Saturday, September 18, 2010

ေမွာင္ေသာညေတြျပီးရင္ေတြ႔မယ္ ျငိမ္းခ်မ္းေသာ တုိ႕ဘ၀တုိ႔ကမာၻ

ကုိတီတူး

က်ေနာ္တုိ႔ စာခ်ဳပ္ကုိလက္မွတ္ထုိးတဲ့လက္ဟာႏုိင္ငံကုိဖ်က္ေနတယ္ဆုိတဲ့
ဘားေတာ့ဘရက္ကုိမေျပာခင္ ေမာင္ေခ်ာႏြယ္ေျပာတဲ့ ေပါင္မုန္႔ဖုတ္တဲ့လက္ကပဲစၾကရေအာင္လား။

၁။
မာ့က္စ္ က Man was born to labor လုိ႔ေျပာေတာ့ က်ေနာ္လည္ ဘာမွန္းညာမွန္းမသိ ေကာ္ပီစာအုပ္ ထဲကူးေရးတာေပါ့။ ေနာက္ေတာ့ ဟုိနဲနဲဒီနဲနဲေလးဖတ္မိေတာ့မာ့က္စ္ ရဲ႕အလုပ္သမားလူတန္းစား ကုိညြတ္ခ်က္ဟာ အေၾကာင္းမဲ့မဟုတ္မွန္းသိလာတယ္။ သုိ႔ေသာ္ခုက်ေနာ္ေျပာမဲ့ ေပါင္မုန္႔ဖုတ္တဲ့လက္ဟာ မာ့က္စ္ကုိညြန္းခ်င္တာလည္းမဟုတ္သလုိ က်ေနာ္တုိ႔ေခတ္ရဲ႕ ေခတ္ေပၚကဗ်ာဆရာ ေမာင္ေခ်ာႏြယ္ကုိ ကုိးကားဖုိ႔လည္းမဟုတ္ပါဘူး။ ရွင္းပါတယ္၊ လူဆုိတာအလုပ္ လုပ္ဖုိ႔ေတာ့လုိတာပ။

၂။
“ေအးစက္ေနတဲ့တံတားသံလက္ရန္းေပၚမွာ သူငယ္ခ်င္းႏွစ္ေယာက္မတူညီတဲ့ အေတြးႏွစ္ခုကိုေတြးေနၾကတယ္တဲ့”
ဆရာျမဘာသာျပန္ကဗ်ာတပုဒ္ထဲက၊ ေပါဗါရီလိန္း ထင္တာပါပဲ။ မေသခ်ာေတာ့ဘူး။ ထားေတာ့။
မနက္ခင္းအလင္းမွိန္ပ်ပ် ဆုိတဲ့စာအုပ္ခင္ဗ်ားဖြင့္လုိက္ေတာ့ မတူတဲ့အေတြးေတြနဲ႔လမ္းေပၚရုန္းရင္းဆန္ခတ္သြားေနတဲ့လူေတြကုိေတြ႔မွာပါ။
ေမာ္ဒန္လူသားဟာအေမွာင္ထဲသူ႔ကုိယ္သူလွဳပ္ႏွဳိးလုိက္တယ္။ အိပ္ယာထဲက အိပ္မက္နဲ႔ မတူနဲ႔ ေနာက္ထပ္
အိပ္မက္တခုကုိ ကားေပၚမွာ ရထားေပၚမွာ သူဆက္မက္လိမ့္မယ္။ တေန႔တာ ရုံး႒ာနဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပုံ စီမံခန္႔ခြဲပုံ တခု ထဲမွာ က်င္လည္ဖုိ႔ သူ ဟာအိမ္ကုိ (သုိ႔) သူ႔အခန္းေလးကုိစြန္႔ပစ္ထြက္ခြာလာခဲ့တယ္။ ဖိအားေတြရွိတဲ့ေကာ္ပုိရိတ္စီမံခန္႔ခြဲမွဳယႏၱရားထဲသူဟာ ေခြးသြားစိတ္ေလးတခုလုိလည္ေတာ့မွာ။
လူသားဟာဒီေခတ္မွာကုန္ၾကမ္းတမ်ဳိးပဲ။
ဗ်ဳရုိကေရစီတဲ့။ Bureau ကျပင္သစ္လုိရုံးပဲ၊ မူရင္းမေတာ့ လက္တင္ေတြဘာေတြကလာေကာင္းလာမယ္။ ရုံးကေနအုပ္ခ်ဳပ္တယ္လုိ႔အလြယ္ေျပာၾကပါစုိ႔။ ေခတ္မွီတဲ့လူ႔ဘ၀ ဆုိတာက ပုိျပီးစံနစ္က်လာတဲ့၊ ေနာက္တမ်ဳိးေျပာရရင္ ေခတ္မွီအုပ္ခ်ဳပ္ေရးနည္းစံနစ္ေတြနဲ႔ ပုိျပီးထိန္းခ်ဳပ္ခံလာရတဲ့ လူ႔ဘ၀ကုိဆုိလုိလာပုံပါ။ ေျပာမယ္ဆုိ ခုေခတ္ရွိေနတဲ့ အင္စတီက်ဳးရွင္းအားလုံးက ခင္ဗ်ားလြတ္လပ္မွဳကိုထိန္းခ်ဳပ္ထားလုိက္ပါျပီ။ ခင္ဗ်ားစေနေန႔အုိဗာတုိင္ဆင္းတာ ပုိက္ဆံတခုတည္းေၾကာင့္ေတာ့မဟုတ္ဘူး။ ပေရာဂ်က္အခ်ိန္မွီျပီးဖုိ႔ ခင္ဗ်ားအသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းအရလူၾကီးသေဘာက်ဖို႔၊ ရာထူးတုိးဖုိ႔။ ဒါေတြနဲ႔လည္းပတ္သက္ေကာင္းပတ္သက္ေနေပလိမ့္မယ္။ လုပ္ငန္းခြင္ထက္ေအာက္ဖိစီးမွဳဟာ ေမာ္ဒန္ေခတ္မွာ ပုိမ်ားလာတယ္။ ဒါေမာ္ဒန္ျဖစ္မွဳဆုိေတာ့ ခင္ဗ်ားတုိ႔က်ေနာ္တုိ႔ေရွာင္လုိ႔မရေပဘူး။

