကလြဲတဲ့ တျခားအရာေတြရယ္ပဲ။
ေနာ္တန္။ ။ အင္း၊ သူေဆးလိပ္ေသာက္တာက က်ေနာ့္အတြက္ေတာ့ ေဆြးေႏြးပြဲေတြရဲ႕နက္ရွဳိင္းမွဳ ကိုေဖာ္ျပတာပဲ။ ေဆြးပြဲေတြကတခုျပီးတခု၊ စျပီဆုိတာနဲ႔လူတုိင္းဟာ ေပါ့ေပါ့ပါးပါးမရွိေတာ့ဘူး။ သိသာတာတခုကေတာ့ ခန္းဟာသူေျပာခ်င္တာေတြကုိေတာ့ေလးေလးနက္နက္ျဖစ္ေအာင္ ေသေသခ်ာခ်ာ ျပင္လာတယ္။ တျခားသူေတြကုိလဲေမွ်ာ္လင့္ထားတယ္။ ဒါေပမယ့္သူျပင္လာတာေတြကုိ အေသအခ်ာဖတ္ျပီး စိစစ္တဲ့သူကအနည္းအက်ဥ္းပါ။ ျပီးေတာ့ခင္ဗ်ားဟာ အယူအဆတခုကုိ ခ်က္ခ်င္း လက္ခံရင္လက္ခံလိမ့္မယ္။ ဒါမ်ဳိးကျဖစ္ခဲတယ္။ တနည္းနည္းနဲ႔ေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ ျပန္ျပီး ခ်ဲလင့္လုပ္ၾကတယ္။ ျပီးေတာ့ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ရန္ဘက္ေတြလုိျဖစ္ၾကရတယ္။ တခါတခါက်ေတာ့အရမ္းစိတ္အေႏွာင့္အယွက္ျဖစ္ၾကရတယ္။ သူမေသခင္ထိပဲ က်ေနာ္တုိ႔ဟာ အေၾကာင္းအရာတခုခုေပၚေကာက္ယူၾကတာမွာ အျပိဳင္အဆုိင္လုိသေဘာထားခဲ့ၾကတယ္။
ေမာရစ္။ ။ ေမွ်ာ္လင့္မထားတာမ်ဳိးပဲ။
ေနာ္တန္။ ။ ပထမ စျဖစ္တာက ၀ီလွ်ံေသာ္မဆင္ရဲ႕အေစာပုိင္းလွ်ပ္စစ္သံလုိက္သခ်ာၤအပုိင္းမွာ။ သူက က်ေနာ့္ဆုိလုိရင္းကုိအျပတ္ျငင္းထဲ့လုိက္တယ္။ ဒါမျဖစ္ႏုိင္ဘူးတဲ့။ ဒါ ေသာ္မဆင္တည္ေဆာက္ခဲ့တဲ့အဆင့္ေတြ အတုိင္းသြားတာမဟုတ္လုိ႔တဲ့။ ဒါရူပေဗဒသမားတေယာက္ရဲ႕အားလုံးကုိျခဳံၾကည့္တဲ့အျမင္မ်ဳိးတဲ့။ ေနာက္ပုိင္းမွ သိတဲ့အျမင္ကုိအေျခခံျပီးျပန္အဓိပၸါယ္ဖြင့္ထားတာလုိ႔ေျပာတယ္။ က်ေနာ္လည္းဒီတခုေတာ့ အေသအခ်ာ ျပင္ဆင္သြားေတာ့ အေသးစိတ္ျပန္ေျပာႏုိင္ခဲ့တယ္။ အဲဒီမွာတေယာက္နဲ႔တေယာက္အျပန္အလွန္ ေလးစားမွဳရခဲ့တယ္။ သူဟာေက်ာင္းသားေတြဆီကသူ႔အသိကုိစံနစ္တက်ေ၀ဖန္တုိက္ခုိက္တာမ်ဳိးကုိလုိခ်င္တာ။ တခ်ဳိ႕အတြက္ေတာ့အဆင္ေျပေပမယ့္ တခ်ဳိ႕မေတာ့ကပ္ဆုိက္သလုိေပါ့။
ေမာရစ္။ ။ ခင္ဗ်ားက ျပဳိင္ဘက္လုိ႔သုံးတယ္ေနာ္။ က်ေနာ့္အေတြ႕အၾကဳံအရေတာ့ ျခိမ္းေျခာက္ခံရတဲ့အထိပဲ။
ေနာ္တန္။ ။ အင္း