၃။

မေတာ္လုိ႔အမွဳအခင္းမ်ားျဖစ္ရင္ ခုေခတ္မွာဘယ္သူမ်ားကုိယ္ပုိင္ေလွ်ာက္လဲက်လုိ႔လဲ။ ေရွ႕ေနေတြဘာလုိ႔လုိလာသလဲ။ ဥပေဒေတြကပုိရွဳပ္ေထြးလာတယ္။ ေထာင္တန္းက်ဖုိ႔ကိစၥမေျပာနဲ႔၊ ေစ်းေထာင့္မွာကြမ္းယာဆုိင္ေလးဖြင့္ဖုိ႔ကုိပဲ ျမဴနီစပယ္အက္ဥပေဒရွိတယ္။ အခြန္ရွိတယ္။ အဲသည္လုိအေသးအမႊားေလးေတြကစလုိ႔ ခင္ဗ်ားရဲ႕ႏုိင္ငံသားဆုံးျဖတ္ခြင့္အထိပါယေန႔ေခတ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစံနစ္က လက္တံ ရွည္ေနပါတယ္။
တရုတ္ကုန္ေတြအခြန္ပုိေကာက္မယ္။ မုိနာကုိႏုိင္ငံသားျဖစ္ဖုိ႔ ေဆြစဥ္မ်ဳိးဆက္ ၄ခု တိတိေသတပန္သက္တဆုံး ေနသြားေၾကာင္းသက္ေသျပႏုိင္ရမယ္။ ေသခါနီးက်မွ ကက္စရုိကဆုိရွယ္လစ္စီးပြားေရးစံနစ္ မွားပါတယ္ကုိေသာင္းရယ္တဲ့။ ဒါေပမဲ့ ဖေလာ္ရီဒါကမ္းေျခအိမ္မက္နဲ႔ ဂြန္ဇာလက္အေမကေတာ့ ပင္လယ္ထဲေမ်ာေနတဲ့ စည္ပုိင္းထဲမွာေသသြားခဲ့တယ္။ စတိေဂ်ာ့ဟာ အုိင္ဖုန္းကုိဘယ္ဗားရွင္းထိ ထုတ္မယ္မခန္႕မွန္းႏုိင္ေတာ့ဘူး။
ျပီးရင္ ေငြဟာညီမေလးကုိအေမွာင္ထဲပုိ႔ခဲ့တယ္ဆုိတဲ့ကဗ်ာမ်ိးေတြ က်ေနာ္မဖတ္ရဲေတာ့ဘူး။
ေဂ်ာ့ရွ္ဘြတ္က အီရတ္ကုိပုံေအာျပီးတုိက္ခဲ့တယ္။
ဟန္ေဂရီကုိဆုိဗီယက္တင့္ကားေတြ၀င္ေတာ့ ဖေအလုပ္တဲ့သူကျပင္သစ္ကုိေျပးလာတယ္။ အမယ္မင္းငါ့သား၊ ခုေမာ္ဒယ္ေခ်ာေလးလင္ေတာ္ေမာင္သမၼတၾကီး ဆာကုိဇီက ရုိးမားကမ့္ေတြကုိျပင္သစ္မွာႏွိပ္ကြပ္ေနျပီ။ ဘရပ္ဆဲကေမာင္ေတြကလူၾကားေကာင္းေအာင္နဲနဲပါးပါးေတာ့ေျပာလာၾကတယ္။ ဗမာျပည္ဆုိတာအေ၀းၾကီး။ ထားေတာ့။

၄။

အုပ္ခ်ဳပ္သူမွာ အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္အာဏာရွိတယ္။ သူတုိ႔ မတရားမသုံးစြဲေအာင္ဥပေဒနဲ႕ကန္႕သတ္ဦးေတာ့ ခါးမွာေဗ်ာက္ခ်ိတ္ထားတဲ့ ရပ္ကြက္ျငိမ္၀ပ္ပိျပားဖုိ႔တာ၀န္ရွိသူ အုပ္ခ်ဳပ္သူလူငယ္ဟာ ဆယ္ေက်ာ္သက္မေလး သူ႔မုိဘုိင္းဖုန္းေပၚသာယာသလုိမ်ဳိး၊ မာန္တက္သလိုမ်ဳိး၊ မသာရင္ေတာင္မေလွ်ာ့တဲ့စိတ္နဲ႔ ဘူတာရုံထဲကင္းလွဲ႔ေနတာခင္ဗ်ားေတြ႔ဘူးမွာပါ။ ေခတ္မွီႏုိင္ငံေတြမွာကုိပဲ အရပ္သားလက္နက္ကုိင္ေဆာင္ခြင့္ေတြရွိေနတာ ကုိယ္ပုိင္ကာကြယ္ပုိင္ခြင့္ေၾကာင့္ပဲ။ ကုိယ့္လြတ္လပ္ခြင့္ကုိထိပါးမဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္သူအပါအ၀င္ အျခားသူေတြရန္က ကာကြယ္ဖို႔ပါ၊ ေသခ်ာစဥ္းစားရင္ အသြားႏွစ္ဘက္ရွိေနတယ္၊ ခင္ဗ်ားကုိခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားတဲ့ဥပေဒဟာခင္ဗ်ားကုိကာကြယ္ဖုိ႔စဥ္းစားထားေသးတယ္။ တခါတခါေတာ့လည္းမစဥ္းစားခ်င္ဘူး။ ခက္တယ္။ ဘီယာဗူးဖြင့္တာထက္ေတာ့အနဲနဲ႔အမ်ားပုိခက္တာအမွန္ပဲ။

၅။

ညာဏ္အလင္းပြင့္ေခတ္ကစခဲ့တဲ့ က်ဳိးေၾကာင္းဆီေလွ်ာ္မွဳနဲ႔တည္ေဆာက္လာခဲ့တဲ့ အဖြဲ႔အစည္းေတြနဲ႔ ဒီေန႔ကမာၻဟာ လူသားရဲ႕လြတ္လပ္မွဳနဲ႔လုံျခဳံမွဳကုိ တခ်ိန္လုံးျခိမ္းေျခာက္ေနတယ္။ တခ်ိန္လုံးဖိအားေပးေနတယ္။ ခင္ဗ်ားမွာမနက္ရုံးမမွီမွာကိုစုိးရိမ္ရတယ္၊ ေရခြန္၊ မီတာခြန္ မေဆာင္ရင္ဒါဏ္ရုိက္ခံရမွာစုိးရိမ္ရတယ္၊ ဖုန္းခေပးဖုိ႔ ၂လေလာက္ ေမ့တာနဲ႔လုိင္းကျပတ္ကေရာပဲ။ ဒါကုိဟာဘားမားက Instrumental Actions ေတြလုိ႔ေျပာတယ္။
System လုိ႔ဆုိတယ္။ ခင္ဗ်ား သားေတာ္ေမာင္ေလး ဘားရက္တီတူးေအ နဲ႕ခင္ဗ်ားနဲ႔ၾကားက Lifeworld ကုိထိခုိက္လာတယ္လုိ႔ဆုိတယ္။လူသားရဲ႕ဆင္ျခဳံတုံတရားဟာ လူသားကုိေမာ္ဒန္ျဖစ္မွဳ သံေလွာင္ခ်ဳိင့္ထဲကုိထဲ့ခဲ့တယ္လုိ႔ မက္စ္၀က္ဘာကဒါေၾကာင့္ေျပာခဲ့တယ္လုိ႔ က်ေနာ္နားလည္မိတာပါပဲ။ ဒီေတာ့ဒါေတြကုိအကုန္ေမ့ျပီး ေနာက္ေၾကာင္းျပန္လွည့္ၾကမွာလား။ ဒီအုပ္ခ်ဳပ္ေရးနဲ႔ ဗ်ဳရုိကေရစီအေထာက္အပံ့ေတြမရွိရင္ ေကာ လူ႔ဘ၀ဟာ ျပန္ျပီးေနေပ်ာ္သြားမလား။ လုံျခဳံလာေရာလား။ လူသားရဲ႕ေခတ္မွီျပီး ေနေပ်ာ္တဲ့ဘ၀တခုအတြက္ လူမွဳျဖစ္စဥ္ (Social Order)ကုိ သူတုိ႔စဥ္းစားၾကတာ၊ အဲဒါဗ်ာ၊ ခုက်ေနာ္ျပန္ေျပာၾကည့္ေနတာပါ။


၅.၁။
အေျဖ ကလည္းေကာင္းဘြိဳင္သာသာပါဗ်ာ။

ခ်စ္ခင္စြာျဖင့္
KZေက

Wednesday, September 15, 2010

၁၀။ သိပၸံ၊ ဥပေဒ၊ အႏုပညာ၊ အာဏာ၊ ေငြ

ေမာ္ဒန္၀ါဒ (Modernism) ၏ေခါင္းစဥ္ေအာက္တြင္ ေမာ္ဒန္ျဖစ္မွဳ (Modernity) ရွိသည္။ သုိ႔ေသာ္က်ေနာ္တုိ႔ ေမာ္ဒန္၀ါဒကုိျငင္းပယ္ႏုိင္ေသာ္လည္း ေမာ္ဒန္ျဖစ္မွဳကိုမျငင္းပယ္ႏုိင္ပါ။ ထပ္ဆုိရလွ်င္ အႏုပညာသမားတေယာက္သည္ ေမာ္ဒန္အႏုပညာဖန္တီးမွဳကုိေရွာင္လႊဲႏုိင္ေသာ္လည္း ေမာ္ဒန္ျဖစ္မွဳကုိမေရွာင္လႊဲႏုိင္ပါ။ ေမာ္ဒန္ျဖစ္မွဳဆုိသည္မွာ ေမာ္ဒန္ဟု သတ္မွတ္ ထားေသာေခတ္ကာလအပုိင္းအျခားတခုအတြင္းရွိ ထင္ရွားစြာလႊမ္းမုိးထားေသာ စီးပြားေရး၊ ႏုိင္ငံေရး၊ယဥ္ေက်းမွဳ၊အဖြဲ႔အစည္း ႏွင့္ အေတြးအေခၚမ်ားကုိဆုိလုိျခင္းျဖစ္သည္။ ဟာဘားမား၏ဆုိရွယ္သီအုိရီသည္ ေမာ္ဒန္ေခတ္လူမွဳဘ၀ကုိ ေ၀ဖန္ရင္းအေျဖရွာထားျခင္းျဖစ္သည္။ ေမာ္ဒန္နတီထဲတိမ္ျမဳပ္ေနသည့္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း၏ က်င့္၀တ္ပုိင္းကုိျပန္လည္ဆန္းစစ္ေဖာ္ျပ ထားျခင္းလည္းျဖစ္သည္။
အလယ္ေခတ္မွအစျပဳျပီးႏွစ္ဆယ္ရာစုေခတ္ေႏွာင္းပုိင္းအထိ အေနာက္တုိင္းလူ႔အဖြဲ႕အစည္း၏က်ယ္ျပန္႕ေသာ သမုိင္းျဖတ္သန္းမွဳတြင္ ၾကီးမားေသာအေျပာင္းအလဲတခုရွိခဲ့သည္။ ခရစ္ရွယန္ေရွးရုိးစဥ္လာေဟာင္းမွ ခြဲထြက္လုိက္ေသာ ဘာသာေရးအစြဲအလန္းကင္းသည့္ က်င့္၀တ္ပုံစံတခုေပၚထြန္းလာျခင္းျဖစ္သည္။ ထုိအေျပာင္းအလဲေပၚတြင္ ဟာဘားမားက လူမွဳဖြံ႕ျဖဳိးမွဳယုတၱိ ႏွင့္ လူမွဳဆင့္ကဲေျပာင္းလဲမွဳသီအုိရီ တုိ႔ကုိေဖာ္ထုတ္ခဲ့သည္။ တဘက္တြင္ ဆင္ျခင္မွဳေပၚအေျခခံေသာ မ်က္ေမွာက္ေခတ္သဘာ၀သိပၸံပညာသည္ အလယ္ေခတ္၏ အရစၥတုိတယ္အစဥ္အလာႏွင့္ ေနာက္ပုိင္း ခရစ္ရွယန္ ေက်ာင္းေတာ္၏လႊမ္းမုိးမွဳ ကုိေက်ာ္လြန္ျပီး မ်ားစြာ တုိးတက္ခဲ့သည္။
ဟာဘားမားသည္ Validity Claim သုံးခု ကုိ Discourse သုံးမ်ဳိးႏွင့္ သာမက Lifeworld ကုိပါသုံးပုိင္းခြဲျပီးခ်ိတ္ဆက္ထားခဲ့သည္။ Lifeworld သုံးခုမွာ Scientific – Technical, Moral – Legal ႏွင့္ Aesthetic – Expressive တုိ႔ျဖစ္သည္။ Scientific ႏွင့္ဆက္စပ္သည့္ Lifeworld သည္ နည္းပညာႏွင့္ဆုိင္သည့္ လူမွဳဘ၀၊ Moral ႏွင့္ဆက္စပ္သည့္ Lifeworld သည္ ဥပေဒ ႏွင့္ဆုိင္သည့္ လူမွဳဘ၀၊ Aesthetic ႏွင့္ဆက္စပ္သည့္ Lifeworld သည္ အႏုပညာ ႏွင့္ဆုိင္သည့္ လူမွဳဘ၀၊ ဟုညႊန္းဆုိထားျခင္းျဖစ္သည္။ Lifeworld ဆုိသည့္စကားလုံးကုိ အက္မြန္ဟတ္ဆယ္ (Edmund Husserl 1859 – 1938) က လူေတြတဦးႏွင့္တဦး