ေမာရစ္။ ။ က်ေနာ္ ပရင္စတန္ကိုစေရာက္ေတာ့ Kripke လက္ခ်ာေတြမတက္ဖုိ႔အထိ ရာဇသံေပးခံရတာ။
ေနာ္တန္။ ။ က်ေနာ္ေတာ့လုံး၀မၾကားမိဖူးဘူး။ အဆန္းပဲ။
ေမာရစ္။ ။ ဟုတ္တယ္။ ခင္ဗ်ားဆုိသြားခ်င္မွသြားမွာ။
ေနာ္တန္။ ။ အင္း ေသခ်ာတာေပါ့။ ခင္ဗ်ားေတာ့သြားတာပဲမလား။
ေမာရစ္။ ။ ဟုတ္တယ္။
က်ေနာ္တုိ႔ေဆြးေႏြးတာ Butterfield နဲ႔ Whiggishness ဘက္ကုိေရာက္သြားတယ္။
(မွတ္ခ်က္။ ။Herbert Butterfield သည္အဂၤလိပ္သမုိင္းဆရာ၊ Whiggishness သည္ ဘတ္တာဖီး၏ The Whig Interpretation of History, 1931 စာအုပ္မွယူထားျခင္းျဖစ္သည္။ အတိတ္ကုိ လက္ရွိအျမင္ႏွင့္ၾကည့္ျပီးဆုံးျဖတ္ရာ သမုိင္းသည္တဆင့္ျပီး တဆင့္ျမင့္တက္ေျပာင္းလဲလာသည္ ဆုိသည့္အျမင္ကုိရေစသည္။ မူရင္းမွာ ႏုိင္ငံေရး၊ အထူးသျဖင့္ အဂၤလန္ ပါလီမန္ဒီမုိကေရစီ သုိ႔ေရာက္ရန္သမုိင္းသည္ဆင့္ကဲတုိးတက္ေျပာင္းလဲလာရသည္ဆုိသည့္အျမင္ျဖစ္သည္။ ထုိအျမင္၏အားနည္းခ်က္တခုမွာ သမုိင္းကုိအေကာင္းျမင္ျဖင့္ၾကည့္ျခင္းျဖစ္သည္။ အတိတ္တြင္ရွိခဲ့သည့္ အမွားႏွင့္ အျခားပုိေကာင္းမြန္ႏုိင္သည့္အေနအထားမ်ားကို စိစစ္မွဳလုပ္စရာ မလုိသကဲ့သုိ႔ ျဖစ္သြားသည္။ ထုိႏုိင္ငံေရးစကားလုံးကုိ သိပၸံသမုိင္းအတြက္ကူးေျပာင္းသုံးစြဲျခင္းျဖစ္သည္။ ဆန္႔က်င္ဘက္အျမင္တခုမွာ Cultural Pessimism ျဖစ္သည္)
ေမာရစ္။ ။ ခင္ဗ်ားမေျပာေပမဲ့ ခန္းဆီမွာစာသင္လာခဲ့ရေတာ့ Whiggishness ဆုိတာဟာခင္ဗ်ားလွ်ာဖ်ားေပၚမွာ ရွိေနမွာပဲ။ ေသာ္မဆင္ အေၾကာင္းခင္ဗ်ားတုိ႔ျငင္းၾကတာဒါနဲ႔လည္းပါတ္သက္မယ္။ က်ေနာ္တိတိက်က်ေလး သိခ်င္တယ္။ ခင္ဗ်ားဟာ မၾကာေသးခင္ကမွ ရူပေဗဒနဲ႔ ပီအိပ္ခ်္ဒီ ရတာဆုိေတာ့ ရူပေဗဒသမားတေယာက္ လုိေတြးမွာပဲ။ သမုိင္းဆရာတေယာက္လုိေတာ့ေတြးမွာမဟုတ္ဘူး။ (မွတ္ခ်က္။ သိပၸံမွမဟုတ္အေၾကာင္းအရာ တခုကုိ ေျဖရွင္း ဖုိ႔ၾကဳိးစားတဲ့အခါ က်ေနာ္တုိ႔ဟာ ကုိယ္သိျပီးသားအခ်က္ေတြအားလုံးကုိ ထဲ့သြင္းစဥ္းစား ၾကတယ္။ ဒီမွာေျပာလုိရင္းက ႏ်ဴတန္ရဲ႕မက္ကင္းနစ္ကုိ အုိင္စတုိင္းကုိနားလည္ျပီးမွ သိထားတဲ့အခ်က္ေတြနဲ႔ စဥ္းစားရင္ ႏ်ဴတန္ဘယ္လုိစဥ္းစားျပီးဘာေျပာခ်င္တာလဲဆိုတဲ့ ဆုိလုိရင္းကုိ ရဖုိ႔မလြယ္ဘူး။ သုိ႔ေသာ္ႏ်ဴတန္အေၾကာင္းစဥ္းစားေနစဥ္မွာသမုိင္းအရအုိင္းစတုိင္းကေနာက္ကမုိ႔သူ႔ကုိထဲ့ေတြးလုိ႔မျဖစ္ဘူး ဆုိတာမ်ဳိး ရူပေဗဒသမားကလုပ္ဖုိ႔သတိရမယ္မထင္ဘူးဆုိလုိသည္)
ေနာ္တန္။ ။ အတိအက်ပဲ။
ေမာရစ္။ ။ အဲဒါၾကီးကေတာ့ေတာ္ေတာ္ဆုိးတယ္ဗ်ာ။ ဘယ္လုိရွင္းျပရမွန္းေတာင္မသိဘူး။ Whiggishness ၀င္ေနတယ္လုိ႔စြပ္ဆြဲခ်က္ဟာ ၾကိမ္နဲ႔ႏွက္ခံရသလုိပဲ။
ေနာ္တန္။ ။ ဟုတ္တယ္။ တေယာက္ေယာက္အျမင္နဲ႔ေတြးေခၚႏုိင္စြမ္းကုိ ပ်က္ေအာင္ ဒီတံဆိပ္ကပ္ျပီး တြယ္ေတာ့တာပဲ။
ေမာရစ္။ ။ ၾကိမ္တေခ်ာင္းနဲ႔၊ တုတ္တုိနဲ႔ ေပါ့။
ေနာ္တန္။ ။ က်ေနာ္လည္းပုံစံတမ်ဳိးနဲ႔ျပန္ေလ့လာခဲ့ရတယ္။ ၀ါက်ေတြတျခားနည္းနဲ႔အသစ္ျပန္ေရး၊ စာလုံးေတြကုိ တေၾကာင္းခ်င္းတေၾကာင္းခ်င္းျပန္စိစစ္ၾကည့္ရေတာ့တာပဲ။
ေမာရစ္။ ။ ဘာလဲ၊ အေသးစိတ္ဖတ္ျခင္း (Close Reading) လား။
ေနာ္တန္။ ။ ဟုတ္တယ္။
အေသးစိတ္ဖတ္ျခင္း။ ဒါကုိဘာနဲ႔ျငင္းမလဲ။ အေသးစိတ္နားလည္ေအာင္ဖတ္တယ္ဆုိတာ တကယ္ေကာင္းတာကုိး။ ဒါေပမယ့္ ဒါဟာ Incommensurability နဲ႔ဆန္႔က်င္ဘက္ပဲ။ စာတပုိဒ္ကိုသာေစ့ေစ့စပ္စပ္ဖတ္၊ ဒါဆုိက်ေနာ္တုိ႔နားလည္မယ္လုိ႔အေသးစိတ္ဖတ္ျခင္းကဆုိတယ္။ Incommensurability (စံတခုႏွင့္ႏွဳိင္းယွဥ္မေဖာ္ျပႏုိင္ျခင္း) ကအထုိင္တခုထဲမွာေရးထားတဲ့စာ၊ အယူအဆ တခုကို အျခားအထုိင္တခုကေန နားလည္ဖုိ႔မျဖစ္ႏုိင္ဘူးဆုိတယ္မလား။
ဒီမွာ Kripke ကုိျပန္သတိရဖုိ႔ျဖစ္လာတယ္။ ဘာေၾကာင့္သူနဲ႔ဆီေလွ်ာ္ရသလဲဆုိေတာ့ သူ႔ရဲ႕ ပညတ္နဲ႔လုိအပ္ခ်က္က စကားလုံးနဲ႔အရာ၀ထၳဳၾကား အတိတ္နဲ႔လက္ရွိၾကားမွာ ဆက္စပ္ေပးလုိ႔ပဲ။ သူကဒီလုိမေျပာေပမဲ့လည္း သူဟာ သမုိင္းေတြးေခၚရွင္ေတြထဲကတေယာက္ပါ။ က်ေနာ္တုိ႔ဟာအတိတ္က အထူးအဆန္းေတြကုိယုံၾကည္ႏုိင္တယ္။ ျပန္ျပီးကုိးကားႏုိင္တယ္။ ဓမၼဒိ႒ာန္က်တဲ့အမွန္တရားတခု၊ သမုိင္းတခု ဟာရွိေနတယ္။ ခရစ္မတုိင္မီ ၆ ရာစုေလာက္ကယုံၾကည္မွဳေတြကုိ၊ အဲဒီေခတ္သခ်ာၤပညာရွင္ေတြကုိ က်ေနာ္တုိ႔လက္လွမ္းမမွီဘူးဆုိဦးေတာ့၊ နားလည္ဖုိ႔ ခက္ခဲတယ္ဆုိဦးေတာ့၊ ဟစ္ပါးစုပဲျဖစ္ျဖစ္သူ႔ေခတ္ျပဳိင္ တေယာက္ေယာက္ကပဲျဖစ္ျဖစ္ √2 လုိ႔ေျပာလာရင္ ဒါက်ေနာ္တုိ႔ေျပာခ်င္တဲ့ √2 နဲ႔အတူတူပါပဲ။