ကူးလူးဆက္ဆံၾကသည့္ေန႔စဥ္ဘ၀ ကုိရည္ရြယ္ျပီး စတင္သုံးစြဲခဲ့သည္။ ဟတ္ဆယ္သည္ထင္ရွားသည့္ဂ်ာမန္ ေတြးေခၚရွင္တဦးျဖစ္ျပီး ဟုိက္ဒက္ဂါ၊ ဆာ့တ္ ႏွင့္ ေနာက္ပုိင္း ဒါရီဒါ အထိပါၾသဇာသက္ေရာက္ခဲ့ သူတဦးျဖစ္သည္။ ဟာဘားမားအသုံးျပဳသည့္ Lifeworld သည္ လူသား၏ Social Life (မိသားစု၊ လူမွဳေရး၊ ပါတီအဖြဲ႔အစည္းမ်ားႏွင့္ မသက္ဆုိင္ေသာႏုိင္ငံေရး၊ စသည္တုိ႔) သက္သက္ကုိရည္ရြယ္သည္။ Lifeworld သည္ဘာသာစကား (တနည္းဆုိေသာ္ Communication) ေပၚတြင္ အေျခခံဆက္ဆံသည္ျဖစ္သျဖင့္ လူမွဳျပႆနာမ်ားကုိ Communicative Action ျဖင့္ ေျဖရွင္းရန္ျဖစ္သည္။ တဆင့္တက္ေသာ္ Validity Claim ႏွင့္ Discourse၊ က်ဳိးေၾကာင္းဆက္သေဘာညီမွဳ တုိ႔ျဖင့္သာ ေျဖရွင္းရန္ျဖစ္သည္။
System တြင္ႏွစ္ပုိင္းရွိျပီး တပုိင္းမွာ အရင္းရွင္စီးပြားေရးစံနစ္၊ က်န္အပုိင္းတြင္ အစုိးရအုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱရား ႏွင့္ပတ္သက္ေနေသာ အဖြဲ႔အစည္းမ်ား ျဖစ္သည္။ အခ်ဳပ္မွာ ေငြ ႏွင့္ အာဏာ သာျဖစ္သည္။ Lifeworld တြင္ Communicative Action ျဖင့္စခန္းသြားသလုိ System တြင္ Instrumental Action ကအခရာက်သည္။ အာဏာႏွင့္ေငြ သည္ လူသား၏ ေန႔စဥ္လူမွဳဘ၀မ်က္ႏွာျပင္၀ယ္ နက္ရွဳိင္းေသာ အေရးအစင္းေၾကာင္းမ်ား ကိုထင္ေစခဲ့သည္။ လူသားကုိ ၾကဳိတင္သိမွတ္ထားေသာ မိမိလုိအပ္ခ်က္ကုိသာ အေလးေပးေစေသာ အမူအက်င့္(Instrumental behavior) ေဘာင္ထဲဆြဲသြင္းခဲ့သည္။ ကုမၸဏီတခုတြင္ စီအီးအုိသည္လည္းေကာင္း၊ စာေရးစာခ်ီ၀န္ထမ္းသည္လည္းေကာင္း ေငြကုိသာမ်က္ႏွာမူထားၾကသည္။ ရည္ရြယ္သည္ျဖစ္ေစ မရည္ရြယ္သည္ျဖစ္ေစ မန္ခ်က္စတာအသင္း အားေပးသူမ်ားသည္ ကလပ္အသင္းရွယ္ယာ၀င္မ်ား ကုိေငြရွာေပးေနသူမ်ားပဲျဖစ္သည္။ သုိ႔ေသာ္ Liveworld တြင္ လူမွဳေပါင္းစည္းမွဳ (Social Integration) ရွိသလုိ System တြင္လည္း စံနစ္ေပါင္းစည္းမွဳ (System Integration) ရွိသည္။စက္မွဳေခတ္ေျပာင္းေတာ္လွန္ေရး ေနာက္ပုိင္း ေမာ္ဒန္လူ႔အဖြဲ႔အစည္းသည္ ပုိမုိက်ယ္၀န္းရွဳပ္ေထြးလာသည္။ လူေတြကပုိျပီးေရႊ႕ေျပာင္း လာႏုိင္ၾကသည္။ လူမွဳေပါင္းစည္းမွဳသည္ပုိျပီးခက္ခဲလာသည္။ ဒါကုိ စီးပြားေရး ႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး (System) အဖြဲ႔အစည္းေတြ ကညက္ေညာေစသည္ ဟုဟာဘားမားကဆုိသည္။ ဒါသည္ပင္ေဟာ့ကုိင္းမားႏွင့္အာဒုိးႏုိးတုိ႔၏ အရင္းရွင္စီးပြားေရးႏွင့္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အဆုိးျမင္မွဳမွ ခြဲထြက္သည့္ သူ၏ သုံးသပ္ခ်က္တခုျဖစ္သည္။
System သည္ Lifeworld အထုိင္ေပၚတြင္တည္ေဆာက္ရမည္ျဖစ္သည္။ မိသားစု၊လူမွဳေရး၊ယဥ္ေက်းမွဳ ဘ၀သည္သာ ဦးစားေပးျဖစ္ရမည္။ ေငြေၾကးႏွင့္ ဗ်ဳရုိကေရစီအုပ္ခ်ဳပ္ေရး (System) က Lifeworld ကုိျပန္ျပီး ခ်ဳပ္ကုိင္ထားဖုိ႔မဟုတ္ေပ။ သုိ႔ေသာ္ လက္ေတြ႔တြင္ ေငြ ႏွင့္ အာဏာသည္ မိသားစု၊ယဥ္ေက်းမွဳ တန္ဖုိးမ်ားမွဖယ္ခြာလာခဲ့ျပီး ၎တုိ႔ကုိ လက္ေအာက္ခံအျဖစ္ကုိပင္ေရာက္ေအာင္ပင္သိမ္းသြင္းလာခဲ့သည္။ အက်ဳိးဆက္မွာ ဟာဘားမားစကားျဖင့္ဆုိရေသာ္ လူမွဳေ၀ဒနာမ်ား (Social Pathologies) ေပၚထြန္းလာခဲ့သည္။ လူသားခ်င္းျပန္လွန္နားလည္မွဳမ်ားေလွ်ာ့က်လာျခင္း၊ လူမွဳစုစည္းမွဳမ်ားေျပေလွ်ာ့လာျခင္း၊ ေခတ္ထဲကူကယ္ရာမဲ့ႏွင့္သူစိမ္းဆန္ေသာအေတြ႔အၾကဳံမ်ားခံစားလာရျခင္း၊ တာ၀န္ယူလုိစိတ္မရွိေတာ့ျခင္း ႏွင့္ လူမွဳမတည္ျငိမ္မွဳမ်ား မွာ Lifeworld ကုိ System ကၾကီးစုိးျခင္းေရာဂါ၏ထင္ရွားေသာလကၡဏာမ်ားျဖစ္သည္။
သုိ႔ျဖင့္ ဟာဘားမားကုိေ၀ဖန္သူမ်ားက ဗဟုိလက္၀ဲယိမ္း ဂ်ာမန္ဆုိရွယ္ဒီမုိကေရစီဟုဆုိျပီး Constitutional Welfare State ကုိအဆုိျပဳလုိရင္းဟုဆုိခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ တကယ္ေတာ့ ဟာဘားမားအေနျဖင့္ ေမာ္ဒန္ေခတ္ထဲ ဘာေတြမွားေနသလဲႏွင့္ ဘာေၾကာင့္မွားေနတာလဲဟု ေထာက္ျပအေျဖရွာလုိရင္းသာျဖစ္သည္။ ေမာ္ဒန္လူ႔အဖြဲ႔အစည္းထဲ လူသားကုိဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္ထားတဲ့ စံနစ္ေတြဘာလုိ႔ရပ္တည္ေနႏုိင္တာလဲ။ လူတဦးခ်င္းစီ၏ကုိယ္က်ဳိးစီးပြားအေျခခံလုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားေၾကာင့္မဟုတ္။ ရွဳတ္ေထြးေ၀၀ါးလြန္းေသာ Instrumental Reasoning ပုံစံမ်ားေၾကာင့္ဟုဆုိသည္။ ေငြ ႏွင့္ အာဏာလႊမ္းမုိးထားေသာ စံနစ္ေၾကာင့္ဟုဆုိသည္။ ဆုိေတာ့ ဒီ ေစ်းကြက္အရင္းရွင္စီးပြားေရး ႏွင့္ အစုိးရအုပ္ခ်ဳပ္မွဳပုံစံကုိ ပယ္ဖ်က္ပစ္ဖုိ႔မဟုတ္ေပ။ သုိ႔ေသာ္ဘယ္ပုံထိမ္းသိမ္းထားမလဲ။ ဒါက လူမွျပႆနာဆုိတာထက္ ႏုိင္ငံေရး ႏွင့္ပုိသက္ဆုိင္လာေသာကိစၥျဖစ္သည္။
System အမွားဟုဆုိကတည္းက အစုိးရယႏၱရားသည္ပင္ျပႆနာကုိယ္တုိင္ျဖစ္ျပီး ျပႆနာကို ေျဖရွင္းႏုိင္လိမ့္မည္မဟုတ္ေပ။ ဟာဘာမားအေျဖက Public Sphere ကုိျပန္လည္အသက္သြင္းဖုိ႔ျဖစ္သည္။ ႏုိင္ငံေရးအရႏုိးၾကားေသာ၊ အၾကမ္းမဖက္ေသာ၊ တဦးခ်င္းစီ၏ကုိယ္က်င့္တန္ဖုိးကုိယုံၾကည္ေသာ လူမွဳ၀န္းက်င္ကုိ လူသားခ်င္းဆက္သြယ္ေဆာင္ရြက္မွဳမ်ား (Communicative Actions) ျဖင့္ျပန္လည္ အသက္သြင္းဖုိ႔ပင္ျဖစ္သည္။