ငါးေလး၀ါ၀ါဥပမာကုိျပန္ၾကည့္ပါ။ အခ်ိန္ေတြေျပာင္းသြားလုိ႔ ၀ါ၀ါနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔က်ေနာ္တုိ႔လက္ခံထားတာေတြ ေျပာင္းသြားတယ္ဆုိဦးေတာ့ (၀ါ၀ါဟာအေရာင္ေျပာင္းသြားတယ္ဆုိဦးေတာ့) ၀ါ၀ါဆုိ က်ေနာ္တုိ႔သူ႔ကုိညႊန္းတာပါ။ ခုအထုိင္တခုမွာရွိတဲ့၀ါ၀ါ၊ ေနာက္အထုိင္တခုေျပာင္းသြားလုိ႔၀ါ၀ါမဟုတ္ေတာ့ဘူး ဆုိတာမ်ဳိးမဟုတ္ဘူး။ ကေလးတေယာက္က ကမာၻၾကီးျပားတယ္ေျပာတယ္။ က်ေနာ္ကလုံးတယ္ေျပာတယ္။ ျပားတယ္၊ မဟုတ္ဘူး လုံးတယ္၊ ျပားတယ္ဗ်ာ၊ လုံးတယ္ကြာ၊ ဒီလုိအျငင္းအခံုက်ေတာ့ ခန္းသေဘာက က်ေနာ္တုိ႔ဟာ မတူတဲ့အထုိင္ႏွစ္ခုမွာရွိေနလုိ႔ က်ေနာ္ျမင္တဲ့ ကမာၻကုိ ကေလးျမင္တဲ့ကမာၻနဲ႔ယွဥ္ၾကည့္လုိ႔မရဘူးလုိ႔ေျပာတယ္။ ဘုံအညႊန္းေဘာင္မရွိဘူးတဲ့။ ဒါေပမယ့္၊ ေနဦးေနဦး၊ က်ေနာ္တုိ႔မွာ တကယ့္ကမာၻၾကီးရွိေနတယ္။ အဲဒါဟာျပားလား။ လုံးလား။ ဘာမွမဟုတ္ဘူးလား၊ တခုခုေတာ့ျဖစ္ရမွာေပါ့။ တခုမွမဟုတ္ေတာ့ရင္ ဒါ အဲလစ္ ကေလးကုိ Humpty Dumpty ေျပာသလုိျဖစ္လိမ့္မယ္။ ဒါမွမဟုတ္ရင္ ျပာေျခြခြက္ ျငင္းခုံမွဳေပါ့။ ေက်းဇူးျပဳျပီး သိထားဖုိ႔လုိတာက ဒါဥာဏ္စမ္းသက္သက္ေမးခြန္းမဟုတ္ဘူး။ က်ေနာ္တုိ႔ရဲ႕ရွဳပ္ေထြးတဲ့ေန႔စဥ္ဘ၀ ဟာသဘာ၀ တရားရဲ႕ေရြးခ်ယ္မွဳလား၊ ဘုရားသခင္ဖန္တီးတာလားဆုိတဲ့ ကြဲျပားခ်က္ကုိသိဖုိ႔လုပ္ေနတာလည္းမဟုတ္ဘူး။ ကမာၻၾကီးပူေႏြးလာမွဳလည္းမဟုတ္ဘူး။ ဒါဟာသိပၸံဆုိင္ရာအမွန္တရားအေၾကာင္းပါ။ ဒါကုိတန္ဖုိးခ်ဖုိ႔မဟုတ္ဘူး၊ ဒီ့အတြက္ တာ၀န္တခ်ဳိ႕ကုိခြဲယူဖုိ႔ပါ။
တကယ္သာ တဦးဦးကသာ အမွန္တရားဟာ ပုဂၢလဓိ႒ာန္၊ ၾကည့္သူေပၚမွာပဲတည္တယ္။ ဒါမွမဟုတ္ တျခားမွီရာတခုခုစီမွာသာတည္တယ္လုိ႔ဆုိရင္၊ ရာဇ၀တ္မွဳတခုရဲ႕အျပစ္ရွိျခင္းမရွိျခင္းကုိဘာနဲ႔တုိင္းတာမလဲ။ ခင္ဗ်ားမက်ဴးလြန္တဲ့ရာဇ၀တ္မွဳတခုေၾကာင့္ခင္ဗ်ားကုိျပစ္ဒါဏ္ခ်ခံရပါျပီတဲ့၊ ဘာေျပာမလဲ။ ဒီမွာ အခ်က္အလက္ကတခုပဲ၊ ခင္ဗ်ားက်ဴးလြန္သလား၊ မလြန္ဘူးလား။ ဒါပဲ။
ခင္ဗ်ားကုိလွ်ပ္စစ္ကုလားထုိင္မွာခ်ည္ေႏွာင္ေနျပီ။ ခင္ဗ်ားမွာဘာအျပစ္မွမရွိဘူး။ အဲဒီအခ်ိန္တေယာက္ေယာက္ အျပစ္ရွိတယ္မရွိဘူးဆုိတာ သူနဲ႔ဆုိင္ရာဆုိင္ရာ အညႊန္းတခုေပၚမွာမူတည္တာပဲလုိ႔ေျပာလာရင္ ခင္ဗ်ားဘာျပန္ေျပာမလဲ။ ငါမလုပ္ဘူး၊ သက္ေသေတြအားလုံးရွိတယ္လုိ႔ေအာ္မလား။ ဂ်ဳရီလူၾကီးက အမွဳတခုကုိ မင္းျမင္တဲ့ပါရာဒုိင္းနဲ႔ ငါလက္ခံထားတဲ့ပါရာဒုိင္းကမတူဘူး။ မတူတဲ့ ပါရာဒုိင္းႏွစ္ခုၾကားမွာ ငါတုိ႔အမွန္ေတြကုိ ယွဥ္ၾကည့္လုိ႔မရဘူး။ ငါျမင္တာငါဆုံးျဖတ္မယ္ဆုိရင္ လက္ခံမလား။
သမုိင္းမွာျဖစ္ခဲ့တဲ့အခ်က္အလက္တခုရဲ႕တိက်မွဳဟာအျမဲတမ္းဆုိသလုိ ႏွဳိင္းရမွန္ကန္မွဳနဲ႔သြားေရာေထြးပါတယ္။ မတူတဲ့သေဘာတရားႏွစ္ခုပါ။ ေရွးကစစ္ပြဲတပြဲ တကယ္ျဖစ္ခဲ့တဲ့ရက္စြဲနဲ႔ေနရာအတိအက်ကုိ ေျပာဖုိ႔ခက္ႏုိင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒါဟာအဲဒီမွာစစ္မျဖစ္ခဲ့ဘူးလုိ႔ေတာ့ဆုိလုိတာမဟုတ္ပါဘူး။ အယ္ပီ ဟတ္တေလ ေရးခဲ့သလုိေပါ့။ အတိတ္ကာလဆုိတာ ႏုိင္ငံျခားတုိင္းျပည္တခုပါပဲ။ သူတုိ႔တျခားက်ေနာ္တုိ႔နဲ႔ မတူတာေတြလုပ္ၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဟုိးမားစာထဲက ေနလုံးၾကီး ဟာ အဲလီေယာ့ေျပာတဲ့ ေနပါပဲ။ ေရြ႕ေနတဲ့အရာ၀ထၳဳေတြရဲ႕ လွ်ပ္စစ္ဒုိင္းနမစ္အေၾကာင္း အုိင္စတုိင္းနဲ႔ႏ်ဴတန္သာေဆြးေႏြးၾကရင္ သေဘာတရားမွာသာမတူတာရွိႏုိင္ေပမယ့္ တေယာက္ေျပာတဲ့ လွ်ပ္စစ္ဒုိင္းနမစ္ဟာ ေနာက္တေယာက္ မွာလည္းဒါပါပဲ။ အတိတ္ဟာ ႏုိင္ငံျခားတုိင္းျပည္တခု၊ ဒါေပမယ့္အဲဒီမွာေျပာတဲ့ဘာသာစကားကုိ နားမလည္ႏုိင္ ဘူးလုိ႔ေတာ့ က်ေနာ္မယုံၾကည္ပါဘူး။

Ref. Ashtray by Errol Morris, IHT March 6/7/8/9/10’ 2011
ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။
KZေက