KZေက

Saturday, September 11, 2010

၉။ ခုိင္လုံအမွန္ကုိေတာင္းဆုိျခင္းပုံစံမ်ား။ သီအုိရီ၊ ကုိယ္က်င့္ႏွင့္ ရသ

ကုိလူ။ ။ စာသားခ်ည္းသက္သက္အနက္က ျပင္ပကမာၻကလာတဲ့အနက္၊ ဒါကုိ (cognitive function) ကေပးျပီး၊ ဆုိလုိရင္းကုိတကယ္နားလည္ဖုိ႔က်ေတာ့ေျပာသူနဲ႕နားေထာင္သူႏွစ္ဦးရဲ႕ျပန္လွန္ဆက္စပ္မွဳက ေပးတဲ့အျခား ဖန္ရွင္ႏွစ္ခု ပုိအေရးပါတယ္လုိ႕အၾကမ္းဖ်င္းနားလည္ထားျပီ။ ေရွ႕ဆက္ပါဦး။
ကုိမူ။ ။ Communicative Action မွာက ႏွစ္ပုိင္းရွိတယ္။ ပထမပုိင္းက သေဘာတရားပုိင္း၊ Communicative Action နဲ႔ Instrumental Action ဆုိျပီး ခြဲျပီးရွင္းတယ္။ ဒုတိယပုိင္းက Social Ontology အေၾကာင္းေျပာတယ္ ၊ ေမာ္ဒန္လူ႔အဖြဲ႔အစည္းဟာ အပုိင္း၂ပုိင္း Lifeworld နဲ႔ System ေပါင္းထားတာလုိ႔ေျပာတယ္။ ဒုတိယႏွစ္ပုိင္းဟာ ပထမဆုိခဲ့တဲ့ Communicative Action နဲ႔ Instrumental Action ၂ခုနဲ႔ျပန္ယွက္ေနတယ္။
ကုိလူ။ ။ Instrumental Action ကုိက်ေနာ္နားလည္သေလာက္အရင္ေျပာၾကည့္မယ္။ မူရင္းအဂၤလိပ္စကား အရဆုိရင္ Instrumental Action ဆုိတာ နည္းလမ္းလုပ္ေဆာင္မွဳ လုိ႔ေျပာရမယ္၊ ဥပမာ က်ေနာ္ႏုိ႔ဆီဗူးကုိဖြင့္ဖုိ႔ ေဖာက္တံ (Instrument) ကုိသုံးတာ။ ဒါကုိ Strategic Action လုိ႔လဲေျပာတာၾကားဖူးတယ္။ တူတူလုိ႔ယူႏုိင္မလား။
ကုိမူ။ ။ အတူတူလုိမ်ဳိးသုံးတာလည္းရွိပါတယ္။ သုိ႔ေပမဲ့ မဟာဗ်ဳဟာ (Strategy) ဆိုတာကုိ ဟာဘားမားက နည္းလမ္းတမ်ဳိးလုိသုံးေျပာတာမ်ဳိးရွိေပမဲ့ ထြက္လာမဲ့ ရလဒ္ (end) ကုိ ဆက္စပ္ေနသူခ်င္းနားလည္ေအာင္ (တေယာက္လုိအပ္ခ်က္ ပန္းတုိင္ကုိတေယာက္နားလည္ေအာင္) သုံးတာမ်ဳိးကုိေခၚတာပါ။ သုံးတဲ့နည္းလမ္း (mean) ခ်ည္းသက္သက္ ကုိဆုိခ်င္တဲ့ Instrumental Action နဲ႔မတူဘူး။ ေနာက္တခုက မူရင္းအဂၤလိပ္မဟုတ္ဘူးေနာ္။ မူရင္းကဂ်ာမန္။ အဂၤလိပ္လုိျပန္ေရးသူေတြမွာလည္း ဟာဘားမားဆုိလုိတဲ့စကားလုံးေတြကုိရေအာင္ၾကဳိးစားျပီး ဖလွယ္ထားၾကတာ။
ကုိလူ။ ။ သေဘာေပါက္ပါတယ္။ က်ဳပ္လည္းခင္ဗ်ားအားတက္ေအာင္ၾကဳိးစားျပီးနမူနာေပးၾကည့္တာပါ။
ကုိမူ။ ။ တဆင့္တက္ရရင္ Instrumental Action ဟာနည္းလမ္းတခုျဖစ္လုိ႔ ရလဒ္ ကုိမမွီခုိဘူး။ နည္းလမ္းဆုိတာမ်ဳိးက ရလဒ္ကုိၾကည့္ျပီးနားလည္ေအာင္ၾကဳိးစားလုိ႔မျဖစ္ႏုိင္ဘူး။ ရလဒ္ကႏုိ႔ဆီဗူးပြင့္ဖုိ႔ပဲ။ ခင္ဗ်ားဘာနည္းလမ္းနဲ႔ မဆုိဖြင့္ႏုိင္တယ္။ Instrumental Action ဆုိတာ ခင္ဗ်ားရဲ႕လုပ္ေဆာင္ခ်က္ကေနပဲ နားလည္ႏုိင္တာ။ ဆင္ျခင္ၾကည့္ျပီးနားလည္ႏုိင္တာမ်ဳိးမဟုတ္ဘူး။ Communicative Action က်ေတာ့ ေရွ႕မွာေျပာခဲ့တဲ့ Validity Claim နဲ႔ အသိမွတ္ျပဳလက္ခံရတာ။
ကုိလူ။ ။ နမူနာနဲနဲေလာက္ေပးၾကည့္ပါဦးလား။
ကုိမူ။ ။ ေဆးလိပ္မေသာက္ဖုိ႔ေျပာခဲ့တာေလးပဲျပန္ၾကည့္ရေအာင္။ က်ေနာ့္အတြက္လုိရင္း (end) ကအခန္းထဲ ခင္ဗ်ား ေဆးလိပ္ေသာက္မေသာက္ျဖစ္ဖုိ႔။ တကယ္တမ္းခင္ဗ်ားကုိေဆးလိပ္ မေသာက္ဖုိ႔ က်ေနာ္ကေတာင္းဆုိတာဟာ Instrumental Action ေပါ့။ ဒါမွမဟုတ္ ခင္ဗ်ားေဆးလိပ္ေသာက္ခ်င္ ရင္အျပင္ထြက္ေသာက္ ေနာက္အားမွျပန္လာျပီးေျပာေပါ့လုိ႔ဆုိရင္လည္းျဖစ္တာပဲ။ ပထမရလဒ္ (က်ေနာ္ေဆးလိပ္ျဖတ္ထားလုိ႔အခန္းထဲမွာ ေဆးလိပ္မေသာက္ပါနဲ႔ဆုိလုိ႔ခင္ဗ်ာလက္ခံတာ) ကခင္ဗ်ားရဲ႕ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မွဳ၊ နားလည္မွဳကေနရတဲ့သေဘာတူညီမွဳ။ က်ေနာ္တုိ႔ရဲ႕ Communicative Action ဟာ validity claim ကေနႏွစ္ဦးေျပလည္တဲ့အေနအထားတခုကိုေရာက္ သြားရတယ္။
ကုိလူ။ ။ Validity Claim ကလည္းသုံးမ်ဳိးဆုိ။
ကုိမူ၊ ။ Validity Claim to Truth, Right နဲ႔ Truthfulness ဆုိျပီးခြဲထားတယ္။ ဥပမာ ေရွ႕မွာေျပာခဲ့တဲ့ မေန႔ကအင္းေလးမွာမုိးရြာတယ္လုိ႔က်ေနာ္ခင္ဗ်ားကုိေျပာခဲ့တာျပန္ၾကည့္ရေအာင္။ မေန႔ကတကယ္မုိးရြာခဲ့ရင္ ဒါဟာ Validity Claim to Truth ေပါ့။ ဘယ္သူ႔ကုိက်ေနာ္ဒါေျပာေျပာ ဒါအမွန္ပဲေလ။ သုိ႔ေပလုိ႔ ဒီစကားဟာ က်ေနာ္တုိ႔ႏွစ္ေယာက္စလုံးမွာရွိခဲ့တဲ့အေတြ႔အၾကဳံနဲ႔ ဆင္ျခင္မွဳနဲ႔ခ်ိန္ဆလုိ႔ မွန္ေနေသးတယ္၊ နားလည္ႏုိင္ေသးတယ္၊ အင္းေလးမွာမုိးရြာလုိက္ေတာ့ ကန္ေရျပန္တက္လာမယ္၊ မွီခုိလုပ္ကုိင္စားေသာက္ေနက်တဲ့ လူ၊ တိရိစာၦန္ေတြ သဘာ၀၀န္းက်င္ေတြ အေနအထားျပန္ေကာင္းလာမယ္ ဆုိတဲ့ ရည္ရြယ္လုိရင္း ကုိလည္းေရာက္တယ္ဆုိရင္ ဒါ Validity Claim to Truthfulness လုိ႔ဆုိခ်င္တာ၊ Validity Claim to Right က်ေတာ့ ကုိယ္က်င့္ပုိင္းပါလာတယ္။
ကုိလူ။ ။ ေအာ္ ဒါေၾကာင့္ေရွ႕မွာခင္ဗ်ားက ဘာသာစကားကုိ ဟာဘားမားလက္ခံပုံနဲ႔ဆက္စပ္တယ္လုိ႔ ဆုိခဲ့တာကုိး ဆက္ပါဦးေလ။
ကုိမူ။ ။ သူမ်ားပစၥည္းခုိးတာမေကာင္းဘူး ဆုိတဲ့စာေၾကာင္းကုိၾကည့္ဗ်ာ။ တျခားအဓိပၸါယ္က မခုိးနဲ႔ပဲ။ ဒါ ဘာသာတရားကပဲၾကည့္ၾကည့္ ကုိယ္က်င့္တရားကပဲၾကည့္ၾကည့္ ရွိေနတဲ့ စံႏွဳန္း (Norm) တခုခုကေနလက္ခံထားတာမ်ဳိး။ ဒါကုိ Validity Claim to Right လုိ႔ေခၚတာ။
ကုိလူ။ ။ နဲနဲေလးအႏွစ္ခ်ဳပ္ေလးေျပာၾကည့္စမ္းပါဗ်ာ။
ကုိမူ။ ။ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းထဲ လူသားေတြတဦးခ်င္း တဦးနဲ႔တဦး ပူးေပါင္းဆက္ဆံေနၾကရတယ္။ အဲဒီမွာနည္းလမ္းအျဖစ္သုံးေနတဲ့ Instrumental Actions ေတြကုိၾကည့္ရုံနဲ႔ တေယာက္ကုိတေယာက္နားလည္ဖုိ႔ မျဖစ္ႏုိင္ဘူး။ ဟုိးေရွ႕ဆုံးမွာေျပာခဲ့သလုိ လူတေယာက္ေျပးတာၾကည့့္ရုံနဲ႔ ဘာေၾကာင့္ေျပးေနတာလဲကုိ နားမလည္ႏုိင္ဘူး။ Communicative Action ရဲ႕ Validity Claim ေတြကုိလက္ခံႏုိင္လာမွသာ တဦးကုိတဦးနားလည္ႏုိင္မယ္။ ဒီေတာ့မွတဆင့္တက္ျပီး ေစ့စပ္ညွိႏွဳိင္းက်ရင္းသေဘာတူညီမွဳတခုကုိရမယ္။
ကုိလူ။ ။ ခင္ဗ်ားေရွ႕မွာေျပာထားတဲ့ Discourse ဆုိပါေတာ့။
ကုိမူ။ ။ အင္း ဆုိပါေတာ့။ Discourse နဲ႔ပတ္သက္ျပီး ဟာဘားမားေျပာခ်င္တာကုိခ်ဳပ္ရင္ ၄ခ်က္ရွိမယ္။
၁။ သူ႔အဓိပၸါယ္ကက်ဳိးေၾကာင္းဆက္စပ္ျပီးသေဘာညီတာ၊ (Rationally motivated consensus)
၂။ ဒါဟာ ဒႆနသက္သက္အတြက္၊ ဘာသာေဗဒရဲ႕တခ်ဳိ႕သီးသန္႕ေနရာေတြအတြက္ သုံးထားတာမဟုတ္ဘူး။ ေန႔စဥ္လူေနမွဳဘ၀ထဲကမေျပလည္မွဳေတြကုိဦးတည္ျပီးေျဖရွင္းမွာ။
၃။ သူဟာ Validity Claim နဲ႕႔သေဘာခ်င္းအေတာ္တူတယ္။ Validity Claim ၃မ်ဳိးရွိသလုိ Discourse မွာလည္းလုိက္ဖက္တဲ့ အသုံး ၃မ်ဳိးရွိတယ္။ Validity Claim to Truth နဲ႔ဆက္ျပီး Theoretical Discourse, Validity Claim to Right က်ေတာ့ Moral Discourse ျဖစ္ျပီး Validity Claim to Truthfulness အတြက္ေတာ့ Aesthetic Discourse လုိ႔ခြဲေျပာတယ္။ ခင္ဗ်ားက်ေနာ္တုိ႔ေျပာခဲ့တာေတြျပန္စဥ္းစားရင္ သူေပးတဲ့နာမည္ေတြသဘာ၀က်တာကို လက္ခံမွာပါ။
၄။ ဒီက်ဳိးေၾကာင္းဆက္စပ္သေဘာတူညီမွဳဟာ ပါးစပ္ဖ်ားေလးေျပာျပီး အလြယ္ရလာမွာမ်ဳိးမဟုတ္ဘူး။ အတန္ရွဳပ္ေထြးျပီး လက္ေတြ႔စံနစ္တက်လုပ္ရမွာျဖစ္တယ္။


KZေက